Transcript Nieuwsbrief 10 - Politieacademie

Nummer
Nieuwsbrief
Lectoraat Politiegeschiedenis
Woord vooraf
In deze nieuwsbrief informeren wij u over een reeks boeiende bijeenkomsten
die het lectoraat Politiegeschiedenis op stapel heeft staan. Op vrijdag 10 oktober
vindt in het Marechausseemuseum een mede door het lectoraat georganiseerde
conferentie over twee eeuwen Koninklijke Marechaussee plaats. Vier dagen
later organiseren wij samen met het lectoraat Gevaarsbeheersing een seminar
over grootschalige ordehandhaving in de roerige jaren tachtig: ME-ers,
bestuurders, actievoerders en journalisten zullen terugkijken op die
gebeurtenissen, over hun ervaringen vertellen en proberen lessen te trekken
voor het heden. Voorafgaand aan dat seminar vindt onze halfjaarlijkse
kenniskring plaats die ook aan geweld en geweldsbeheersing zal zijn gewijd.
Verder vindt u in de volgende pagina’s nog allerlei nieuws en
wetenswaardigheden en, zoals gebruikelijk, een boekbespreking, ditmaal van de
studie ‘Gevaarlijke vrouwen’ van Beatrice de Graaf.
This newsletter contains an English summary at the end.
10 oktober themadag: De Koninklijke Marechaussee
200 jaar
Op 26 oktober 1814 richtte koning Willem I de Koninklijke Marechaussee op en
daarmee is dit gendarmeriekorps dit jaar 200 jaar oud. Al die jaren heeft het een
bijzondere positie in het Nederlandse staatsbestel en de samenleving gehad.
Hoewel het er soms om spande, wist het zich tot op heden te handhaven.
Sterker nog, de sterkte is vanaf de jaren tachtig alleen maar toegenomen.
Onlangs nog nam het korps deel aan de missie naar de rampplek van vlucht
MH17 in Oekraïne waar bijna 300 mensen om het leven kwamen.
Op vrijdag 10 oktober vindt in het Marechausseemuseum in Buren een
conferentie plaats waarin twee eeuwen marechausseegeschiedenis mede vanuit
een internationale invalshoek zullen worden belicht. Op verzoek van de
commandant van het korps heeft het lectoraat de inhoudelijke invulling van de
dag verzorgd. Twee vooraanstaande buitenlandse historici, Clive Emsley van de
Open University in Groot-Brittannië en Herbert Reinke van de Technische
Universität in Berlijn, en de lector zullen in lezingen op die twee eeuwen
terugblikken. ’s Middags kunnen de deelnemers zich in workshops verdiepen in
bijzondere thema’s, zoals internationale samenwerking, grensbewaking,
ordehandhaving en vredesmissies. Naast anderen verzorgen Jos Smeets en
Ronald van der Wal daar inleidingen. De dag wordt afgesloten met een
forumdiscussie waarin onder meer oud-commandant van de Koninklijke
Marechaussee Kees Neissingh, Hans Hovens en Bob Hoogenboom zitting
zullen nemen. De conferentie wordt georganiseerd samen met de directeur van
het Marechausseemuseum Jack Vlaming en de staf van de Koninklijke
Marechaussee. Voor het lectoraat zijn een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
Geïnteresseerden kunnen zich melden bij Halise Aydin.
10
September
2014
Inhoudsopgave:
Woord vooraf
Wat ligt er in het verschiet?

Themadag: De
Koninklijke
Marechaussee 200 jaar

Grootschalige
Ordehandhaving in de
jaren tachtig: De maand
van de geschiedenis

Presentatie ‘Politie in de
frontlinie’

