Transcript download hier de pdf

amerpoort jaarbeeld 2013
‘ik doe mee’
voorwoord
Peuter Colin gaat naar de Plusgroep op een regulier dagverblijf. “Er zijn
daar ook kinderen zonder beperking. Zo is ook Colin onderdeel van het
normale leven”, vertelt zijn moeder in dit jaarbeeld. De titel ‘Ik doe
mee’ staat symbool voor de ambitie van Amerpoort: mensen met een
verstandelijke beperking laten mee doen in de samenleving.
Ook het kabinetsbeleid is gericht op ‘participatie’. Terugblikkend op
2013 zien we dat de zorgwereld razendsnel veranderde. In 2013 had
Amerpoort te maken met de eerste grote bezuiniging: een korting van
56% op het vervoer van wonen naar dagbesteding. Zo’n 250 cliënten
wisselden van dagbestedingplek. Een verandering die veel impact had
op cliënten en medewerkers. Bijzonder is dat 50 van hen nu zelfstandig
reizen. Toon van Keeken vertelt in dit jaarbeeld vol trots hoe hij met
fiets, trein en lopend iedere dag van Baarn naar Amersfoort reist.
Het werd en wordt steeds duidelijker dat we de zorg anders moeten
organiseren. De invulling moet ‘op de schop’. We hebben in 2013
geanticipeerd op die nieuwe werkelijkheid. Met onder meer: intensieve
en goede deelname aan pilots in wijk- en buurt­teams in Utrecht en
Amersfoort, het aanbieden van Volledig Pakket Thuis en door samenwerking met andere zorgaanbieders. Ook zijn we gestart met het werken
aan het ‘herontwerp’: het aanpassen van strategie en beleid ten behoeve
van een toekomst­bestendige zorg en ondersteuning voor mensen met
een verstandelijke beperking.
Amerpoort wil cliënten - ook in die nieuwe werkelijkheid ondersteunen en hen uitdagen hun talenten te ontdekken,
in te zetten en te ontwikkelen. In deze uitgave vindt u
naast de verhalen van Colin en Toon nog vier verhalen die
dit illustreren met hoe mensen in de omgeving van cliënten
daar een bijdrage aan leveren. Bijvoorbeeld Danielle
Baetings die namens Amerpoort deel uitmaakt van het
Verbindingsteam in ’t Gooi. Zij begeleidt mentoren van jongeren met ernstige problemen voor wie mogelijk uithuisplaatsing dreigt. Of Ingrid Berkhof die als moeder iedere
week de kamer van haar dochter Lieke opruimt en schoonmaakt. Een andere moeder vertelt hoe haar zoon met moeilijk verstaanbaar gedrag in korte tijd veranderde door de
aanpak van begeleiders. “Ik wist niet wat me overkwam.
Arnoud is een heel andere man geworden”, vertelt Alison
den Besten. In Soest zetten cliënten van dagbesteding­
locatie Het Leemveld zich dagelijks in voor de buurt. Ze
prikken papier en ruimen zwerfvuil op. Ook halen ze lege
flessen op. Door deze service heeft een buurt­bewoner zich
vervolgens aangemeld als vrijwilliger: “Zo kunnen we wat
voor elkaar betekenen.”
Ik realiseer me heel goed dat er in 2013 veel onrust en
onzeker­heid was over de toekomst voor zowel cliënten, hun
vertegenwoordigers en medewerkers. Het blijft ook in de
komende periode voor veel betrokkenen leven in onzekerheid. Voor cliënten die bijvoorbeeld overgaan naar wijkteams en op een andere manier en van andere professionals
ondersteuning krijgen. En voor medewerkers van wie we
afscheid moeten nemen. In het afgelopen jaar hebben we
rond het herontwerp van Amerpoort veel overlegd en samen­
gewerkt met de centrale cliëntenraad en de ondernemingsraad. Dit geeft vertrouwen om de uitdaging waar we voor
staan zorgvuldig en in gezamenlijkheid op te pakken.
Paul Willems
Bestuurder Amerpoort
Verbindingsteam ondersteunt jongere
via zelfgekozen mentor
‘Samen uit de negatieve
spiraal’
Kies je eigen mentor. Dat is het idee achter de JIM,
een mentor voor jongeren die in ernstige problemen
zijn geraakt en uit huis dreigen te worden geplaatst.
Iedereen heeft wel iemand in zijn omgeving die deze
rol op zich kan nemen: een oom, een leerkracht, een
sportcoach of een moeder van een vriend.
JIM staat voor ‘door Jou Ingezette Mentor’. Deze vertrouwens­
persoon zet zich minimaal een jaar lang voor de jongere in. De JIM
denkt bijvoorbeeld mee over belangrijke keuzes of komt wekelijks
op bezoek om te bespreken hoe het gaat. Maar hij kan ook gewoon
zomaar op de koffie komen. Deze speciale mentor krijgt op zijn
beurt ondersteuning van een lid van het Verbindingsteam in het
Gooi. Danielle Baetings is namens Amerpoort actief in het team.
Het Verbindingsteam is erop gericht om jongeren voor wie uithuisplaatsing dreigt, toch thuis of zelfstandig te kunnen laten
wonen. Ook ondersteunt het team jongeren die na een periode
van gesloten of klinische opname terugkeren in de maatschappij.
Daniëlle:
‘Het is inspirerend
om met collega’s uit
andere disciplines
samen te werken’
Inspirerend
Binnen het team heeft iedereen zijn eigen specialisme. Daniëlle
doet de begeleiding van jongeren met een licht verstandelijke
beperking. Haar collega’s brengen deskundigheid in vanuit bijvoorbeeld de GGZ, jeugdzorg en verslavingszorg.
Daniëlle: “De eerste jongere met wie ik contact had, komt uit een
Frans gezin dat nu vijf jaar in Nederland woont. Het meisje is de
enige in het gezin die goed Nederlands spreekt. Ze heeft waarschijnlijk een verstandelijke beperking. Haar moeder geeft haar
verantwoordelijkheden die ze helemaal niet overziet. Daardoor
gaat het regelmatig helemaal mis.”
Daniëlle vindt het ‘heel inspirerend’ om in zo’n gezin met collega’s
uit andere disciplines samen te werken. “Ik richt me op het meisje,
terwijl mijn collega de ouders ondersteunt.” Samen met het meisje
is ze ook op zoek gegaan naar een JIM. “We stellen een profiel op
en kijken wie daaraan voldoet. Deze mentor staat voor een hele
uitdaging, maar staat er – door de expertise binnen het
Verbindingsteam – niet alleen voor.”
Schoenmaat 37
Meewerkend teamleider Saniye Yucel van Youké (jeugd- en opvoedhulp): “Het unieke van deze aanpak is dat de jongere zelf een JIM
aanwijst om hem te helpen de negatieve spiraal te doorbreken.
Daarmee houdt hij de regie in eigen hand. We spreken
de jongere en zijn omgeving actief aan op de eigen inzet
en verantwoordelijkheden. Zo kunnen alle betrokkenen
ervaren wat ze zelf kunnen doen om een verandering te
realiseren.”
De ondersteuning is altijd maatwerk. Saniye: “Als een
jongere om een schoen van maat 37 vraagt, moet je niet
komen aanzetten met maat 40 of 35. In beide gevallen
zal het niet passen. Sinds november 2013 hebben we op
deze manier zeven uithuisplaatsingen voorkomen. We
hopen in 2014 samen met jongeren, gezinnen en hun
JIM’s nog veel meer mooie resultaten te bereiken.”
Verbindingsteam heeft
netwerk hard nodig
Uitgangspunt van het Verbindingsteam is dat jongeren topzorg nodig
hebben en dat die topzorg niet zonder steun van het informele
netwerk kan. Naast de JIM werken ook lokale hulpverleners als
politiemensen, huisartsen en leerkrachten mee. Door deze bundeling
van krachten is alle hulp in de jeugdzorg, ggz en gehandicapten­zorg
op eenvoudige en snelle manier beschikbaar.
Het Verbindingsteam is georganiseerd volgens de FACT-jeugd principes
(functional assertive community treatment). Zorg moet volgens deze
principes een duidelijk doel dienen en plaats hebben in de omgeving
van de jongere.
Het Verbindingsteam is een initiatief van Altrecht, Reinaerde, Youké,
Amerpoort en Jellinek Gooi & Vechtstreek en een samenwerking vanuit het Netwerk voor Jeugd. Onderzoeksbureau Labyrinth onderzoekt
of de aanpak van het team effectief is. (www.labyrinthonderzoek.nl).
Adviesbureau Seinpost onderzoekt de financiële aspecten, zodat
duidelijk wordt of het traject goedkoper is dan uithuisplaatsing
(www.seinpost.nl).
Behalve in het Gooi zijn er ook Verbindingsteams actief in Eemland
en in de regio Food Valley (Veenendaal, Rhenen en Renswoude).
Blijf op de hoogte van ontwikkelingen rond het Verbindingsteam via de
column van projectleider Levi van Dam op de website van SoziO
(www.sozio.nl) en via twitter@verbindingsteam (#verbindingsteam #JIM).
Amerpoort in
buurt-, wijk- en
gezinsteams
Buurtteam Zuile
n
Amersfoort en Utrecht doen al volop ervaring op met
buurtteams. Deze teams bestaan uit professionals die
inwoners die het (even) niet zelf redden, ondersteunen.
Het gaat daarbij zowel om volwassenen als gezinnen.
