Transcript Presentaties

Najaarscongres
21 november 2014
@kringpensioen
1
Opening
Martijn de Greve, dagvoorzitter
2
Programma
09.30 – 09.35 uur
Opening
Martijn de Greve, dagvoorzitter
09.35 – 10.00 uur
Van stip op de horizon …. naar belangrijke punten voor de Nationale Pensioendialoog
Mr. Helen Heijbroek, voorzitter KPS
10.00 – 10.20 uur
10.20 – 11.10 uur
11.10 – 11.30 uur
11.30 – 11.40 uur
11.40 – 12.40 uur
12.40 – 13.30 uur
Persoonlijke Pensioen Rekeningen: een transparant collectief pensioencontract
Prof. dr. Theo Nijman, wetenschappelijk directeur Netspar
Visies op ons toekomstig pensioenstelsel
Julie Visser, senior consultant TNS Nipo en Mr. Annemiek Vollenbroek, bestuurslid KPS
en beiden deelnemers KPS werkgroep Visies op ons toekomstig pensioenstelsel
Roderick Loeber AAG, actuaris, mr. Jolanda Ram-van Mourik CPL, pensioenjurist en mr.
Tim Zuiderman, bestuurslid KPS deelnemers van de werkgroep ‘Jong (& Oud)’
Pauze
Uitreiking KPS-Award
Mr. Helen Heijbroek, voorzitter KPS en jurylid
Paneldiscussie o.l.v. Martijn de Greve
Het panel bestaat uit:
 Paul le Doux, woordvoerder JOVD
 Drs. Ir. Ap Fraterman, secretaris Pensioenbeleid VNO-NCW
 Drs. John Landman, Kwartiermaker Toezicht Beleid Pensioenen DNB
 Dr. Pieter Omtzigt, pensioenwoordvoerder CDA en pensioenrapporteur Europa
 Dr. Bas Schuurmans MFP, Nibud en projectleider Startpunt Geldzaken
 Henk Wesselo, directeur FNV Zelfstandigen
Afsluiting door Fokko Covers, vicevoorzitter KPS
met aansluitend lunch
en mogelijkheid van bezoek aan Louwman Museum
3
Van stip op de horizon …. naar belangrijke punten
voor de Nationale Pensioendialoog
4
Wat achter ons ligt
2009
SZW - Brede aanpak pensioenvraagstukken
2010
SZW – Toekomst aanvullend pensioen met
•Cie. Goudswaard - Op weg naar een sterke 2e pijler
•Cie. Frijns – Onzekere Zekerheid
•Evaluatie FTK
SER – ZZP’ers in beeld
2011
Sociale partners / Kabinet – Pensioenakkoord
2012
TNS/NIPO – Pensioen in duidelijke taal
SZW – Hoofdlijnennota FTK
WRR – Wonen, zorg en pensioenen. Hervormen en verbinden
2013
SZW – Consultatie Wet invoering reële ambitieovereenkomst
SZW – Wet versterking bestuur pensioenfondsen
5
…..en op de agenda stond van KPS
2009 Werkgroep Toekomst
Nederlands Pensioenstelsel
Najaarscongres:
‘De toekomst van het Nederlands Pensioenstelsel
in breder perspectief.’
2010 Werkgroep Governance
Werkgroep FTK
Werkgroep Green Paper
Voorjaarscongres:
‘Pensioenkoers: Zekerheden ↔ Onzekerheden
Najaarscongres:
‘Langer doorwerken? Anders pensioneren!’
2011 Werkgroep Korten van
Pensioenen
Voorjaarscongres:
‘Het nieuwe Pensioen denken’
Najaarscongres:
‘Anders kijken, anders zien, anders sturen’
2012 Werkgroep Pensioenstelsel
2025
Werkgroep Pensioenakkoord
Voorjaarscongres:
‘Het pensioenakkoord: Een gegeven? Een
tussenstation? Een aanzet tot een nieuw stelsel?
Of alle drie?
Najaarscongres:
‘Het imago van de pensioensector
2013 Werkgroep API
Werkgroep Governance
Werkgroep Nieuw Pensioen
Contract
Werkgroep Beleggingen
Werkgroep Internationaal
Zomercongres:
‘Het pensioenuitvoeringslandschap op drift’
Najaarscongres:
‘PENSIOEN: Maatschappelijk vraagstuk?
Of politieke speelbal?
6
Het heden
reparatie korte termijn ↔ toekomst pensioenstelsel
2014
04-07
Korte en middellange termijn
(binnen huidige kaders):
• Aanpassing pensioenleeftijd naar 67
• Wetsvoorstel APF
• Aanpassing Witteveenkader (per 1-1-2015)
• Wetsvoorstel aanpassing FTK
• Wetsvoorstel collectieve risicodeling
premieovereenkomsten
• Wetsvoorstel pensioencommunicatie
• Collectieve pensioenregeling zelfstandigen
Lange termijn
• Kamerbrief Aankondiging Nationale Pensioendialoog.
