Transcript MINORUM
VOX MINORUM INFORMATIEBLAD VAN DE VLAAMSE MINDERBROEDERS KAPUCIJNEN TWEEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT Jaargang 67 Nr. 1 Januari- maartl 2014 Inhoud INHOUD ........................................................................................................................................................... 2 VOORWOORD .................................................................................................................................................. 3 UIT HET PROVINCIALAAT .................................................................................................................................. 4 BRIEF VAN BR. GUST KOYEN ...................................................................................................................................... 4 BENOEMING ........................................................................................................................................................... 6 UIT DE PROVINCIE ............................................................................................................................................ 7 ANTWERPEN : DE KERSTSTAL IN ONZE KLOOSTERKERK DIT JAAR... MET DANK AAN BR. RAFAL EN DAWID WOJTALEWICZ IEMAND ZEI: 'T IS DE EERSTE KERSTSTAL DIE IK ZIE WAAR OOK HET MAS OP STAAT .... ............................................................................. 7 RYCKEVELDE 7 DECEMBER 2013: TIENDE EDITIE ‘PRIJS EN DEBAT KAREL VERLEYE’ EN HULDIGING VAN BR.HUGO GERARD........... 7 NIEUWJAARSFEEST IN KAPUCIJNENHUIS HERENTALS...................................................................................................... 12 AFSCHEID VAN BR. MICHEL DEWULF IN ANTWERPEN .................................................................................................... 14 VREDE, GERECHTIGHEID EN HEELHEID VAN DE SCHEPPING .............................................................................................. 14 DAAG ONZE POLITICI UIT OM OVER DE GRENZEN TE KIJKEN ............................................................................ 15 Wat kan jij doen? ....................................................................................................................................... 15 Meer info ..................................................................................................................................................... 16 DE FRATERNITEIT VAN ANTWERPEN ........................................................................................................................... 16 Koffiestop : 14 maart .................................................................................................................................... 16 Franciscus sprak in Antwerpen ..................................................................................................................... 18 UIT VERVLOGEN TIJDEN ................................................................................................................................. 20 KIND-KAPUCIJN ................................................................................................................................................. 20 WERELDWIJD ................................................................................................................................................. 23 KEUZEKAPITTEL VAN DE CONGOLESE CUSTODIE............................................................................................................ 23 WIJ GEDENKEN ............................................................................................................................................... 24 ZEGER DESMET ..................................................................................................................................................... 