De digitale encyclopedie

Lopend en nieuw
onderzoek

ESSHC in Wenen

Bezoek aan het PIT

Interlabo Brussel
ste

25 Polizeihistorisches
Kolloqium in Münster

Boekbespreking

Publicaties lectoraat

Aanwinsten mediatheek
PA

English summary

Agenda

colofon
14 oktober: De grote rellen van de jaren tachtig
De jaren tachtig van de vorige eeuw waren een roerig decennium. De
Kroningsrellen, de Piersonstraat, de grote vredesdemonstraties, de blokkade
van de kerncentrale in Dodewaard: grote demonstraties die vaak uitmondden in
geweld. De politie was zwaar belast. Toch was het ook een tijd van ingrijpende
vernieuwing van het grootschalig politieoptreden. De-escalerende tactieken,
stafvorming, optreden met de platte pet.
Op dinsdag 14 oktober organiseren de lectoraten Politiegeschiedenis en
Openbare Orde & Gevaarbeheersing een avondseminar met als thema: Vriend
en vijand: de grote rellen in de jaren tachtig. Hierin wordt teruggekeken op
deze jaren. Hoe was het? Welke ervaringen deden andere partijen op? Wat
hebben wij van die ervaringen geleerd voor het grootschalig optreden en wat
valt er nog van te leren? ME-ers en ME-commandanten, krakers en
actievoerders, bestuurders en journalisten blikken terug, halen herinneringen op
en gaan met elkaar in discussie
Het seminar vindt plaats in het kader van de Maand van de Geschiedenis (zie
www.maandvandegeschiedenis.nl), die dit jaar het thema heeft Vriend en
Vijand. Het is een openbare bijeenkomst, die ook wordt bijgewoond door
burgers en media.
Naast een plenair programma vinden er 2 ronden van 10 workshops plaats. In
deze workshops wordt een specifiek thema door twee betrokken inleiders
toegelicht. De thema’s zijn: Weerbaarheid/stress, Strategieën, Amelisweerd,
Almelo, Het bestuur , Media en de beeldvorming, Evaluatie en lessons learned,
Klachtenbureaus, Bewapening en techniek, Bijstand en Positie van vrouwen.
Het seminar vindt plaats op de Politieacademie, Arnhemseweg 348 in
Apeldoorn. U bent welkom vanaf 17.00 uur, Om 17.30 start het buffet, om 18.15
start het programma. De avond eindigt rond 21.15 uur. Deelname aan het
seminar, inclusief de warme maaltijd, is geheel kosteloos. U kunt zich
aanmelden via het Congres- en Evenementenbureau Politieacademie. Een
week voor aanvang ontvangt u per email een bevestiging van deelname. Zie
ook: www.maandvandegeschiedenis.nl.
28 november: boekpresentatie In de frontlinie
Ieder jaar worden bij het nabij de Willem III kazerne gelegen Keienmonument in
Apeldoorn gesneuvelde verzetsstrijders herdacht. De officiële herdenking wordt
georganiseerd door de gemeente Apeldoorn, het opleidingsinstituut van de
Koninklijke Marechaussee en de Politieacademie. Het keienmonument ligt op
een steenworp afstand van de kazerne en de oude politieacademie en herdenkt
onder anderen de omgekomen politie aspirant en verzetsman Samuel Esmeijer.
Ook dit jaar zal deze herdenking plaatsvinden en wel op vrijdag 28 november.
Na de plechtigheid en de aansluitende lunch zal dit jaar in de kazerne een
conferentie over de omgang met het oorlogsverleden door politie en
marechaussee plaatsvinden waarop ook de jongste publicatie van het lectoraat
over tien politiemannen in oorlogstijd zal worden gepresenteerd. Tot de sprekers
behoren de voorzitter van de begeleidingscommissie, prof.dr. Wout Buitelaar, de
voormalige korpschef van politieregio Amsterdam-Amstelland drs. Bernard
Welten en luitenant-generaal van de Koninklijke Marechaussee dr. Hans
Leijtens. In workshops zullen Tommy van Es en Jos Smeets personen uit het
boek nader belichten en zal worden toegelicht hoe het boek in het onderwijs
gaat worden gebruikt. Uiteraard komt de vraag aan de orde in hoeverre uit die
ervaringen nog lering kan worden getrokken. Uitgeverij Boom zal ook
vertegenwoordigd zijn.
Digitale encyclopedie van de Nederlandse politie
Binnenkort hoopt het lectoraat een vernieuwde en uitgebreide website te
lanceren. Onderdeel van die website wordt een digitale encyclopedie met korte
biografieën van Nederlandse politiemensen. De encyclopedie wordt vrij
toegankelijk voor onderzoekers en andere belangstellenden en zal geleidelijk
worden uitgebreid. De lemma’s worden volgens een vast format geschreven,
niet alleen door medewerkers van het lectoraat. Mocht u als onderzoeker
belangstelling hebben om een bijdrage te leveren, kunt u contact opnemen met
