Transcript Klauwgezondheid - De Boerenveearts

Klauwgezondheid
CONO Kaasmakers
Thematraject
Huisvesting
4 november 2014
Gerrit Hegen,
rundveedierenarts
Risico factoren
Klauwgezondheid
Wat zijn volgens jullie
risico factoren
voor Klauwgezondheid ??
2
Risicofactoren
Klauwgezondheid
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
Management kwaliteit veehouder
Wisselende kennis van adviseurs
Fokkerij
Jongvee opfok
Management transitieperiode
Voeding
Huisvesting
Omgevingsfactoren
Infectieus
Niet- infectieus
• Voeding
• Voeding
• Ventilatie
• Ligging roosters
• Hygiëne
Ø Roosterschuif / -robot
Ø Dichte vloer met schuif
Ø Compost/potstal
Ø klauwontsmettingsbad
• Overbezetting
• Overbezetting
• Voerhek
• Fokkerij
• Loopruimte
• Gladde vloer
• Box maten
Klauwgezondheid
a.  Gezondheidstatus bedrijf
b.  Bedrijfsgebonden ziekten
Infectieuze klauwaandoeningen
Stinkpoot
Ziekte van Mortellaro
Bedrijfsgebonden ziekten
•  Opfokziekten
•  Stofwisselingsstoornissen
•  Klauw- en
beenproblemen
•  Mastitis
•  Vruchtbaarheidsstoornissen
Faal- en uitvalskosten
Koe met zoolzweer kost 500 euro:
Direct:
•  rekening klauwbekapper, dierenarts
Indirect:
•  verminderde melkgift (360 kg)
•  gedwongen afvoer
•  verminderde vruchtbaarheid
•  extra werkuren
Klauwproblemen
•  Een kreupele koe heeft 45% kans om in
dezelfde of volgende lactatie te worden
geslacht
•  75% van de melkkoeien heeft wel één of
meerdere klauwproblemen
•  Dus…..aandacht!
Fokkerij
Stierkeuze voor een
probleemloze
koe:
Stierenpakket dat de
variatie in
exterieur in jouw
koppel verlaagt
Stand van de benen
11
Klauwhoek
12
Beengebruik
Nederland:
•  van alle
exterieurbeenkenmerken
beengebruik goede
indicator voor
klauwgezondheid
•  Beengebruik telt zwaar
mee in fokwaarde benen
Beengebruik
Relatie tussen fokwaarde
levensduur en
beenkenmerken:
•  Beengebruik heeft
redelijk positieve
correlatie (0.24) met
levensduur
•  Beengebruik =
voorspeller
•  April 2010: fokwaarde
klauwgezondheid
Werking van Digiklauw
Nr.
Kenmerk
Gradatie
1
Mortellaro
2
3
Stinkpoot
1,2,3
Zoolbloeding (kneuz.) 1,2,3
4
Witte lijn defect
5
Zoolzweer
6
7
8
9
10
11
12
13
Chron.bevangenheid
Tyloom
Dikke hak
Teennecrose
Tussenklauw
Blokje bevestigd
Verband
Volgende keer zien
1,2,3
1,2,3
1,2,3
x
x
x
x
x
x
x
x
Werking van Digiklauw
18
De KGS is een berekende score voor het bedrijf t.o.v. het landelijk
gemiddelde.
•  Geeft per aandoening weer hoe bedrijf scoort
•  Beoordeling totale klauwgezondheid
•  Geeft aanknopingspunten ter verbetering
Mortellaro score <35
20
Voeding - gezondheid
•  Koe voeren is pens
voeren!
•  Goed ruwvoer is de
basis!
