Voorlopers in Communicatie, (ComVoor)

Doel Beschrijving Doelgroep Afname Verpoorten R., Noens I. en van Berckelaer-Onnes I., Pits, Leiden, 2007 De ComVoor is een handelingsgericht instrument dat een nauwkeurige indicatiestelling beoogt voor het aspect ondersteunende communicatie van de communicatieve interventies.

Het richt zich op: 1. welke middelen zijn geschikt om de communicatie te ondersteunen 2. op welk niveau van betekenisverlening kunnen de gekozen middelen worden ingezet. Het instrument is afgestemd op de waarnemingsproblematiek van mensen met autisme. Het meet specifiek de waarneming en de betekenisverlening met betrekking tot niet-vluchtige communicatievormen op presentatie en representatieniveau De ComVoor bestaat uit twee niveaus met totaal 36 items (inclusief oefen-items). Elk item is georganiseerd als een sorteertaak. Het handelingsscenario wordt in een eerste fase grondig getraind. Niveau I, presentatieniveau. Identieke voorwerpen of afbeeldingen sorteren op grond van letterlijk waarneembare eigenschappen zoals materie, vorm, kleur en grootte. Bevat reeksen 1, 2 en 3. Reeks 1 is een oefenreeks, in reeksen 2 en 3 moeten respectievelijk voorwerpen en afbeeldingen worden gesorteerd.

Niveau II, representatieniveau. Niet-identieke voorwerpen of afbeeldingen moeten worden gesorteerd op grond van hun betekenis. Bevat de reeksen 4 en 5. In reeks 4 moet binnen een zelfde vorm worden gesorteerd; in reeks 5 gaat het om het sorteren met verschillende vormen. Indicatiestelling: Voor de vorm van de communicatie kan de indicatie drie- of tweedimensionaal zijn, dit laatste verder opgedeeld in foto’s, lijntekeningen, pictogrammen en geschreven taal. Voor het niveau van de betekenisverlening zijn drie indicaties mogelijk: sensatie, presentatie en representatie. Binnen beide niveaus wordt nog specifieker onderscheid aangebracht.

De handleiding beschrijft kort de implementatie.

Is primair ontwikkeld voor mensen met autisme die niet of slechts beperkt verbaal communiceren, maar is ook toepasbaar bij mensen met andere communicatieproblemen of met een verstandelijke beperking. De ondergrens situeert zich rond een (psychomotorisch) ontwikkelingsniveau 12 md., de bovengrens rond een niveau 60 md.

Is zowel geschikt voor kinderen als voor volwassenen.

Afname door orthopedagoog, psycholoog, psycholinguïst of logopedist met testbevoegdheid (of onder supervisie). Voor de interpretatie van de resultaten en de vertaling naar de klinische praktijk is een gedegen inzicht in communicatieprocessen in het algemeen en meer specifiek bij mensen met autisme onontbeerlijk.

Deelname aan een ComVoor-cursus is verplicht.

De afname duurt gemiddeld 45 min. Gezien het ruime ontwikkelingsbereik en de vele verschillen tussen mensen met

Normen Andere psychometrische kenmerken Beoordeling/ervaring Andere informatie autisme kan hierin echter een grote spreiding optreden.

De interpretatie van dit instrument is domeingericht en niet normgericht. Men kijkt naar wat deze persoon goed heeft gemaakt en wat fout is gegaan. Vergelijking met de resultaten van anderen is in het kader van de indicatiestelling niet relevant.

De onderzoeksgroep van 623 kinderen en volwassenen uit Nederland en Vlaanderen met een ontwikkelingsleeftijd op vlak van dagelijkse vaardigheden tussen 12 en 60 md. is onderverdeeld in: een groep kinderen en volwassenen met autisme en een verstandelijke beperking (n = 310), 2. een groep kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking zonder autisme (n = 174) en een groep zich normaal ontwikkelende kinderen (n = 139). COTAN-beoordeling in 2005

Betrouwbaarheid

: voldoende Interne consistentie van de reeksen varieert van .83 tot .93; die van de twee niveaus is respectievelijk .95 en .94. Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid is zeer hoog. Test-hertestbetrouwbaarheid is voor de totaalscore .98. Nadere analyses geven aan dat de scores aan de top van het functioneren van de cliënt minder stabiel zijn.

Validiteit

: Onvoldoende in COTAN-beoordeling in 2005 Er gebeurde een uitgebreid validiteitonderzoek.

Begripsvaliditeit: De gemiddelde scores van de groepen met en zonder autisme werden vergeleken door een principale componentanalyse uit te voeren. Intercorrelaties werden berekend, het scoreverloop van de klinische onderzoeksgroep werd geanalyseerd en er zijn correlaties met de CPZ berekend.

Convergente en divergente validiteit werd onderzocht.

(Verpoorten, Noens en Berckelaer-Onnes, 2004, Pits, 2008; Es van, V. , Universiteit Leiden, Katholieke Universiteit Leuven, 2008) PRODIA-beoordeling: 1 ste keuze Voor meer toelichting, zie in bijlage het artikel ‘Communicatie bij mensen met autisme en een verstandelijke beperking: van inzicht naar interventie’ van Noens en van Berckelaer, Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan Verstandelijk Gehandicapten (2002), 4, blz. 212-225