De buurtteamwerkers komen via onder meer huisartsen,
woningbouwcorporaties, politie en scholen in contact
met cliënten. Inwoners kunnen ook zelf aankloppen bij
het team. Er is zo één ingang in de buurt waar mensen,
hun omgeving of het netwerk terecht kunnen voor ondersteuning op verschillende levensterreinen.
De teamleden komen van verschillende zorgorganisaties.
Samen zijn zij dus van alle markten thuis. Zij bouwen aan
een goed netwerk in de buurt. Het buurtteam is niet ‘van
de gemeente’. Wel stelt de gemeente de kaders waarbinnen
de teams werken. In Amersfoort en Utrecht gaat het in
2014 vooral om leren en experimenteren met de nieuwe
werkwijze.
In Amersfoort participeert Amerpoort in de
wijkteams:
> Jeugd- en gezinsteam Soesterkwartier
> Schothorst Zielhorst
> Kruiskamp Koppel
> Vathorst jeugd & gezin
> Vathorst volwassenen
> Liendert
> BLV jeugd & gezin
> BLV Volwassenen
In Utrecht zijn we actief in de
buurtteams:
> Overvecht de Gagel
> Overvecht Spoorzoom
> Zuilen
> Ondiep
> Kanaleneiland Zuid
> Leidsche Rijn
Informele zorg steeds belangrijker
‘Mantelzorger? Ik ben
gewoon moeder’
Lieke Berkhof (bijna 21) woont sinds anderhalf jaar
in een studio op de Verbindingsweg, een woning van
Amerpoort in Baarn. Zij heeft het erg naar haar zin.
Voor haar ouders, Ingrid en Michiel kwam deze stap
op het goede moment. Sinds haar verhuizing, zijn zij
nauw betrokken bij de zorg en begeleiding van hun
dochter. Maar om dat nou mantelzorg te noemen… “Ik
ben gewoon haar moeder.”
“Wij hebben altijd het idee gehad dat er iets was met Lieke”, vertelt
Ingrid. “Zij is onze oudste dochter, maar we voelden toen ze heel
klein was al dat er iets niet klopte. Lieke huilde als peuter veel en
was extreem eenkennig. Ze klampte zich aan mij vast. Toen ze
naar de basisschool ging, werd duidelijk dat er echt iets aan de
hand was. Lieke maakte geen contact met haar klasgenootjes en
praatte niet met de leerkracht. We zijn toen in de medische molen
terecht gekomen en daaruit kwam de diagnose PPD-NOS. Later is
daar de diagnose klassiek autisme aan toegevoegd. Voor ons een
bevestiging van wat we eigenlijk wel wisten.”
Juiste moment
Lieke liep stage bij boerderij De Huydecoper op Nieuwenoord in
Baarn. Zo kwam de familie Berkhof in contact met Amerpoort.
“Anderhalf jaar geleden gingen wij tijdens een open dag kijken
bij de Verbindingsweg. Misschien dat dit een goede woning voor
Lieke zou zijn. We werden zo warm ontvangen dat we haar meteen
hebben aangemeld. Al heel snel was er plek. Dat overviel ons wel.
Maar het was voor ons allemaal het juiste moment. Ons hele leven
- ook dat van haar zus Maike - werd voor een groot deel bepaald
door Lieke’s gedrag. Vanaf het ontbijt tot het slapen, moesten we
rekening houden met haar autisme”, aldus Ingrid. “Lieke is een
geweldige meid, maar ze kan ook heel dwars en dwingend zijn in
haar gedrag. Dat was voor vooral Ingrid zwaar”, vertelt Michiel.
Ingrid Berkhof:
‘Nu bieden we zorg
op afstand’
“Nu bieden we zorg op afstand”, zegt Ingrid. “Eigenlijk is dat
vanzelf gegaan. We zijn er ingerold. De samenwerking met de
begeleiders was er meteen. Ik merkte dat zij Lieke wilden leren
kennen. Ze stelden veel vragen over hoe ze is, wat ze wel en niet
wil en kan. Het voelde als een warm bad. Er werd écht naar me
geluisterd. Daardoor had ik geen moeite om haar daar achter te
laten. Bovendien zag ik dat Lieke het heerlijk vindt in haar studio.
Ze is helemaal happy.”
Poetsen
“Het schoonmaken van haar kamer elke woensdag­
ochtend, is ook als vanzelf gegroeid. Lieke heeft een
schoonmaakrooster en moet elke dag zelf een klusje
doen. Maar opruimen is voor haar lastig. Ze heeft een
tremor, waardoor ze bijvoorbeeld niet goed de was
kan vouwen. Ik begin altijd met het sorteren van haar
spullen, leg alles op een vaste plek. Dat geeft haar rust.
Bovendien is het mijn manier om contact met haar te
houden. Het is niet zo dat ik dol ben op poetsen, maar
de begeleiders hebben er weinig tijd voor en zo blijf ik
betrokken.”
“Het is gemakkelijk voor ons, we wonen dichtbij en vinden
het fijn om dingen voor haar te doen. We nemen Lieke en
haar medebewoners ook vaak mee voor een uitje. Dit
weekend gaan we bijvoorbeeld naar de motorrun. Ook ben ik altijd
telefonisch bereikbaar voor haar. Lieke belt gemiddeld vijf keer
per dag. Bijvoorbeeld als de trein van Baarn naar Hilversum vertraging heeft of als het opeens een sprinter is in plaats van een
sneltrein. Ze kan dan echt in paniek zijn. Gelukkig kan ik haar dan
geruststellen en vertellen wat ze moet doen.”
Likje verf
Michiel en Ingrid zouden nog best andere dingen voor de
Verbindingsweg willen doen. “We kunnen best af en toe mee­
helpen met tuinieren of een onderhoudsklus op ons nemen”, zegt
Michiel. “De trap op nummer 25 kan wel een likje verf gebruiken.
Dat soort dingen. Ik heb laatst toevallig een begeleider hierover
gesproken. In overleg met begeleiding en andere ouders kunnen
we hier wel een weg in vinden.”
“Of ik mantelzorger ben?” Ingrid denkt na. “Ik ben gewoon moeder
en tegenwoordig is daar het leuke woord ‘mantelzorg’ voor. Ik
voel me nog niet zo, maar dat gaat misschien vanzelf komen.”
Michiel vult aan: “De zorg gaat op de
schop. Het gat tussen wat een zorgorganisatie kan bieden en dat wat iemand
nodig heeft, zal groter worden. Maar er
zijn grenzen. Ik werk fulltime en Ingrid
heeft gezondheidsklachten. En stel dat
wij er niet meer zijn. Moet haar zus Maike
het dan doen? Misschien gaat zij wel in
Zuid-Limburg wonen? Maike heeft ook
recht op haar eigen leven.”
Samenwerken met ouders
“Als team zijn wij actief aan de slag met het thema
informele zorg”, vertelt Lydia Pasterkamp, begeleider C
van de Verbindingsweg in Baarn. “We hebben al een aantal
actieve vrijwilligers, maar ook de familie van onze cliënten
willen we de komende tijd meer betrekken. We hebben
ouders tot nu toe betrokken bij de begeleiding van hun
eigen kind, maar nog niet bij de Verbindingsweg als
locatie. Daar willen we de komende tijd verandering in
brengen. Binnenkort organiseren we voor ouders een
informatieavond om een verwantenraad op te richten en
om hen uit te nodigen mee te praten over hoe we kunnen
samenwerken. Ik heb wel een aantal voorbeelden.
Cliënten willen bijvoorbeeld graag meelopen met de
avondvierdaagse, maar wij hebben niet de mogelijkheid
om met hen mee te gaan. Dat is nou typisch iets dat
familie en vrienden kunnen overnemen. Ook dagjes uit,
naar het zwembad gaan, klusjes in en rondom de woning
dat soort dingen. De begeleiding van cliënten blijft onze
kerntaak. Het is niet de bedoeling dat ouders zich gaan
bezighouden met de begeleiding van andere cliënten van
de Verbindingsweg. Als begeleider moet je daar samen met
ouders duidelijk afspraken over maken. De cliënt staat
centraal. Als je met z’n allen voor ogen houdt dat het ten
goede moet komen van de cliënt, dan kun je samen heel
mooie dingen voor elkaar krijgen.”
Mantelzorgers beter ondersteunen
Met de transitie van de langdurige zorg naar de Wmo, de
Wet jeugdzorg en de Wet langdurige zorg (Wlz), wordt de
rol van informele zorg steeds groter. De regering wil dat
mensen zelf meer zorgtaken op zich nemen. Mensen
worden ouder en de behoefte aan zorg neemt toe. Vandaar
dat ten aanzien van de lichtere vormen van zorg steeds
meer een beroep op de omgeving wordt gedaan. “Maar je
moet dat verbinden aan de professionele zorg”, aldus
staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid. Het is dan
ook nadrukkelijk niet de bedoeling om mantelzorgers in
te zetten voor zogenoemde ‘lijfsgebonden zorg’, zoals het
wassen van iemand. Dat werk moet worden gedaan door
professionals. Ook moet volgens Van Rijn in de opleiding
van begeleiders aandacht komen voor de manier waarop
ze samenwerken met mantelzorgers. Daarnaast wil hij
mantelzorgers beter gaan ondersteunen. Gemeenten
spelen daarin een belangrijke rol. Zij moeten ervoor zorgen
dat mantelzorgers worden opgevangen als de zorg hen te
zwaar wordt, en dat anderen de zorg van hen overnemen.
