Transcript WELKOM - De Boeck

WELKOM
Welkom in de wereld van Pionier 4 GO! Pionier 4 brengt je naar de nieuwe tijd, de drie laatste eeuwen van het
ancien régime.
Je leerboek start met twee Intro’s. Ze behandelen de tijd en de ruimte.
Pionier 4 bevat drie Delen.
Deel 1 brengt je naar de ‘lange zestiende eeuw’. Met de ontdekking van Amerika in 1492 veranderde het
Europese wereldbeeld grondig. Je onderzoekt de economische, politieke en culturele processen die daarmee
gepaard gingen.
Deel 2 behandelt de 17de eeuw. In die eeuw veroverde een aantal Europese vorsten de absolute macht. Daarom
wordt die eeuw wel eens de eeuw van vorstenstaten genoemd. Ook hier zul je verbanden zoeken tussen
processen in de verschillende maatschappelijke domeinen.
In Deel 3 beland je in de 18de eeuw, het einde van het ancien régime. Een aantal filosofen formuleerde kritiek
op de bestaande samenleving en bracht nieuwe ideeën ter discussie. Die eeuw wordt dan ook een eeuw van
‘verlichting’ genoemd. Je onderzoekt de invloed van de verlichtingsideeën op de samenleving.
Tijdens je reis doorheen de nieuwe tijd ga je tweemaal op Excursie buiten Europa. De eerste Excursie brengt je
naar de culturen van de Inca’s en de Azteken. In de tweede Excursie kom je terecht in het Osmaanse rijk, dat in
de nieuwe tijd een wereldrijk was.
Het boek sluit af met twee Outro’s.
Outro 1 heeft de vorm van een ganzenbord en toetst al spelend je basiskennis van het ancien régime.
Outro 2 is een kennismaking met Napoleon Bonaparte, een historische figuur die de nieuwe tijd definitief afsloot en de nieuwste tijd al aankondigde.
Als toemaatje staan er drie kleine Workshops in het boek. Je oefent tekenen volgens het wetenschappelijk
perspectief, je stapt in het schilderij ‘Kinderspelen’ van Brueghel of je waagt je aan het bakken van appeltaart
volgens een zeventiende-eeuws recept.
Zoals je gewend bent, kun je in Pionier 4 GO! weer veel zelf ontdekken. Elk hoofdstuk vertrekt vanuit een centrale
probleemstelling of een onderzoeksvraag. Je formuleert aan het einde van elk hoofdstuk zelf een antwoord
op die vraag. Zo leer je probleemoplossend denken. Een reeks bronnen wijzen je de weg. De opdrachten in het
werkboek vormen je gids.
Onderweg vind je een aantal wegwijzers die je reisweg wat aangenamer maken.
Dit icoontje verwijst naar de website. Surf naar pionier.deboeck.com voor extra opdrachten en/of
informatie.
Dit icoontje verwijst naar de kijkbox.
Dit icoontje verwijst naar de luisterbox.
De auteurs wensen je veel plezier tijdens je ontdekkingsreis doorheen de nieuwe tijd!