‘Wat opgehaald is, dient als basis voor politieke besluitvorming’
18-11
• Kamerbrief ‘Geactualiseerde planning pensioenonderwerpen’
7
2014
Nationale Pensioendialoog
• Oriëntatiefase (voorjaar tot zomer 2014)
• Adviesaanvraag SER (april tot dec. 2014)
• Nationale Pensioendialoog (sept tot dec. 2014)
• Hoofdlijnennotitie t.b.v. kabinet (mei 2015)
8
2014
Oriëntatiefase
Inventarisatie van knelpunten en wensen van diverse
partijen d.m.v.
1. Interviewverslag
met :
• Top 10 grootste uitdagingen,
• Top 10 belangrijkste bouwstenen
• Top 10 belemmeringen voor transitie naar nieuw
stelsel
Conclusie in verslag:
‘Er is geen absolute waarheid!’
Vraag van ondervraagden:
• Wat is eigen visie staatssecretaris?
• Wie is verantwoordelijk voor het pensioensysteem?
9
2014
Oriëntatiefase
2. Issuemonitor 2014 Pensioenen
Onderzoek naar beleving burgers
over oudedagsvoorziening en trends op dit terrein
Algemene conclusies Issuemonitor
37%
Legt op het terrein van inkomen, werk en samenleven de
prioriteit bij pensioenen (vgl. 70% legt prioriteit bij vraagstuk
werkloosheid)
72%
Vindt kennis over pensioenen blijft beperkt
75%
Wil keuzevrijheid om pensioen aan te passen aan eigen situatie
69%
Maakt zich zorgen over pensioenstelsel (incl. AOW)
53%
Prefereert een collectieve regeling
46%
Wil zelf kiezen voor eigen uitvoerder
40%
Van gepensioneerden vindt huidige pensioeninkomen
onvoldoende
33%
Ziet betaalbaarheid pensioen als probleem
33%
Verdiept zich in eigen pensioensituatie
10
2014
Adviesaanvraag SER
• Verzoek 4 april aan SER
• Met verwijzing naar documenten:
o Beleidsdoorlichting Pensioenbeleid
o CPB-rapport ‘Voor- en nadelen doorsneesystematiek’
Kernvraag:
o Hoe kijkt SER tegen pijler aanvullend pensioen in
toekomst?
o Welk transitiepad is daarvoor nodig?
o Onderliggende vragen:
o Collectiviteit, keuzevrijheid en maatwerk
o Risicodeling en/of herverdeling
o Vermogensopbouw pensioen, zorg en
eigen woning
o Ingaan op dilemma’s
• Projectgroep o.l.v. Prof. Goudswaard
• Start - rondetafelsessies op 26 juni
• Rapportage aan SZW december 2014
11
2014
Nationale Pensioendialoog
• 29 augustus: start online dialoog
www.denationalepensioendialoog.nl
• 9 themabijeenkomsten door heel het land
Ook leden KPS-werkgroep Visies in dialoog
Vier kernvragen:
1. Hoe gaan we om met keuzevrijheid en maatwerk voor de
deelnemer?
2. Hoe gaan we om met solidariteit?
3. Wie doet er mee in het pensioenstelsel en in welk collectief?
4. Wie is waarvoor verantwoordelijk?
• 1 december: sluitingsdatum voor reacties
• 19 januari 2015: slotbijeenkomst in Nieuwegein (was 8/12/2014)
• mei 2015: Hoofdlijnennotitie voor Tweede Kamer
12
2014
KPS
• Werkgroepen actief met thema:
• Premieovereenkomst van de toekomst
• Visies op ons toekomstig pensioenstelsel
Met input vanuit werkgroepen:
• Beleggingen
• Internationaal
• KPS Zomercongres :
Langleve(n) DC !
• KPS Najaarscongres
13
Dialoog niet nodig?
Telegraaf 14-11-14
Slotwoord van dit artikel:
Hoe het ook zij, het gaat om de keuzes,
de problemen kenden we al en zijn alleen nog maar
duidelijker geworden….
14
Toekomst
Belangrijke punten voor nationale pensioendialoog
Werkgroep Visies op ons
toekomstig pensioenstelsel
Trends
Behoefte
Fricties
Inzicht
15
Toekomst
16
Persoonlijke Pensioen Rekeningen: een
transparant collectief pensioencontract
Prof. dr. Theo Nijman
Wetenschappelijk directeur Netspar
17
Persoonlijke PensioenRekeningen:
Een transparant collectief pensioencontract
Theo Nijman
Tilburg University
21 november 2014
Gebaseerd op vijf documenten …
• Notitie Netspar projectgroep (Boelaars, Bovenberg, Broeders. Gortzak, van
Hoogdalem, Kocken, Tamerus en Nijman)
• “Duurzame vormgeving van het Nederlandse collectieve aanvullende
pensioen”
• Analytische achtergrond studie (idem) te verschijnen
• Bovenberg en Nijman “Persoonlijke PensioenRekeningen met risicodeling”,
NEA paper Netspar
• Inaugurele rede GAK leerstoel Nijman “Wilt u een risicovol pensioen ?”
