Transcript In vuur en vlam

sw
Schoolwijzer
Caroline Vanpoucke
In vuur
I
k was blij dat ik meteen werk had. Ik heb er met heel veel liefde
les gegeven. Voor het eerst ontdekte ik waar ik zo hard voor
gestudeerd had,” zegt juf Eline over haar eerste schooljaar,
verderop in Schoolwijzer. Wie afstudeert als leerkracht staat te
popelen om aan de slag te kunnen. Zo getuigen ook juf Marie
en meester Freddy. Ze staan in vuur en vlam1
en storten zich in het ‘avontuur’.
Er was eens … een passie voor lesgeven, de hunker naar een portie
vrijheid, de kans om vernieuwend en
creatief te werken. Het zijn mooie
perspectieven. Wordt het sprookje
waar?
Hoezo, geen job?
Je vindt geen job? Er is toch een tekort aan leerkrachten!? In de
Onderwijsweek op Radio 1 onderzocht Fact Check 2 deze stelling. Als
je naar de globale cijfers kijkt, is er
op het eerste zicht geen leraren­
tekort in Vlaanderen. Fact Check
gebruikt cijfers van de VDAB. Deze
geven een indicatie, maar daarnaast
zijn er talloze vacatures die via de
eigen kanalen van
scholen en scholengemeenschappen
verspreid worden.
Volgens de VDAB waren in het schooljaar 2013-2014 in
het leerplichtonderwijs tussen de
2.408 en 5.933 gediplomeerde leerkrachten op zoek naar een job én
tussen de 250 en 656 openstaande
vacatures. Er is een grote marge,
want de aantallen variëren sterk
van maand tot maand. Maar … er
zijn enkele kanttekeningen. De beschikbare kandidaten per vacature
ligt in bepaalde regio’s bijzonder
hoog, in andere zeer laag. Je kan
maar beter in Oost-Vlaanderen,
Antwerpen of Vlaams-Brabant een
job in het onderwijs zoeken. Daar
krijgen ze de vacatures in het kleuter- en lager onderwijs het moei-
lijkst ingevuld. In Limburg raak je
niet makkelijk aan de slag want
daar is een groot overaanbod aan
beschikbare kandidaten in het basisonderwijs: 45 voor één vacature!
Volgens de laatste cijfers zullen er
in 2022 61.000 leerlingen meer in
het basisonderwijs zitten dan in
2012 3. Om deze groei op te vangen
zijn 8.685 leerkrachten extra nodig.
Blijf ik in het onderwijs?
Hoeveel leerkrachten zullen de komende jaren het basisonderwijs
verlaten? Volgens de Vlor zijn er tegen 2020 13.901 uittredende pen­
sioengerechtigde leerkrachten.
Daarnaast zullen 4.450 jonge krachten hun onderwijsjob opgeven. Het
vuur voor het vak dooft blijkbaar uit.
BASIS 13 SEPTEMBER 2014 SCHOOLWIJZER
15
“Na het eerste
euforische gevoel – ‘ik mag
hier starten, wat ben ik blij!’
duiken al snel andere
besognes op.
‘Help, ik verdrink!’
Onderzoek zegt dat het begin van de
loopbaan in sterke mate bepaalt of
leerkrachten in het onderwijs blijven of niet. “Beginnende leerkrachten die gepaste ondersteuning en
begeleiding krijgen ervaren een positief effect op hun gevoel van comfort, welbevinden en jobtevredenheid en zijn minder geneigd om het
beroep te verlaten. Toch is aanvangsbegeleiding vandaag geen verplichting in het Vlaams onderwijs,”
stelt Isabel Rots terecht in deze
Schoolwijzer.
Help, ik verdrink!
“Na het eerste euforische gevoel –
‘ik mag hier starten, wat ben ik blij!’
duiken al snel andere besognes op.
‘Help, ik verdrink!’”. Zo vertelt
Johan Gonnissen, vrijgesteld secretaris bij het COV en jarenlang de
man aan de andere lijn van de COVjongerentelefoon. Johan vat de vragen die leven bij startende leerkrachten samen. Het COV heeft alvast een boon voor hen, met een
vaste jongerenwerking bijvoorbeeld.
Johan: “We bezoeken de laatstejaars van de departementen kleuter- en lager onderwijs en geven op
hun vraag een sessie over burgerlijke aansprakelijkheid, over het decreet rechtspositie. De ruimere vorming die we daar ook geven is geënt
16
BASIS 13 SEPTEMBER 2014 SCHOOLWIJZER
op de Gids voor Schoolverlaters en
de sectorale bijlage van het COV en
COC 4. Via dit materiaal leiden we de
starters naar de kanalen waar ze informatie kunnen halen. Wij geven
hen richtlijnen over de belangrijke
zaken, hoewel de jeugd daar op dat
moment niet veel oren naar heeft.