Welkom
3
INHOUD PIONIER 4 GO! LB
INTRO 1 | TIJD
| 1 | De nieuwe tijd | 2 | De nieuwe tijd in een andere ruimte
| 3 | Het mythische jaar ‘1492’ | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
9
9
9
11
14
INTRO 2
15
16
17
18
| RUIMTE
| 1 | De Oude Wereld
| 2 | De Nieuwe Wereld
| Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
Hans Holbein de Jonge, Franse ambassadeur Jean de Dinteville en
Georges de Selve, Bisschop van Lavaur, 1533
4
Inhoud
DEEL 1 | DE LANGE 16DE EEUW (1450-1650)
1 | Europa ontdekt | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden 20
25
2 | De precolumbiaanse samenlevingen
| De Azteken (BZO)
| De Inca’s (BZO)
| Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
26
30
32
35
3 | Europa koloniseert
| De kolonisatie door Spanje en Portugal | De Columbiaanse Uitwisseling | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden XX
XX
XX
XX
4 | Het humanisme | Het humanisme | De visie op opvoeding en onderwijs | Wetenschap en kunst | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden XX
XX
XX
XX
XX
5 | Reformatie en contrareformatie | Wantoestanden in de katholieke Kerk | De reformatie | Het protestantisme | Contrareformatie en katholieke reformatie | Confessies Begeleid zelfstandig onderzoek - Normafwijkend gedrag
| Kennen, Kunnen, Wat we onthouden XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
6 | Het Habsburgse rijk | Erfenis | De Nederlanden | De vorst en zijn onderdanen in de Nederlanden | Relatie met andere Europese vorsten | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
XX
XX
XX
XX
XX
XX
7 | Renaissance en barok | Renaissance | Barok | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
XX
XX
XX
XX
SYNTHESETEKST VAN DEEL 1
De lange 16de eeuw (1450-1650) XX
Inhoud
5
DEEL 2 | DE 17DE EEUW: EEUW VAN DE ‘VORSTENSTATEN’
6
1 | Frankrijk: absolutisme volgens goddelijk recht | Politieke macht | Frankrijk in de 16de eeuw | Een minderjarige troonopvolger | Le Roi Soleil
| Absolutisme volgens goddelijk recht | Economische politiek | Cultuur als propaganda | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
2 | Engeland: van absolutisme naar parlementarisme | De Engelse vorsten in de 17de eeuw
| Op weg naar meer democratie: het parlementarisme
| Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
XX
XX
XX
XX
3 | De Verenigde Provinciën: een koopliedenrepubliek
| De Republiek
| Kenmerken van de Republiek
| Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
XX
XX
XX
XX
4 | Het Heilige Roomse Rijk en de strijd om de hegemonie
| Interne verdeeldheid in het Heilige Roomse Rijk
| Verdeeldheid en oorlog in Europa
| Mondiale rivaliteit
| Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
XX
XX
XX
XX
XX
5 | Economische veranderingen in de 17de eeuw
| Het bevolkingsverloop
| Veranderingen in de landbouwsamenleving
| Veranderingen in de nijverheid (productie)
| Veranderingen in de handel (distributie)
| Veranderingen in het verbruik (consumptie)
| Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
6 | Het Osmaanse rijk: het rijk van de tulp en van de halve maan
| Het Osmaanse rijk in tijd en ruimte
| Wie waren de Osmanen?
| Venetianen en Egyptenaren over de Osmanen
| Europeanen over Osmanen en omgekeerd
| Standplaatsgebondenheid van beeldende kunstenaars
| Standplaatsgebondenheid van historici
| In het rijk van de tulp en van de halve maan (BZO)
| Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
SYNTHESETEKST VAN DEEL 2
De 17de eeuw: eeuw van de ‘vorstenstaten’
XX
Inhoud
DEEL 3 | DE 18DE EEUW: EEUW VAN DE VERLICHTING
1 | De verlichting | Opvattingen over politieke macht | Opvattingen over economie en samenleving | Opvattingen over godsdienst en cultuur | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden XX
XX
XX
XX
XX
2 | Verspreiding van de ideeën van de verlichting | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden XX
XX
3 | De Amerikaanse Revolutie | De dertien Britse kolonies | Een traditie van zelfstandigheid | Groeiende ontevredenheid | De Amerikaanse vrijheidsoorlog | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden XX
XX
XX
XX
XX
XX
4 | De inrichting van een nieuwe staat: de VSA XX
| Een federale staat XX
| Alle mensen worden gelijk geboren … XX
| Uitbouw van de rechtsstaat XX
| Kennen, Kunnen, Wat we onthouden XX
5 | De Franse Revolutie (BZO) | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden
XX
XX
6 | Het verlicht despotisme | Kennen, Kunnen, Wat we onthouden XX
XX
SYNTHESETEKST VAN DEEL 3
De 18de eeuw: eeuw van de verlichting XX
H. Testelin, Colbert stelt de leden van de Académie voor
wetenschappen voor aan Lodewijk XIV, 1667
Inhoud
7
OUTRO 1 | Er was eens … het ancien régime
XX
OUTRO 2 | Napoleon, laatste vorst van het ancien régime of eerste vorst van de nieuwste tijd?
XX
Workshop 1 | Het centraal perspectief Workshop 2 | Spelen met Brueghel Workshop 3 | Toerte van appelen XX
XX
XX
Begrippenlijsten XX
Jean-Etienne Liotard, Het chocolademeisje, 1743-45
8
Inhoud