24 ZUSTER ROSA........................................................................................................................................................ 24 2 Voorwoord Beste lezer Met dit nummer beginnen wij een nieuwe jaargang. U zult wel gemerkt hebben dat het titelblad veranderd is: wij hebben het nieuwe logo van onze provincie er op geplaatst. Hopelijk vindt je dit logo mooi. Ditmaal krijgt Antwerpen aandacht, maar dat is niet omdat de hoofdredacteur in Antwerpen woont. Neen, het is gewoon omdat er toch wel wat gebeurd is in Antwerpen en me gevraagd werd om er iets over in de Vox te zetten. Het artikel over Ryckevelde toont van onze medebroeder Adri toont dat er plaats is in de Vox voor het nieuws van iedere gemeenschap. Daarmede vernieuw ik de oproep: deel a.u.b. nieuwtjes en gebeurtenissen mede. Zij zijn belangrijke dan je denkt als ze opgeschreven en bewaard worden. Natuurlijk een broederlijke dank voor hen die iets voor de Vox willen schrijven. Ook hebben wij wederolm een artikel gekregen over de vervlogen tijden, waarmede het initiatief van onze medebroeder Jean Pierre Tytgat verder gezet worden. Moge dit nummer je veel leesplezier geven Broederlijk Jan De Vleeshouwer; OFMCap 3 Uit het provincialaat Brief van br. Gust Koyen Provincialaat Minderbroeders Kapucijnen Ossenmarkt 14 2000 Antwerpen SP/2014/KG/05 Antwerpen, 15 februari 2014 Dierbare Medebroeders, Op woensdag 12 februari heb ik een gesprek gehad met de medebroeders te Izegem. Gezien de zwakke draagkracht van de broederschap meende ik dat stilaan de tijd gekomen was om deze gemeenschap op te heffen. Ik had een persoonlijk gesprek met Piet Debussschere, Arnold Desplentere en Norbert Maertens. Alle drie konden zij mijn idee bijtreden. Toevallig was die dag ook Germain Depraetere op bezoek te Izegem. Ook hij had er alle begrip voor dat wij de communiteit van Izegem zou opheffen. Met deze gegevens voor ogen hebben wij op de bestuursvergadering van de provincie, op donderdag 13 februari, besloten dat wij op 1 september van dit jaar onze kerk te Izegem zullen sluiten. De drie medebroeders zullen op dat moment een nieuwe gemeenschap en een nieuwe bestemming toegewezen krijgen. Tevens op woensdag 12 februari heb ik een bezoek gebracht aan de stadsdiensten van Izegem. Ik heb er gevraagd wat wij moeten of kunnen doen om een "vergunning tot slopen" van de kerk te bekomen. Indien wij een dergelijke vergunning krijgen zal de kerk afgebroken worden. In het andere geval zullen wij overgaan tot een verkoop van de ganse site van de kerk. De uitslag van dit verzoek - slopen of niet - heeft niets te maken met het sluiten van de kerk. Deze sluiting zal zeker doorgaan op 1 september. Laten wij hopen 4 dat hierbij alles een gunstig verloop kent. Tegelijk met deze mededeling wil ik jullie vertellen dat ik, samen met Luc Vansina, morgen, zondag 16 februari, naar Congo vertrek en dit in verband met het kapittel in de custodie. Op zondag 23 februari komen wij terug naar huis. Voor alle dringende zaken in deze periode dienen jullie zich te richten tot onze medebroeder Hugo Gerard, de vicaris provinciaal. Tot slot wil ik jullie een gebed vragen voor de medebroeders uit de eigen provincie: voor een goede gezondheid en voor Gods' kracht bij beproevingen. Ook een bijzonder gebed voor Patrick Quequin. Bidden wij tevens voor onze medebroeders van de Custodie in Congo. Dat zij mensen kiezen die vol toewijding en liefde de custodie in goede banen kunnen leiden. Mijn allerbeste groeten. Moge de Heer jullie zegenen... Vrede en alle goeds ! ! ! Broeder Gust Koyen, Minister provinciaal. 5 Benoeming Tijdens de bestuursvergadering van 7 januari 2013 werd er besloten om broeder Frans Labeeuw te benoemen tot lid van de broederschap te MeerselDreef. Graag wensen wij onze medebroeder proficiat met zijn benoeming en wij hopen dat hij er nog vele prettige dagen mag beleven in de Noorderkempen. Broeder Michel Dewulf werd op 1 februari benoemd tot lid van de fraterniteit van Herentals. Wij wensen hem graag nog vele gelukkige jaren toe in de Stille Kempen. 