Bovendien moeten gemeenten zorgen voor een ‘blijk van
waardering’. Nederland telt nu zo’n 3,5 miljoen mantelzorgers. Een groot deel daarvan doet dat werk voor langere
tijd, en meer dan 8 uur per week.
Meer informatie:
www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/mantelzorg
www.regelhulp.nl
www.expertisecentrummantelzorg.nl
Project Informele zorg
Amerpoort wil een organisatie zijn waar de mantelzorger en het informele netwerk van de cliënt
zich welkom voelt en waar de verwachtingen over en weer duidelijk zijn. Ieder draagt vanuit z’n
eigen rol bij aan het vormgeven van het leven van de cliënt. Om op dit gebied visie en beleid te
ontwikkelen, is het Project Informele zorg in het leven geroepen. Als start van dit project zijn twee
klankbord­bijeenkomsten georganiseerd met familieleden, begeleiders en vrijwilligers. Het is voor
Amerpoort belangrijk om cliënten te ondersteunen bij het in kaart brengen en uitbreiden van hun
netwerk. En om het netwerk te stimuleren en faciliteren bij het ondersteunen van de cliënt.
Uiteraard is dat niet verplicht. Staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid geeft dit duidelijk
aan. In een brief aan de Tweede Kamer in juli 2013 schrijft hij dat hij mantelzorgers geen zorgtaken
zal opleggen. “Mantelzorgers doen hun werk vrijwillig en dat moet zo blijven.”
Werken met mensen met moeilijk
Voorkop
verstaanbaar gedrag
‘kop
‘We hebben een heel
bijzonder beroep’
Inleiding heeft veel kennis van en ervaring met de
Amerpoort
begeleiding van mensen met moeilijk verstaanbaar
gedrag (MVG). Eén van de strategische speerpunten van
de organisatie is om deze expertise de komende jaren
te versterken en te professionaliseren. John Luiten –
manager van Kristal en De Poolster - is lid van het
Kernteam MVG. Als manager van verschillende MVGlocaties maakt hij dagelijks mee wat het werken met
mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag betekent
voor zijn medewerkers.
Visiedag
Medewerkers van MVG-groepen zijn verplicht om deel te nemen
aan een visiedag. John: “Daar leren zij zich bewust te worden van
hun eigen begeleidingsstijl en van de manier waarop zij de visie
van Amerpoort op MVG vertalen naar de praktijk. Een groep van
maximaal 20 medewerkers praat met elkaar over hoe je omgaat
met opvang na incidenten, verschillende methodieken en over het
beeld dat medewerkers van de functie hebben. Ik begin de dag
met uit te leggen dat we een heel bijzonder beroep hebben.
Begeleiders van cliënten met moeilijk verstaanbaar gedrag worden
soms dagelijks geschopt en geslagen. Ik probeer ze duidelijk te
maken dat ze zich bewust moeten zijn dat wat ze meemaken
op hun werk niet niks is. Veel medewerkers denken: ‘het hoort
erbij, dat is mijn vak’. Maar hoe ga je om met de incidenten die
je meemaakt? En hoe houd je daarbij rekening met je collega?
De ene collega stelt zich stoer op en geeft aan dat hij het niet
nodig vindt om tijdens het werk een portofoon te gebruiken.
Terwijl een ander juist behoefte heeft aan het bij zich dragen van
een portofoon, omdat die zich dan veiliger voelt. Kan die dat dan
wel aangegeven bij zijn collega?”
John Luiten:
‘Alleen als je écht
kennis van zaken
hebt, kun je cliënten
verstaan’
Het is volgens John heel belangrijk dat collega’s goed naar elkaar
luisteren. “Om de groep medewerkers daar bewust van te maken,
doen we een oefening waarbij ze in tweetallen aan elkaar vertellen
over een incident dat zij hebben meegemaakt. Als iedereen zijn
verhaal heeft gedaan, laten we de ene medewerker het verhaal
van de ander vertellen. Dit weten zij niet van tevoren. Hoe goed
hebben ze naar elkaar geluisterd? Was er echt aandacht voor de
ander? Of was je onbewust toch met andere dingen bezig? Is dat
wat je vertelt ook wat je hebt gehoord of zijn het jouw eigen
aannames?”
Huilen en lachen
“Een visiedag kan pittig zijn. De gedragsdeskundige en
ik letten er op dat er genoeg ruimte is voor emoties.
Huilen mag. En dat gebeurt soms. Maar er wordt ook
gelachen. En er worden stevige discussies gevoerd.
Met elkaar houden we dan een soort Lagerhuisdebat.
Aan de hand van verschillende stellingen gaan we de
discussie aan. Wie wil overlopen van ‘eens’ naar ‘oneens’
of andersom, mag dat doen. Het is leuk om te zien dat de
hele groep er na zo’n dag actief aan meedoet. We hebben
altijd levendige discussies. En als het niet op gang komt,
dan help ik het wel op weg.”
Verbondenheid
“Behalve de visiedag is er ook een MVG-introductiedag,
een kenniscafé en worden er bij Amerpoort regelmatig
lezingen en workshops georganiseerd. In functioneringsgesprekken vraag ik altijd: welke activiteiten heb jij het
afgelopen jaar bezocht en wat heb je gedaan voor je
certificaat? Hiermee probeer ik mijn medewerkers te
motiveren om door te leren. Met alleen een certificaat
ben je er niet. Een BHV-cursus moet ook ieder jaar weer
opgefrist worden. Als professionele medewerker moet je
je blijven inzetten om op de hoogte te blijven in je vak.
Alleen als je écht kennis van zaken hebt, kun je cliënten
verstaan. Ik heb het hierbij niet over alleen theorie. Het
gaat er ook om dat je een goede collega kunt zijn. Met
een sterke onderlinge verbondenheid verbeter je ook de
relatie met de cliënt. En dat leidt tot meer homogeniteit.
De cliënt staat voorop. Maar daarnaast staat de mede­
werker. Door goed voor de medewerker te zorgen, zorgen
we ook goed voor de cliënt.”
‘Arnoud is een heel andere man geworden’
“Wat is Arnoud een leuke jongen!”, hoorden Alison
en Joop den Besten van begeleiders nadat hun zoon
Arnoud (nu 26 jaar) een week op Nieuwenoord
woonde. “Ik wist niet wat me overkwam”, vertelt
moeder Alison: “In korte tijd veranderde Arnoud van
een man met probleemgedrag in iemand die lekker
in zijn vel zit en geniet van de plek waar hij woont.
Hij is een heel andere man geworden.”
De sleutel hiervan ligt volgens Alison in de geboden
structuur en de groep vaste begeleiders: “Er zijn altijd 3
begeleiders aanwezig; goede en deskundige mede­werkers.
Iedere keer als ik kom, zie ik mensen die ik ken. In
Arnouds vorige woning moest ik me steeds opnieuw voorstellen omdat er geen sprake was van een groep vaste
krachten. Wat een verschil! Hoe heerlijk moet dit zijn
voor Arnoud?”
In mei 2013 nam Arnoud zijn intrek in Opaal, een woonhuis waar 10 mannen met moeilijk verstaanbaar gedrag
wonen. Daarvoor woonde hij 17 jaar op een andere plek.
Zijn ouders zijn blij met het succes van de aanpak van de
begeleiding op Nieuwenoord.
Gezellige kamer
Toen Arnoud ouder werd, gingen zijn ouders op zoek naar
een woning waar hij als volwassene kon wonen. Dat was
een lange en moeizame zoektocht waardoor hij
langer bleef wonen op zijn vorige plek dan goed
voor hem was: “Het was er op kinderen ingesteld.
Zo was er geen goede dagbesteding voor hem en
had hij een ongezellige kamer. Die was zo ingericht omdat Arnoud, als hij vroeg wakker werd,
nog wel eens herrie kon maken met zijn
spullen of ze kapot maakte. Hij had ‘s avonds
en ’s nachts geen bewegingsvrijheid omdat de
slaapkamerdeur op slot ging. Hij ging om
20.00 uur naar bed terwijl hij dan nog veel
energie had.”
Op dag 1 dat Arnoud op Nieuwenoord kwam,
maakten zijn nieuwe begeleiders duidelijk
dat zij het anders gingen doen: hij zou
voortaan met de deur open slapen en pas
om 22.00 uur naar bed gaan. “Wij vonden
het heel spannend en moesten nog maar zien dat het
goed zou gaan”, zegt Alison, “maar het werkte meteen en
nog steeds!” De begeleiders doen ‘s avonds de keuken- en
woonkamerdeuren op slot zodat hij zelf naar het toilet
kan gaan en op zijn nachtelijke dwaaltochten nergens
eten vindt. Hij is namelijk dol op lekkere dingen. Ook
heeft Arnoud nu een gezellige kamer met zijn eigen
muziek, duplo, luie stoel en klerenkast. “Ik had nooit
gedacht dat dat nog eens kon”, zegt zijn moeder.
Strak ritme
De geboden structuur is ook een belangrijke factor in
de gedragsverandering die Arnoud laat zien. “Er zijn
duidelijke afspraken hoe de begeleiding omgaat met
Arnoud en iedereen houdt zich daaraan. Het is voor het
eerst in al die jaren dat ik als moeder daarop word aan­
gesproken. Pas ging ik wandelen met Arnoud. Toen ik
terugkwam, vertelde ik de begeleidster dat het goed ging
maar dat Arnoud mij had geduwd en paar tikjes had
gegeven. De begeleidster zei vervolgens: “Als je in een
supermarkt ziet dat een kind vervelend doet tegen zijn
moeder, dan denk je toch ook: wat een verwend kind?
