Transcript JJI in getal 2009-2013 def - Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI

JJI in getal
2009-2013
Juli 2014
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Pagina 2 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Colofon
Directie
Afdeling
Bestuursondersteuning
Analyse, Strategie & Kennis
Adresgegevens
Turfmarkt 147
2511 DP Den Haag
Postbus 30132
2500 GC Den Haag
www.dji.nl
Contactpersoon
Hans Valstar
E: [email protected]
Auteur
Hans Valstar
Pagina 3 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Pagina 4 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Voorwoord
Deze publicatie JJI in getal 2009-2013 geeft in kort bestek inzicht in de wereld van
de justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s) en is bedoeld voor personen werkzaam in het
veld van de JJI’s, beleidsmakers, onderzoekers en andere geïnteresseerden. Deze
publicatie bevat informatie over jeugdigen die in de periode 2009-2013 gedurende
korte of langere tijd in een justitiële jeugd inrichting verbleven.
In deze publicatie wordt ingegaan op de ontwikkelingen met betrekking tot
strafrechtelijk geplaatste jeugdigen, en op de instroom en bezetting van
Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’ers). De cijfermatige informatie
betreft de ontwikkeling van de capaciteit en de bezetting in de afgelopen vijf jaren.
Tevens verschaft zij inzicht in de verscheidenheid aan insluitingstitels en delicten
waarvoor jeugdigen worden opgenomen. Daarnaast biedt de publicatie inzicht in
persoonskenmerken van jeugdigen, zoals geslacht, leeftijd en geboorteland. Ook
vindt de lezer antwoord op vragen als: hoe vaak komen ontvluchtingen,
onttrekkingen en suïcides voor? Het stroomschema op pagina 13 geeft in één
oogopslag een beeld van het proces van de in- en uitstroom van de JJI’s.
In 2013 is het Masterplan DJI 2013-2018 in de Tweede Kamer besproken en
vastgesteld. Het Masterplan brengt de financiële taakstelling van DJI in beeld,
schetst de uitgangspunten die zijn gehanteerd bij de invulling van de taakstelling en
biedt inzicht in de concrete uitwerking van de maatregelen en hun effecten op het
personeel en de capaciteit
Deze publicatie is één van de vier rapporten met kwantitatieve informatie over de
justitiabelen die in de periode 2009-2013 onder de verantwoordelijkheid vielen van
de vier sectoren van de Dienst Justitiële Inrichtingen. Naast de Directie Justitiële
Jeugdinrichtingen zijn dit de Directie Forensische Zorg, de Directie Bijzondere
Voorzieningen (vreemdelingenbewaring) en de Directie Gevangeniswezen. Alle
publicaties zijn ook te vinden op internet: www.dji.nl.
Peter Hennephof
Hoofddirecteur Dienst Justitiële Inrichtingen
Pagina 5 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Pagina 6 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Inhoud
Colofon 3
Voorwoord 5
1
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
Inleiding 9
Doel van deze publicatie 9
Opdracht van de Justitiële Jeugdinrichtingen 9
Wettelijk kader: straffen en maatregelen 9
Civielrechtelijke jeugdigen 10
De JJI’s naar bestemming 11
Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen 12
Instroom, titelwijziging en uitstroom in 2013 13
Leeswijzer 15
2
Gemiddelde capaciteit 17
3
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
Instroom van jeugdigen in de Justitiële Jeugdinrichtingen 21
Instroom naar categorie, bestemming en verblijfstitel 21
Instroom naar persoonskenmerken 24
Gestarte nachtdetenties 28
Onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen 30
Overplaatsingen van kort- naar langverblijf 30
4
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
De populatie ultimo september 33
Populatie naar verblijfstitel en bestemming 33
Populatie naar persoonskenmerken 34
Populatie Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen 36
Populatie naar gepleegd delictsoort 37
Lopende en gestarte stp’s/proefverloven 37
Lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen 38
5
5.1
5.2
Incidenten tijdens verblijf in JJI’s 39
Ontvluchtingen en onttrekkingen 39
Overlijdensgevallen 41
6
6.1
6.2
Gemiddelde verblijfsduur en uitstroom 43
Gemiddelde verblijfsduur bij uitstroom naar verblijfstitel 43
Uitstroom naar verblijfstitel 45
Bijlage 1
Algemene recidive 2002-2009 47
Bijlage 2
Begrippenlijst 49
Pagina 7 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Pagina 8 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
1
Inleiding
1.1
Doel van deze publicatie
Het doel van deze publicatiereeks is om beleidsmakers en het management van de
JJI’s met een zekere regelmaat te informeren over de belangrijkste cijfermatige
ontwikkelingen op het terrein van de JJI’s. Tevens dient deze publicatie als
naslagwerk voor andere geïnteresseerden.
Per hoofdstuk wordt een korte beschrijving per thema gegeven en worden de cijfers
door middel van tabellen en grafieken gepresenteerd.
1.2
Opdracht van de Justitiële Jeugdinrichtingen
De Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI’s) dienen te zorgen voor een veilige, doelmatige
en menswaardige tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende straffen en
maatregelen binnen een wettelijk, politiek, beleidsmatig en bestuurlijk kader. De
tenuitvoerlegging wordt aangewend voor de opvoeding en behandeling van de
jeugdige en wordt zoveel mogelijk dienstbaar gemaakt aan de voorbereiding van de
jeugdige op zijn terugkeer in de maatschappij. Opvoeding en behandeling zijn van
belang, omdat veel van de jeugdigen die in een justitiële jeugd inrichting worden
opgenomen met ernstige problemen kampen zoals: ontwikkelingsstoornissen,
verslaving, een gebrekkige opvoeding, problemen met opleiding of werk en het
ontbreken van een toekomstperspectief. De jeugdige wordt voorbereid op zijn
terugkeer in de maatschappij door aandacht te besteden aan onder andere sociale
vaardigheden en aan algemeen vormend beroepsonderwijs en beroepsgerichte
opleidingen en door deel te nemen aan Scholings- en Trainingsprogramma’s (STP).
Het verblijf in de JJI, inclusief nazorg op het gebied van wonen, werk, onderwijs en
dergelijke, heeft tot doel het voorkomen van recidive.
1.3
Wettelijk kader: straffen en maatregelen
In de JJI’s worden de vrijheidsbenemende straffen en maatregelen van het
jeugdstrafrecht ten uitvoer gelegd. Dit impliceert dat de jeugdigen die in de
inrichtingen bij insluiting in beginsel tussen 12 en 18 jaar oud zijn. Hogere leeftijden
komen ook voor. Zo kan het jeugdstrafrecht worden toegepast op jeugdigen tot 21
jaar (en sinds de inwerkingtreding van het adolescentenstrafrecht op 1 april 2014
tot 23 jaar) van wie de rechter vindt dat zij verstandelijk of emotioneel nog
onvoldoende ontwikkeld zijn. Verder kan een straf of maatregel voortduren tot na
het 17e levensjaar van de betrokken jeugdige.
Sinds de inwerkingtreding van het jeugdstrafrecht in september 1995 is er één straf
die in een jeugdinrichting ten uitvoer wordt gelegd: jeugddetentie. De
maximumduur van de jeugddetentie bedraagt één jaar voor jeugdigen die ten tijde
van het plegen van het delict tussen de 12 en 15 jaar oud zijn. Jeugdigen van 16
jaar en ouder kunnen worden veroordeeld tot maximaal twee jaar jeugddetentie.
De vrijheidsbenemende strafrechtelijke maatregel die het jeugdstrafrecht sinds
1995 kent, is de maatregel Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen (PIJ).
Voor het opleggen van de maatregel dient aan drie voorwaarden te zijn voldaan:
• Er moet sprake zijn van een misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan.
Pagina 9 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
• De veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen of
goederen eist het opleggen van de maatregel.
• De maatregel dient in het belang te zijn van een zo gunstig mogelijke
ontwikkeling van de jeugdige.
De rechter is verplicht om de oplegging gepaard te laten gaan met een advies van
tenminste twee gedragsdeskundigen.
Tot de inwerkingtreding van de nieuwe Beginselenwet Justitiële Jeugdinrichtingen
(BJJ) medio 2011 was het zo dat de maatregel gold voor de duur van twee jaar.
Verlenging met twee jaar was mogelijk als een misdrijf is begaan dat gericht is
tegen, of gevaar veroorzaakt voor, de onaantastbaarheid van het lichaam van één
of meer personen. Bij een verlenging is het advies van één gedragsdeskundige
noodzakelijk. Een tweede verlenging met nog eens twee jaar is mogelijk indien bij
de verdachte tijdens het begaan van het feit een gebrekkige ontwikkeling of
ziekelijke stoornis van de geestesvermogens bestond. In dat geval moet één van de
eerder genoemde gedragsdeskundigen een psychiater zijn. De maximale looptijd
van de maatregel was dus zes jaar.
Vanaf de inwerkingtreding van de BJJ is de PIJ enigszins gewijzigd. De PIJ wordt nu
opgelegd voor de duur van drie jaar. De maatregel kan verlengd worden tot
maximaal vijf jaar ingeval van een geweldsdelict en zeven jaar bij een gebrekkige
ontwikkeling of ziekelijke stoornis. Het laatste jaar is steeds voorwaardelijk. Dit
heeft als voordeel dat het fungeert als stok achter de deur om ervoor te zorgen dat
de jeugdigen meewerken aan de verplichte nazorg. Immers, bij ingebreke blijven
dient het laatste jaar alsnog in een JJI ten uitvoer te worden gelegd.
Met de inwerkingtreding van het adolescentenstrafrecht op 1 april 2014 is bepaald
dat de PIJ-maatregel alleen nog kan worden opgelegd als er sprake is van een
gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestesvermogens. Daarnaast
is het mogelijk geworden om de PIJ-maatregel na zes jaar om te zetten in een tbsmaatregel indien de jeugdige nog steeds een gevaar is voor de samenleving.
Als de maatregel wordt opgelegd op het moment dat een jeugdige 17 jaar of ouder
is, en de maatregel wordt twee maal verlengd, zal de maatregel dus pas eindigen op
24-jarige of oudere leeftijd. Wanneer een jeugdige zich tijdens de PIJ onttrekt,
wordt deze tijdelijk stopgezet. Wordt hij of zij vervolgens weer aangehouden, gaat
de PIJ vanaf dat moment weer verder. Het is derhalve mogelijk dat iemand tot ruim
na z’n 24e jaar in een JJI verblijft.
1.4
Civielrechtelijke jeugdigen
Met ingang van 1 januari 2010 mogen er geen jeugdigen meer in een JJI verblijven
met een civielrechtelijke titel. Vanaf medio 2009 werden er al geen civielrechtelijke
jeugdigen meer in de JJI’s geplaatst. Sinds die datum worden jeugdigen met een
‘Machtiging Gesloten Jeugdzorg’ geplaatst bij instellingen die vallen onder de
verantwoordelijkheid van het toenmalige programmaministerie van Jeugd en Gezin,
namelijk VWS.