Jos Smeets die dit project coördineert en hem melden over wie u een bijdrage
zou willen leveren. Hij stuurt u dan de informatie over het format toe en helpt
graag waar dat nodig is! Een onafhankelijke commissie toetst alle bijdragen.
Lopend en nieuw onderzoek
Inmiddels zijn Tommy van Es en vanuit het lectoraat Intelligence Mieke Struik
volop aan de slag met het door Politie en Wetenschap gefinancierde onderzoek
naar informatiedeling in de Arnhemse wijk het Spijkerkwartier. In november staat
een nieuwe bijeenkomst van de begeleidingscommissie gepland.
Onlangs zijn de formaliteiten geregeld voor een nieuw onderzoek naar twee
eeuwen marechausseegeschiedenis aan de hand van tien sleutelfiguren en
sleutelmomenten. Opdrachtgever is de Stichting Van Houten. Het leeuwendeel
van het onderzoek zal worden uitgevoerd door Jos Smeets. In de volgende
nieuwsbrief zal uitvoeriger over de opzet van het onderzoek worden bericht.
European Social Science History conference in Wenen
De binnenplaats van de universiteit van Wenen met conferentiedeelnemers
Van woensdag 23 tot en met zaterdag 26 april vond in Wenen de tiende
European Social Science History Conference plaats. Niet minder dan 2.000
deelnemers waren op deze megaconferentie afgekomen. De ESSHC trekt
deelnemers uit alle werelddelen en steunt op een groot aantal netwerken
waarvan ‘Criminal Justice’ er een is. Lector Guus Meershoek is samen met de
Britse Heather Shore coördinator van dit netwerk. Van het lectoraat namen
Tommy van Es, Meershoek en Jos Smeets aan de conferentie deel.
Het spits werd op woensdagochtend afgebeten door onze Belgische collega
Jonas Campion in de mede door hem georganiseerde workshop ‘Formal and
informal police cooperation in western Europe, 19th-20th century’. Verder gaven
Beatrice de Graaf, Paul Knepper en Jos Smeets een voordracht. Meershoek
trad op als discussieleider. Campion sprak over de samenwerking tussen de
Belgische gendarmerie /Rijkswacht en haar buitenlandse collega’s in het
Interbellum. De Graaf vertelde over het ontstaan van een Europese
veiligheidscultuur in de periode 1875-1914. Knepper gaf een beeld van de rol
van de Volkenbond in de internationale politiesamenwerking en Smeets schetste
het Nederlandse belang om actief te participeren in de internationale
politiesamenwerking in het Interbellum.
Tommy van Es sprak op zaterdag, de laatste dag van de conferentie. Hij
belichtte aan de hand van de naoorlogse lotgevallen van de Oostenrijkse
politieman Walter Horak die tijdens de bezetting in Nederland dienst had
gedaan, de herinnering van Nederlanders aan de bezetting. Over twee jaar zal
er een ESSHC conferentie plaatsvinden in Almeria (Spanje).
Bezoek aan het PIT in Almere
Vooroorlogse brandweertruck naast een Porsche van het KLPD
Op uitnodiging van conservator Jos Breukers waren alle medewerkers van het
lectoraat op 24 juni jl. op bezoek bij het PIT, het nieuwe Veiligheidsinstituut dat
voortgekomen is uit de musea van politie, brandweer en ambulance en dat
onlangs in Almere de deuren opende. De permanente tentoonstelling omvat veel
voertuigen van brandweer en politie en geeft een beeld hoe de veiligheid in
Nederland georganiseerd is. Vooral aan de kinderen is gedacht door het
aanbieden van interactieve spellen waarmee het bezoek aan dit instituut een
beleving wordt. Breukers, voormalig conservator van het Politiemuseum te
Apeldoorn, verzorgde een rondleiding en gaf uitleg hoe hij het politiedeel vorm
heeft gegeven. Ook de recherche kwam aan bod. De directeur van het PIT en
de lector spraken de intentie uit om elkaar waar dat kan te helpen en te
ondersteunen.
Conferentie Franstalige politiehistorici te Brussel
Op 13 juni jl. heeft de lector een voordracht over vernieuwing in de grootschalige
ordehandhaving gehouden op een conferentie van Franstalige politiehistorici in
de Belgische hoofdstad. De organisatie van deze conferentie was in handen van
Xavier Rousseau en Jonas Campion van de universiteit van Louvain la Neuve.
Thema van de conferentie was hoe staten en overheden reageren op
grootschalige gewelddaden. Meershoeks voordracht had als titel: ‘Policing
violent demonstrations in the 1980’s: a source of organisational renewal’ en is te
vinden op de website van het lectoraat.
Het 25ste Polizeihistorische Kolloquium in Münster
Herbert Reinke, de Duitse historicus die vijfentwintig jaar geleden samen met