Nou, in feite is Arnoud dat ook. Je moet het niet
accepteren dat hij dit doet.´ Heel goed dat ze dat zei. Zo
kunnen we als ouders net zo met Arnoud omgaan als de
begeleiding doet.”
Verder houdt de begeleiding van Opaal vast aan strak
dagelijks ritme: opstaan, ontbijten, naar de dagbesteding
etcetera. “Dat ritme was er op de vorige plek niet. Arnoud
ging niet naar dagbesteding maar bleef iedere dag in zijn
woning. Het doet hem nu ontzettend goed om 5 dagen
per week naar de dagbesteding van Noorderkroon te gaan.”
Continuïteit
Ruim een jaar na zijn start op Nieuwenoord gaat het zo
goed dat Arnoud niet meer één-op-één hoeft te worden
begeleid. Alison is blij met de herwonnen vrijheid voor
haar zoon en hoopt dat Arnoud in de toekomst nog meer
vrijheid mag ervaren: “Ik gun het hem zo dat hij hier
rond kan fietsen. Het terrein op Nieuwenoord biedt hem
daartoe de mogelijkheid.”
Het moet Alison van het hart dat de bezuinigingen haar
zorgen baren: “Tijdelijke contracten mogen nu niet worden
omgezet in vaste contracten terwijl het zo belangrijk is
voor de bewoners dat de goede krachten blijven en dat er
continuïteit is. Je kunt niet zomaar iedereen aannemen
voor deze groep mannen. Het zijn
allemaal jongens met ernstig probleem­
gedrag. Door de goede begeleiding
voelen ze zich begrepen. Ze hebben
een goed dagprogramma. Als het niet
goed gaat in Opaal gaan al die kerels
flippen.”
Kernteam MVG
Amerpoort heeft veel kennis van en ervaring
met begeleiding van mensen met moeilijk
verstaanbaar gedrag. Bij het versterken van
die expertise gaat het om het ondersteunen
van deze cliënten en het actief gericht zijn op
hun ontwikkelingsperspectief.
In 2011/2012 heeft een projectteam zich bezig­
gehouden met het formuleren van een visie op moeilijk
verstaanbaar gedrag en uitgewerkt wat dit betekent voor
huisvesting, ondersteuningsmethodieken, professionalisering van de medewerkers, veiligheid, instroom personeel
en aansturing en bedrijfsvoering. Concreet heeft dit
geleid tot onder andere de leergang MVG, met onder meer
een introductiedag en een visiedag. Ook het organiseren
van kenniscafés voor begeleiders van deze doelgroep is
hier een uitvloeisel van.
Om ervoor te zorgen dat deze doelgroep goed in beeld
blijft en de uitkomsten van het project ook daadwerkelijk
worden geïmplementeerd, is het Kernteam MVG samen­
gesteld. Dit team bestaat uit: Gerard de Kruijk (directeur
Nieuwenoord), John Luiten (manager), Lizette Beetsma
(manager), Richard Lek (manager), Henri Koelewijn
(gedragsdeskundige), Gerhard van Cappellen (gedragsdeskundige), Joanni Giannakos (begeleider C) en Lisette
Giessen (begeleider C).
Het Kernteam adviseert het MT over het beleid rond MVG.
Ook gaat het functioneren als intake loket tussen teams
met hulp- of coachingsvragen op het gebied van moeilijk
verstaanbaar gedrag en het nog op te richten Expertiseteam.
Studenten die onderzoek willen doen op het gebied van
MVG, kunnen voor bemiddeling ook bij het Kernteam
terecht. Het team volgt de actuele ontwikkelingen binnen
het vakgebied in media en vakliteratuur op de voet en
bepaalt de onderwerpen die centraal staan tijdens de
kenniscafés.
Cliënten zetten zich in voor de buurt
‘Ik hou van buiten werken’
Cliënten van de WeGgroep van dagbesteding Het
Leemveld in Soest zetten zich dagelijks in voor de
buurt. Ze onderhouden het terrein bij boerderij Het
Gagelgat, bij molen De Windhond, bij jeu de boulesvereniging De Gemshorn en halen glas op in de wijk.
Sinds vorig jaar zomer gaat de WeGgroep ook elke
vrijdag op pad om in Klaarwater papier te prikken en
zwerfvuil op te ruimen. Dennis Koetje (23) heeft het
naar zijn zin. “Binnen zitten vind ik niet leuk. Ik hou
van buiten werken.”
De vrijdag begint rustig met een kopje koffie in de ruimte van de
WeGgroep op Het Leemveld. Hubert, Dennis, Michelle en Dennis
vertellen om de beurt over hun werk. “Op maandag en woensdag
gaan we naar Boerderij Het Gagelgat. Het is daar leuk. We halen
onkruid weg, werken in de moestuin, halen de eieren uit het
kippenhok, zetten afwas in de vaatwasser, stoffen en vegen. De
boer is heel aardig. Hij heeft een groene pet op en hij maakt vaak
een praatje met ons.”
Op dinsdagochtend gaat de groep naar de jeu de boules-vereniging
De Gemshoorn. Ook daar hebben ze goede contacten. “We drinken
elke dinsdag samen koffie”, vertelt Dennis Koetje. “Met lekkere
koek erbij.” De cliënten van de WeGgroep hebben ook al een keer
jeu de boules gespeeld. “Het lijkt een beetje op bowlen,” vertelt
de andere Dennis. “We maken daar schoon en werken in de tuin.
Dinsdagmiddag halen we glas op en op donderdag zijn we bij
molen De Windhond. En vrijdag gaan we dus papierprikken. Ga je
mee?”
Buitenmensen
“Het is leuk werk, zeker in de zomer, als de zon schijnt. Maar ook
als het regent gaan we naar buiten”, vertelt begeleider Mariëlle
Burggraaf. “Dan zagen we pallets onder de overkapping of doen
we klusjes in de tuin rond Het Leemveld. De cliënten van de
WeGgroep zijn echte buitenmensen.”
Dennis:
‘Ik vind de pauze
vaak te lang’
“Papier prikken in Klaarwater doen we sinds een jaar”, vertelt ze.
“Dat idee is ontstaan na een oproep door het wijkbeheerteam om
als buurtbewoners met elkaar de wijk netjes te houden. In overleg
met de gemeente hebben wij die taak opgepakt. Elke vrijdag zie
je ons aan het werk bij de grote speeltuin achter de Gerrit van
Veenstraat, vlakbij de Hoogvliet. En het is echt nodig hoor!”
Veel rommel
Dennis Koetje pakt zijn werk serieus aan. Elke vrijdagochtend
fietst hij vanaf zijn huis in Koningsvaren eerst langs de speeltuin,
voordat hij bij Het Leemveld aankomt. Dat doet hij om
alvast te controleren hoeveel vuil er ligt. “Ik ga kijken
of er veel rommel ligt. Dat geef ik door aan Mariëlle.
Zij weet dan hoeveel vuilniszakken we nodig hebben.
Vandaag ligt er weer veel troep. We moeten zeker twee
zakken meenemen.”
Dennis is altijd vroeg in de weer. Hij zorgt elke ochtend
voor Speedy, het konijn van Het Leemveld. “Ik kijk of
hij eten en drinken in zijn bakjes heeft. Ik ben ver­
antwoordelijk. Dat heb ik bij boerderij De Brinkhorst in
Amersfoort geleerd. Daar ging ik eerst naar toe.” Dennis
kan niet lang stilzitten. “Ik vind de pauze vaak te lang.
Dan ga ik Mariëlle halen. ‘Kom we moeten weer aan het
werk’, zeg ik dan.”
Papier prikken
Mariëlle geeft aan dat de WeGgroep vertrekt. “Het is hier om de
hoek. Dus makkelijk te lopen.” Hubert blijft hier en ruilt met
Robin van de Flinkgroep. Omdat Robin niet zo goed kan lopen,
mag hij de skelter rijden. In de kar erachter liggen de vuilnis­
zakken, handschoenen en prikkers. Bij de speeltuin is de eerste
stop. Ieder heeft een eigen stukje dat hij controleert. “Ik kijk altijd
tussen de struiken”, zegt Dennis. “Dat is mijn taak. De troep
waait daar tussen.” Papierprikken moet zorgvuldig gebeuren. Zo
mag een cliënt niet zomaar een plastic zakje of blikje met zijn
hand oppakken. “Dat moet met de grijper. Anders krijg je vieze
handen. Of je kan je snijden”, waarschuwt hij.
“Het is dankbaar werk”, vertelt Mariëlle. “Met onze gele hesjes,
zijn we goed zichtbaar in de wijk. We worden regelmatig aan­
gesproken op straat. Buurtbewoners maken een praatje met ons.
Ze bedanken ons dat wij de rotzooi opruimen. We krijgen veel
positieve reacties. En wie wil dat nu niet: complimentjes krijgen?
Met dit werk laten we zien dat mensen met een verstandelijke
beperking iets kunnen betekenen in de
samenleving.”
‘Ik heb een hekel aan flessen
in mijn keuken’
“De mensen van Het Leemveld komen
elke dinsdag het glas ophalen”, vertelt
Tonny Manten (72). Ze woont samen
met haar man Cees op de Koekoeksweg,
vlakbij Het Leemveld. “Ik ben niet in
Soest geboren, maar je kunt wel zeggen dat ik een
echte Soester ben. Ik woon al sinds 1958 in dit dorp en
nog steeds in het huis waar ik ben opgegroeid.” Manten
kent de cliënten van de WeGgroep inmiddels van gezicht.