Deze ontwikkeling, die reeds in 2008 is ingezet, heeft er mede toe geleid dat er in
de periode zoals beschreven in deze publicatie, een sterke daling valt waar te
nemen in het aantal plaatsen en in de bezetting van de JJI’s. Omdat in 2010 alle
civielrechtelijke jeugdigen uit de cijfers zijn ‘verdwenen’, is ervoor gekozen om in
deze publicatie alleen in te gaan op de ontwikkelingen met betrekking tot
strafrechtelijk geplaatste jeugdigen, alsmede de instroom en bezetting van
Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’ers).
Pagina 10 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Voor de beschrijving van de capaciteit(-sontwikkeling) ligt dit een stuk
gecompliceerder. Immers, de capaciteit van de JJI’s was niet geoormerkt naar
strafrecht of civielrecht1.
Op zowel een opvangplek als een behandelplek kon namelijk een strafrechtelijke
jeugdige of een civielrechtelijke jeugdige geplaatst worden, op een behandelplek
kon een PIJ-er of een civielrechtelijke jeugdige geplaatst worden. Dit maakt dat het
niet goed mogelijk is om de capaciteit naar strafrecht of civielrecht te beschrijven.
1.5
De JJI’s naar bestemming
De JJI’s konden tot 1 juli 2011 worden onderscheiden in twee hoofdbestemmingen:
opvanginrichtingen en behandelinrichtingen.
De opvanginrichtingen waren bestemd voor:
• Voorlopig gehechten (strafrechtelijk).
• Veroordeelden tot een vrijheidsstraf (strafrechtelijk).
• Tijdelijke opvang van veroordeelden tot een ‘maatregel’ (zogenoemde passanten
die wachten op opname in een behandelinrichting, strafrechtelijk).
• Vreemdelingenbewaring van jeugdige vreemdelingen die naar hun land van
herkomst worden teruggestuurd. Het betreft hier de AMV’ers.
• Tot 1 januari 2010 konden ook jeugdigen met een civielrechtelijke titel –
ondertoezichtstelling (OTS) of voogdij – op basis van een daartoe strekkende
machtiging van de kinderrechter in een JJI worden geplaatst. Plaatsing van
jeugdigen met een OTS- of voogdijmaatregel in een opvanginrichting werd
aangeduid met de term crisisopvang.
De behandelinrichtingen waren bestemd voor:
• Veroordeelden tot een maatregel (strafrechtelijk).
• Onder toezicht gestelden (civielrechtelijk- tot 1/1/2010).
• Voogdij (civielrechtelijk - tot 1/1/2010).
• Voortgezette vrijwillige hulpverlening aan meerderjarigen, na beëindiging van een
kinderbeschermingsmaatregel. Dit was op beperkte schaal mogelijk op eigen
verzoek van de jeugdige, in overleg met de inrichting en na toestemming van de
Minister van Justitie. Het verblijf in een JJI op basis van voortgezette vrijwillige
hulpverlening is in 2008 stopgezet.
Begin 2010 zijn alle groepen binnen de JJI’s verkleind. Dit was één van de
maatregelen in reactie op inspectierapporten en het onderzoek van de Algemene
Rekenkamer (2007) waaruit naar voren kwam dat de kwaliteit van begeleiding en
behandeling onder de maat was.
De opvanggroepen zijn verkleind tot tien plaatsen, de behandelgroepen zijn
verkleind tot acht plaatsen. Een aantal bijzondere groepen kent een groepsgrootte
van vijf of zes plaatsen.
Op 1 juli 2011 is er een nieuwe, gewijzigde Beginselenwet Justitiële
Jeugdinrichtingen (BJJ) in werking getreden. Een van de consequenties hiervan was
dat het onderscheid tussen opvang- en behandelinrichtingen kwam te vervallen.
1
Alleenstaande minderjarige vreemdelingen dienen volgens de Beginselenwet JJI gescheiden
geplaatst te worden van jeugdigen met een strafrechtelijke titel.
Pagina 11 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Hiervoor in de plaats werd een scheiding aangebracht op grond van verblijfsduur:
kort- en langverblijf.
Alle jeugdigen die in een JJI worden geplaatst, stromen met de
inwerkingtreding van de gewijzigde BJJ in op een kortverblijf groep van
maximaal tien jeugdigen. Na gemiddeld drie maanden volgt overplaatsing naar
een langverblijf groep van maximaal acht jeugdigen, ongeacht de verblijfstitel.
Deze fasering in het verblijf sluit aan bij de basismethodiek YOUTURN en
leidt ertoe dat de heropvoeding en/of behandeling van jeugdigen sneller ter
hand kan worden genomen en bewerkstelligt een betere spreiding van de
capaciteit. In YOUTURN draait alles om het aanleren van eigen
verantwoordelijkheid. Met deze methodiek kunnen de pedagogisch
professionals en de docenten in alle JJI's de jongeren op een eenduidige en
duidelijke manier benaderen en behandelen. De tijd 'binnen' wordt zo goed
mogelijk benut om het recidive-risico terug te dringen en de jongere voor te
voorbereiden op een geslaagde terugkeer in de maatschappij.
Alle inrichtingen bieden heropvoeding en behandeling (met uitzondering van
zeer specifieke behandelingen c.q. landelijke bestemmingen). Daarnaast leidt de
aanwezigheid van behandeldeskundigen in alle inrichtingen tot het beter en
sneller herkennen van gedrags- of psychiatrische problematiek bij jeugdigen die
in voorlopige hechtenis zijn genomen of een (vervangende) jeugddetentie
uitzitten.
In verband met de gekozen periode in deze publicatie lopen de termen opvang
en behandel alsmede kort- en langverblijf door elkaar heen. Voor de
(getalsmatige) overzichtelijkheid en continuïteit zal de bestemming ‘opvang’
worden gelijkgesteld met kortverblijf en de bestemming ‘behandel’ met
langverblijf. Derhalve zal in deze publicatie alleen worden gesproken over korten langverblijf.
1.6
Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen
Binnen kortverblijf is capaciteit gereserveerd voor AMV’ers. Dit zijn minderjarige
vreemdelingen die zonder ouders of wettelijk voogd naar Nederland zijn gekomen.
Tot najaar 2006 vond plaatsing in verschillende inrichtingen plaats, 16 en 17 jarige
AMV’ers werden geplaatst in PI Tilburg (Gevangeniswezen). Vanaf najaar 2006 tot
eind 2008 werden de AMV’ers geplaatst in PI Zwaag.
Vanaf 2009 tot maart 2011 waren er 40 plaatsen gereserveerd in JJI De
Hunnerberg, locatie Maasberg. Vanaf maart 2011 tot april 2013 zijn er als gevolg
van nieuw beleid nog 10 plaatsen beschikbaar in JJI de Hunnerberg, locatie
Nijmegen, vanaf april 2013 zijn deze 10 plaatsen bestemd voor AMV’ers beschikbaar
in het Keerpunt (in Cadier en Keer).
Een minderjarige vreemdeling kon tot maart 2011 alleen in vreemdelingenbewaring
worden gesteld als er voldaan was aan de volgende voorwaarden:
• Het is nodig in het belang van:
a. De nationale veiligheid;
b. De openbare orde;
• Er moet zicht zijn op uitzetting;
Pagina 12 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
• Het moet gerechtvaardigd zijn.
Hierbij is van belang op te merken dat vreemdelingenbewaring uitsluitend als
‘ultimum remedium’ werd gebruikt, dat er bij de inbewaringstelling sprake was van
een individuele toets en dat daarbij ook werd onderzocht of gebruik kon worden
gemaakt van een lichter middel (bijv. meldplicht).
Vanaf maart 2011 is het beleid ten aanzien van de inbewaringstelling van AMV’ers
aangescherpt: er verblijven alleen nog AMV’ers in een JJI die strafrechtelijke
antecedenten hebben en AMV’ers die zich eerder aan een vrijheidsbeperkende
maatregel hebben onttrokken danwel zijn weggelopen uit een opvanglocatie of een
vrijheidsbeperkende locatie van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). Als
gevolg van deze aanscherping van het beleid is het aantal AMV’ers in de JJI’s sterk
gedaald: van gemiddeld 26 per maand in 2009 en 2010 tot gemiddeld minder dan
één per maand in de eerste helft van 2014.
1.7
Instroom, titelwijziging en uitstroom in 2013
Het onderstaand schema illustreert de omvang van de hoofdstromen in de JJI’s in
het jaar 2013. De twee verticale pijlen in het bovenste deel van het schema hebben
betrekking op de instroom, de horizontale pijlen in het middelste blok geven de
titelwijzigingen tijdens het verblijf in een JJI aan en de drie verticale pijlen in het
onderste blok verbeelden de verschillende uitstroomcategorieën in 2013. De
aantallen sluiten niet precies op elkaar aan, omdat ingestroomde jeugdigen na 2013
kunnen uitstromen en uitgestroomde jeugdigen al vóór 2013 kunnen zijn
ingestroomd.
Voorlopig gehechten
• In 2013 zijn 1.213 jeugdigen ingesloten in een JJI na een bevel tot voorlopige
hechtenis (VH).
Pagina 13 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
• Er stromen 1.048 jeugdigen uit omdat hun voorlopige hechtenis is geschorst voor
onbepaalde tijd of beëindigd vóór de terechtzitting, of omdat direct na de
uitspraak een bevel tot onmiddellijke invrijheidstelling door het Openbaar
Ministerie (OM) naar de inrichting is verzonden. In dit soort zaken legt de rechter
veelal een vrijheidsstraf korter of gelijk aan het voorarrest op of een andere
sanctie dan een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende
maatregel. Vrijspraak leidt ook tot een bevel tot onmiddellijke invrijheidstelling.
DJI verleent de jeugdige in deze gevallen alleen ontslag als er geen openstaande
vrijheidsstraffen of vrijheidsbenemende maatregelen van eerdere zaken op de
plank liggen.
• Als er wel sprake is van vervolgvonnissen of als de rechter een vrijheidsstraf
heeft opgelegd die langer is dan het voorarrest, dan wordt de detentie verlengd.
Als de officier van justitie noch de jeugdige vervolgens in hoger beroep gaan,
wordt de straf twee weken na de uitspraak onherroepelijk. In 2013 hebben 245
jeugdigen op deze wijze tijdens hun detentie een titelwijziging van voorlopige
gehechte naar onherroepelijk veroordeelde ondergaan (met jeugddetentie of een
maatregel tot Plaatsing in een Justitiële Jeugd Inrichting – PIJ - als
straf/maatregel).