• Inaugurele rede GAK leerstoel Bovenberg “Pensioeninnovatie in Nederland
en de wereld. Nederland kampioen in pensioen ?”
• Zie www.netspar.nl
19
Doelstellingen projectgroep
• Goed pensioenresultaat tegen acceptabel risico
• Collectief stelsel met verplichte solidariteitskringen
• Afruil betere risicodeling en subjectieve keuzes (IGR; discretie)
• Herstel van vertrouwen door transparantie
• Rapporteren opgebouwd kapitaal en fluctuatie daarin
• Heldere eigendomswaarde
• Flexibiliteit / maatwerk in risicodeling
• Ruimte voor collectief (pensioenfondsbestuur) voor eigen keuzes
• Risicomanagement afstemmen op
• Ontwikkelingen en investment beliefs
• Karakteristieken individu (bijvoorbeeld leeftijd)
• Eventueel ruimte voor individu voor eigen keuzes
• Zonder effect op eigendomswaarden van andere deelnemers
•
20
Combineer kracht van DB en DC
• Combineer kracht van DB ….
• Inlegfunctie: arbeidsvoorwaarde
• Uitkeringsfunctie: levenslange uitkering i.p.v. opeisbaar
• Verzekeringsfunctie: delen langlevenrisico
• Verplichte solidariteitskringen: collectieve risicodeling
• Beleggingsfunctie
• Bestuur als “trustee”: ontzorg deelnemer
• Collectief beleggen
• …met pluspunten van kapitaalsopbouw (als in DC)
• Helder eigendomsrecht van financiële activa
• Transparant, eenvoudig product
• Meer maatwerk en flexibiliteit risico- en uitkeringsprofiel
• Minder rentegevoelige (meer reële) pensioenen mogelijk zonder
intergenerationale herverdeling subjectieve parameters
21
Ontvlechten van functies
• Flexibiliteit, maatwerk en innovatie bevorderen door functies van
pensioencontract te ontvlechten
• Afdekken van langlevenrisico in premieovereenkomsten hoeft niet
samen te vallen met vermijden aandelen exposure en dichtzetten
nominaal renterisico
• Delen van langlevenrisico en renterisico in uitkeringsovereenkomsten
hoeft niet via collectieve dekkingsgraad
• Risicoprofiel afstemmen op karakteristieken individu kan door rechten
te definiëren in kapitaal (met gekoppelde verzekeringen) zonder
belangenconflicten over subjectieve waardering
• Helder eigendomsrecht maar toegevoegde waarde collectief. Daardoor
vermijden kosten en overvloed aan keuzes als in eerste generatie
premieregelingen
22
Rol van de overheid
• Overheid schrijft pensioenproduct nu verregaand voor
• Nominale garanties in uitkeringsfase premieovereenkomsten
• Regelgeving nieuw FTK
• Specieke vorm risicodeling voorgeschreven vanwege angst voor
intergenerationele conflicten over rekenrente en indexatie
• Overheid kan zich beperken tot doelregulering en stellen van
randvoorwaarden en hoeft product niet verregaand voor te schrijven
• Randvoorwaarden b.v.
• Levenslange uitkering (sterkmaker Nederlandse stelsel !)
• Maximale belasting volgende generaties
• Fiscaal kader premies
23
Persoonlijke PensioenRekening
Persoonlijke Pensioen Rekening
• Persoonlijk:
• Specificeert de waarde die voor jou is opgebouwd
• Transparant waardoor jouw waarde verandert
• Pensioen:
• Vervalt bij overlijden niet aan nabestaanden
• Nabestaanden pensioen apart regelen
• Alleen voor pensioen (blijf primair communiceren in termen inkomen)
• Binnen publieke randvoorwaarden kiest collectief (en eventueel ook
deelnemer) beleggingsfunctie, verzekeringsfunctie, risicodelingsfunctie,
inlegfunctie en uitkeringsfunctie
25
Persoonlijke Pensioen Rekening
• Specificeert de waarde van wat is opgebouwd en de risicoverzekeringen
die zijn overeengekomen
• Beleggingsbeleid specificeren (door collectief of met individuele keuze)
• Levenslange uitkering, micro-langlevenrisico delen
• Ook verzekeringsfunctie verder specificeren b.v.
• Macro-langlevenrisico (ontwikkeling levensverwachting)
• Intergenerationele solidariteit met nieuwe opbouw
• Waarde verandert als gevolg van financiële en biometrische risico’s
alsmede door inleg en uitkering
• Waarde verandert eventueel ook als gevolg van discretionaire beslissingen
bestuur van het collectief
• Transparant over waardeveranderingen
26
Persoonlijke PensioenRekening (PPR)
Financiëel
rendement
Biometrisch
rendement
Individueel
vermogen uit
vorige periode
Resultaat onderlinge
solidariteitsafspraken
Individueel
vermogen
voor
volgende
periode
Inleg
Uitbetaling
27
Voordelen van denken vanuit PPR
Met dank aan Jop
Versteegt (Syntrus
Achmea)
28
29
30
Voordelen van denken vanuit PPR
• Deelnemer centraal
• Waarde per deelnemer
• Impact voor deelnemer zichtbaar als je kiest voor bepaalde vormen van
risicodeling en/of discretionaire besluiten bestuur collectief
• Ontvlecht de vele functies van pensioencontract
• Gewenste risico’s per deelnemer
• Hoe elk daarvan in te stellen ?