Droogstand en transitie…
Sturen op melkeiwit
1.  Lactatiestadium 0-120 dagen:
•  Conditiemanagement
•  Beperken gevolgen NEB:
= Tekort aan glucogene voedingsstoffen (glucose
leverend vermogen)
= Mobilisatie van lichaamsvet
= Verbranding van aminozuren
•  Essentieel: hoe komt de koe uit de
droogstand, hoe is de opstart
Mol % Ac5ve cellulol
y5c flora Ac5ve amylol
y5c flora Melk
-­‐zuur Propion
zuur Azijn
-­‐zuur Pens pH Optimale penswerking blijft de
basis van een succesvolle
melkproductie
•  Maximale vorming microbieel eiwit
•  Hoge productie propionzuur zonder risico
van pensverzuring
•  En gunstig voor ammoniak- methaangas- fosfaat-emissie
•  En gunstig voor Vitamine B12 en Biotine productie
Optimale penswerking blijft de
basis
Hard kengetal HF koppel
met 29 -30 kg melk per
dag: DS opname uit
ruwvoer
•  Dagelijks moet een
melkkoe 14 kg DS uit
ruwvoer opnemen
•  Dat moet een constante
factor zijn
•  Nuancering!
Mo
l % Pensfermenta5e als een consequen5e van veranderingen in pens pH. Mol % Ac5ve celluloly5c flora Ac5ve amyloly5c flora Melk-­‐
zuur Propionzuur Azijn-­‐
zuur Pens pH Kaufman, W., H Hagemeister and G Durksen. Adapta5on to changes in dietary composi5on level and freguen5e of feeding. In: Diges5ve Physiology and Metabolism in Ruminants, ed. Y. Ruckebusch and P. Thivend. Westport. Ct: AVI Publishing, 1980. P. 587. SARA
Monitoring SARA
Dagelijks:
MPR:
•  Pensvulling, DS opname
•  Deeltjeslengte en prik
aan het voerhek
•  Mestscore
•  Vertering mest
•  Bevuiling koeien
•  Herkauwactiviteit
•  Liggen met kop in flank
•  Laag vet
•  % inversio’s 0-200 dagen
Risicofactor SARA
• 
• 
• 
• 
Klauwgezondheid
Algehele weerstand
Vruchtbaarheid
Faal- en uitvalskosten
KREUPELHEID:
CHRONOLOGISCHE VOLGORDE VAN OORZAKEN
Voeding
• Te veel krachtvoer
• Te fijn ruwvoer
• Onvoldoende rantsoen strategie
• Foutieve krachtvoer/ ruwvoer balans
Pensverzuring
Afsterven gram negatieve bacterien
Schimmels/Mycotoxinen
Infectieuse aandoeningen
• Metritis
• Mastitis
• Aan de nageboorte
blijven staan
Vrijkomen gifstoffen
Aantasting bloedvaten
Genetisch
Metabolische problemen
• Melkziekte
• Ketose
31
DC - 12
Vaatvernauwing of -verdikking
Verzwakte klauwen (Hoeven)
• Afbraak van steunweefsel
• Aanmaak van slechte kwaliteit hoorn
KREUPELHEID
Adapted from Hoof Care for Dairy Cattle, 1992. J.E. Nocek
Omgevingsfactoren
• Stress
• Trauma
• Beweging
• Klauwverzorgen
Bevangenheid
1.  Vanuit voeding
(SARA)
2.  Te weinig ligtijd: te
lang staan vergroot
druk in klauwschoen
VERANDERINGEN IN BLOEDVATSTRUCTUUR
ALS GEVOLG VAN BEVANGENHEID
EH - 17
Adapted from Genevieve L. Fontaine, DVM, DACVIM
University of Florida
34
0 – 120 dagen
•  Gebruik lichaamsvet
•  Tekort glucogene voedingsstoffen
**bestendig zetmeel
**goed fermenteerbare koolhydraten
•  Verbranding aminozuren
•  Conditiemanagement
•  Opbouwschema: pensfunctie
Energie opname (d.s.):
•  Transitiemanagement: leververvetting,
mineralen,
•  Smakelijkheid voer, voermanagement
•  Klimaatsomstandigheden
•  Huisvesting
•  Watervoorziening
•  Stallay-out
Energiebenutting: pensfunctie…
• 
• 
• 
• 
• 
• 
Close-up management
Penspapillen: propionzuur
De juiste pensbacteriën: propionzuur
Pensmusculatuur: structuur
Structuurmat: doorstroomsnelheid
Herkauwactiviteit: structuur
Drinkwatersysteem
Leidingwand
Leidingwand
Bron: H20 +aanpassing InterACT
Tijdsbesteding van de koe
•  Liggen en herkauwen:
12 uur
•  Vreten:6 uur
•  Drinken (20 liter per
minuut ): 5 -10 min
•  Melken en socialiseren:
5 - 6 uur
Lopen en liggen als in de weide
•  Potstallen
•  Zachte boxbedekking
•  Compoststal:
→zand
houtsnippers en
→diepstrooisel
zaagsel gemengd met
→waterbed
mest:
→koematras
uiergezondheid??