• In 64 gevallen volgt wel hoger beroep na het vonnis in eerste aanleg (eventueel
gevolgd door cassatie) en is de voorlopige hechtenis verlengd.
• Vervolgens treden dezelfde mechanismen in werking als in de eerste fase van de
voorlopige hechtenis. Dat betekent dus schorsing of beëindiging nog voordat het
gerechtshof arrest heeft gewezen of een onmiddellijke invrijheidsstelling als het
gerechtshof een straf oplegt gelijk aan de tijd dat de persoon tot dat moment in
voorarrest heeft gezeten, een andere straf (dan vrijheidsbeneming) oplegt of
vrijspreekt. Een extra ontslagvariant in de fase van hoger beroep is de
onmiddellijke invrijheidstelling zodra de duur van het voorarrest gelijk is
geworden aan de duur van de opgelegde straf in eerste aanleg. Dit vindt dan dus
plaats nog voordat de zaak op een zitting van een gerechtshof is behandeld. Al
deze ontslagvarianten komen in 2013 in totaal 15 maal voor.
• Uiteindelijk zijn er in 2013 in totaal 49 jeugdigen door het gerechtshof (eventueel
na cassatie) veroordeeld tot een onherroepelijke straf, die langer is dan het tot
dan toe uitgezeten aantal dagen in voorarrest. Dit kan een jeugddetentie
betreffen, maar ook het opleggen van een PIJ-maatregel zijn.
Veroordeelden ingestroomd vanuit de ‘vrije maatschappij’ en politiebureau
Personen die niet (meer) in voorlopige hechtenis verblijven maar in de vrije
maatschappij een uitspraak in hun strafzaak afwachten, kunnen alsnog veroordeeld
worden tot een jeugddetentie en/of een PIJ-maatregel. Daarnaast kan er sprake zijn
van een voorwaardelijke straf of maatregel die alsnog ten uitvoer wordt gelegd.
Ruwweg is hierbij een tweetal groepen te onderscheiden:
• Zelfmelders. Deze groep (in principe met een bekend woonadres) krijgt een
oproep om zich te melden bij een JJI voor de ten uitvoer legging van de detentie
of maatregel (PIJ).
• Arrestanten. Deze veroordeelden met een lopend vonnis moeten door de politie
worden gearresteerd, omdat ze niet zijn ingegaan op het voorstel van
‘zelfmelden’ of omdat hun woon- of verblijfadres onbekend is.
Teneinde bovenstaand stroomschema niet te gecompliceerd te maken, is het wel
goed om te vermelden dat er nog een aantal bewegingen denkbaar is:
• Tijdens de detentie wordt iemand verdacht van een ander, nieuw gepleegd delict
en daarvoor in verzekering gesteld.
Pagina 14 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
• Iemand wordt in de leeftijd onder de 18 jaar als verdachte aangehouden en
vervolgens geschorst. Als 18-plusser kan iemand, onder bepaalde condities, zijn
of haar detentie in een penitentiaire inrichting voor volwassenen ondergaan.
• Tijdens het verblijf in een JJI kan iemand ontvluchten of zich aan het verblijf
onttrekken. Bij aanhouding stroomt deze dan in als arrestant.
Voor wat betreft de instroom van de 45 PIJ’ers dient vermeld te worden dat voor 17
PIJ’ers de maatregel daadwerkelijk een begin heeft bij instroom. Dit zijn jeugdigen
van wie een voorwaardelijk opgelegde PIJ-maatregel ten uitvoer wordt gelegd
wegens overtreding van de algemene of bijzondere voorwaarden. De overigen zijn
weer opgenomen na een ontvluchting of bijvoorbeeld na een verblijf in een justitiële
inrichting voor volwassenen, waarbij de PIJ bij opname in een JJI weer
gecontinueerd wordt.
1.8
Leeswijzer
In de hierna volgende hoofdstukken komen de volgende onderwerpen aan bod:
• Hoofdstuk 2 brengt de ontwikkeling van de capaciteit van 2009 tot en met 2013
in beeld.
• Hoofdstuk 3 zoomt in op de instroom van jeugdigen naar categorie, bestemming
en verblijfstitel en geeft een aantal achtergrondkenmerken: leeftijd, geslacht,
nationaliteit en geboorteland. Ook komt het aantal gestarte nachtdetenties, het
aantal onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen en de overplaatsingen
van kort- naar langverblijf aan bod.
• In hoofdstuk 4 komen dezelfde kenmerken terug. Nu hebben ze betrekking op de
aanwezige populatie op 30 september in de periode 2009-2013. In aanvulling
hierop worden ook het aantal AMV’ers, het delicttype, het aantal lopende en
gestarte stp’s/proefverloven en het aantal lopende strafrechtelijke
jeugdmaatregelen beschreven.
• Hoofdstuk 5 biedt inzicht in incidenten: het aantal ontvluchtingen, onttrekkingen
aan detentie en het aantal overlijdensgevallen.
• Het laatste hoofdstuk beschrijft de uitstroom naar verblijfstitel en de gemiddelde
verblijfsduur.
De publicatie bevat twee bijlagen:
• Bijlage 1 bevat cijfers aangaande de algemene recidive JJI van jeugdigen die in
een JI hebben gezeten.
• Bijlage 2 geeft een lijst met definities van de gebruikte begrippen in deze
publicatie.
Pagina 15 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
2
Gemiddelde capaciteit
In dit hoofdstuk worden respectievelijk de ontwikkeling van de gemiddelde
capaciteit2 per jaar alsmede de capaciteit van de JJI-bestemmingen kort- en
langverblijf besproken. In hoofdstuk 1 is aangegeven dat er tot medio 2011 sprake
was van een indeling op basis van opvang- en behandel. Op grond van de nieuwe
BJJ is er vanaf juli 2011 sprake van kort- en langverblijf. Voor de overzichtelijkheid
zal kortverblijf worden aangehouden als synoniem voor opvang en langverblijf als
synoniem voor behandel.
Grafiek 2.1 toont de gemiddelde operationele capaciteit va de JJI’s per jaar tussen
2009 en 2013.
Grafiek 2.1 Gemiddelde capaciteit 2009-2013
1.883
gemiddelde capaciteit 2009-2013
1.318
2009
2010
838
800
800
2011
2012
2013
gemiddelde capaciteit
In het kader van de scheiding straf-civiel is JJI-capaciteit in drie tranches
overgedragen aan het toenmalige ministerie voor Jeugd en Gezin/VWS. In de eerste
tranche, die plaatsvond op 1 januari 2008 zijn 536 plaatsen in vijf
inrichtingen/locaties overgedragen.
In 2009 ging de tweede tranche over, bestaande uit 246 plaatsen in twee
inrichtingen/locaties.
In de derde tranche zijn nog eens 60 JJI-plaatsen overgedragen. In totaal gaat het
om 842 JJI-plaatsen die in het kader van de scheiding straf-civiel zijn overgedragen
aan Jeugd en Gezin/VWS. Aansluitend op de derde tranche zijn in 2010 voor de
duur van twee jaar de locaties Overberg en Harreveld ’t Anker verhuurd aan Jeugd
en Gezin om te voorzien in de behoefte aan plaatsen in gesloten
jeugdzorgcapaciteit.
De teruggang in de capaciteit zoals afgebeeld in grafiek 2.1 wordt niet alleen
verklaard door de scheiding straf-civiel. Een andere beweging die een rol speelt in
de teruggang aan capaciteit heeft te maken met de dalende instroom van jeugdigen
met een strafrechtelijke titel sinds 2005. Door de dalende instroom loopt de
bezetting van de JJI’s – en daarmee de behoefte aan capaciteit- gestaag terug.
Pagina 17 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Deze daling wordt veroorzaakt doordat er minder jeugdigen worden aangehouden in
verband met het plegen va ernstige delicten en doordat het aantal alternateiven
voor plaatsing in een JJI – zoals bijvoorbeeld toezicht, begeleiding en behandeling in
een voorwaardelijk kader – is gegroeid. De capaciteit is tussen 2009 en 2013 met
57% gedaald.
Als reactie op de sterk gedaalde bezetting is in de afgelopen jaren een aantal
capaciteitsmaatregelen genomen, waarbij ofwel inrichtingen in hun geheel buiten
gebruik gesteld en afgestoten zijn als JJI-capaciteit, ofwel groepen of afdelingen
binnen de JJI’s buiten gebruik zijn gesteld en aangewezen zijn als reservecapaciteit.
In het laatste geval zijn de plaatsen wel fysiek aanwezig, maar is er geen personeel
beschikbaar om de plaatsen te kunnen gebruiken. Ingeval van een structureel
stijgende vraag naar plaatsen, kan de reservecapaciteit eventueel in gebruik worden
genomen na werving van het benodigde personeel.
Grafiek 2.2 Gemiddelde capaciteit kort- en langverblijf
2009-2013
2.000
1.883
1.800
1.600
1.400
1.318
1.200
1.006
1.000
877
850
838
800
800
800
600
468
489
349
400
414 386
414 386
200
0
2009
2010
totaal
2011
kortverblijf
2012
2013
langverblijf
In grafiek 2.2 is te zien dat zowel de kortverblijfcapaciteit als de
langverblijfcapaciteit van de JJI’s sinds 2009 is afgenomen. In 2010 bestond de
capaciteit van de JJI’s nog voor ruim 60% uit kortverblijfplaatsen en voor 40% uit
langverblijfplaatsen. In de jaren daarna is de verhouding kortverblijf-langverblijf
gewijzigd tot 48%-52%. Dit hangt samen met de doorgaans lange(re) verblijfsduur
van jeugdigen op een langverblijfgroep. Doordat er minder uitstroom is uit de
langverblijfgroepen raakt de doorstroom van kort- naar langverblijf verstopt. Door
een deel van de kortverblijfplaatsen aan te wijzen als langverblijfplaatsen, komt de
doorstroom weer op gang. De mogelijkheden voor dergelijke herbestemmingen zijn
evenwel beperkt. Er moet voldoende kortverblijfcapaciteit overblijven om de
instroom van jeugdigen te kunnen opvangen. Bovendien is de totale capaciteit van
een JJI beperkt; de inrichting beschikt over een bepaald aantal plaatsen waarbinnen
de verschillende bestemmingen vorm gegeven moeten worden.
Pagina 18 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Pagina 19 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
3
Instroom van jeugdigen in de Justitiële Jeugdinrichtingen
De tabellen en grafieken in hoofdstuk 3 laten de ontwikkeling zien van de instroom
van jeugdigen in de JJI’s, afkomstig vanuit de ‘vrije maatschappij’. De volgende
thema’s komen aan bod: instroom naar categorie, instroom naar bestemming en
verblijfstitel. Daarna volgt de instroom naar verschillende persoonskenmerken
zoals: geslacht, leeftijd, geboorteland en nationaliteit. Ten slotte volgt een overzicht
van het aantal gestarte nachtdetenties en het aantal opgelegde strafrechtelijke
jeugdmaatregelen (PIJ).