• Hoe functies al dan niet te combineren (wat / wie) ?
• Vergroot transparantie
32
Verschillende contractinvullingen
Links naar actuele beleidsdiscussie
• Uitkeringsfase premieregelingen (motie Lodders; LCP rapport)
• Huidige premieregeling: nominale garantie uitkeringsfase
• Doorbeleggen: inclusief verzekering langlevenrisico (LCP)
• Variabele annuïteit zonder uitsmeren (LCP)
• Individueel PPR: levenslange uitkering op basis verzekeren
langlevenrisico, uitsmeren mogelijk, aanpasbaar beleggings- en
uitkeringsbeleid
34
Links naar actuele beleidsdiscussie
• “Shell contract” / “TOCO discussie”:
• Beginnen met kapitaalopbouw
• Tijdens opbouwfase of bij pensionering omzetten in variabele
annuïteit met collectieve risicodeling
• Delen micro en macro langlevenrisico
• Verdeelregel collectieve vermogens en inkooptarieven op basis
rekenrente
• Afruil keuze rekenrente tussen conflict over invulling
(aanpassing) versus gewenste risicodeling
• In PPR is er niet alleen in de opbouwfase maar ook in de
uitkeringsfase sprake van kapitaal op een beleggingsdepot, geen
conversie
35
Voordelen kapitaalsopbouw opbouwfase
• Flexibiliteit en maatwerk door ontvlechten functies in opbouwfase
• Meer maatwerk en flexibiliteit in beleggingsprofiel opbouwfase
• Welk renterisico afdekken (hoe reëel is het contract)?
• Rentegevoeligheid kapitaaldeel in opbouwfase kiezen zonder
waarde te verschuiven tussen deelnemers
• Welke solidariteitsafspraken?
• Met wie delen macro langlevenrisico?
• Met wie delen financiële schokken?
• Bevordert transparantie en vertrouwen
• Waardering collectieve annuïteit minder problematisch want kortere
looptijd
• Vereenvoudigt waardeoverdracht
• Geen externe effecten individuele keuzes in opbouwfase
36
Contract geheel op kapitaalsbasis (PPR)
• Ook mogelijk om overstap naar annuïteit geheel te vermijden (zie
Bovenberg en Nijman (2014))
• Nog steeds levenslange uitkering op basis delen langlevenrisico
• Geen complexe inkooptarieven op basis rekenrente
• Geen conversie problematiek: discontering uitkeringsfase kan schaduw
vooruit werpen in beleggingsbeleid opbouwfase
• Maatwerk in risicodeling i.p.v. alleen via collectieve dekkingsgraad
• Intergenerationele risicoldeling en discretie bestuur blijven mogelijk
• Wel projectierendement (AIR) nodig hoeveel jaarlijks uit te keren
• Maar andere inschatting subjectieve projectierendement leidt niet tot
waardeverschuiving tussen deelnemers
• Voordelen van kapitaalsopbouw ook in uitkeringsfase
37
Samenvattend
Samenvatting
• Doelen:
• Goed pensioenresultaat tegen acceptabel risico
• Flexibiliteit en maatwerk
• Heldere eigendomswaarde; transparantie
• Instrument: Onderscheiden en ontvlechten van functies
• Hoofdboodschappen:
• Maak economische waarde zichtbaar
• Kies voor kapitaalsopbouw (alleen in opbouwfase of ook in
uitkeringsfase, PPR)
• Projectgroep gaat ook in op twee grote transitievragen
39
Mission Netspar contributes to the ongoing improvement
of financing opportunities for the ‘old age’ of Dutch and
European citizens through network development, formulating
and executing scientific research and knowledge transfer programs.
Visies op ons toekomstig pensioenstelsel
Bijdrage KPS-werkgroep Visies op ons toekomstig
pensioenstelsel
• Julie Visser, senior consultant TNS Nipo
• Mr. Annemiek Vollenbroek, bestuurslid KPS
Bijdrage KPS-werkgroep Jong (& Oud)
• Roderick Loeber AAG, actuaris,
• mr. Jolanda Ram-van Mourik CPL, pensioenjurist en
• mr. Tim Zuiderman, bestuurslid KPS
41
Werkgroep ‘Visies op ons toekomstig pensioenstelsel’
42
Oproep staatssecretaris Jetta Klijnsma
43
Aanvullende pensioenen: 4 fundamentele vragen
 Hoe gaan we om met keuzevrijheid en maatwerk
voor de deelnemer?
 Hoe gaan we om met solidariteit?
 Wie doen er mee in het pensioenstelsel en in welk
collectief?
 Wie zijn verantwoordelijk?
44
Aanbevelingen werkgroep
45
KPS werkgroep
Ons doel: Eén visie?
2
46
Ons doel: discussie vanuit de techniek?