6 Uit de provincie Antwerpen : De kerststal in onze kloosterkerk dit jaar... met dank aan br. Rafal en Dawid Wojtalewicz Iemand zei: 't is de eerste kerststal die ik zie waar ook het MAS op staat .... Ryckevelde 7 december 2013: Tiende editie ‘Prijs en Debat Karel Verleye’ en huldiging van br.Hugo Gerard In 1957 startte de Vlaamse kapucijn Karel Verleye in Ryckevelde (Sijsele) met een Europees vormingscentrum. Karel was al in zijn studietijd overtuigd van het belang van de Europese eenwording en gegrepen door de geweldige uitdagingen van deze eenwording. Hij ijverde voor een Europa dat veel meer zou zijn dan een economische realiteit en vroeg aandacht voor wat hij noemde ‘de vergeten factoren’ (zoals het sociale, het ethische, het educatieve, het culturele en religieuze). 7 Trouw aan de inspiratie van de stichter, wil het Europees vormingscentrum Ryckevelde – omgedoopt tot Ryckevelde vzw, beweging voor Europees burgerschap - ook vandaag jong en oud vertrouwd maken met de geschiedenis en de verworvenheden van de Europese integratie én met de uitdagingen die er zijn. En zo mensen stimuleren om overtuigde Europese burgers te zijn. Het jaarlijks organiseren van ‘ Prijs en Debat Karel Verleye’ ligt helemaal in die lijn. Dit jaar werd op 7 december de 10de editie georganiseerd. Zoals steeds werden uit de ingezonden studies die dienen te handelen over een van de vergeten factoren, er drie bekroond met een eerste, tweede en derde prijs. Deze prijs wordt mogelijk gemaakt door de financiële steun van de Vlaamse kapucijnen die daarmee het verder zetten van het werk van hun medebroeder willen steunen en zijn naam in ere houden. Na het uitreiken van de prijs volgde een debat over ‘ democratie’ naar aanleiding van ‘de moeder van alle verkiezingen in mei 2014’. Deze 10de editie was een bijzondere editie. In de loop van dit jaar verlaat de vzw Ryckevelde, beweging voor Europees burgerschap, immers de huidige locatie om zich te vestigen in Brugge (Sint Andries). Zo werd deze editie al een stukje gekleurd door het afscheid nemen van de bakermat. Bij deze gelegenheid werd door coördinator Inés Verplancke een welgemeend ‘ dank je wel’ uitgesproken aan het adres van de medebroeders die het fundament legden van de organisatie. Naast de stichter Karel Verleye werd onze medebroeder Jozef Vermeeren (Osmond) die vele jaren in Ryckevelde leefde en werkte, niet vergeten. 8 En heel bijzonder werd br. Hugo Gerard (in Ryckevelde nog steeds gekend als Otto) in de bloemen gezet. Omdat Hugo zich meestal goed uit het licht van de schijnwerpers weet te houden en liefst in stilte vruchtbaar werk verricht, hebben we met bijzondere aandacht geluisterd naar wat coördinator Inés over hem vertelde. Hugo die al enkele jaren ontslagnemend directeur is van de organisatie maar nog steeds op post, is in 1968, onmiddellijk na zijn studies in Leuven, naar Ryckevelde verhuisd. Zijn inzet was veelzijdig. Zo werd hij al vlug cursusleider. Daarbij bedacht en ontwikkelde hij al vlug nieuwe methodieken om Europa ‘aan de man te brengen. Hij ontwikkelde ondermeer simulatie-oefeningen over de Oost-Westproblematiek in tijden van Koude Oorlog en over de Noord-Zuidverhoudingen. Deze doen het vandaag - meer dan 40 jaar later - nog steeds. Ook bedacht hij nieuwe spelen . Zo is ’Grens-weg’ een spel voor het basisonderwijs, dat al twee updates kreeg en aangekocht werd door een uitgeverij. Het werd ontworpen n.a.v. de EU-uitbreiding in 2004. ‘Europad’ is een spel over de Europese samenwerking in het algemeen. Nog steeds actueel en vaak gebruikt. Hugo heeft ook verschillende publicaties op zijn naam. Hij lanceerde ‘ Het Europees ABC’, een brochure over de Europese integratie in een notendop. Daarvan zijn reeds meer dan tien edities verschenen. Ook ‘Notities bij het Jubileum van de crisis’ is van zijn hand. Naast inhoudelijk werk over Europa, schreef (en schrijft) Hugo ook heel wat poëzie. Hugo was al die jaren ook de huistekenaar van dienst: hij maakte logo’s, illustraties bij didactische