3.1
Instroom naar categorie, bestemming en verblijfstitel
De instroom van strafrechtelijke jeugdigen is de afgelopen vijf jaar afgenomen van
bijna 2.300 in 2009 tot ruim 1.450 in 2013; een daling van bijna 36%.
De afname van het aantal strafrechtelijke jeugdigen wordt voor een (groot) deel
verklaard door de afname van de ernstige geregistreerde criminaliteit onder
jeugdigen in het algemeen en het vaker toepassen van alternatieve afdoeningen
zoals bijvoorbeeld toezicht, begeleiding en behandeling in een voorwaardelijk kader.
Onder strafrechtelijk wordt verstaan die jeugdigen die in voorlopige hechtenis zijn
genomen, jeugdigen aan wie een jeugddetentie is opgelegd alsmede jeugdigen die
een PIJ-maatregel hebben gekregen (en waarbij deze in het desbetreffende jaar ten
uitvoer wordt gelegd).
Uit grafiek 3.1 valt af te lezen dat in 2009 en 2010 de instroom ongeveer even groot
is, er in 2011 een daling plaatsvindt van ruim 400 jeugdigen, waarbij 2012 op
hetzelfde niveau zit als 2011, en in 2013 er weer een daling plaatsvindt met circa
400 jeugdigen.
In 2009 wordt ten aanzien van de instroom van AMV’ers een piek bereikt: 296
minderjarige vreemdelingen worden in een JJI opgenomen. In 2010 is dit gedaald
tot 219, daarna gaat het hard: 92 AMV’ers in 2011, ‘nog maar’ 49 in 2012 en in
2013 een verder halvering tot 25 AMV’ers.
Deze daling is te verklaren. In 2011 laat het kabinet in een schrijven aan de
Tweede Kamer weten dat alleenstaande illegale vreemdelingen onder de 18 jaar niet
meer in detentie in een justitiële jeugdinrichting terecht komen. In plaats daarvan
komen zij onder voogdij te staan en krijgen zij voorlopig huisvesting in speciale
voorzieningen van het COA voor alleenstaande jongeren. Alleen in uitzonderlijke
situaties komen AMV’ers nog in een jeugdinrichting; in paragraaf 1.5 is reeds
aangegeven om welke gevallen het gaat.
Pagina 21 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Grafiek 3.1 Instroom naar categorie 2009-2013
2.292
2.263
1.869
1.846
1.469
296
219
49
92
2009
2010
2011
Strafrechtelijk
2012
25
2013
Vreemdeling (AMV)
Grafiek 3.2 toont de ontwikkeling van het aantal opgenomen jeugdigen in een JJI op
een kort- of langverblijfplaats in de periode 2009 tot en met 2013. Het gaat hierbij
om instroom vanuit de ‘vrije maatschappij’ en niet om overplaatsingen tussen korten langverblijf. De instroom zoals getoond in grafiek 3.2 betreft de instroom van
strafrechtelijke jeugdigen en AMV’ers. Hoewel er speciaal geoormerkte (kortverblijf)
plekken voor AMV’ers zijn, wordt gemakshalve alle instroom op kortverblijf bij
elkaar genomen.
Grafiek 3.2 Instroom strafrecht en AMV naar bestemming 2009-2013
De instroom in kortverblijf is in de periode van 2009 tot en met 2013 met 43%
gedaald. In absoluut aantal is er een teruggang te zien van in totaal ruim 1.100
ingestroomde jeugdigen.
Het aantal jeugdigen dat direct in langverblijf instroomt is te verwaarlozen.
Pagina 22 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Jeugdigen in preventieve hechtenis en jeugdigen met jeugddetentie stromen in een
kortverblijfafdeling in, jeugdigen die een PIJ-maatregel opgelegd krijgen bevinden
zich in de regel eerst ook als preventief gehechten in kortverblijf.
Tabel 3.1 Instroom naar verblijfstitel 2009-2013
Verblijfstitel
2009
2010
2011
2012
2013
Preventieve hechtenis
1.852
1.888
1.559
1.581
1.213
407
325
252
231
206
33
45
33
53
45
0
5
2
4
5
2.292
2.263
1.846
1.869
1.469
296
219
92
49
25
2.588
2.482
1.938
1.918
1.494
Jeugddetentie
PIJ
anders
Subtotaal strafrechtelijk
Vreemdeling
Totaal
De dalende instroom tussen 2009 en 2013 is ook terug te zien in tabel 3.1. Het
aantal ingestroomde jeugdigen is bij de titel ‘preventieve hechtenis’ tussen 2009 en
2013 met bijna 35% afgenomen. Bij jeugddetentie is dit bijna 50%. Het betreft hier
jeugdigen die ingesloten worden als zelfmelders/arrestanten. Jeugdigen die na hun
preventieve hechtenis jeugddetentie opgelegd krijgen, zijn niet terug te vinden
onder de titel jeugddetentie; zij stromen immers niet in, maar verblijven al in een
JJI. In tabel 3.1 wordt aangegeven wat de titel is bij opname (=instroom) en niet
welke titelwijziging er plaatsvindt tijdens het verblijf in de JJI.
De instroom van PIJ’ers betreft deels de tenuitvoerlegging van een voorwaardelijke
PIJ. Voor 2013 gaat het hierbij om 17 van de 45 gevallen. Daarnaast is een deel van
de PIJ’ers dat instroomt afkomstig uit een penitentiaire inrichting voor volwassenen,
alwaar ze in het kader van een andere straf gedetineerd hebben gezeten. Een ander
deel van de genoemde PIJ’ers komt weer terug na een onttrekking.
Pagina 23 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
3.2
Instroom naar persoonskenmerken
Grafiek 3.3 Instroom kortverblijf naar geslacht in procenten 2009-2013
7
6
5
4
5
93
94
95
96
95
2009
2010
2011
2012
2013
jongens
meisjes
In grafiek 3.3 is voor de periode 2009 tot en met 2013 aangegeven hoe de
procentuele verdeling is tussen jongens en meisjes die op strafrechtelijke titel of als
AMV in een inrichting met bestemming kortverblijf in een JJI zijn ingestroomd.
In de periode 2009 tot en met 2012 loopt het percentage meisjes op een
kortverblijfafdeling langzaam af van 7% in 2009 tot 4% in 2012, om in 2013 weer
iets te stijgen tot 5%.
In absolute aantallen betekent dit dat er in 2009 iets meer dan 2.400 jongens zijn
ingestroomd en 177 meisjes, in 2013 waren dit er respectievelijk ruim 1.400 en 67.
Pagina 24 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
In de periode 2009 tot en met 2013 kan over de instroom rechtstreeks in
langverblijf naar geslacht het volgende worden gezegd:
In de jaren 2009, 2011 en 2013 zijn er geen meisjes direct op langverblijf
opgenomen, in 2010 en 2012 waren het er respectievelijk twee en drie. Bij de
jongens schommelt het aantal in de periode 2009-2013 tussen acht en 26.
Grafiek 3.4 Instroom kortverblijf naar leeftijd in procenten 2009-2013
8
67
23
2009
8
8
10
70
68
67
20
21
21
19
2010
2011
2012
2013
Tot en met 13 jaar
14 en 15 jaar
16 en 17 jaar
13
66
18 jaar en ouder
Grafiek 3.4 geeft een beeld weer van de leeftijdsklassen waarop in de jaren 20092013 jeugdigen in kortverblijf werden opgenomen.
De gemiddelde leeftijd bij instroom in kortverblijf in 2013 is 16,5 jaar, twee derde
van de instroom bestaat uit jeugdigen in de leeftijd van 16 of 17 jaar.
De categorie 18 jaar en ouder bestaat in bijna alle gevallen uit jongens waarbij een
jeugddetentie of PIJ ten uitvoer wordt gelegd en is in de periode van 2009 tot en
met 2013 gestegen van 8% naar 13%. Als gevolg van toepassing van het
adolescentenstrafrecht zal dit aandeel de aankomende jaren naar verwachting
verder gaan toenemen.
Pagina 25 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Grafiek 3.5 Instroom langverblijf naar leeftijd in procenten 2009-2013
64
75
82
88
96
21
21
9
13
2009
14
9
4
2010
4
2011
Tot en met 13 jaar
14 en 15 jaar
2012
16 en 17 jaar
2013
18 jaar en ouder
De gemiddelde leeftijd bij instroom in langverblijf in 2013 is 19,6 jaar. Het feit dat
de instroomaantallen zeer beperkt zijn, heeft consequenties voor deze grafiek: het
beeld is tamelijk grillig. Het zwaartepunt van instroom in langverblijf ligt bij de
groep van 18 jaar en ouder; deze groep neemt in 2013 bijna alle instroom voor z’n
rekening (96%).
Tabel 3.2 Instroom naar geboorteland top 5 in procenten 2011-2013*
2011
2012
2013
Land
% Land
% Land
Nederland
%
77,0 Nederland
78,0 Nederland
Ned Antillen
2,8 Marokko
2,7 Marokko
4,2
Marokko
2,4 Ned Antillen
2,5 Ned Antillen
3,0
Afghanistan
2,1 Afghanistan
1,9 Roemenie
1,5
Suriname
1,1 Suriname
1,1 Afghanistan
76,6
0,9
Totaal top 5
85,4Totaal top 5
86,1 Totaal top 5
86,2
Overig
13,0 Overig
12,3 Overig
12,1
Onbekend
1,7 Onbekend
1,6 Onbekend
1,7
* percentages zijn inclusief AMV’ers.
Tabel 3.2 geeft een overzicht van de ontwikkeling van de instroom naar
geboorteland in procenten weer voor de jaren 2011, 2012 en 2013.
In verband met het feit dat er in 2009 en 2010 een groot aantal AMV’ers zijn
ingestroomd, die een vertekend beeld kunnen opleveren, zijn de jaren 2009 en
2010 weggelaten.
Van alle ingestroomde jeugdigen in 2013 is ruim drie kwart in Nederland geboren.
De Nederlandse Antillen, Marokko en Afghanistan als geboorteland staan in alle
genoemde jaren in de top vijf. In 2013 zijn de Nederlandse Antillen licht gestegen,
evenals Marokko, terwijl Afghanistan licht daalt. De categorie ‘overig’ blijft redelijk
constant.
Pagina 26 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Hoewel de Nederlandse Antillen officieel opgehouden zijn te bestaan per 10/10/10,
wordt in deze publicatie in verband met consistentie naar eerdere jaren de naam
‘Nederlandse Antillen’ aangehouden.