47
Ons doel:
Een stip voor het stelsel en niet van het stelsel
2
48
Oorzaak & ‘The sense of urgency’
A.Stuijt (@VGenPensioen) 18-11-14 18:21
Er is geen enkele reden te bedenken waarom nu het stelsel zo
ingrijpend moet worden aangepast terwijl tegelijkertijd een
brede maatschappelijke discussie wordt gevoerd over de
toekomst van datzelfde stelsel
Sjaak Zonneveld
Leuke sessie bij de #SER in kader van Nationale
#pensioendialoog. Ons pensioenSTELSEL is niet het grootste
probleem
Wil_Post
Een rechtvaardiger toekomst wordt leuker, dit zijn mijn 10
redenen om te veranderen …..
49
Ons uitgangspunt
Ik heb een heleboel stenen,
maar kan geen huis bouwen:
het fundament ontbreekt
2
50
Ons stappenplan
51
Stap 1: De trends kaart gebracht
52
Stap 1: De trends kaart gebracht
Sociaal
Cultureel
Duurzaam
heid
Arbeidsmarkt
Globalis
ering
Demografie
ICT
Economie
53
Stap 2: van trends naar klantinzichten
54
Stap 2: klantinzichten vanuit drie perspectieven
Overheid
55
Ons stappenplan
56
Stap 3: van klantinzichten naar
oplossingsrichtingen
Overheid
57
Werkgeversperpectief
Trends
Behoeften
Demografie
Arbeidsmarkt
Sociaal cultureel
Zekerheid
Goed
werkgeversschap
Levensvatbaarheid
(intern/extern)
Fricties
Belangen burger
Wet- en regelgeving
Sentiment werknemers
Oplossing
Harmonisatie
Stabiele gelijkblijvende
premie
Deelnemers /
ondernemingsafhankelijke regeling
Eenvoud
(blijvenovergangsproblematiek)
Grip op
Economisch
financiële
Kennis & vaardigheden
stabiliteit
Goede organisatie van
risicodekking
ICT
Globalisering
Geen financiële risico
Geen administratieve &
communicatieve ballast
Countervailing power bij
werknemers
Huidige arbeidsvoorwaarden &
verworven rechten
Starre arbeidsmarkt
Wet & regelgeving o.b.v.
lange termijn visie
schaalgrootte
58
Overheidsperspectief
Trends
Demografie
Economie
Behoeften
Stabiliteit
Sociaal vangnet
Fricties
Kwaliteit politici
Ambtenaren versus politici
Oplossing
Eenvoud / transparantie
op lange termijn
Principle based
regelgeving
Verhoging/ verlaging
AOW
Financieel
Zichtbaar zijn
Complexiteit versus
zelfredzaamheid
Verlaging 2de Pijler
Rechtsstaat
Faciliteren
Internationale regelgeving
Reorganisatie van 1ste,
2de en 3e pijlersysteem?
Internationaal
Budgeteerbaar
Internationale
toezichtsarbritrage
Holistische benadering
Technologie
Omvang
Grenzen aan solidariteit
Stimuleren
duurzaamheid
59
Duurzaamheid
Duurzaamheid
Niet pensioen
gerelateerde belangen
Burgerperspectief!!
Trends
Behoeften
Demografie
Arbeidsmarkt
Meer grip op zorg en zekerheid
Meer grip op financiële
situatie
Fricties
Complexiteit
Kennis & vaardigheden
ontbreken
Oplossing
Voorwaarden scheppen om
toekomstig gewenste
(zorg/inkomen) te realiseren
Flexibele uitkeringsmogelijkheden
Flexibele
opbouwmogelijkheden
Sociaal cultureel
Handelingsperspectief
Huidige wet- en
regelgeving
Eigendomsrechten
Economisch
Onafhankelijkheid
Tijdshorizon
Communicatie &
deskundigheid verbeteren
ICT
Inkomenszekerheid
Gewend aan ontzorging
Eenvoud
(zijn)
Globalisering
Werkzekerheid
Gebrek aan overheidsfinanciën
Zekerheid over
bestaansminimum
60
Betrouwbare instanties
Korte termijn politiek
Burgerperspectief (uitvergroot)
Behoeften
Meer grip op zorg en zekerheid
Meer grip op financiële
situatie
Fricties
Complexiteit
Kennis & vaardigheden ontbreken
Handelingsperspectief
Huidige wet- en regelgeving
Onafhankelijkheid
Tijdshorizon
Inkomenszekerheid
Gewend aan ontzorging
Werkzekerheid
Gebrek aan overheidsfinanciën
Betrouwbare instanties
Korte termijn politiek
61
De stip op de horizon
Overheid
Burgers
Voorwaarden scheppen
om toekomstig
gewenste te realiseren
Harmonisatie t.o.v.
buitenland
Flexibele uitkeringsmogelijkheden
Stabiele en voorzienbare
premie
Flexibele
opbouwmogelijkheden
Werkgevers
Dienstverband gerelateerde
regeling
Eenvoud
Eigendomsrechten
Communicatie &
deskundigheid
verbeteren
Eenvoud
(zijn)
Zekerheid over
bestaansminimum
Goede organisatie van
risicodekking
Wet & regelgeving o.b.v.
