Transcript Bionieuws - Ackerveken

e
Zandraket herkent
vijanden uit drie rijken
• FYTOPATHOLOGIE
Door Jeroen Scharroo
e ene vogels
en het snelst af
_- curbescherming
richt zich
op zeldzame soorten, ter\ ijl algemene soorten belangrijker kunnen zijn voor het functioneren van ecosystemen. Dit contateren Britse en Tsjechische
ecologen na analyse van dertig
jaar ingezamelde gegevens van
Birdlife International en de PanEuropean Common Bird Monitoring Scheme van 144 Europese
vogelsoorten (Ecology Letters, 2
november). Het aantal individuele vogels is in dertigjaar met
zo'n 421 miljoen afgenomen,
waarbij zo'n 90 procent op rekening komt van 36 algemene soorten als mussen, leeuweriken, patrijzen en spreeuwen. Een aantal
zeldzame broedvogels, zoals
roerdompen en wespendieven,
neemt juist in aantal toe. De
afname van algemene soorten
en de totale vogelbiomassa is volgens de onderzoekers zorgelijk
omdat die belangrijke ecosysteemdiensten leveren.
\""2.éU-
De modelplantArabidopsis
herkent
ziekteverwekkers
uit drie zeer verschillende rijken op basis van een eiwitfragment van slechts 9 tot 24 aminozuren lang. Als reactie schakelt de
plant zijn algemene afweer aan. Dat
schrijven Utrechtse onderzoekers in
PNASvan 3 november.
De Utrechters onderzochten de ziekteverwekkende oömyceetHyaloperonospora arabidopsidis, een valse meeldauw metArabidopsis
als enige
waardplant. Ze waren op zoek naar
de functie van een groep eiwitten die
deze ziekteverwekker
uitscheidt:
NLP's. Soortgelijke eiwitten komen
ook voor bij andere ziekteverwekkers, vertelt onderzoeksleider
Guido
Van den Ackerveken, en het is bekend dat ze als een soort toxines
plantencellen kunnen doden. Echter:
H. arabidopsidis is een obligate biotroof. 'Dat wil zeggen dat hij alleen
op levende Arabidopsis-planten
kan
leven. De NLP's van deze ziekteverwekker doden dan ook geen plantencellen', aldus Van den Ackerveken.
Enkele jaren geleden werkten de
Utrechters mee aan het in kaart
brengen van het genoom van de.
oömyceet. Uit analyse daarvan bleek
dat hij tien tot twaalfNLP-genen
heeft; volgens Van den Ackerveken
een aanwijzing dat ze een belangrijke functie voor het organisme vervullen.
Toen ze de NLP-genen uit H. arabidopsidis in Arabidopsis tot expressie
brachten en lieten secreteren zoals
de ziekteverwekker
dat doet, bleken
de planten sterk verminderd te
groeien. Van den Ackerveken: 'Dat
gedrongen uiterlijk deed ons denken
aan planten waarin het afweersysteem altijd aanstaat.' Nader onderzoek wees uit dat het immuunsysteem van de planten met NLP inderdaad sterk geactiveerd was. Toen de
onderzoekers de planten met valse
meeldauw probeerden te infecteren,
bleken die daartoe niet meer in staat.
Deze immuunreactie
komt in de normale interactie tussen plant en ziekteverwekker niet voor, vertelt Van
den Ackerveken. 'Bij de valse meeldauw is al een reactie op de afweerrespons van de plant geëvolueerd. Hij
maakt effectoren aan die de afweer
van de plant onderdrukken.'
Aanvullende experimenten
laten
zien dat Arabidopsis ook reageert op
dezelfde geconserveerde regio in
NLP-eiwitten van andere ziekteverwekkers. Die komen uit heel diverse
takken van de tree oflife, aldus Van
den Ackerveken: oömyceten, bacteriën en schimmels.
Valse meeldauw tast Arabidopsis aan, maar doodt hem niet.