Zowel in 2011, 2012 als in 2013 neemt de ‘geboorteland top 5’ circa 85% van alle
instroom voor z’n rekening (resp. 85,4%, 86,1% en 86,2%).
Pagina 27 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Tabel 3.3 Instroom naar nationaliteit top 5 in procenten 2011-2013*
2011
Land
2012
%
Land
2013
%
Land
%
Nederland
75,6
Nederland
71,3
Nederland
71,6
Marokko
11,9
Marokko
14,8
Marokko
16,1
Afghanistan
1,8
Afghanistan
1,5
Roemenie
1,5
Turkije
1,6
Turkije
1,5
Turkije
1,4
Somalia/Suriname
0,6
Roemenië/Irak
0,7
Brazilie
0,7
Totaal top 5
Totaal top 5
89,9
Totaal top 5
Overig
91,5
8,5
Overig
10,1
Overig
91,3
8,7
Totaal
100
Totaal
100
Totaal
100
* exclusief onbekend
* percentages zijn inclusief AMV’ers.
* in de cijfers is geen rekening gehouden met dubbele nationaliteiten
Tabel 3.3 geeft een overzicht van de ontwikkeling van de instroom naar nationaliteit
in procenten over de jaren 2011 tot en met 2013 weer. In verband met de
leesbaarheid zijn de jaren 2009 en 2010 weggelaten. Dit hangt samen met het feit
dat er in deze jaren een groot aantal AMV’ers aanwezig was; deze kunnen een
vertekend beeld opleveren met betrekking tot de aantallen naar nationaliteit in de
jaren 2011 tot en met 2013.
Het aandeel jeugdigen met de Nederlandse nationaliteit daalt tussen 2011 en 2013
licht van 75,6% in 2011 tot 71,6% in 2013. In totaal vormt de top 5 circa 90% van
de totale instroom in de periode 2011-2013, met enige verschillen in de
nationaliteiten.
Pagina 28 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
3.3 Gestarte nachtdetenties
Nachtdetentie bij jeugdigen is een bijzondere vorm van voorlopige hechtenis voor
minderjarigen, waarbij de jeugdige overdag naar school, werk of stage gaat, of een
dagbehandeling volgt en ’s avonds en in het weekend vast zit. Het doel van
nachtdetentie is het beperken van de schadelijke effecten van voorlopige hechtenis
en het behouden c.q. versterken van de positieve banden met de samenleving.
Grafiek 3.8 Aantal gestarte nachtdetenties 2009-2013
140
138
98
103
71
2009
2010
2011
2012
2013
In 2009 waren er 138 gestarte nachtdetenties. In 2010 was het aantal gestarte
nachtdetenties met 44% afgenomen tot 98. In 2012 is een stijging waarneembaar
tot 140 gestarte nachtdetenties. Dit is een stijging met 36% ten opzichte van het
jaar ervoor. In 2013 is dit aantal echter weer gehalveerd (van 140 naar 71).
Pagina 29 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
3.4 Onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen
Grafiek 3.9 laat het aantal jeugdigen zien aan wie een onvoorwaardelijke
strafrechtelijke jeugdmaatregel van Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen is
opgelegd (PIJ) en van wie de maatregel in het desbetreffende jaar is gestart in een
JJI.
Grafiek 3.9 Aantal onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen
(PIJ) 2009-2013
89
91
83
77
51
2009
2010
2011
2012
2013
In 2010 is er een daling te zien van het aantal opgelegde en gestarte maatregelen
(77) ten opzichte van het jaar ervoor (83). In 2011 steeg het aantal weer (tot 89),
om in 2012 nog verder te stijgen tot 91 op jaarbasis. In 2013 is het aantal
opleggingen echter sterk gedaald, tot 51 maal, een daling met 44%.
Ter vergelijking: in 2005 werd de PIJ nog 216 maal opgelegd. De achtergrond van
de daling ten opzichte van de jaren voor 2009, lijkt te zijn dat de PIJ-maatregel in
soortgelijke situaties minder vaak wordt opgelegd en dat er gebruik wordt gemaakt
van alternatieven zoals de gedragsbeïnvloedende maatregel of combinaties van
(voorwaardelijke en onvoorwaardelijke) sancties. Tot slot lijkt de afname van het
aantal onvoorwaardelijke PIJ-maatregelen samen te hangen met de daling in de
geregistreerde ernstige criminaliteit onder jongeren. Wat de sterke afname in 2013
heeft veroorzaakt, is nog in onderzoek.
3.5
Overplaatsingen van kort- naar langverblijf
In dit hoofdstuk is overwegend ingegaan op de instroom vanuit de ‘vrije
maatschappij’. In de regel komt een jeugdige daarbij op een kortverblijfplek terecht
en verlaat de JJI na enige tijd vanwege schorsing van de voorlopige hechtenis, of
omdat de detentie uitgezeten is.
Een aantal jeugdigen wordt doorgeplaatst van kort- naar langverblijf (van opvang
naar behandeling). In tabel 3.4 is te zien hoe vaak dit de afgelopen jaren heeft
plaatsgevonden.
Pagina 30 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Tabel 3.4 overplaatsingen strafrechtelijk van kort- naar langverblijf
2009-2013
Jaar van inschrijving
2009
2010
2011
2012
2013
Aantal
153
164
249
261
253
Tot en met 2010 was het uitgangspunt dat voorlopige hechtenis, jeugddetentie en
AMV in kortverblijf (opvang) bleven. Op het moment dat iemand een PIJ-maatregel
opgelegd kreeg, was het de bedoeling dat een jeugdige werd overgeplaatst naar
langverblijf (behandeling).
Vanaf (maart) 2011 is niet meer de verblijfstitel leidend, maar de verblijfsduur. In
principe zit iedereen de eerste drie maanden in een kortverblijfafdeling, ongeacht de
verblijfstitel. Na circa drie maanden vindt overplaatsing plaats naar een
langverblijfafdeling, tenzij vaststaat of zeer aannemelijk is dat de jeugdige kort na
het verstrijken van de driemaandentermijn (definitief) uitstroomt. AMV’ers vormen
hierop een uitzondering: voor deze categorie wordt geen onderscheid gemaakt
tussen kort- en langverblijf.
De stijging van het aantal overplaatsingen in 2011 hangt nauw samen met deze
nieuwe werkwijze.
Andere stromen die kunnen plaatsvinden, behalve de overgang van kort- naar
langverblijf, zijn van kortverblijf naar STP, van langverblijf naar STP, terugplaatsing
van lang naar kort (ivm herselectie en dergelijke). In paragraaf 4.5 komt STP aan
de orde, vanwege de geringe aantallen blijven de andere genoemde stromen buiten
beschouwing.
Pagina 31 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
4
De populatie ultimo september
In hoofdstuk 3 is ingegaan op de instroom van jeugdigen in de JJI’s in de periode
2009-2013. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op (ontwikkelingen in) de bezetting in
de jaren 2009 tot en met 2013 op peilmoment eind september. Aan bod komt de
populatie naar verblijfstitel en bestemming. Daarna volgen persoonskenmerken van
de populatie, zoals geslacht en leeftijd. Ook de bezetting door AMV’ers komt aan
bod.
Ten slotte volgt een overzicht van de populatie naar delictsoort, het gemiddeld
aantal lopende en nieuw gestarte STP’s en proefverloven, alsmede het aantal
lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen. Voor laatstgenoemde groep wordt, in
tegenstelling tot de andere kenmerken, eind december als meetmoment
aangehouden.
Op onderdelen kunnen tabellen en grafieken met betrekking tot de bezetting een
ander beeld laten zien dan je op grond van de in hoofdstuk drie weergegeven
instroomaantallen mag worden verwacht. Bijvoorbeeld:
in 2013 bestond de strafrechtelijke instroom in kortverblijf voor bijna 83% uit
preventief gehechte jeugdigen (tabel 3.1). Bij de bezetting ultimo september 2013
echter bestaat de strafrechtelijke populatie voor ruim 41% uit voorlopig gehechten
en is ruim de helft van de aanwezigen PIJ’ers. Dit verschil hangt nauw samen met
het feit dat preventief gehechten gemiddeld kort(er) in een JJI verblijven terwijl
PIJ'ers beduidend langer verblijven. Hierdoor drukken ze een zwaarder stempel op
de populatie tijdens een peilmoment.
4.1
Populatie naar verblijfstitel en bestemming
Tabel 4.1 Populatie naar verblijfstitel ultimo september 2009-2013
Verblijfstitel
2009
2010
2011
2012
2013
250
273
229
221
194
58
68
54
44
37
PIJ
366
314
266
280
242
Subtotaal strafrechtelijk
674
655
549
545
473
Preventieve hechtenis
Jeugddetentie
Vreemdeling
Totaal
32
26
10
8
0
706
681
559
553
473
Voor de volledigheid is het noodzakelijk om aan te geven dat de aantallen zoals
genoemd in tabel 4.1 exclusief jeugdigen zijn die met STP/Proefverlof zijn, maar
inclusief jeugdigen met een PIJ-maatregel die zich op een inkoopplaats bevinden.
Het betreft onder andere plaatsen in Hoeve Boschoord, Catamaran en Emaus.
In laatstgenoemde inrichtingen bevinden zich eind september 2013 in totaal 21
jeugdigen.
In de periode 2009 tot en met 2013 is de strafrechtelijke bezetting in de JJI’s met
bijna 30% afgenomen van 674 tot 473 jeugdigen. Het aantal AMV’ers bedroeg in de
jaren 2009 en 2010 circa 30 jeugdigen, als gevolg van het gewijzigde beleid ten
aanzien van AMV’ers is dit in 2012 teruggelopen tot 8, terwijl er eind september
2013 geen enkele AMV’er aanwezig was. In paragraaf 3.1 is al ingegaan op
verklaringen voor deze daling.
Pagina 33 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Grafiek 4.1 Populatie naar bestemming 2009-2013
706
681
559
553
473
333
393
373
283
288
286
306
276
247
187
2009
2010
Totaal
2011
2012
Langverblijf
2013
Kortverblijf
In de periode 2009 tot en met 2013 (op meetmoment eind september) is de
bezetting in de JJI’s van strafrechtelijk geplaatsten en AMV’ers met ruim 32%
afgenomen van 706 tot 473: in kortverblijf -50%, in langverblijf -14%. Let wel: het
gaat om één meting op eind september in de periode 2009 tot en met 2013 en niet
om jaargemiddeldes.
4.2
Populatie naar persoonskenmerken
Grafiek 4.2 Populatie kortverblijf naar geslacht in procenten 2009-2013
95
97
97
98
96
2009
2010
2011
2012
2013
Jongens
Meisjes
In kortverblijf is het aandeel in de bezetting van meisjes de afgelopen vijf jaar
procentueel gezien laag gebleven, variërend tussen 5% en 2%(in absolute zin: in
2013 waren er ultimo september zeven meisjes en 180 jongens).