lange termijn visie
schaalgrootte
2
62
De stip op de horizon
Burgers
Voorwaarden scheppen
om toekomstig
gewenste te realiseren
Flexibele uitkeringsmogelijkheden
Flexibele
opbouwmogelijkheden
Overheid
Werkgevers
Harmonisatie t.o.v.
buitenland
Stabiele en voorzienbare
premie
Dienstverband gerelateerde
regeling
Eenvoud
Eigendomsrechten
Goede organisatie van
risicodekking
Communicatie &
deskundigheid
verbeteren
Wet & regelgeving o.b.v.
lange termijn visie
Eenvoud
Schaalgrootte
(zijn)
Zekerheid over
bestaansminimum
2
63
64
Ons stappenplan
65
“We zijn niet tot hier gekomen om
het verleden te veranderen”
Interstellar
66
Van klantinzichten naar proposities
Consensus in de werkgroep over …
1.
Behoud AOW als basisvoorziening (1e pijler);
a. zekerheid voor burgers;
b. voorkomt armoedeval beneden zeker niveau.
(Wel verschillende meningen over omvang AOW.)
2.
Aanvullend pensioen: arbeidsneutraal
en individueel;
a. Antwoord op flexibele arbeidsmarkt;
b. Grip door (een mate van) eigendom
3.
Maatwerk t.a.v. individuele pensioendoelen
a. Grip door duidelijke individuele norm
(maatwerk ≠ keuzevrijheid)
4.
Maatwerk t.a.v. keuzevaardigheid burgers
a. Grip door handelingsperspectief;
b. Voorkomen armoedeval
35
Consensus
5.
Eenvoud en consistentie
a. Biedt burger grip op eigen situatie;
b. Biedt werkgever grip op de arbeidsvoorwaarde pensioen
c. Biedt de overheid grip op
beheersbaarheid van wet- en
regelgeving
35
Oplossingsrichtingen KPS werkgroep
1.
Pensioen als eenvoudige arbeidsvoorwaarde
vanuit werkgeversperspectief
behoefte
a.
WG biedt geoormerkte looncomponent
aan als (gelijkblijvend) % van PG
b.
WN is verplicht daaruit NP en AO te
verzekeren
c.
WN kan resterende looncomponent naar
keuze aanwenden voor pensioen, zorg,
eigen woning, verbeteren verdiencapaciteit,
consumptie. Keuze bepaalt fiscale faciliteit.
Grip
Eenvoud
Financieel advies
Zekerheid
Eigendomsrechten
Risicodekkingen
Maatwerk
Arbeidsneutraal
Flexibele opbouw
Flexibele uitkering
d.
WN kan voor keuze fiscaal gefaciliteerd
advies inwinnen
e.
Voor overige arbeidsvormen geldt hetzelfde regime
35
Oplossingsrichtingen KPS werkgroep
2.
Het premiepensioen (van het KPS-voorjaarscongres)
behoefte
a.
b.
c.
Iedere burger krijgt individuele
pensioenrekening die ongeacht
inkomensbron wordt gevuld
De burger krijgt aanspraken op
basis van wettelijk defaults:
- pensioendoel
- NP en PVA verzekerd
- gelijkblijvende premie (bijv. 15%)
- individueel beleggingsbeleid
- kapitaal aanwenden voor oudedag
- uitvoerder van de werkgever
Eenvoud door
defaults
Zekerheid
Eigendomsrechten
Maatwerk
Arbeidsneutraal
Flexibele opbouw
Flexibele uitkering
Afwijken mag, mits passend
35
Oplossingsrichtingen KPS werkgroep
3.
Het modulair opgebouwde pensioen (inkomensafhankelijk)
a.
Module 1: 1x modaal
behoefte
verplicht deelname aan garantiepensioen met
toeslagambitie
b.
Module 2: tussen 1 en 2x modaal
Default = deelname aan module 1, tenzij keuze
voor premiepensioen van de toekomst
c.
Module 3: boven 2x modaal tot max PG
Grip
Toetsing aan IPD
Zekerheid
Garantiepensioen
Beschermd
vermogen (box 4)
Premiepensioen met volledige eigen verantwoordelijkheid
d.
Periodieke toetsing aan IPD
Maatwerk
Arbeidsneutraal
met verlies keuzevrijheid als IPD in gevaar komt
e.
Introductie Box 4:
vrijgesteld vermogen: buiten vermogenstoets,
beschermd bij faillissement met pensioen/zorgdoel
35
Oplossingsrichtingen KPS werkgroep
4.
Het nationale pensioen (burgerperspectief)
a.
Eén verplichte individuele beschikbare
premieregeling
b.
Uitvoerder bepaalt de premie
c.
Uitvoerder belegt naar eigen inzicht
marktconform
d.
80% premie: ten minste garantierendement
20% premie: financiering risicopremies
en individuele buffer
behoefte
Eenvoud
Zekerheid
Eigendomsrechten
Garantie
Maatwerk
Arbeidsneutraal
e.
