Transcript Motivatie tot veilig gedrag ABC analyse - Wikiprebia

ar tikel
Motivatie tot veilig gedrag
ABC analyse
Gedragswijzigingsprogramma’s lijken wel science fiction. Even onze medewerkers aan een
computer hangen, de onveilige handelingen wissen en de correcte nieuwe gedragingen
installeren. Was het inderdaad maar zo eenvoudig. In mijn jarenlange zoektocht, ben ik een
tijd geleden op de ‘ABC analyse’ gestoten. Best een interessante theorie die zijn oorsprong
vindt in de Verenigde Staten en die een antwoord tracht te geven op de vraag ‘waarom doet
iemand de dingen die hij/zij doet?’ De volgende tekst is dan ook voornamelijk gebaseerd op
de publicaties van A.C.Daniels (‘Bringing out the best in people’, ‘Performance management’) en publicaties van S.G. Friedman (Utah State University).
Antecedenten
de dingen die gedrag uitlokken,
aanwakkeren en activeren
Behaviour
Gedrag
dat wat we een persoon zien doen
ABC staat voor:
• Antecedent (antecedent): de dingen die gedrag uitlokken, aanwakkeren en activeren
• Behaviour (gedrag): dat wat we een persoon zien doen. Dit
gedrag kan gewenst of ongewenst zijn.
• Consequence (consequentie of gevolg): datgene wat volgt op het
gedrag.
Eddy Eyckmans
Group Health Safety & Chemical control Manager
Borealis Polymers N.V
Bestuurder – lid dagelijks bestuur PreBes
Consequenties
Gevolg
datgene wat volgt op het gedrag
Consequentie stuurt gedrag - de telefoon die gaat.
Een vaak gebruikt voorbeeld om de ABC theorie uit te leggen is dit van de telefoon die gaat:
• Antecedent (antecedent): de telefoon gaat
• Behaviour (gedrag): de telefoon opnemen
• Consequence (consequentie of gevolg): spreken met de beller
Dit gesprek kan je positief of negatief ervaren. Heb je een ‘herken je
beller’ optie of heb je de nummers al voorgeprogrammeerd van je
vaste contacten, dan zal je vermoedelijk meer of minder geneigd zijn
om de telefoon op te nemen in functie van de naam (of het laatste
contact met deze persoon) die op je scherm verschijnt.
Zal je bijvoorbeeld de telefoon opnemen wanneer je ziet dat:
• je baas je weer tracht te bereiken voor dat dringend verslag waarvoor
hij al enkele keren gebeld heeft en dat bijna klaar is.
• weer hetzelfde nummer je tracht te bereiken waarbij je al 5 maal
Er zijn drie criteria die bepalen of een consequentie effectief is om
vruchteloos opgenomen hebt, zonder dat er iemand aan de lijn was.
in te spelen op gedrag:
Vermoedelijk niet. In ABC termen spreken we bij deze voorbeelden
• ervaren gevolg door de uitvoerder. van een ‘negatieve, onmiddellijke, zekere (NOZ)’ consequentie. Een
Dit is ‘positief (P)’ of ‘negatief (N)’.
consequentie die gedrag niet echt stimuleert. Merk je echter de
• wanneer deze ervaring optreedt. Dit kan ‘onmiddellijk (O)’ nadat naam van een vriend(in) of van een collega op die je zelf al enkele
een gedrag zich voordoet of ‘ergens (E)’ in de toekomst zijn.
keren hebt proberen te bereiken, dan zal je wel snel opnemen. Om
• de waarschijnlijkheid van optreden. Deze is ‘zeker (Z)’ of in ABC termen te blijven is het gevolg ‘positief, onmiddellijk en zeker
‘onzeker (O)’.
(POZ)’. Een consequentie die gedrag wel duidelijk stimuleert.
Hoe minder positief iets ervaren wordt, hoe langer het duurt of hoe
minder zeker het is dat een bepaald gewenst gevolg zich voordoet, Consequentie stuurt gedrag - roken
hoe minder waarschijnlijk het is dat een bepaald gedrag zich voor- Waarom roken mensen? Omdat ze er een positief, onmiddellijk,
doet.
zeker (POZ) aangenaam gevoel aan overhouden. De door iedereen
Volgens Daniels is gedrag in hoofdzaak een functie van consequenties. Wanneer de consequentie bovendien:
• ‘positief’ is of zo ervaren wordt door degenen die het gedrag
vertoond (P),
• ‘onmiddellijk’ de verwachte effecten of voordelen geeft (O),
• ‘zeker’ en dus herhaalbaar is (Z), kunnen we zeker zijn dat
personen het overeenstemmende gedrag zullen vertonen.