Pagina 34 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Grafiek 4.3 Populatie langverblijf naar geslacht in procenten 2009-2013
97
95
95
95
97
2009
2010
2011
2012
2013
Jongens
Meisjes
In de jaren (september) 2009 tot en met 2013 is de verhouding tussen jongens en
meisjes die in langverblijf aanwezig zijn, vrijwel onveranderd: tussen 5% en 7%
meisjes, tussen 93% en 95% jongens (in 2009 waren er 11 meisjes, in 2013 waren
er tien meisjes).
Grafiek 4.4 Populatie kortverblijf naar leeftijd in procenten 2009-2013
29
58
32
56
28
59
11
12
13
2009
2010
2011
2012
14 en 15 jaar
55
55
13
Tot en met 13 jaar
29
32
16 en 17 jaar
12
2013
18 jaar en ouder
In de jaren 2009 tot en met 2013 (per eind september) is de groep 16- en 17jarigen de grootste: meer dan de helft van de op dat moment aanwezige jeugdigen
is 16 of 17 jaar. De groep ’18-plussers’ wordt vooral bevolkt door PIJ’ers in
Pagina 35 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
afwachting van plaatsing in langverblijf en jeugdigen die een kortdurende
jeugddetentie ten uitvoer gelegd krijgen. Immers, met de inwerkingtreding van de
nieuwe BJJ is het de bedoeling dat ook jeugdigen in voorlopige hechtenis of met een
lange jeugddetentie naar langverblijf gaan, weliswaar met als uitgangspunt verblijf
langer dan drie maanden.
Grafiek 4.5 Populatie langverblijf eind september naar leeftijd
in procenten 2009-2013
83
86
16
13
78
18
2009
2010
Tot en met 13 jaar
2011
14 en 15 jaar
81
82
17
17
2012
16 en 17 jaar
2013
18 jaar en ouder
In de jaren 2009 tot en met 2013 (per ultimo september) is de groep ’18-plussers’
veruit de grootste in langverblijf. Dit is logisch gelet op het feit dat dit hoofdzakelijk
PIJ’ers zijn die zijn overgeplaatst vanuit kortverblijf. Dit mede gegeven het feit dat
de meeste PIJ-maatregelen worden opgelegd als de jeugdigen 16 en vooral 17 jaar
zijn.
4.3
Populatie Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen
Grafiek 4.6 Populatie minderjarige vreemdelingen 2009-2013
32
26
10
8
0
2009
Pagina 36 van 54
2010
2011
2012
2013
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Grafiek 4.6 laat duidelijk zien hoe de bezetting van de AMV’ers zich ontwikkeld
heeft: van 32 ultimo september 2009 tot nul ultimo september 2013. Het nieuwe
beleid vanaf 2011 is hierin duidelijk terug te zien.
4.4
Populatie naar gepleegd delictsoort
In deze paragraaf wordt ingegaan op de delicten waarvoor jeugdigen zijn
veroordeeld of waarvan ze verdacht worden. Hierbij is het delict met de zwaarste
strafdreiging geteld. De meting heeft plaatsgevonden bij die jeugdigen die in de
jaren 2009 tot en met 2013 eind september aanwezig waren.
Tabel 4.2 Delictsoort 2009-2013
2009
Terzake delictsoort
Aantal
2010
2011
% Aantal
% Aantal
2012
% Aantal
2013
% Aantal
%
Vermogensmisdrijven met geweld
235
39,3
235
39,2
238
42,7
249
48,3
212
49,0
Geweldsmisdrijven
136
22,7
147
24,5
148
26,5
123
23,9
117
27,0
75
12,5
73
12,2
62
11,1
58
11,3
43
9,9
113
18,9
95
15,8
80
14,3
55
10,7
46
10,6
33
5,5
36
6,0
26
4,7
21
4,1
9
2,1
1
0,2
7
1,2
2
0,4
5
1,0
4
0,9
Vermogensmisdrijven zonder geweld
zedendelicten
Vernieling en openbare orde
Opium
Wet wapens en munitie
2
0,3
1
0,2
1
0,2
3
0,6
2
0,5
Overige misdrijven
3
0,5
6
1,0
1
0,2
1
0,2
0
0,0
Totaal
598
100
515 100,0
433
100,0
Onbekend/nvt
128
600 100,0
109
558 100,0
38
38
40
Bovenstaande tabel geeft een overzicht voor welk delict jeugdigen in een JJI zijn
opgenomen of met STP zijn. Het aantal jeugdigen in tabel 4.2 wijkt af van tabel 4.1
omdat hierin STP is begrepen en in tabel 4.1 niet.
In een deel van de gevallen is de delictsoort onbekend of niet van toepassing (AMV).
In de periode (september) 2009 tot en met 2013 stijgt het aandeel
vermogensmisdrijven met geweld van 39,3% naar 49,0%, terwijl de
geweldsmisdrijven ook zijn gestegen van 22,7% in 2009 tot 27% in 2013.
Vermogensmisdrijven met geweld en geweldsmisdrijven stijgen tezamen van 62%
naar 76%.
Het aandeel van vermogensmisdrijven zonder geweld is teruggelopen van 12,5%
naar 9,9%, jeugdigen die zijn ingesloten in verband met een zedenmisdrijf zijn bijna
gehalveerd, vernieling en openbare orde staat de afgelopen jaren constant op de
vijfde plaats, hoewel het aandeel daalt van 5,5% in 2009 naar 2,1% in 2013.
Dit zou er op kunnen wijzen dat met name de ‘lichtere vergrijpen’ in aanmerking
komen voor een alternatieve afdoening en derhalve niet meer in aanmerking komen
voor detentie.
4.5
Lopende en gestarte stp’s/proefverloven
Tabel 4.3 STP's/Proefverloven 2009-2013
Jaar
2009
2010
2011
2012
2013
Gem. aantal lopend Aantal nieuw gestart
69
60
54
34
33
217
117
78
65
61
Tabel 4.3 laat het gemiddeld aantal lopende en nieuw gestarte proefverloven per
Pagina 37 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
jaar zien. In het kader van resocialisatie zijn Scholings- en Trainingsprogramma's
(STP’s) en Proefverlof (PV) uitermate belangrijk. Hierbij dient opgemerkt te worden
dat in de aantallen 2009 de civielrechtelijke jeugdigen zijn meegenomen. In 2010
tot en met 2013 zijn er alleen nog strafrechtelijke jeugdigen. Het is voor 2009 niet
goed mogelijk om alleen de strafrechtelijke jeugdigen te presenteren, zodat de
reeks door de jaren heen niet geheel consistent is. Het ‘ontbreken’ van
civielrechtelijke jeugdigen met een STP/PV is in 2010 goed terug te zien in het
aantal gestarte STP/PV; een halvering ten opzichte van 2009. In 2011 is er een
verdere achteruitgang met 33% ten opzichte van 2010, in 2012 loopt het nog
verder terug tot 65. In 2013 is er vervolgens nog een kleine daling tot 61 gestarte
STP’s. Het aantal lopende STP’s blijft ongeveer gelijk aan 2012 (34 vs 33).
4.6
Lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen
Grafiek 4.7 Lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen (PIJ) ultimo
2009-2013
437
347
313
319
288
2009
2010
2011
2012
2013
Bovenstaande grafiek laat de stand van zaken aan het einde van een jaar zien.
Vanaf 2009 vindt er een forse reductie plaats in het aantal PIJ’ers, van 437 in 2009
tot 288 in 2013, een daling met ruim 34%. Buiten het bereik van deze publicatie
maar wel vermeldenswaardig is dat vanaf het piekjaar 2007 (aantal lopende
maatregelen 632) er een teruggang is van ruim 54%.
Let wel: in deze aantallen zitten niet besloten de jeugdigen die een PIJ-maatregel
hebben en op het meetmoment bijv. ontvlucht zijn of tijdelijk een jeugddetentie
hebben of in verband met een nieuw delict in voorlopige hechtenis zijn genomen. De
aantallen zijn inclusief jeugdigen die STP/PV hebben, alsmede PIJ’ers elders.
Pagina 38 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
5
Incidenten tijdens verblijf in JJI’s
In dit hoofdstuk komen gegevens van een aantal belangrijke incidenten aan bod:
ontvluchtingen, onttrekkingen en overlijdensgevallen.
5.1
Ontvluchtingen en onttrekkingen
Grafiek 5.1 Aantal ontvluchtingen 2009-2013
11
8
5
2
0
2009
2010
2011
2012
2013
In de periode 2009 tot en met 2013 varieert het aantal ontvluchtingen tussen nul en
11: het is op basis van bovenstaande fluctuaties moeilijk om een ontwikkeling te
beschrijven.
Grafiek 5.2 Aantal onttrekkingen 2009-2013
420
170
159
116
57
2009
2010
2011
2012
2013
In de periode van 2009 tot en met 2013 valt een duidelijke daling in het aantal
onttrekkingen waar te nemen. De daling is vooral opvallend van 2009 naar 2010:
het ontbreken van civielrechtelijk geplaatste jeugdigen vanaf 2010 speelt hier een
grote rol in.
Het aantal onttrekkingen in 2010 tot en met 2013 komt geheel en al voor rekening
van strafrechtelijk geplaatste jeugdigen. Vanaf 2010 is er een gestage afname in het
aantal onttrekkingen.
Pagina 39 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Grafiek 5.3 Aantal onttrekkingen per 100 bezette plaatsen 2009-2013
33,6
26,2
21,1
17,0
11,0
2009
2010
2011
2012
2013
Een reële graadmeter voor het aantal onttrekkingen is om het af te zetten tegen de
bezetting per 100 plaatsen. Dit geeft immers een beeld van de verhouding tussen
het aantal onttrekkingen en de (omvang van de) bezetting.
Van 2009 naar 2010 vindt er een forse daling plaats; deze wordt veroorzaakt door
het ontbreken van de civielrechtelijk geplaatste jeugdigen. In 2011 is er weer een
stijging te zien, terwijl er in 2012 weer minder onttrekkingen per 100 bezette
plaatsen zijn. In 2013 daalt het aantal onttrekkingen nog verder tot 11 per 100
bezette plaatsen.
De meeste onttrekkingen vinden overigens plaats in de vorm van weglopen uit een
beperkt beveiligde inrichting en niet terugkeren van (onbegeleid) verlof.
Pagina 40 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
5.2
Overlijdensgevallen
In 2009 was er één overlijdensgeval te betreuren, in de periode 2010 tot en met
2013 hebben zich geen overlijdensgevallen voorgedaan.