“Vorig jaar lag er een briefje van Het Leemveld in de bus.
Of we gebruik wilden maken van de glasophaal-service.
Meedoen in de wijk
Dagbesteding Het Leemveld in Soest is niet de enige
locatie van Amerpoort waar cliënten zich inzetten voor
de wijk. De cliënten van het groen- en klussenteam van
natuurboerderij De Brinkhorst, midden in de Amersfoortse
wijk Vathorst, verzorgen de dieren, onderhouden het erf
en het groen en doen allerlei klussen voor particulieren
en bedrijven. Ook maken zij producten die te koop zijn in
de boerderijwinkel ‘t Brinkeltje, kloven haardhout voor
particulieren en voeren opdrachten uit voor IKEA en de
gemeente Amersfoort. Het groen- en klussenteam gaat
ook regelmatig de wijk in om zwerfvuil te prikken.
Dat vond ik een prima plan. Ik zet nu elke dinsdag om
één uur het glaswerk klaar. Een uur later komen ze het
ophalen om naar de glasbak te brengen. En wat zo grappig
is, ze blijven altijd even staan koekeloeren of we er zijn.
Zien ze mij en mijn man aan tafel zitten, dan wordt er
vrolijk naar ons gezwaaid. Dat hoort erbij.” Manten is blij
met de service. “Ik heb een hekel aan lege flessen in mijn
keuken. En als zij het leuk vinden om te doen, dan is dat
toch prima! Mijn dochter heeft zich aangemeld als vrij­
williger bij Het Leemveld. Zo kunnen we wat voor elkaar
betekenen.”
Een ander mooi voorbeeld is Tuinderslaantje in Vinkeveen.
In september 2013 opent Amerpoort deze nieuwe dag­
besteding in de Sint Jozefschool in Vinkeveen voor de
jongeren die wonen op locatie Prins Bernhardlaan. Door
de samenwerking met de basisschool krijgen zij de kans om
mee te doen in de maatschappij. Zij helpen met allerlei
klussen, zoals kopiëren, voorlezen en koffie rondbrengen.
Eén jongere is inmiddels klassenassistent van groep 1 en
2. Daarnaast doen de jongeren andere klussen in het
dorp. Ze onderhouden tuintjes in de buurt, brengen folders
rond voor de gemeente en wassen de shirts van de korfbalvereniging. Ook bij kinderboerderij Canton in Baarn
steken cliënten de handen uit de mouwen in de buurt. Zij
halen in opdracht van de gemeente zwerfvuil op in
Cantonpark.
“Ook zetten zij al de volgende stap door meer naar buiten
de wijk in te gaan. Naar de inwoners van Soest. Het
Leemveld is creatief in het bedenken van mooie combinaties. Denk aan de werkzaamheden bij molen De Windhond
en bij de jeu de boules-club. Toevallig ken ik de mensen
van het Paardenkamp en boerderij Het Gagelgat goed.
De combinatie verbaast me dan ook niet. Twee prachtige
organisaties in Soest die elkaar vinden. Het is goed om
zichtbaar en aanwezig te zijn.”
‘Het is goed om
zichtbaar en
aan­wezig te zijn’
“Ik ben heel enthousiast over Het Leemveld”, vertelt
Rosan Coppes (tot voor kort wethouder van de gemeente
Soest). “Het is een dagbesteding die probeert om zo
goed mogelijk op de (on)mogelijkheden van individuele
cliënten in te spelen. Daarbij betrekken zij ouders en
andere familieleden.”
Overspannen verwachtingen
“Ik word wel ongelukkig van de overspannen verwachtingen over de mogelijkheden van participatie. Het is een
feit dat mensen met beperkingen graag zoveel mogelijk
willen meedoen en genieten van contacten met mensen
buiten de zorgorganisaties. Maar als er één groep is waarvoor je als overheid je verantwoordelijkheid moet blijven
nemen, dan is het wel de groep die je op Het Leemveld
tegenkomt. Het is niet voor iedereen weggelegd om ‘mee
te doen’ in de samenleving. Sommige mensen kunnen dat
niet en worden daar ook niet gelukkiger van. Voor hen is
een veilige omgeving het allerbelangrijkste en daar is
niets mis mee.”
Plusgroepen voor peuters met een speciale hulpvraag
‘Collin is hier als een
vis in het water’
Collin werd drie jaar geleden geboren met een
zeldzame afwijking aan zijn wervels en ribben. Dat
heeft gevolgen voor zijn groei en ontwikkeling. Hij is
klein van stuk en is bijvoorbeeld laat gaan zitten en
lopen. Via de revalidatiearts kwam zijn moeder Bertha
in contact met Amerpoort. Zo ontdekte zij dat er in
Nijkerk een Plusgroep voor peuters is. Inmiddels komt
Collin daar twee dagen in de week met veel plezier.
Bertha: “Collin hoeft niet per se naar een medisch kinderdagverblijf. Daarom hebben wij gekozen voor de Plusgroep van Amerpoort
en Villa Knots. Een medische groep vonden wij wel heel zwaar.
Aan de andere kant zien we dat hij zou ondersneeuwen in een
reguliere groep. Hij loopt mentaal iets achter en heeft lichamelijk
wat meer aandacht nodig. Voor kinderen als Collin is deze groep
daarom ideaal. Hij is er als een vis in het water, het liefst zou hij
er iedere dag heen gaan!”
Korte lijnen
“Het is fijn dat de begeleiding op de Plusgroep gespecialiseerd is.
Er is nauwe samenwerking met de logopediste, de fysio- en de
ergotherapeut. De lijnen zijn kort en dat is heel handig, want er
is veel overleg nodig over Collin. We hebben met veel disciplines
te maken. Daar komt bij dat onze zoon een beperking heeft die
niet zoveel voorkomt, in Nederland zijn er maar 400 patiënten.
Het is heel prettig om daar met anderen over te kunnen overleggen. Ook omdat bij Collin iedere leeftijd weer nieuwe vragen met
zich meebrengt. Hij moet medisch goed in de gaten worden gehouden.”
Bertha:
‘ik zou de Plusgroepen
aanraden aan alle
ouders van kinderen
met een hulpvraag’
“Collin is door zijn beperking laat gaan praten. Hij heeft bovendien moeite met zijn concentratie. Hij wil alles weten en alles
onthouden, maar er gebeurt veel teveel om hem heen. Dat kan
helemaal niet. Aan al dat soort zaken wordt op de Plusgroep gewerkt. Soms in een groepje, soms individueel, bijvoorbeeld met
een logopediste. Hij gaat in januari naar een reguliere basisschool en daar werken we met z’n allen naar toe. De kinderen
worden gestimuleerd om vooral veel zelf te doen. Probeer het
maar! Dat doen we thuis ook.”
Het normale leven
“Ik zou de Plusgroep aanraden aan alle ouders van kinderen met
een hulpvraag. Omdat de groepen kleiner zijn, er meer aandacht
voor de kinderen is en de medewerkers beter geschoold zijn. En
aan de andere kant vind ik het heel belangrijk dat de Plusgroep
in een regulier kinderdagverblijf zit. Daardoor zijn er ook
kinderen zonder beperking en is Collin onderdeel van het
normale leven. Ik werk zelf in de gehandicaptenzorg;
daarom vind ik dat misschien wel extra belangrijk!”
Plusgroepen in
Nijkerk en Utrecht
Begeleiding voor kinderen met een speciale hulpvraag.
Dat biedt Amerpoort in samenwerking met kinderopvangorganisaties Villa Vrolijk in Nijkerk en met Vriendjes in
Utrecht. In de locaties van Vriendjes en Villa Vrolijk is een
Plusgroep te vinden met dagopvang voor kinderen van
0 tot 5 jaar met bijvoorbeeld een ontwikkelingsachterstand of een verstandelijke beperking en kinderen die
speciale medische verzorging nodig hebben.
Het is voor deze kinderen belangrijk dat
zij zo vroeg mogelijk de juiste begeleiding
krijgen. Daarom zorgt Amerpoort voor
diagnostisch onderzoek, om te kunnen
bepalen welke ondersteuning zij nodig
hebben. De begeleiders op de gespecialiseerde groep komen van Villa Vrolijk of
Vriendjes en worden ondersteund door medewerkers van
Amerpoort. Er is ook een orthopedagoog aan de groep
verbonden. Als dat voor de kinderen nodig is, komen bijvoorbeeld een logopedist, ergotherapeut of fysiotherapeut
naar de locatie om kinderen te behandelen.
Samen spelen
De Plusgroepen zijn ondergebracht in de reguliere kinderopvang. Het leuke daarvan is dat de kinderen uit de
Plusgroep ook gewoon samen spelen met de kinderen uit
de andere groepen. Door de samenwerking met Amerpoort
halen Vriendjes en Villa Vrolijk specialisten in huis die
weten hoe ze kinderen met een speciale hulpvraag kunnen
ondersteunen.
Meer informatie
Neem contact op met manager Gea Horsman:
[email protected]
Peuters bij
Amerpoort
Amerpoort is van mening dat jonge kinderen
met een ontwikkelingsachterstand, verstandelijke beperking of syndroom begeleid en
behandeld moeten kunnen worden in hun
eigen woonplaats. De beperking mag voor
een kind geen reden zijn om per definitie
in het bijzondere circuit terecht te komen.