collega Alf Lüdtke de aanzet gaf tot het eerste bijeenkomst van Duitstalige
ste
politiehistorici, opende op 3 juli jl. het 25 Polizeihistorisches Kolloqium te
Münster. Wat ooit begon als een los initiatief om Duitse politiehistorici met elkaar
in contact te brengen, is nu een internationale bijeenkomst van politiehistorici uit
verschillende landen. De jubileumconferentie trok meer geïnteresseerden dan
gewoonlijk. Zo waren er ook vertegenwoordigers uit Frankrijk, de Verenigde
Staten en Groot-Brittannië. De organisatie was in handen van de Duitse
collega’s van Villa ten Hompel, in de Nazitijd het hoofdkwartier van de
Ordnungspolizei van waaruit ook de eenheden in het bezette Nederland werden
aangestuurd. De villa is nu een herinneringsoord waar voorlichting over het
Derde Rijk wordt gegeven en waar ook politieofficieren in opleiding een bezoek
brengen.
Het colloquium had als titel: ‘Narrating Police. Between legitimatizing claims,
scholarly reflections and media constructs’. In de avond van de eerste dag was
er een discussie in de feestzaal van de stad Münster. Een panel, waaronder
lector Guus Meershoek, gaf een visie op de huidige stand van de historiografie
over de politie en waar het in de toekomst naar toe zou moeten gaan.
Meershoek brak een lans voor de koloniale politie die volgens hem van niet te
onderschatten belang was in het onderzoek naar de geschiedenis van de politie
in de moederlanden.
Op zaterdag verzorgde Jos Smeets een voordracht over de brievenboeken van
de Koninklijke Marechaussee en hun historische waarde. Deze gaan terug tot
1830 en geven dus een uniek beeld van de politie in de vroegmoderne tijd.
Tijdens de discussie kwam de vraag aan de orde hoe dit alles te ‘ontginnen’ en
zijn neerslag te laten vinden in historische publicaties. Verschillende deelnemers
wilden daar graag over meedenken.
Een deel van de deelnemers aan het Polizeigeschichtliches Kolloquium. Foto: Malte Berndt
Boekbespreking
Beatrice de Graaf, Gevaarlijke vrouwen. Tien militante vrouwen in het vizier.
Amsterdam 2012.
In haar boek Gevaarlijke vrouwen laat Beatrice de Graaf tien vrouwen de revue
passeren die een rol hebben gespeeld in het terrorisme en/of deel hebben
genomen aan een gewelddadige actie. Zij begint haar verhaal in het Duitsland
van de jaren zeventig toen daar de terreurbeweging Rote Armee Fraktion actief
was. Zij eindigt ook in de Bondsrepubliek Duitsland met de aanslagen die door
rechts-extremisten gepleegd zijn tegen allochtonen en waarvoor ‘gevaarlijke
vrouw’ Beate Zschäpe momenteel terechtstaat.
Voor de jaren zeventig tot het heden heeft De Graaf een selectie van
vrouwen gemaakt waarbij ze ons over de hele wereld meeneemt. Van
Tsjetsjenië tot de Verenigde Staten en Colombia. Het voert te ver om al deze
vrouwen hier te bespreken. Wat opvalt, zijn de grote verschillen tussen die
vrouwen en tussen hun motieven. De Graaf maakt duidelijk dat deze dames niet
over een kam te scheren zijn. Het verhaal van de Tstetsjeense Zarema
Moezjachojeva en dat van de Molukse Hansina Uktolseja hebben iets van een
Griekse tragedie. De eerste had een verschrikkelijk leven en werd door
gewetenloze en fanatieke mannen gemanipuleerd en geëxploiteerd. De Molukse
wilde haar geliefde niet in de steek laten en raakte zo betrokken bij de
treinkaping bij De Punt in mei 1977. Bij de actie om die kaping te beëindigen
werd zij doodgeschoten. Als men het verhaal leest van de Denekampse Tanja
Nijmeijer doemt een heel ander beeld op. De Graaf heeft dit verhaal de titel
‘Stout buurmeisje’ mee gegeven. Hier kan men kennis nemen van een jonge
vrouw die zich om heel onduidelijke redenen heeft aangesloten bij de
marxistisch-leninistische guerrillabeweging Fuerzas Armadas revolucionarias de
Colombia (FARC). De ooit als bevrijdingsleger begonnen FARC is nu vooral een
bende verantwoordelijk voor ontvoeringen en drugshandel. Nijmeijer is bij tijd en
wijle in het nieuws en ventileert dan anachronistische revolutionaire frasen. Ook
was zij onlangs op televisie te zien als lid van een onderhandelingsteam van de
FARC op Cuba. Uitgedost met kekke baret en camouflagebroek kon men haar
toen uit een vliegtuig zien stappen. De tegenstelling met de Tsjetsjeense
Zarema en de Molukse Hansina had niet groter kunnen zijn. Kortom, de
vrouwen roepen heel verschillende gevoelens op. Bij de een kan men eigenlijk