49
nr 170
a
Mrot ti ki veal t i e t o t v e i l i g g e d r a g
gekende risico’s die negatieve, onzekere (niet elke roker krijgt longkanker) consequenties hebben (NEO in ABC termen), wegen niet op
tegen het POZ gevoel. Dus blijven velen roken tot ze op een bepaald
ogenblik door een longspecialist met de neus op de feiten gedrukt
worden en er een negatief, onmiddellijk, zeker gevolg is (NOZ).
De POZ-NOZ analyse
Uit deze voorbeelden blijkt dat de verwachte consequentie bepalend
is voor het vertonen van een bepaald gedrag. Consequentie of
gevolg stuurt dus wel degelijk gedrag. Er wordt in dit verband over
een POZ-NOZ analyse gesproken; ook wel de sterkte van het gevolg
genoemd. Hierbij onderkennen we de volgende combinaties:
• Sterke combinaties:
➔ POZ positief, onmiddellijk, zeker
➔ NOZ negatief, onmiddellijk, zeker
• Gemiddelde combinaties:
➔ POO positief, onmiddellijk, onzeker
➔ PEZ positief, ergens in toekomst, zeker
➔ NOO negatief, onmiddellijk, onzeker
➔ NEZ negatief, ergens in toekomst, zeker
• Zwakke combinaties
➔ PEO positief, ergens in toekomst, onzeker
➔ NEO negatief, ergens in toekomst, onzeker
De sterke combinaties vergen weinig aansturing. Ze zijn sterk
genoeg om een bepaald gedrag te verzekeren. Als je bij elke overschrijding van de snelheidslimiet onmiddellijk een verkeersboete zou
krijgen (een NOZ combinatie), zullen weinigen te snel rijden.
Terugkoppeling
Consequenties
Gevolg
Antecedenten
15%
Training
Procedures
Handboeken
Instructies
Behaviour
Gedrag
Gewoonte
85%
Erkenning
Beloning
Bestraffing
± versterken
• Positief versterken of belonen:
Bij positief versterken krijgt de medewerker iets wat hij wil, nadat
het gewenst gedrag heeft plaatsgevonden. Belangrijk hierbij is dat de
medewerker de consequentie ook daadwerkelijk als een beloning
dient te ervaren. Onder de positieve versterkers vinden we de sociale (schouderklopjes, glimlach, compliment), maar ook de meer
tastbare (certificaat, prijs, geld, cadeau, boekenbon). Positief versterken kan ook leiden tot een verbeterde arbeidsrelatie, meer
plezier in het werk, grotere loyaliteit naar het bedrijf, plezieriger
werksfeer en medewerkers die bereid zijn om iets extra te doen.
• Negatief versterken
Bij negatief versterken zal een medewerker iets doen om een negatieve consequentie (straf / negeren) te vermijden. Een leidinggevende
kan bijvoorbeeld een medewerker pas naar huis laten gaan als het
Inspelen op antecedenten
werk af is. Het werk zal uitgevoerd worden, maar via een negatieve
Ondanks dat een antecedent een gedraging start, hebben verwachte versterker.
consequenties de grootste impact op het gewenste gedrag en het • Straffen
voortbestaan ervan. Studies hebben aangetoond dat de verwachte Bij straffen krijgt de medewerker iets wat hij niet wil. Leidinggevenden
consequenties voor 85% bepalend zijn voor het getoonde gedrag. die straffen of berispen, spreken medewerkers aan op de dingen die
Antecedenten zijn dit slechts voor 15%. In veiligheid sturen we ze fout doen. Bij straffen neemt het afgekeurd gedrag af, maar de
traditioneel op antecedenten en verwachten we dat deze een medewerker doet doorgaans nog niet wat hij wel had moeten doen.
positief gedrag tot gevolg zullen hebben. Een pijnlijke vaststelling dus. De bij-effecten van straffen zijn een verlaagde loyaliteit, stiekem
Antecenten zijn vooral informatiegericht. Antecedenten zijn krach- gedrag, verhoogd ziekteverzuim, negatieve werksfeer, weinig wedertig als er van medewerkers een éénmalige prestatie wordt verlangd. zijds begrip en het kan zelfs leiden tot wraak.