Spaarkapitaal: levenslange annuïteit
f.
Buffer: uitkeringen van max. 5 jr die inspelen op
marktomstandigheden en levensverwachting
35
Geen consensus binnen de werkgroep over ….
1.
Verplichtstelling (<=>collectiviteit/solidariteit)
2.
Keuzevrijheid (verantwoordelijkheid)
3.
(Mate) van zekerheid (solidariteit)
4.
Premie-inleg/pensioenambitie
5.
Holistische benadering: ontschotten pensioen, wonen en
zorg
35
Buiten de KPS werkgroep is het beeld niet
anders ….
1.
Verplichtstelling (<=>collectiviteit/solidariteit)
a.
b.
c.
2.
DNB household Survey over pensioenvoorkeuren (dec 2010),
Onderzoeksresultaten in het kader van consumentenbehoeften pensioenen (TNS
NIPO juni 2013)
Issuemonitor 2014 Pensioenen
Keuzevrijheid (verantwoordelijkheid)
a.
b.
c.
Ja volgens DNB household Survey over pensioenvoorkeuren (dec 2010) en
Onderzoeksresultaten in het kader van concumentenbehoeften pensioenen (TNS
NIPO juni 2013)
Mejudice 2014: uitkomsten onderzoek afhankelijk van formulering
Op de volgende punten
a.
b.
c.
Omvang van de premie (met name leeftijd tot 45 jaar)
Risicoprofiel/wijze waarop wordt opgebouwd
Ingangsdatum
Opmerkelijk:
behoefte afhankelijk van leeftijd, inkomen arbeidsrelatie
en mate van vertrouwen in pensioenuitvoerder
35
Buiten de KPS werkgroep is het beeld niet
anders ….
3.
Zekerheid (solidariteit)
a.
b.
c.
4.
Premie-inleg/pensioenambitie in relatie tot toename
zelfredzaamheid
a.
b.
5.
Conflict tussen behoeften werkgever/overheid enerzijds en burgers anderzijds (met
name de burgers met lagere inkomens)
Onderzoeksresultaten zijn diffuus
Trend is oplossingsrichtingen te zoeken in de sfeer van premieovereenkomst (1
variant waarin dc oplossing pas in beeld komt bij inkomen boven 1x modaal, dit
sluit aan bij behoeften zoals geformuleerd in issuemonitor)
Woon- en zorgkosteninflatie
Omvang premie
Holistische benadering
a.
b.
c.
Netspar NEA Paper 40: Naar een dynamische toekomstvoorziening (2011)
WRR publicaties wonen, zorg en pensioen (2012)
WRR publicatie opmaat voor later (2014)
35
Ervaringen proces KPS
1.
In KPS-proces konden 1e en 3e pijler niet buiten de
discussie blijven. (Adviesaanvraag SER ziet op 2e pijler)
2.
Valkuil KPS-proces: discussies vervallen in pleidooi voor
(vaktechnische) oplossingen met het risico dat
a. veronderstelde uitgangspunten bij de oplossing niet
aansluiten bij kennis over behoeften van
belanghebbenden,
b. niet duidelijk is welke behoeften door de oplossing
worden ‘afgeruild’ en
c. de oplossing niet bijdraagt aan de toekomstige
behoeften van belanghebbenden
3.
Consensus ontstond eenvoudig waar
trends/behoeften goed waren geïnventariseerd
35
Aanbeveling naar aanleiding van KPS-proces
1.
Nader onderzoek naar maatschappelijke trends en
behoeften van de verschillende belanghebbenden op
elementen waar consensus ontbreekt of twijfel bestaat
(Klantprofiel van de B.V. Nederland)
2.
Op basis daarvan opstellen langetermijnvisie door overheid
(ongeacht actuele samenstelling coalitie!)
(Analyseren)
3.
Deze visie omzetten naar pensioentechnische oplossingen
(Adviseren)
4.