→noppenrubber
•  Rubber op de
vloeren: €40 -55/m²
Zorgen dat koe de hakken niet
kapot schuurt in de ligbox!!
Vrijloopstal
De ideale ligbox
Ligboxafmetingen
• 
• 
• 
• 
• 
• 
Breedte hoh >= 1.15 m
Lengte muur >2.65 m
Lengte in tussenrij >2.35 m
Lengte ligbed > 1.80 m
Afstelling kopboom > 0.90 boven vloer
Afstelling schoftboom > 1.15 m hoogte, >
2.00 m diagonaal
Gevolg overschrijden van
grenzen in arbeid of huisvesting
•  Steeds meer achter de feiten aanlopen!
•  Overbezetting is funest: verse vaarzen met
zoolbloedingen
Roosterhygiëne
Bekappen:
consequente werkwijze
1.  2-3 keer per jaar
2.  Strategisch
bekappen
3.  Patiënten
onmiddelijk
Registratie klauwaandoeningen
•  Beengebruik noteren
•  Mortellaro en stinkpoot
•  Zoolbloedingen en klauwbevangenheid
•  Witte lijn defecten
•  Zoolzweren
Klauwverzorgen in vijf
stappen
Klauwverzorgen in vijf
stappen
Witte lijn defecten
•  Bloedingen
•  Verbreding
•  Opkruipende ,
abcederende
ontstekingen
Witte lijn defecten: oorzaken
•  Aanleg: zwakke schakel hoornschoen,
gevoelig voor beschadiging
•  Verweking hoorn, mechanische stress
•  Voeding in transitieperiode en in periode
met max. krachtvoergift: pensverzuring,
biotineproductie
•  Suboptimale mineralenvoorziening (Zn, Cu)
•  Ligcomfort, overbezetting
Behandeling witte lijn defecten
•  Los hoorn wegsnijden en
insprayen met CTC
•  Blokje plakken onder
gezonde klauwhelft
•  Novaderma met
gaascompres op
aangetaste deel
•  5 dagen onder verband
Teenpuntnecrose
•  Achterbuitenklauw
•  Permanent kreupel
•  Hoornschoen steeds
korter
•  Necrotiserende
ontsteking van het
klauwbeen
Teenpuntnecrose: oorzaken
• 
• 
• 
• 
Te dunne zool (FLEX, ruwe vloer!)
Laminitis
Trauma
Start als perforerend defect in de punt van
de klauw, punt van klauwbeen gaat mee
doen
Voetbadbeleid:
consequente werkwijze
•  Voetbad buiten melkstal
•  4% formaline
•  1x per 2 weken 1 dag bij
lage infectiedruk
•  1 x per week 1 dag bij
hoge infectiedruk
De koeien gaan de wei in, goed
voor de klauwen!
•  Bemestingsplan
bepalend of het
inderdaad zo goed
voor de klauwen is
•  Hoeveel m³ drijfmest
op te beweiden
percelen?
Kennisvragen
•  Teenpuntnecrose
•  Alternatief Formaline
•  Ervaringen met
verschillende soorten
klosjes
•  Kalium gehalte in
weidegras en de hardheid
van de klauw