Pagina 41 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Pagina 42 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
6
Gemiddelde verblijfsduur en uitstroom
Dit hoofdstuk gaat in op de uitstroom van de jeugdigen naar de ‘vrije maatschappij’.
De gemiddelde verblijfsduur in dagen per titel alsmede de uitstroom naar (soort)
titel komen aan de orde.
6.1
Gemiddelde verblijfsduur bij uitstroom naar verblijfstitel
In grafiek 6.1 wordt aangegeven wat de gemiddelde verblijfsduur, gemeten bij
uitstroom, is geweest in de periode 2009 tot en met 2013, uitgesplitst naar
verschillende verblijfstitels. In grafiek 6.2 wordt ingegaan op de gemiddelde duur
van de PIJ.
Grafiek 6.1 Gemiddelde verblijfsduur in dagen naar verblijfstitel 2009-2013
101
98
85
84
71
49
49
48
45
43
43
42
45
38
36
2009
2010
Preventieve hechtenis
2011
Jeugddetentie
2012
2013
Vreemdelingenbewaring
De gemiddelde verblijfsduur is de duur gemeten vanaf de opname van de jeugdige
in een JJI tot de uitstroom naar de vrije maatschappij. Indien iemand tussentijds
werd overgeplaatst, is de gehele aaneengesloten verblijfsduur berekend.
Uit grafiek 6.1 blijkt dat de gemiddelde verblijfsduur van jeugdigen die uitstromen
na een schorsing of beeindiging van de voorlopige hechtenis of na een vonnis gelijk
aan het voorarrest, vrij stabiel is tussen de 43 en 49 dagen (categorie ‘preventieve
hechtenis).
De gemiddelde verblijfsduur van jeugdigen die uitstromen na jeugddetentie is vanaf
2009 aan het stijgen. De gemiddelde verblijfsduur is inclusief de duur van de
eventuele voorlopige hechtenis. Dit zou kunnen samenhangen met de in tabel 4.2
geconstateerde ‘verzwaring’ van de populatie. De gemiddelde verblijfsduur van de
AMV’ers is met 38 dagen in 2013 gemiddeld weer terug op het niveau van 2009
toen de gemiddelde duur 36 dagen bedroeg.
Pagina 43 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Grafiek 6.2 Gemiddelde duur PIJ-maatregel 2009-2013
1.345
2009
1.407
2010
1.415
2011
1.369
1.342
2012
2013
netto PIJ-duur in dagen
In de voorgaande publicaties van ‘JJI in getal’ is de gemiddelde verblijfsduur
weergegeven van de PIJ’ers bij uitstroom. Hierdoor kan enige vertekening optreden.
Immers, bij een aaneengesloten verblijf is dit inclusief de periode in preventieve
hechtenis, terwijl een eventuele periode van onttrekking/ontvluchting of verblijf in
een volwasseninrichting (GW) juist de gemiddelde duur verkort.
Daarom is er sinds de vorige editie van ‘JJI in getal’ voor gekozen om de gemiddelde
duur van de PIJ in beeld te brengen. Hierbij zijn periodes van onderbreking
verrekend, terwijl de periode van preventieve hechtenis niet is meegenomen; het
gaat kortom om de zuivere, netto PIJ-duur.
Vanaf 2009 is de gemiddelde duur toegenomen van 1.345 dagen (ruim 3½ jaar) tot
1.415 dagen in 2011. Daarna vindt een geleidelijke daling plaats tot gemiddeld
1.342 dagen in 2013.
Pagina 44 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
6.2
Uitstroom naar verblijfstitel
Tabel 6.1 Uitstroom naar verblijfstitel 2009-2013
Verblijfstitel
Preventieve hechtenis
2009
2010
2011
2012
Aantal
% Aantal
% Aantal
% Aantal
2013
%
Aantal
%
1.529
59,1
1.655
64,3
1.509
69,3
1.401
72,3
1.063
70,3
Jeugddetentie
560
21,6
497
19,3
417
19,1
382
19,7
322
21,3
PIJ
211
8,1
194
7,5
140
6,4
104
5,4
93
6,2
2.300
88,8
2.346
91,2
2.066
94,9
1.887
97,3
1.478
97,8
289
11,2
226
8,8
112
5,1
52
2,7
34
2,2
2.589
100
2.572
100
2.178
100
1.939
100
1.512
100
Subtotaal Strafrechtelijk
Vreemdeling
Totaal
Het aantal strafrechtelijk geplaatste jeugdigen dat een JJI verlaat, neemt de
afgelopen vijf jaar steeds verder af. Absoluut gezien van 2.589 in 2009 tot 1.512 in
2013. Dit is in vijf jaar tijd een daling met ruim 41% en heeft betrekking op alle
soorten titels.
Het aantal AMV’ers dat een JJI verlaat, neemt in de periode 2009 tot en met 2013
fors af: van 289 in 2009 tot 34 in 2013.
Ter vergelijking: in tabel 3.1 is aangegeven dat de instroom in 2009 in totaal 2.588
bedroeg en in 2013 1.494. Het feit dat er in de afgelopen vijf jaar meer jeugdigen
zijn uitgestroomd dan opgenomen, weerspiegelt zich in de afgenomen bezetting in
2013.
Pagina 45 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Bijlage 1
Algemene recidive 2002-2009
Percentage algemene recidive JJI binnen 2 jaar na ontslag, 2002-2009*
Jaar van uitstroom
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
JJI
59,9
59,3
59,1
60
59,6
58,8
57,3
57,2
bron: WODC
Uit :Recidivebericht 2012
*Bij algemene recidive gaat het om een nieuw justitiecontact naar aanleiding van
een misdrijf waarop geen vrijspraak of een technisch sepot is gevolgd.
In bovenstaand overzicht is het uitgangspunt het percentage jeugdigen dat binnen
twee jaar na ontslag uit de JJI weer met justitie in aanraking komt.
Uit bovenstaand overzicht blijkt dat het tweejarig algemene recidivepercentage in
de periode 2002 tot en met 2009 is afgenomen van 59,9% in 2002 tot 57,2% in
2009. De bovengenoemde recidive heeft alleen betrekking op jeugdigen die op
strafrechtelijke gronden in een JJI hebben verbleven.
Pagina 47 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
Bijlage 2
Begrippenlijst
Aanmeldingen
Het aantal jeugdigen voor wie een plaats wordt gereserveerd/aangevraagd.
Toelichting: Niet iedereen die wordt aangemeld, wordt ook feitelijk geplaatst in een
JJI. De mogelijkheid bestaat dat jeugdigen voor wie een plaats is gereserveerd in
verband met een voorgeleiding aan de rechter-commissaris niet komen omdat de
vordering inbewaringstelling van de officier van justitie niet wordt toegewezen of
omdat de voorlopige hechtenis onmiddellijk wordt geschorst.
AMV
Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen zijn minderjarige vreemdelingen die
zonder ouders of wettelijk voogd naar Nederland zijn gekomen.
Arrestant
Jeugdige voor wie de aanhouding en plaatsing in een JJI is bevolen omdat de
persoon is veroordeeld tot een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel en
niet in aanmerking komt voor, dan wel niet meewerkt aan, de executie van de
sanctie, niet in voldoende mate meewerkt aan de executie van een andere straf of
maatregel (taakstraf, boete, schadevergoeding, etc.) en om die reden een
vervangende hechtenis of gijzelingsmaatregel moet ondergaan of zich heeft
onttrokken aan een eerdere detentie.
Behandelinrichting
Een Justitiële Jeugdinrichting bestemd voor behandeling.
Toelichting: behandeling betreft een samenstel van handelingen gericht op het bij
een jeugdige voorkomen, verminderen of opheffen van problemen of stoornissen
van lichamelijke, geestelijke, sociale of pedagogische aard die zijn/haar ontwikkeling
naar volwassenheid ongunstig kunnen beïnvloeden. Per 1 juli 2011 is het
onderscheid tussen opvang- en behandeling vervangen door kort- en langverblijf.
Beperkt beveiligde inrichting
Deze bestemming kent een relatief open karakter. Kenmerkend is dat onderdelen
van het dagprogramma zich buiten de inrichting bevinden (bijvoorbeeld opleiding of
stages), terwijl ook de verlofmogelijkheden ruimer zijn.
Bestemming
Typologie van (een deel van) inrichtingen of van extramuraal uit te voeren
programma’s, betrekking hebbend op bepaalde (juridische) kenmerken van de
justitiabelen en op de aard van de voorzieningen.
Bezetting
Het aantal justitiabelen dat in een inrichting verblijft, dan wel tijdelijk buiten een
inrichting verblijft en voor wie binnen de daarvoor geldende tijdslimieten een plaats
gereserveerd blijft in het kader van TVE (tijdelijk verblijf elders). Synoniem:
populatie.
Categorie
Een indeling van de groep justitiabelen op basis van persoonlijkheids- en
gedragskenmerken ter bepaling welk soort detentie en behandeling nodig is.
Civiel(rechtelijk)
De maatregelen die genomen (kunnen) worden op grond van het Burgerlijk
Pagina 49 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Wetboek: m.n. Onder Toezicht Stelling en Voogdij met gedwongen uit-huisplaatsing (met ingang van 1/1/2008 Machtiging Gesloten Jeugdzorg)
Crisisopvang
Jeugdigen die met een civielrechtelijke maatregel op (zeer) korte termijn in een
opvanginrichting moesten worden geplaatst.
Einde detentie/einde behandeling
Hiervan is sprake indien de detentie of behandeling definitief beëindigd is.
Gemiddelde verblijfsduur
De duur van het verblijf binnen de sector JJI, gemiddeld over een afgebakende
groep. De berekende duur omvat in de regel de dag van instroom tot de dag van
uitstroom, waarbij ingeval van overplaatsing wordt doorgerekend. Afhankelijk van
de vraagstelling wordt de duur van STP/PV wel of niet meegerekend.
Direct inzetbare capaciteit
Het aantal feitelijk aanwezige plaatsen dat bestemd is voor detentie/bewaring,
opvang en/of behandeling van justitiabelen inclusief tijdelijk niet bruikbare
capaciteit en reservecapaciteit.
Gratie
Het kwijtschelden, verminderen of veranderen van straffen die door de rechter zijn
opgelegd. Gratie wordt verleend door Zijne Majesteit de Koning.
Inkoop
Een plaats binnen een inrichting anders dan een Justitiële inrichting, bestemd voor
de behandeling van een aan justitie toegewezen persoon.
Instroom
Het aantal justitiabelen dat, gedurende een bepaalde periode, nieuw of opnieuw is
ingeschreven in een JJI.