Zo kan een leidinggevende zijn medewerkers vragen om de werk- • Negeren
plaats op te ruimen. Een week later ligt de werkplaats er evenwel Hierbij gebeurt er helemaal niets nadat een bepaald gedrag heeft
weer rommelig bij. Zelfs indien de leidinggevende het antecedent plaatsgevonden. Bij-effecten zijn dezelfde als bij straffen. Medewerkers
herhaalt, is de kans op een blijvende verbetering beperkt. Een ante- vervallen in oude gedragingen als nieuw gewenst gedrag genegeerd
cedent werkt ook beter als het een goede voorspeller is voor een wordt. Daarnaast vinden medewerkers negatieve aandacht (straffen)
(positieve) consequentie; bijvoorbeeld een goede score op een hou- prettiger dan genegeerd te worden. Medewerkers die stelselmatig
sekeeping inspectie index. In dat geval is het antecedent gepaard aan genegeerd worden, kunnen daarom met opzet ongewenst gedrag
een consequentie waardoor de kracht van het antecedent sterk vertonen om zo in ieder geval aandacht te krijgen.
toeneemt.
Uit voorgaande, korte beschrijvingen is het duidelijk dat, als we een
Inspelen op consequenties
blijvende verbetering willen realiseren, enkel de positieve versterIn tegenstelling tot antecedenten zorgen consequenties ervoor, dat king het gewenste lange termijn effect geeft. Consequenties zelf
de kans verandert dat het gedrag optreedt. Daniels stelt dat gedrag kunnen ook antecedenten zijn. Als een leidinggevende zijn medewereen functie is van haar consequenties. Dit houdt in dat gedrag zich kers verzoekt om met verbeteringsvoorstellen te komen (antelaat bepalen door de gevolgen ervan. Consequenties hebben de cedent) en daarna een compliment geeft bij het zien van het
meeste invloed op gedrag. We onderscheiden consequenties in vier gewenste gedrag (consequentie), dan kan de betrokken medewerker
soorten; twee leiden tot gedragstoename (positief en negatief ver- het compliment zien als een antecedent om vaker met nieuwe
sterken) en twee tot gedragsafname (straffen en negeren).
ideeën te komen.
50
nr 170
Motivatie tot veilig gedrag
Het ABC van gedragsverandering
De ABC-analyse is een model waarmee de antecedenten en consequenties van bepaald gedrag in kaart kunnen worden gebracht. Het
dient als hulpmiddel om gedrag te verklaren. Daarnaast wordt het
gebruikt om oplossingen te zoeken voor gedragsmatige problemen.
Dit gebeurt veelal door de consequenties aan te passen: het gedrag
onaantrekkelijker of juist aantrekkelijker te maken.
POZ / NOZ analyse
Antecedent
Consequentie
Niet beschikbaar
We zouden bijvoorbeeld de consequentie:
- ‘tijd besparen’ kunnen aanpakken door ervoor te zorgen dat
gelaatsmaskers op kritische plaatsen beschikbaar zijn
- ‘comfort’ kunnen verhogen door een betere keuze met inspraak
van de betrokken werknemers
- ‘gemak’ kunnen aanpakken door opleiding over het correct
gebruik
- ‘goedkeuring collega’s’ start bij goedkeuring door de leidinggevenden, het bewust maken van de risico’s
- ‘beter zicht’ kunnen oplossen door een tijdige vervanging, een
goede opbergmogelijkheid
P/N
O/E
Z/O
Ongeval
N
E
O
Druk collega’s
Waarschuwing
N
E
O
Samenvatting
Gehaast
Tijd besparen
P
O
Z
Niemand anders doet het
Comfort
P
O
Z
Gebrek aan training
Gemak
P
O
Z
Risico perceptie
Goedkeuring collega’s
P
O
Z
Beschadigd, krassen, vuil
Beter zicht
P
O
Z
Het ABC-model laat zien dat alle antecedenten gevolgd worden
door gedrag en gedrag gevolgd wordt door een consequentie.
Hierbij is het voornamelijk de door de uitvoerder verwachte consequentie die het gedrag stuurt. Als preventieadviseur moeten we
deze elementen in een incidentonderzoek meenemen. Te vaak zijn
we immers bezig met het aanbrengen en aanreiken van nieuwe antecedenten waarvan de impact op het gewenste gedrag beperkt is.
Dit schema is een uitwerking van een ABC-analyse, gemaakt met
betrekking op het gedrag ‘geen gelaatscherm dragen’.
Eddy Eyckmans
Uit deze analyse blijkt dat er veel POZ consequenties zijn. Dit Group Health Safety & Chemical control Manager
verklaart dan ineens waarom er een weerstand is tegen het dragen Borealis Polymers N.V.
Bestuurder – lid dagelijks bestuur PreBes
van gelaatsmaskers.
Koeling door luchtcirculatie
Ventilatievest met
innovatief koelsysteem
Toename van het lichamelijk prestatievermogen
Verhoogde concentratie tijdens het werk
2 regelbare ventilatoren in 3 standen
Tot 20 uur onafgebroken koeling
Weegt slechts 1,3 kg
ekomen bij:
Informatie te b
LSC bvba
et.be
info.lsc@telen 04
49
tel.: 0474 48
51
nr 170