alleen maar compassie hebben; een ander roept ronduit irritatie op alsof men
met een halsstarrige puber argumenteert
De titel Gevaarlijke vrouwen is een kwalificatie die vaak door politiek,
justitie en media aan deze personen wordt gegeven. Volgens De Graaf wordt er
vaak heviger gereageerd op vrouwen die voor het terrorisme kiezen dan op hun
mannelijke tegenhangers. Diep ingebakken rolpatronen van man en vrouw zijn
hier voor een deel debet aan. Vooral de media hebben bijgedragen aan
stereotypering en demonisering van deze vrouwen. Dit leidt tot vertekening van
de realiteit en vormt een gevaar voor de effectieve bestrijding. Een zo adequaat
mogelijke bestrijding van allerlei vormen van terrorisme begint met een heldere
kijk op drijfveren en motieven. Kennis is ook hier macht.
Het is goed de raad en waarschuwing van Beatrice de Graaf in het
achterhoofd te houden. Doorschieten door angstgevoelens op te zwepen leidt
tot niets en kan tot gevolg hebben dat democratische waarden voor een vorm
van schijnveiligheid overboord worden gezet.
Publicaties lectoraat
Belangstellenden voor de voordrachten die Tommy van Es en Jos Smeets in
Wenen hebben gegeven en voor de voordracht van Guus Meershoek in Brussel
kunnen zich melden bij Halise Aydin en krijgen dan de tekst digitaal toegestuurd.
Aanwinsten mediatheek PA
Aangezien het vakantietijd was, is het aantal boeken dat in de mediatheek
opgenomen is relatief gering.
Politie, Landelijke Eenheid, Outlawbikers in Nederland, Zoetermeer 2014.
Beschrijving van het fenomeen outlaw motorcycle gangs (OMG’s). Het
zwaartepunt ligt op de Nederlandse situatie, maar waar relevant wordt ook
gerefereerd aan buitenlandse ontwikkelingen. De volgende thema’s komen aan
de orde: (het ontstaan van) de in Nederland gevestigde outlaw motorcycle
gangs, hun structuur en gedragsregels, criminogene kenmerken en (uit
opsporingsonderzoeken bekende) criminele activiteiten. Hieraan is een
kwantitatieve component toegevoegd die licht werpt op een eventueel
strafrechtelijk verleden, de arbeidssituatie en enkele andere sociaaldemografische kenmerken.
Stefan Aust, Heimatschutz. Der Staat und die Mordserie des NSU,
München 2014.
Elly Dragt, Politieman in oorlogstijd. Inspecteur Chris Dragt en zijn vrouw
Dicky van Wijhe, Amsterdam 2014.
Tot slot kregen wij van de mediatheek het bericht dat ‘Apollo’ de lucht is
ingegaan. Apollo is de nieuwste zoekmachine van de mediatheek waarmee in
tegelijkertijd in verschillende bronnen kan worden gezocht en de resultaten in
een oogopslag te zien zijn. Niet alleen de eigen catalogus kan worden doorzocht
maar ook Politie Kennis Bank (PKN) en een groot deel van de databases
waarvoor de mediatheek een abonnement heeft. Verdere uitbreiding wordt
binnenkort al verwacht. Via Apollo kan ook gezocht worden naar publicaties die
de mediatheek niet in bezit heeft maar die wel via haar kunnen worden
aangevraagd. Verder kun je in deze zoekmachine je eigen digitale boekenplank
samenstellen. Apollo kun je vinden op de website van de mediatheek en op
Blackboard, tabblad bronnen.
English summary
During the next four months, some events are worth mentioning. On October,
10th the lectorate organises a special day centring on the Koninklijke
Marechaussee (Royal Gendarmerie). On October 26th, this force will celebrate
its bi-centennial. One of the key note speakers at this conference will be
professor Clive Emsley from the Open University (UK). In The Netherlands,
October is the month of history and has as theme ‘Friend or Foe’. On October
14th, the lectorate and the Dutch Policeacademy organise a seminar on large
scale disturbances and violence between squatters and police in the 80’s.
Representatives of all groups will be present.
On November 28th, a new publication by the lectorate about the motives of
Dutch policemen during the German occupation will take place. The
presentation of the book will be followed by some workshops in which among
other themes the significance of the book for police education will be explored.
Before the summer holidays several conferences were visited and presentations
were given. In April, the lectorate attended the European Social Science History
Conference (ESSHC) in Vienna. In July, Meershoek en Smeets visited the 25th
Polizeihistorisches Kolloqium in Münster.
Agenda