Jeugddetentie:
Jeugddetentie bestaat ruwweg uit drie ‘varianten’
1) omzetting
Vrijheidsstraf ter vervanging van een taakstraf, die niet of niet naar behoren is
uitgevoerd, dan wel ter vervanging van een door de rechter opgelegde boete die
niet of niet geheel is voldaan: dit wordt ook wel aangeduid als vervangende
jeugddetentie.
2) ten uitvoer legging (TUL)
Een voorwaardelijke vrijheidsstraf die (alsnog) ten uitvoer wordt gelegd, omdat de
jeugdige zich niet of niet geheel heeft gehouden aan de voorwaarden, die hem of
haar zijn opgelegd.
3) jeugddetentie
Een vrijheidsstraf die ofwel direct in aansluiting op een voorlopige hechtenis wordt
opgelegd, ofwel bij een lopend vonnis.
Jeugdige
Een persoon van wie de tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of
vrijheidsbenemende maatregel uit het jeugdstrafrecht of in het kader van
jeugdbescherming plaatsvindt of nog moet plaatsvinden, of een persoon jonger dan
18 jaar van wie de tenuitvoerlegging van vreemdelingenbewaring of gijzeling
Pagina 50 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
plaatsvindt of nog moet plaatsvinden.
Justitiabele
Een natuurlijk persoon ten aanzien van wie onder verantwoordelijkheid van DJI de
tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel
plaatsvindt.
Toelichting: in dit kader wordt veelal gebruik gemaakt van het begrip ‘jeugdige'
Justitiële Jeugd Inrichting (Rijks)
Een Justitiële Jeugd Inrichting die direct onder bestuurlijke verantwoordelijkheid valt
van het Ministerie van Veiligheid en Justitie.
Dit betreft de Hunnerberg, Den Hey-Acker, de Heuvelrug en de Hartelborgt.
Justitiële Jeugd Inrichting (Particulier)
Een Justitiële Inrichting waarvoor het Ministerie van Veiligheid en Justitie niet direct
bestuurlijk verantwoordelijk is, maar die wel subsidie ontvangt van het Ministerie
van Veiligheid en Justitie. Dit betreft Juvaid, Teylingereind, Keerpunt, Amsterbaken
en Intermetzo (voorheen Rentray).
Kortverblijf
Een afdeling of bestemming waar jeugdigen gedurende de eerste periode van hun
verblijf in een JJI doorbrengen. Binnen Youturn zijn fase 1 en 2 gelijk voor alle
jeugdigen gedurende de eerste drie maanden.
Langverblijf
Een afdeling of bestemming waar jeugdigen na circa drie maanden verblijf in een JJI
naar toe overgeplaatst worden. In fase 3 van Youturn worden interventies en
behandeling ingezet die zijn afgestemd op de individuele problematiek van de
jeugdige.
Maatregel
Door een daartoe bevoegde instantie bevolen voorlopige hechtenis,
vreemdelingenbewaring, gijzeling, plaatsing in een jeugdinrichting (PIJ),
terbeschikkingstelling met bevel tot verpleging of andere vrijheidsbeneming, niet
zijnde een vrijheidsstraf.
Machtiging Gesloten Jeugdzorg
Door de Machtiging Gesloten Jeugdzorg is het mogelijk om jongeren die ernstige
opgroei- of opvoedingsproblemen hebben in een gesloten setting te plaatsen.
Toelichting: doel van de Machtiging Gesloten Jeugdzorg is het leven van de jeugdige
te stabiliseren en een einde te maken aan een eventuele crisissituatie. Op verzoek
van Bureau Jeugdzorg kan de kinderrechter een Machtiging Gesloten Jeugdzorg
verlenen. Deze machtiging is noodzakelijk om te kunnen plaatsen. Tot 2010 konden
jeugdigen met een Machtiging Gesloten Jeugdzorg zowel in JJI’s als in het
zorgaanbod van het toenmalige ministerie van Jeugd en Gezin (VWS) geplaatst
worden. Na 2010 worden jeugdigen met een Machtiging Gesloten Jeugdzorg
uitsluitend in het zorgaanbod van VWS geplaatst, tenzij de jeugdige na verblijf op
strafrechtelijke titel aansluitend een machtiging wordt verleend om een ingezet
traject af te maken.
Nachtdetentie
Een bijzondere vorm van voorlopige hechtenis voor minderjarigen, waarbij de
jongere overdag naar school, werk, stage of dagbehandeling gaat en ’s avonds en in
het weekend in een opvanginrichting verblijft.
Pagina 51 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Toelichting: het doel van nachtdetentie is het beperken van de schadelijke effecten
van voorlopige hechtenis en het behouden c.q. versterken van de positieve banden
met de samenleving.
Normaal beveiligde inrichting
Deze bestemming kent een hoge mate van beveiliging. Alle voorzieningen (school,
werkplaats) bevinden zich op of binnen het beveiligde terrein van de inrichting.
Natuurlijk overlijden
Overlijden zonder dat er sprake is van een incident, ongeluk of suïcide.
Onder Toezicht Stelling (OTS)
Een maatregel die door de kinderrechter kan worden opgelegd wanneer de
geestelijke en/of lichamelijke belangen van een jeugdige (ernstig) in het geding zijn.
Onmiddellijke invrijheidsstelling
Wanneer de zittingsrechter heeft bepaald dat de voorlopige hechtenis met
onmiddellijke ingang wordt opgeheven of geschorst, maakt de advocaat-generaal/de
officier van justitie ter plekke een bevel onmiddellijke invrijheidstelling op en
ondertekent dit.
Onnatuurlijk overlijden
Overlijden als gevolg van of een gewelddadig incident, een ongeluk of overdosis
drugs of een suïcide.
Onttrekking
Een gebeurtenis waarbij een justitiabele zich vanaf het inrichtingsterrein buiten de
externe beveiligingsring (ringmuur en/of (penitentiair) hekwerk) of vanuit een
(zeer) beperkt beveiligde inrichting onttrekt aan toezicht of zich tijdens toegestaan
verblijf buiten de inrichting (bijv. verlof) onttrekt.
Ontvluchting
Een gebeurtenis waarbij een justitiabele vanuit het beveiligde inrichtingsgebouw of
vanaf het beveiligde terrein - te weten het terrein binnen de ringmuur en/of het
(penitentiaire) hekwerk- is ontvlucht.
Opvanginrichting
Een Justitiële Jeugdinrichting bestemd voor de opvang van:
voorlopig gehechten; veroordeelden tot een vrijheidsstraf;
veroordeelden tot een maatregel in afwachting tot plaatsing in een
behandelinrichting; alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’ers);
civielrechtelijken (OTS of voogdij) tot 1 januari 2010.
Het onderscheid tussen opvang- en behandelinrichtingen is met ingang van 1 juli
2011 vervangen door kort- en langverblijf.
Overplaatsing buiten JJI's
Het aantal jeugdigen dat binnen een bepaalde periode is overgeplaatst naar een
andere inrichting, niet zijnde een Justitiële Jeugd Inrichting.
PIJ
Vrijheidsbenemende maatregel uit het jeugdstrafrecht ter plaatsing van een
jeugdige in een JJI-inrichting. Toelichting: voor het opleggen van deze maatregel
moet aan drie voorwaarden voldaan zijn:
1) Er moet sprake zijn van een misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis is
Pagina 52 van 54
JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014
toegestaan.
2) De veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen
of goederen eist het opleggen van de maatregel.
3) De maatregel dient in het belang te zijn van een zo gunstig mogelijke
ontwikkeling van de jeugdige. Plaatsing in een inrichting voor Jeugdigen is een
strafrechtelijke maatregel. Zie WvS art. 77h en art. 77s t/m 77u.
Plaatsingen
Het aantal justitiabelen dat, gedurende een bepaalde periode, nieuw of opnieuw is
ingeschreven in een JJI.
Populatie
Het aantal justitiabelen dat onder de administratieve verantwoordelijkheid van een
inrichting valt.
Synoniem: bezetting.
Toelichting: Naast de fysiek aanwezigen betreft het ook de justitiabelen die tijdelijk
elders verblijven en de extramuraal verblijvenden.
Proefverlof
De situatie waarin de jeugdige met toestemming buiten de JJI woont.
Toelichting: dit is met name bedoeld om gefaseerd weer deel te nemen aan de
maatschappij. Het proefverlof vindt plaats in het laatste stadium van de PIJmaatregel. Met de herziening van de BJJ in 2011 is het proefverlof komen te
vervallen.
Recidive
Het in herhaling vallen terzake van het plegen van een misdrijf.
Scholings- en Trainings Programma (STP)
Een programma geïnitieerd vanuit een Justitiële Jeugdinrichting met een duur van
minstens een maand en maximaal zes maanden. De situatie waarin de jeugdige met
toestemming buiten de JJI woont.
Toelichting: dit is met name bedoeld om gefaseerd weer deel te nemen aan de
maatschappij. Geldt ook bij jeugddetentie met een strafrestant langer dan drie
maanden.
Strafrecht(elijk)
De straffen en maatregelen die opgelegd (kunnen) worden op grond van het
strafrecht.
Suïcide
Zelfmoord, zelfdoding, niet natuurlijke dood.
Uitstroom
Het aantal justitiabelen dat, gedurende een bepaalde periode, is uitgeschreven bij
de sector JJI.
Ultimo
De situatie aan het einde van een bepaalde periode/termijn.
Verblijfsduur
De totale duur gemeten vanaf de eerste dag van instroom in een JJI tot en met de
laatste dag bij uitstroom naar de vrije maatschappij.
Voorlopige hechtenis
Pagina 53 van 54
JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014
Maatregel op grond waarvan iemand die wordt verdacht van een ernstig delict, moet
verblijven in een inrichting in afwachting van zijn proces en de uitspraak in eerste
aanleg van de rechter.
Vreemdelingenbewaring
Maatregel om een vreemdeling die de toegang tot Nederland is geweigerd dan wel
niet langer in Nederland mag blijven, vast te houden in een justitiële inrichting, tot
het moment dat uitzetting mogelijk is.
Youturn
Vanaf 2010 werken alle JJI’s met de basismethodiek Youturn. Met deze methodiek
kunnen alle pedagogisch professionals en docenten in alle JJI’s de jeugdigen op een
eenduidige en duidelijke manier benaderen en behandelen. De tijd in een JJI wordt
zo goed mogelijk benut om het recidive-risico te verminderen en de jeugdige voor
te bereiden op de terugkeer in de maatschappij.
Zelfmelder
Een tot vrijheidsstraf veroordeelde die niet gedetineerd is op het moment waarop de
rechterlijke uitspraak onherroepelijk wordt en ten aanzien van wie geen aanhouding
en plaatsing in een JJI is bevolen.
Toelichting: de persoon dient zich na een oproep te melden bij de desbetreffende
inrichting.
Pagina 54 van 54