Waar het kan, proberen we de begeleiding
en behandeling zo gewoon mogelijk binnen
het reguliere circuit in de eigen woonplaats te organiseren.
Vanuit deze visie wil Amerpoort in zoveel mogelijk
gemeenten in haar werkgebied aansluiten bij reguliere
opvang voor kinderen van 0 tot 5 jaar. Amerpoort brengt
op die manier haar kennis en expertise op het gebied van
het jonge kind naar de reguliere kinderopvang toe. Denk
hierbij aan het inzetten van door Amerpoort geschoolde
medewerkers, inzetten van gedragsdeskundige ondersteuning en van specifieke disciplines zoals fysiotherapie,
ergotherapie of logopedie.
Dichtbij de vraag
Amerpoort sluit in het kader van dit beleid ook aan bij
(het opzetten van) wijkteams en het organiseren van
ondersteuning zo dicht mogelijk bij de vraag; één van de
uitgangspunten van de Wmo. Met deze manier van werken
komen we ook tegemoet aan de bezuinigingsslag die
organisaties moeten maken op het gebied van vervoersbewegingen. Door aan te sluiten bij de reguliere kinderopvangplaatsen en -tijden, kunnen
kinderen door ouders zelf naar de
opvang worden gebracht.
Voorkop
Toon
komt nu met de trein naar de Foortse Brug
‘Als het lekker weer is,
geniet ik daarvan’
Toon woont op Eemborg, een locatie voor ouderen met
een matig verstandelijke beperking in Baarn. Tot
medio 2013 werd hij iedere ochtend opgehaald door
een busje en naar zijn dagbestedingplek op de Foortse
Brug in Amersfoort gebracht. Door de korting van het
kabinet op het vervoer, was dat voor Toon geen optie
meer. Maar Toon wilde graag bij de Foortse Brug
blijven. Zijn begeleider Carolien ontdekte dat Toon –
binnen het budget – zelfstandig met de trein zou
kunnen reizen.
Toon:
‘Het is eigenlijk
heel makkelijk’
“Ik vond het heel spannend, want in het begin wist ik niet of
ik op de Foortse Brug kon blijven. Daarom wilde ik wel proberen
om met de trein te komen. De eerste keer is er iemand van de
begeleiding met mij mee gereisd. Om te laten zien waar ik kon
inchecken en waar ik moest uitstappen. Maar nu kan ik het alleen.
Het is eigenlijk heel makkelijk.”
Toon neemt om even over negen uur de trein op station Baarn.
Vanuit de Eemborg is dat een paar minuten fietsen. Zo´n twintig
minuten later staat hij op station Vathorst, dat op vijf minuten
lopen van de Foortse Brug ligt. Zo heeft hij een snelle verbinding,
hoeft niet over te stappen en met z´n dalurenkaart blijft hij binnen
het budget dat de overheid voor zijn vervoer beschikbaar stelt.
Bij het raam
Toon: “In het begin was het spannend om met de trein te gaan.
Maar nu weet ik precies hoe het moet. Als ik instap, ga ik altijd
aan de linkerkant zitten. Bij het raam. Soms kom ik bekenden
tegen, dat is gezellig. Dan maak ik een praatje. En onderweg is veel
te zien. Eerst de weilanden van Soest en dan zie je in Amersfoort
de hele stad. De tunnel bij het gemeentehuis, de Amsterdamse
straatweg, de Koppelpoort… Ik ben geboren in Amersfoort en
mijn broers en zussen wonen er ook, dus ik ken daar de weg wel.”
“Ik vind het ook fijn dat ik nu veel meer buiten ben als ik naar de
Foortse Brug ga. Eerst moet ik fietsen en in Amersfoort nog een
stukje lopen. Dan merk je dat het warm is of dat het regent. Als
het lekker weer is, geniet ik daar van. Gelukkig hebben we geen
strenge winter gehad!”
Vertraging
Tot nu toe heeft de trein slechts één keer vertraging gehad. Op
een stormachtige dag in het najaar van 2013 reed de trein waarmee Toon reist niet verder dan Amersfoort Centraal. Begeleidster
Carolien kwam daar achter toen ze al thuis was. Gelukkig had
Toon een mobiele telefoon bij zich en kon ze hem bellen. Toon:
Nieuwenoord. Daar hebben ze het ook wel naar hun zin. Maar ik
vind de Foortse Brug gezelliger.”
Trots
Vol trots toont Toon het resultaat van zijn werk van de afgelopen
weken. Van oude spijkerbroeken maakte hij twee olijke teckels,
hij maakte een schemerlamp en een klok met mozaïek en vandaag
borduurde hij aan een kussen. “Soms ben ik ook met hout bezig,
dat vind ik ook heel leuk. Alle spullen die wij hier maken worden
verkocht. We maken er ook weer andere mensen blij mee”, lacht
hij trots.
“Carolien vroeg waar ik was. Ik was op het station in
Amersfoort. Ik heb daar gewoon rustig gewacht. Er reden
geen treinen meer naar Baarn dus ik was blij dat ze belde.
Carolien heeft me toen opgehaald en met haar auto naar
huis gebracht.”
Voor Toon is een goede oplossing gevonden. Het reizen
met de trein betekent niet alleen dat hij gewoon naar de
Foortse Brug kan blijven komen, het vergroot bovendien
zijn zelfstandigheid. Voor twee van zijn collega’s pakte
het anders uit. Zij wonen te ver van de Foortse Brug en
zelfstandig reizen was voor hen geen optie. Beide dames
hebben inmiddels een nieuwe dagbestedingplek. Toon:
“Ik mis ze soms nog wel hoor. We zaten altijd met z’n
drieën in de bus. Zij zijn nu op het Binnenhof op
De bezuinigingen op het vervoer
Alle zorgorganisaties kregen in 2013 te maken met
een korting van 56% op de kosten van het vervoer
van cliënten. Amerpoort werd daarmee gedwongen
een bezuiniging van 1,4 miljoen euro door te voeren.
De bezuiniging treft alle cliënten die niet in staat zijn
zelfstandig naar hun dagbesteding te reizen.
In aanloop naar de bezuinigingen, organiseerde Amerpoort
in december 2012 de werkconferentie ‘Dagbesteding
dichtbij’. Daar waren onder andere vertegenwoordigers
van de Ondernemingsraad, Centrale Cliëntenraad en het
Zorgkantoor Agis/Achmea aanwezig. De deelnemers
zochten met elkaar naar oplossingen
voor de bezuinigingen op het vervoer.
Gesprekken
Amerpoort maakte geld vrij om in het
eerste halfjaar van 2013 de kosten van de
bezuiniging voor haar rekening te nemen.
Dat gaf ons de tijd om samen op zoek te
gaan naar goede oplossingen. In het eerste
halfjaar van 2013 zijn met alle cliënten die
hiermee te maken hadden en hun verwanten
of bewindvoerders individueel gesprekken
gevoerd. Samen met hen gingen we op zoek naar een
passende dagbestedingplek - bij voorkeur binnen de
woonplaats - met een beperkte reistijd en reisafstand.
Uiteindelijk wisselden in juni 250 cliënten van dagbestedingplek. Vijftig van hen gaan voortaan fietsend, lopend
of met het openbaar vervoer naar hun dagbesteding.
Ongeveer 25 cliënten betalen een eigen bijdrage aan het
vervoer en konden daarmee op hun vertrouwde plek
blijven.
‘Eerst het belang
van de cliënt’
“Ik ben ongelooflijk fier op alle cliënten, ver­
tegenwoordigers, begeleiders, managers, CCR- en
OR-leden die hebben samengewerkt om tot een
goede oplossing te komen.” Rick Schepers – voor­
zitter van de Stuurgroep Vervoer en directeur
van de divisie Regio, blikt tevreden terug op de
manier waarop bij Amerpoort is gewerkt aan
het realiseren van de bezuinigingen op het
vervoer.
“Managers en begeleiders bleken in staat om
boven hun eigen belang uit te stijgen en eerst te
kijken naar het belang van de cliënt. Binnen de
gestelde kaders hebben zij alles in het werk
gesteld om een passende plek te vinden voor de
cliënten die te ver van hun dagbesteding woonden. En dat in een tijdsbestek van een halfjaar. Dat zegt
iets over de flexibiliteit en slagkracht van de mede­
werkers. Veel locaties moesten vergaande aanpassingen
doorvoeren omdat de zorgvraag van nieuwe cliënten
anders is. Dat heeft zowel van cliënten als van mede­
werkers veel gevraagd.”
Pijn in mijn hart
Jill Rajak is teamleider bij arbeidscentrum De Wissel. Daar
vertrokken 30 van de 67 cliënten en kwamen er 11 nieuwe
cliënten bij. Jill: “Ik heb met pijn in mijn hart afscheid
genomen van mensen die ik al zo lang heb begeleid.
Tegelijkertijd vind ik het ook goed dat ze een nieuwe uitdaging krijgen.”
Voordelen
Ron Lam, broer van Astrid, beaamt
dat: “Ach, het heeft ook wel z’n voordelen. Astrid hoeft minder lang te
reizen en ze gaat weer eens andere
dingen doen. Ze werkte op de Kwekerij
in Baarn en gaat nu naar de Elleboog
in Amersfoort. Daar is ze meer creatief
bezig. Wellicht was anders ook een
keer de tijd gekomen om van plek te
veranderen.”
jaaroverzicht 2013
januari
Rabobank sponsort
belevingstuin Onder één Dak
In december 2012 vroeg de Rabobank Amersfoort haar
leden en klanten om een stem uit te brengen op 1 van de 4
genomineerde maatschappelijke projecten. Onder één Dak
kreeg daarbij maar liefst 50% van de stemmen en daarom
het hoogste bedrag. De belevingstuin bij Onder één Dak
nadert zijn voltooiing.