Vrijdag 10 oktober: Twee eeuwen Koninklijke Marechaussee.
Conferentie in het Marechausseemuseum in Buren met lezingen,
workshops en een forumdiscussie.

Dinsdagmiddag 14 oktober: Kenniskring met als thema: geweld in de
Concernlokatie van de Politieacademie te Apeldoorn

Dinsdagavond 14 oktober: Seminar mede in het kader van de Maand
van de Geschiedenis met als thema: de grootschalige ordeverstoringen
van de jaren tachtig. Concernlokatie van de Politieacademie te
Apeldoorn.

Vrijdagmiddag 28 november: presentatie ‘In de frontlinie’, gevolgd door
voordrachten en workshops en gelegenheid tot discussie met als
centrale punt: Welke betekenis hebben ervaringen tijdens de Duitse
bezetting nog voor de politie?
Uitgegeven door het lectoraat Politiegeschiedenis
https://www.politieacademie.nl/kennisenonderzoek/LectoratenLectoraatPolitiege
schiedenis/Pages/LectoraatPolitiegeschiedenis.aspx
Redactie
Jos Smeets, m.m.v. Paul Kroes en Guus Meershoek
Contactgegevens
[email protected]
Tel. 055-5392982
[email protected]
Tel. 06–40894854
[email protected]
Tel. 06 – 20727276 // PA 11870454
[email protected]
Tel. 06 – 22890391
[email protected]
Tel. 06-10169908
[email protected]
Tel. 06-51664329