brochures of teksten. Hij was daarenboven de huisarchitect: hij bouwde het herenhuis naast het kasteel om tot conferentieruimte en Eurocampus. Om die bouwplannen mogelijk te maken, werd het herenhuis in de jaren 70 omgetoverd tot ‘gasthof’ waar pater Otto en Christiane Dewaele blijkbaar de beste pannenkoeken uit de streek bakten. Zoals gezegd is Hugo vandaag nog steeds directeur, zij het al meerdere jaren ontslagnemend. Maar ontslagnemend of niet, de medewerkers ervaren dat ze op hem kunnen bouwen. Inés omschreef Hugo als de ‘stille kracht’, die als geen ander de kunst verstaat om zo onopgemerkt mogelijk aanwezig te zijn en in de schaduw vruchtbaar werk te leveren… Zelf willen we daaraan nog toevoegen dat Hugo vele jaren de dragende kracht was van de kleine fraterniteit die hij met zijn oudere medebroeders, Karel en Osmond, vormde en in stilte heel veel zorg voor hen droeg. Als blijk van waardering en erkentelijkheid ontving Hugo een boek vol herinneringen ( zie foto). Hij kreeg ook de verzekering dat de huidige ploeg de organisatie verder wil uitbouwen naar de toekomst in de geest van de stichters. Adri Geerts 9 Provincialaat Minderbroeders Kapucijnen Ossenmarkt 14 2000 Antwerpen SP/2014/KG/03 UITNODIGING TOT DE PROVINCIEDAG OP DONDERDAG 23 januari 2014 BRUGGE BOEVERIE Beste medebroeders, Graag nodigen wij u allen uit voor de halfjaarlijkse Provinciedag. Deze gaat door op donderdag 23 januari 2014 in Brugge. In onze tijd en ook in onze orde vindt er steeds meer een internationalisering plaats. Medebroeders van andere landen met een andere cultuur en achtergrond ontmoeten elkaar. Waar wij vanuit onze opleiding vaak in eigen land zijn gebleven is het niet evident om de medebroeder van een andere streek als medebroeder te ontmoeten. Het gesprek met hem wordt een opgave maar kan ook een grote verrijking betekenen. Voor een verkenning van de vele facetten rond een ontmoeting met een andere mens die in eerste instantie een vreemde is, hebben wij Prof.Roger Burggraeve (emeritus prof van KUL) uitgenodigd om voor ons te spreken over: 10 "IN GESPREK MET DE VREEMDE ANDER. Stapstenen voor de interculturele (en interreligieuze) dialoog, vanuit Levinas". Planning van de dag: 10u 10.15u 10.30u 11.45u Aankomst in de Boeverie. Welkom en kort gebedsmoment. Toespraak door Prof Roger Burggraeve. Eucharistieviering. 12.30u Maaltijd. 14.15u Toelichting opleiding Luc Vansina: “Intercultureel management”. 11 14.30u In gesprek met Prof Roger Burggraeve. 15.45u Algemene rondvraag 16.30u Wij wensen elkaar wel thuis. Van harte welkom Een dringend verzoek: meld aan de gardiaan van de Boeverie met hoeveel u uit uw gemeenschap aan deze Provinciedag deelneemt. Nieuwjaarsfeest in kapucijnenhuis Herentals (van de fraterniteiten Regio Antwerpen) 12 13 Afscheid van br. Michel Dewulf in Antwerpen Vrede, gerechtigheid en heelheid van de schepping Wij kregen de vraag om deze tekst in de Vox te zetten. Wij willen graag daar gevolg aan geven. 14 DAAG ONZE POLITICI UIT OM OVER DE GRENZEN TE KIJKEN Beste 11.11.11-sympathisant, Misschien heb je gisteren wel ergens mysterieuze verkiezingsborden met affiches van de partijvoorzitters in Hawaï-outfit zien staan. Vandaag werden die overplakt met de slogan ‘België is geen eiland. De wereldproblemen zijn ook de onze. Daag onze politici uit om over de grenzen te kijken.’ Dat was de lancering van onze 11.11.11verkiezingscampagne. Op 25 mei vinden Europese, federale en Vlaamse verkiezingen plaats. In het vooruitzicht daarvan maken politieke partijen hun programma’s op en verspreiden ze hun standpunten op allerlei manieren. In die publieke debatten wil 11.11.11 niet ontbreken. We willen kandidaat-politici dringend aanmanen het debat ook over internationale thema’s te laten gaan. Want België is geen eiland. Globale ontwikkelingen en problemen bepalen ons leven meer en meer. Het klimaat, de financiële markten, ze stoppen niet aan onze landsgrenzen. Maar het werkt ook omgekeerd. Veel keuzes die onze politici