Astrid van Ekeren en Monique Wijnveld van Rabobank
Zodra het mooi weer wordt, kunnen de kinderen van Onder
Amersfoort en Omstreken overhandigden een cheque van
één Dak terecht in de prachtige nieuwe tuin. Als dank
maar liefst € 2.500 aan Gea Horsman, manager van Onder
hebben zij een paar prachtige kunstwerken gemaakt. Astrid
één Dak. Dat prachtige bedrag is besteed aan de nieuwe
en Monique hebben die meegenomen naar de ledenver­
belevingstuin bij het kinderdagcentrum in Amersfoort.
gadering van de bank.
februari
Christophrus bestaat 60 jaar
gemeenschap in Schotland gewerkt en had zich daardoor
laten inspireren. In het eerste huis, de vervallen villa
die toen nog Heiduin heette, werden eerst jeugdige
delinquenten opgevangen. Zij werden veroordeeld voor
‘landloperij, stelen en ongezonde praktijken’ en bij
Christophorus te werk gesteld. Met vereende krachten werd
de villa opgeknapt, zodat er in de zomer van 1954 30
‘minder begaafde en gehandicapte’ kinderen konden komen
logeren. Dat was het begin van de Camphill gemeenschap
Christophorus waar inmiddels bijna 100 kinderen en jongvolwassenen wonen, logeren en dagbesteding hebben. Met
de antroposofie als inspiratiebron, zoeken de begeleiders
naar wegen om hen te ondersteunen bij problemen in hun
ontwikkeling. Christophorus is sinds 2010 onderdeel van
Amerpoort.
Christophorus bestaat 60 jaar! Op 27 februari 1953 werd de
stichting in Bosch en Duin officieel opgericht. Om dat te
vieren, werd in alle huizen van Christophorus getrakteerd
op taart. Op 2 oktober, de dag dat het eerste huis - het
huidige Egelantier - werd aangekocht, volgde nog een verjaardagsfeest voor alle kinderen, hun ouders, de mede­
werkers en omwonenden.
Christophorus is opgericht door 5 jonge mensen uit Zeist
die een gemeenschap voor ogen hadden waar ze de hulpvraag van ‘in hun ontwikkeling gestoorde kinderen’ wilden
beantwoorden. Het vijftal had eerder in de Camphill
maart
Kippenvel door Gooise karavaan
Onder politie-escorte reden 63 vracht­
wagens door ’t Gooi met een cliënt en zijn
of haar begeleider op de bijrijderstoel. De
route ging door Baarn, Eemnes, Laren,
Blaricum, Huizen, Bussum en Hilversum.
De vrachtwagens vertrokken van locatie
Nieuwenoord in Baarn. In Huizen aten de
cliënten, hun begeleiders en de truckers
gezamenlijk een pannenkoek bij Coronel
Karting. Terug op locatie Nieuwenoord was
er een gezellig feest met een swingend
optreden van de coverband Loos Alarm. De
truckers, politie, cliënten, familie en medewerkers van Amerpoort genoten zichtbaar.
Ook voor cliënten die niet meerijden is de
Truckersrun een dag om naar uit te kijken.
Zij kwamen met hun begeleiders naar het
Cultureel Centrum om te genieten van de
muziek en de uitgelaten sfeer. Madeleine
van Slooten, manager Sociaal Cultureel
Amerpoort en Kiwanis Club Laren organiseerden een
Werk bij Amerpoort, kijkt vol trots terug op een geslaagde
bijzonder evenement; de Truckersrun, ofwel de Gooise
dag. “Ik heb al heel wat keren de Truckersrun meegemaakt,
Karavaan. Meer dan 60 mensen met een verstandelijke
maar zelfs na al die jaren krijg ik kippenvel als ik al die
beperking reden mee met één van de trucks. Het evenement
vrachtwagens aan het eind van de middag onder luid
is al ruim 20 jaar traditie voor de cliënten van Amerpoort.
getoeter weer het terrein op zie rijden”.
april
mei
Wenskaars voor Koningin
Beatrix bij Paul de Leeuw
‘La Grande Dame’ neemt
afscheid van BinG!
Een groep van drie
“Voor jullie staat een
cliënten
dag­
gezegend mens.” Met die
De
woorden nam Truuske de
Punt was te gast in
Vlaam, directeur van de
het programma Langs
divisie BinG!, afscheid
de Leeuw van Paul
van Amerpoort. “Ik heb
de Leeuw. Zij boden
samen met jullie een
in
programma
prachtige divisie kunnen
Koningin Beatrix een
opbouwen. En ik ben
Wenskaars aan.
trots dat ik daaraan de
van
bestedinglocatie
dit
afgelopen jaren leiding heb mogen geven.” Truuske
Petra, Henk en Hugo, werkzaam bij Kaarsenmakerij
ging met pensioen.
De Punt hadden er zin in. Zij reikten in het
programma symbolisch een Wenskaars uit aan
Het afscheid werd gevierd tijdens de jaarlijkse BinG!-
Koningin Beatrix. De Wenskaars is een nieuw
dag. Een evenement voor alle medewerkers van
product van De Punt. Het is een cilinder met een
BinG!, waarin kennisdelen de hoofdrol speelt. De
houten pit waar je na aankoop een persoonlijke
BinG!-dag werd afgesloten met een optreden van alle
wens op kunt schrijven. Ontwerpers van het label
managers van de divisie. Zij brachten in een vrolijke
‘Mooi door Mij’ leverden De Punt een basis aan en
Nederlandse ‘mash up’ een ode aan hun scheidend
medewerkers hebben het omgezet in een product
directeur. Het afscheid werd besloten met een recep-
dat geschikt is om te vervaardigen door de
tie waar Amerpoort-bestuurder Paul Willems officieel
cliënten van Amerpoort. ‘Mooi door Mij’ is een
afscheid nam van Truuske. In zijn afscheidsspeech
nieuw label. In 2010 sloegen 7 zorgorganisaties
noemde hij Truuske ‘La Grande Dame’ van Amerpoort
in Noord-Holland de handen ineen om samen
en overhandigde haar het gelijknamige schilderij van
mooie producten te bedenken die mensen met
Piet Schopping. Tijdens het afscheid van Truuske is
een verstandelijke beperking kunnen maken.
ook de nieuwe website van BinG! gelanceerd. De
Inmiddels zijn landelijk 15 zorgorganisaties aan-
nieuwe site richt zich op de cliënten en begeleiders
gesloten bij het label.
van BinG! Kijk op: www.begeleideningroei.nl
juni
Ouders bezoeken bouwplaats Vosseveld
De ouders van de toekomstige
bewoners op 1 december hun intrek nemen in de nieuwe
bewoners
nieuwe
locatie. Op het groene, parkachtige terrein Vosseveld in
Vosseveld
Soest zijn 4 woningen gebouwd voor kinderen en jong­
hebben het bouwterrein van
volwassenen met een ernstig meervoudige beperking. Elke
de nieuwe Amerpoort-locatie
woning biedt plaats aan 7 permanente bewoners en er is
bezocht.
per woning een logeerplaats beschikbaar die door meer-
van
Amerpoort-locatie
de
dere cliënten kan worden gebruikt. In 2 van de 4 huizen
De bouw vorderde gestaag en daarom wilde Amerpoort hen
wordt zorg op antroposofische grondslag geboden.
in de gelegenheid stellen alvast een kijkje te nemen in de
woningen. Ouders reageerden enthousiast op de vorderingen
in de bouw. Het is de bedoeling dat de eerste nieuwe
juli
Kinderopvang Irene verhuist
Kinderopvang Irene nam haar intrek in Rozenrood, de nieuw­bouw van kinderopvang Ludens
aan de Biltstraat in Utrecht.
Irene kreeg op de nieuwe locatie bovendien een nieuwe therapeutische peutergroep.
Kinderopvang Irene biedt dagopvang voor kinderen tussen 0 en 5 jaar met een ontwikkelings­
achterstand, beperking en/of gedragsproblemen. De nieuwe therapeutische groep is een
gezamenlijk initiatief van Amerpoort en revalidatiecentrum De Hoogstraat Revalidatie. In
deze nieuwe groep is plaats voor 7 kinderen die een combinatie van revalidatie en specialistische kinderopvang nodig hebben.
De opvang in deze groep wordt verzorgd door medewerkers van Amerpoort. De Hoogstraat Revalidatie neemt de revalidatie
van de kinderen voor zijn rekening. Kinderopvang Irene heeft ook een vestiging in Utrecht Terwijde. Die blijft daar gevestigd.
augustus
Nieuwe dag­
besteding in
Sint Jozefschool
Vinkeveen
september
Amerpoort
Kunstagenda 2014:
‘MooiZooi!’
Voor de 15e keer bracht Amerpoort
een kunstagenda uit. De titel
Amerpoort opende een nieuwe dagbestedingslocatie
is
dit
jaar
‘MooiZooi!
in Vinkeveen. De dagbesteding is gevestigd in de
Jopie Huisman inspireert
Sint Jozefschool en biedt begeleiding aan jongeren
kunstenaars met een
met een beperking.
beperking.’