Regie in handen geven van een onafhankelijke partij die
continuïteit biedt
(Opdrachtomschrijving)
Opdrachtformulering
Trends /
behoeften
Analyseren
Adviseren
35
Vertrouwen is de basis voor
het welslagen van de transitie
2
Werkgroep Jong (&Oud)
Mr. Tim Zuiderman
Advocaat/partner Onno F. Blom Advocaten
Bestuurslid KPS
80
De visie van jongerenorganisaties
Een korte opfriscursus
Mr. Jolanda Ram – van Mourik
82
Politieke jongeren (VVD, PvdA en D66)
Het 10-puntenplan
1. Algemene spaarplicht (ook voor ZZP-ers)
2. Meer keuzevrijheid over pensioeningangsdatum en
vrijheid om meer te sparen dan het wettelijk minimum
3. Werkgever wordt ‘inhoudingsplichtig’
4. Keuzevrijheid voor welke pensioenuitvoerder
5. Minder uitvoerders, meer efficiëntie
6. Beleggingsstrategie wordt leeftijdsafhankelijk
7. Heldere communicatie vanuit pensioenuitvoerders
8. Nieuwe pensioenuitvoerders mogen toetreden op de markt
9. Sterfterisico wordt collectief gedeeld
10. Reeds opgebouwde rechten worden niet aangetast
83
Vakbondsjongeren (CNV jong en FNV jongeren)
‘pensioenakkoord’ mei 2013
Uitgangspunten:
• Risicodeling
• Governance
• Marktwaardering en behoud van marktwaarde
• Communicatie naar deelnemers
84
Pensioenlab - groep toekomst stelsel
De uitgangspunten:
1. Werken moet blijven lonen
2. Niemand mag onder het bestaansminimum zakken
3. Het stelsel moet zo eenvoudig mogelijk zijn
4. Het stelsel moet financieel/actuarieel fair zijn
5. Het moet haalbaar zijn (met een beetje fantasie)
6. Het stelsel moet toekomstbestendig zijn
7. Deelname moet verplicht worden (ook voor zzp’ers)
8. Eigendomsrechten moeten worden gedefinieerd
9. Je moet in zekere zin je eigen pensioenleeftijd kunnen
bepalen
85
Hebben de jongsten de toekomst?
Hebben de jongsten de toekomst?
Drs. Roderick Loeber AAG
87
Het pensioenstelsel omgooien?
• Let op: impliciete waarschuwing!
PENSIOEN
88
Het pensioenstelsel omgooien?
• Let op: impliciete waarschuwing!
PENPENSIOEN
SI
OEN
89
Het pensioenstelsel omgooien?
• Let op: impliciete waarschuwing!
SI
IS
PEN
OEN
NEO
NEP
90
Neo is nep
Geen exacte wetenschap, maar filosofie
• Nieuwe producten behalen de doelstelling niet…?!
• Nieuwe generaties komen er bekaaid vanaf…?!
91
Doelstellingen pensioen
• Goede oudedagsvoorziening
• Tegen betaalbare premies
• Met een beperkt risico
92
Worden doelstellingen bereikt?
• Recente producten:
Product
Pensioenresultaat
Betaalbaar
Beperkt risico
IDC
✖
✔
✖
CDC
✔
✖
✔
PPI
✔
✔
✖
Aanpassing
Witteveenkader
✖
✔
✔
✔
✔
Aanpassing
FTK
✖
/✔
93
Betere oplossingen!?
• Actuariële feestjes:
 Degressieve opbouw
 Progressieve premie
 Degressieve uitkeringen (tot drempel)
Maar juridische knelpunten!
94
Komen de jongsten er bekaaid vanaf?
• Positieve trends:
 Behoud collectiviteit
 Gerichte risicodeling
 Keuzevrijheid
 Gedefinieerde eigendomsrechten
 Algemene pensioenplicht
95
Vooral niet!
• Beperking pensioenopbouw om politieke redenen
• Verregaande individualisering pensioen
• Oneerlijke communicatie
• Als pensioen niks oplevert, dan is er geen draagvlak…
96
Geen draagvlak:
NEO
IS
NEP
wordt
NOP
IS
NEE
97
Pauze
tot 11.30 uur
99
Uitreiking KPS Award 2014
100
Jury KPS Award 2014
• Prof.mr. drs. Mark Heemskerk,
bijzonder hoogleraar pensioenrecht Radboud Universiteit
Nijmegen l advocaat Onno F. Blom advocaten
• Mr. Helen Heijbroek,
voorzitter KPS
• Joop Rietmulder,
erevoorzitter KPS
• Drs. Maarten Roest RBA,
Hoofd Vermogensbeheer ABN AMRO Pensioenfonds
• Mr. drs. Edwin Schop,
directeur Flexis Groep l expertisecentrum Pensioenrecht VU te
Amsterdam
• Drs. Mariëtte Simons,
Uitvoerend bestuurder PME
101
Paneldiscussie o.l.v. Martijn de Greve
PANEL
• Paul le Doux,
woordvoerder JOVD
• Drs. Ir. Ap Fraterman,
secretaris Pensioenbeleid VNO-NCW
• Drs. John Landman,
kwartiermaker Toezicht Beleid Pensioenen DNB
• Dr. Pieter Omtzigt,
pensioenwoordvoerder CDA en pensioenrapporteur Europa
• Dr. Bas Schuurmans MFP,
Nibud en projectleider Startpunt Geldzaken
• Henk Wesselo,
directeur FNV Zelfstandigen
102
Oplossingsrichtingen in het debat
houden rekening met
Behoeften
Meer grip op zorg en zekerheid
Meer grip op financiële
situatie
Handelingsperspectief
Onafhankelijkheid
Inkomenszekerheid
Werkzekerheid
Betrouwbare instanties
103
Afsluiting
Fokko Covers,
Vicevoorzitter KPS
104
Afsluiting
Najaarscongres KPS ‘Pensioen met visie’
Nelson Mandela (18-07-1918 l 5-12-2013)
105
Afsluiting
Postbus 44
3879 CA Hoevelaken
T: 033 257 05 88
F: 033 258 03 40
[email protected]
www.kps.nl
106