hier maken, hebben verregaande gevolgen in andere landen. We zoeken dus dappere en vooruitkijkende politici in alle partijen. Politici die het volledige verhaal durven vertellen, durven uitleggen waar de echte knelpunten zitten. Debatten over klimaat, migratie, falende banken en internationale solidariteit verdienen de volle politieke aandacht. Niet alleen omdat ze verschrikkelijke effecten kunnen hebben in ontwikkelingslanden (waar wij actief zijn), maar ook hier. Wat kan jij doen? Surf naar www.geeneiland.be. Op deze website kan je de voorzitters van de vijf grootste politieke partijen aanmanen om over de grenzen van hun eigen kiesgebied te kijken door hen een virtuele postkaart te sturen. Hoe meer mensen dit doen, hoe groter de druk op politici en hoe realistischer de kans dat er effectief iets verandert. 15 Stuur een kaartje Deel deze mail met je vrienden, familie en kennissen en vraag ook hen om een virtuele postkaart te sturen naar de partijvoorzitters. Meer info www.geeneiland.be Alvast hartelijk dank voor je medewerking! Met vriendelijke groeten, Bogdan Vanden Berghe Directeur 11.11.11 De fraterniteit van Antwerpen Koffiestop : 14 maart Vandaag Koffiestop tvv Broederlijk Delen, plant een toekomst voor Senegal. Voor ons de gemeenschap van Antwxerpen op 2 plaatsen, Luc voor onze deur aan de Ossenmarkt, Marcin, ikzelf en heel wat andere van onze federatie Warm-Noord op het Sint Jansplein te Antwerpen. — avec Luc Vansina et Marcin Derdziuk. 16 17 Franciscus sprak in Antwerpen Op zaterdag 22 maart kwam Geert Fierens van de vzw Roeach naar Antwerpen afgezakt, zijn thuishaven (want Geert woont in Ekeren). Om 14.00 uur arriveerden Geert en Jasper in onze kerk om alles op te stellen om rond 20.20 uur te starten. Geert hertaalde 5 momenten uit het leven van Franciscus naar vandaag en liet als het ware Franciscus het opnieuw 'zeggen' aan ons. Hij deed het met klank, met beeldfragm enten, met licht en muziek. Heel de evocatie hier opnieuw vertellen is niet onze bedoeling; wel meedelen dat het een geslaagde avond was die een nieuwe kijk gaf op wie Franciscus voor ons vandaag is geweest. We dachten na over de kritische kanttekeningen die een jongere van vandaag bij wijze van filmfragmenten formuleerden ... we werden geboeid door de historische verhalen die speels, met zang en dans gebracht werden... We keken bijna recht in de ziel van Franciscus die 'vandaag' leeft. 18 En zoals altijd deed de omkadering er ook heel wat toe. De mensen die in de kerk arriveerden werden vriendelijk begroet door onze misdienaars Kacper en Grégoire. Met hun vriendelijke en olijke snoeten toverden ze ieder een glimlach op het gezicht en overhandigden ze heel graag de bestelde kaarten, als ze daar gepaste centjes voor in de plaats kregen. Tegen 20.10 uur telden we 200 mensen in onze kerk, waarvan er 183 in voorverkoop waren. Toen de voorstelling gedaan was loodsten we iedereen door de sacristiegang heen, naar de grote en brede oude kloostergang van ons huis. Daar had broeder Marcin samen met mevrouw Gocha en nog andere helpers gezorgd voor een ongelooflijk lekkere receptie... werkelijk om de vingers af te likken. Tegen 00.45 uur was heel ons kloostercomplex weer opgeruimd en proper en stond de kerk weer in zijn normale opstelling om de zondag weer tegen de 1000 misvierders te verwelkomen. 19 Uit vervlogen tijden KIND-KAPUCIJN Door E. PERSOONS en G. VAN REYN De uitgetreden kapucijn Ignatius Aurelius FESSLER (1756-1839) vermeldt in zijn memoires Rückblicke auf seiner siebzigjährige Pilgerschaft (1ste uitg., Breslau/Wroclav,1824 ; 2de bijgewerkte uitg. door Fr. Bülau, Leipzig, 1851) hoe hij toen hij een klein kind was als “jezuitje” gekleed werd. Wij citeren uit de Nederlandse vertaling door dominee VAN VOLKEM uitgegeven in 1828 te Breda (“Zeventigjarig pelgrimsleven van Ignatius Aurelius Fessler eene nalatenschap voor zijne vrienden en vijanden”) : Te dien tijde kleedden vrome ouders hun kinderen, mannelijke en vrouwelijke, wanneer