De nieuwe locatie biedt een vorm van dagbesteding
De
kunstenaars
van
Amerpoort
die rekening houdt met mogelijke veranderingen
hebben zich laten inspireren door schilder Jopie
als gevolg van de Wet maatschappelijke onder­
Huisman. Zijn zoon Pepy Huisman ontving het
steuning (Wmo). De samenwerking met de school
eerste exemplaar uit handen van Paul Willems,
biedt de jongeren mogelijkheden om mee te doen
bestuurder van Amerpoort. Hergebruik, duurzaam-
in de maatschappij en om voor elkaar en de omge-
heid,
ving iets te betekenen. De begeleiding richt zich op
fantasie, verhalen en natuur zijn kernwoorden voor
de jongeren met een verstandelijke beperking die
het werk van de Friese Schilder Jopie Huisman
op de Prins Bernhardlaan wonen. Maar in de
(1922-2000). Deze begrippen hebben veel raak-
toekomst biedt deze locatie de mogelijkheid om
vlakken met de kunstenaars van Amerpoort werk-
ook andere doelgroepen te begeleiden. Door de
zaam bij dagbesteding Jans Pakhuys. Zij zijn net als
kabinetsbezuinigingen op het vervoer, was er bij
Jopie Huisman authentiek en vertellen met hun
woonlocatie Prins Bernhardlaan in Vinkeveen
kunst een uniek verhaal vanuit hun fantasierijke
behoefte aan een dagbesteding dichtbij huis. De
eigenheid. Het resultaat van dit bijzondere kunst-
Sint Jozefschool bood Amerpoort een ruimte aan in
project vormt de basis voor de vijftiende Amerpoort
de school. De jongeren helpen met allerlei klussen,
kunstagenda én is te bewonderen in een kleurrijke
zoals kopiëren, voorlezen en koffie rondbrengen.
(verkoop)tentoonstelling in het Jopie Huisman
mededogen,
Museum in Workum.
autodidact,
authenticiteit,
oktober
Mediatheek Klikik voor cliënten
De Klikik-redactiegroep startte in 2013 met de
ontwikkeling van een gebruikersvriendelijk, op maat
gemaakt toegangsscherm en een digitale mediatheek
voor cliënten. Het prototype is bedacht door cliënten,
vrijwilligers en medewerkers (van de computerschool)
van Amerpoort.
De mediatheek wordt gebouwd door DoelgroepTV/Image33.
blijft dus voor en door cliënten. De Klikik-redactiegroep
De verwachting is dat in 2014 de eerste cliënten van
vestigde zich 1 november samen met dagbesteding LeOn
Amerpoort met hun eigen Klikik- toegangsscherm op
(Leren en ontwikkelen) en Amerpoort TV in een nieuw op
internet kunnen. Een redactiegroep van cliënten vult de
te richten Multi Media Station boven station Hilversum CS.
digitale mediatheek van Klikik. Ook gaan zij andere cliënten
Klikik wordt mogelijk gemaakt door de Stichting Vrienden
helpen met op maat gemaakte toegangsschermen en het
van Amerpoort die via fondsenwerving het benodigde
gebruik van de mediatheek (inclusief helpdesk). Klikik is en
investeringsbedrag doneren.
november
Themadag Centrale Cliëntenraad
over Wmo druk bezocht
De jaarlijkse themadag van de Centrale Cliëntenraad (CCR)
aan de keukentafel zit. Bent u daarop voor­
is druk bezocht. Dit jaar was het thema
bereid?” Kansplus is er niet
‘Veranderingen in de AWBZ en Wmo’.
gerust op. “Wij willen
Het onderwerp blijkt een
dat de kwaliteit van
schot in de roos. Het
leven
van
de
Cultureel Centrum zat
cliënt
vol met meer dan 200
borgd blijft en
cliëntvertegenwoor-
dat
digers.
medezeg-
genschap
wordt
Jo Terlouw, directeur
aldus
van Kansplus, gaf een
goed
geregeld”,
Terlouw.
Hij
eindigde zijn verhaal met
lezing over de ontwikkelingen in
de zorg, de veranderingen in de AWBZ en de
gewaar-
een dringende oproep. “Kom op
voor uw kind of broer of zus. Trek de wet­
komst van de Wmo. “Van de 28 miljard die per
houder of ambtenaar van uw gemeente aan de jas.
jaar wordt uitgegeven aan de AWBZ, gaat nu 7
Bundel uw krachten, sluit u aan bij een verwanten-
miljard naar de gehandicaptenzorg. De komende
raad. Vorm een netwerk en laat van u horen!”
jaren krijgen we te maken met drie decentralisaties
Amerpoort-bestuurder Paul Willems vertelde daarna
met bezuinigingen: de AWBZ en Wmo, Werk en
wat de veranderingen in de zorg voor gevolgen
Inkomen en de Jeugdzorg. De verantwoorde-
hebben voor Amerpoort. “Met de begroting van
lijkheid verschuift van het rijk naar de
2014 hebben we al te maken met andere kaders
gemeente.” Terlouw legde vervolgens uit
dan in voorgaande jaren. De rek er uit. Het is
wat de Wmo kan betekenen als de wet
duidelijk dat we naar een nieuwe werkelijkheid
begin 2014 door de Tweede Kamer komt.
“Het gaat straks gebeuren dat de gemeenteambtenaar bij u
gaan en de komende jaren andere fundamentele keuzes
moeten maken.”
december
Amerpoort en Amfors breiden
samenwerking uit
Paul Willems, bestuurder van Amerpoort, en Linde Maas,
directeur van leerwerkbedrijf Amfors, hebben hun hand­
tekening gezet onder een samenwerkingsovereenkomst. De
ondertekening was het startsein voor het verder uitbouwen
van de samenwerking.
Amerpoort ondersteunt Amfors al enige tijd bij het vormgeven van dagbesteding in de regio Eemland. Amfors
begeleidt mensen met een indicatie voor de Wet sociale
werkvoorziening naar duurzaam werk en ondersteunt
mensen met een uitkering om te leren werken. Sinds 2 jaar
richt Amfors zich ook op dagbesteding voor mensen met
een AWBZ-indicatie; een andere tak van sport die zich richt
op mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Om
te zorgen voor een goede inbedding van de dagbesteding,
is Remke Schaap - manager bij Amerpoort - voor een deel
gedetacheerd bij Amfors. Alfons Klarenbeek, programmamanager Transities, was namens Amerpoort bij de onder­
tekening aanwezig. “Met deze samenwerking verbinden we
de sociale participatie waar Amerpoort goed in is, met de
economische participatie waar Amfors voor staat. Zo komen
twee werelden bij elkaar; we kunnen elkaar daarin
versterken. En dat komt onze cliënten ten goede.”
amerpoort 2013 in cijfers
Algemeen
Aantal cliënten: 2380
Waarvan ambulant: 783
Aantal medewerkers: 2137
Waarvan 407 oproepmedewerkkers en 52 leerlingen
Aantal FTE: 1589
Aantal vrijwilligers: 736
Woonlocaties: 339
Dagbestedinggroepen: 158
Logeerhuizen: 4
Inloopvoorzieningen: 9
Kinderdagcentra: 2
Vestigingen
Achterveld, Almere, Amersfoort, Baarn, Bosch en Duin,
Breukelen, Bussum, Hilversum, Huizen, Maarssen,
Nieuwegein, Vleuten/De Meern, Soest, Utrecht, Vinkeveen,
Woerden en Zeist.
Sociaal
Personeelsverloop: 150 fte
Ziekteverzuim: 4,91%
Stagebezetting: 80%
Leeftijdsopbouw (exclusief oproepkrachten)
Leeftijdscategorie
Mannen
Vrouwen
Totaal
< 20 jaar
2
24
26
20 t/m 24 jaar
42
261
303
25 t/m 29 jaar
65
364
429
30 t/m 34 jaar
59
250
309
35 t/m 39 jaar
50
186
236
40 t/m 44 jaar
60
189
249
45 t/m 49 jaar
61
239
300
> 50 jaar
167
525
692
Totaal
506
2.038
2.544
Financieel
Kosten en opbrengsten Bedrijfsopbrengsten
Wettelijk budget:
Overige bedrijfsopbrengsten
Totale opbrengsten:
Kosten
Personeelskosten
Afschrijvingen
Overige kosten
Totale kosten
Bedrijfsresultaat
Financiële baten & lasten
Resultaat
x € 1000
121.594
6.141
127.735
83.922
6.766
30.036
120.724
7.011
-1.439
5.572
Colofon
Jaarbeeld 2013
Teksten:
Anne Baas, Simone Lensink, Lisette Stekelenburg
Eindredactie:
Simone Lensink, Marieke van Dommele
Grafisch ontwerp:
Mark van Herpen
Fotografie:
Ineke Oostveen, Amerpoort
Adres:
Amerpoort
Postbus 1020
3740 BA Baarn
Telefoon: 035 647 55 55
www.amerpoort.nl
Amerpoort:
voor mensen met een
verstandelijke beperking
Amerpoort ondersteunt 2300 mensen met een verstandelijke
beperking in de provincies Utrecht, Flevoland en in ’t Gooi;
van jong tot oud en van licht tot ernstig en meervoudig
beperkt. Zo’n 2600 medewerkers en 700 vrijwilligers begeleiden
hen bij wonen, werken, dagbesteding, logeren en vrije tijd.
Daarbij staat voorop dat de cliënten zoveel mogelijk hun eigen
leven vormgeven en mee kunnen doen in de samenleving.
Amerpoort betrekt daarbij actief het sociale netwerk van de
cliënt.