zij drie jaren oud waren, in een behoorlijk gewijd monniks- of nonnengewaad ; in lateren tijd maakten men driejarige kinderen tot Huzaren, Kozakken en Ulanen. .. Ik ging gedurende mijn vierde jaar, volgens verkiezing mijner moeder, als jezuit gekleed. We weten niet of er afbeeldingen bestaan van “Kind-jezuiet,” maar er bestaan er wel van “Kind-kapucijn”. Uit de getuigenis van FESSLER kan men afleiden dat rond 1760 het in de Oostenrijkse Erflanden gebruikelijk was kleine kinderen als paters of nonnen te kleden. Ook blijkt uit zijn verhaal dat, toen hij zijn memoires uitgaf (1824), dit gebruik daar verdwenen was. De kloosterlingen waren toen uit het straatbeeld verdwenen omdat de meeste kloosters door Keizer Jozef II waren afgeschaft ; de kloosterlingen waren in het straatbeeld vervangen door soldaten die vochten tijdens de Napoleontische oorlogen. Een eerste afbeelding van een kind-kapucijn komt voor in Sketches of the country, character and costume in Portugal and Spain van de legeraalmoezenier William BRADFORD, uitgegeven te Londen in 1808 en 1809. Hij maakte de tekeningen tijdens de veldtocht van het Engelse leger in Spanje en Portugal tijdens deze jaren; de tekeningen werden door John HEAVISIDE CLARK in litho’s verwerkt. Deze twee boekdelen werden gedigitaliseerd door de Portugese Nationale Bibliotheek en zijn op internet raadpleegbaar (http://purl.pt/23417/3/). Onze afbeelding heeft als bijschrift : 20 26. INFANT CAPUCHIN “This subject represents a sight, not unfrequent in Salamanca, an infant in leading strings, with a shaven crown , dressed in the habits of a capuchin. Several children are thus at a very early age invested with the monastic garb, whose parents are led by motives of zeal, or interest, to devote their progeny to the service of the church.” Een tweede afbeelding vindt men in Fr. SHOBERL, Spain and Portugal, containing a description of the character, manners, customs, dress … of these countries, 1825. (ook deze publicatie is digitaal beschikbaar op het internet, via Google books; zij geven verkeerdelijk de auteursnaam in als F. Shobert) De uitleg bij deze prent komt grotendeels overeen met deze van de vorige publicatie. INFANT CAPUCHIN “Thus it is not uncommon for an infant, still in leading strings, to be devoted to St. Francis, and led about in the garb of a Capuchin, and with a shaven crown. [..] It is considered in this country as a particularly meritorious act to redeem souls from purgatory.” (Spain and Portugal, p. 185). 21 Een derde litho is van de hand van de bekende Franse lithograaf Alfred Léon LEMERCIER ; een exemplaar ervan wordt bewaard in het Museo Francescano te Rome. Deze litho dateert waarschijnlijk uit het midden van de 19de eeuw, maar we weten niet vanwaar de kunstenaar zijn onderwerp gehaald heeft. Of het gebruik om kinderen als monniken of nonnen te kleden bij ons ook bestaan heeft, weten we niet. In het themanummer “Religie thuis” van Trajecta (1995, nr. 2) komt wel het thema van “ Spelen van de mis” voor (artikel van Paul POST), maar we vinden niets terug over het gekleed-gaan van kinderen als monnik of non, al is verder onderzoek zeker nodig. 22 Wereldwijd Keuzekapittel van de Congolese Custodie Broeder Luc Vansina stuurde ons de volgende mail: Hallo allemaal, De uitslag van de verzkiezingen in Congo zijn: Fr. Martin Mbwase, Custode (herkozen) Fr. Kizito Mbay Sido, raadslid Fr. Roger Manzinga, raadslid Fr. Willy Kamba, raadslid Fr. Samuel Ngossa, raadslid Het is hier zeer warm! Een keer is er zelfs 44°C gemeten. Groetjes, Luc Graag wensen wij namens onze provincie het nieuwe bestuur het beste toe. Dat zij mogen bouwen aan de groei en bloei van onze orde in Congo. 23 Wij gedenken Zeger Desmet ( ex Filibertus van Halle)15 augustus 1933 - + 4 januari 2014 Zuster Rosa Vansteenwegen Bertha, geboren te Antwerpen op 25 april 1921 ingetreden bij de Zusters Kapucinessen overleden te Wilrijk op 12 januari 2014 Moge onze overledenen in de vrede van de Heer rusten. 24 25