Het belangrijkste hoofdstuk vinden
ze dat over de salarissen (lacht). Het
COV biedt aan de pasafgestudeerden ook een gratis lidmaatschap
van zes maanden aan.”
Eind september komen de eerste
telefoontjes naar het COVdienstbetoon. Johan: “Dan hebben
ze al eens een interimjob gehad, of
ze zitten daarop te wachten. Met de
verstrenging van de werkloosheidsreglementering komen er vragen
over de beroepsinschakelingstijd en
de uitkering die ze in die periode
krijgen. Eens werkloosheid aan de
oppervlakte komt, zijn werkzoekende leerkrachten dankbaar dat wij
hen ondersteunen in deze specifieke
en vaak ongekende wetgeving. Voor
de werkloosheidsuitkeringen werken wij samen met de collega’s van
het ACV-dienstencentrum in hun
buurt.”
Vraag dat maar aan het COV!
Jawel, de administratieve verplichtingen komen snel aan de opper-
vlakte. Johan: “Naast de pedagogisch-didactische taken waar ze
sturing bij nodig hebben, is er meteen ook het belangrijke administratieve luik met werkloosheids- en
aanstellingsdocumenten, de juiste
papieren bij ziekte enzovoort. In veel
scholen worden jongeren hierin ondersteund door een personeelsdienst of secretariaat. Een pluim
voor de administratieve medewerkers! Zij kennen het belang van de
juiste documenten en correcte dossiers. Maar er zijn ook werkgevers
die van bij het eerste document zeggen: ‘Ga daarvoor maar naar het
COV!’”
Werkdruk
Uit planlastonderzoek blijkt dat
leerkrachten geen problemen hebben met bijkomende taken, zolang
ze die als zinvol ervaren. Wat vinden
de starters? Johan: “Zij doen hun
verhaal over de werkdruk en planlast die ze ervaren. Werkgroepen,
buitenschoolse activiteiten, benefieten, er gaat veel energie naar toe.
Dat kan plezant zijn, maar het
neemt tijd weg voor het essentiële
werk. Er zijn scholen waar dat heel
goed loopt, in alle collegialiteit en in
evenwicht. Maar er zijn ook scholen
waar dat extra organisatiewerk een
verplicht nummer is, waar het na
een tijd met minder goesting gebeurt. Dan zien wij bij mensen de
teller soms in het rood slaan. Die
bijkomende taakverzwaring wordt
Tips voor starters
Uit de vragen en verhalen van startende leerkrachten distilleerde het luisterende COV-oor deze tips:
Onderwijs is geen eenmanszaak maar wordt gedragen door het hele schoolteam.
Door afspraken en regelgeving correct na te leven groeit het wederzijds vertrouwen.
Durf vernieuwend te zijn maar luister ook naar de raadgevingen van ervaren collega’s.
Wees jezelf, dan krijg je sympathie en respect van collega’s en leerlingen.
Laat je niet ontmoedigen door een negatieve uitlating of een tegenslag.
Groeien in je job doe je net als de meeste dingen in het leven met vallen opstaan.
Bespreek moeilijkheden en problemen met de directeur en de COV-vakbondsafgevaardigde.
Een onderwijsjob is veeleisend. Een goede voorbereiding en planning zijn dan ook een noodzaak.
Geloof in jezelf.
vaak naar jongeren afgeschoven.
Dat is helaas niet nieuw.”
TADD? Ik ben niet mee
Je bent jong en je wil wat. Hoe sneller, hoe liever. Johan: “Startende
leerkrachten willen zich waarmaken
in een aanstelling met voldoende
werkzekerheid. TADD (tijdelijke aanstelling van doorlopende duur) en
de vaste benoeming hebben tot doel
deze stabiliteit en zekerheid te garanderen. Vaak moeten we de regeling van TADD verschillende keren
uitleggen. Als we dat goed duiden,
dan weten ze wanneer het cruciaal
wordt en komen ze pas dan terug bij
ons aankloppen.
Jongeren kaarten ook problemen
met TADD aan. We hebben weet van
schoolbesturen over het hele
Vlaamse land die systematisch het
verwerven van dienstanciënniteit
voor TADD belemmeren. Op die manier kunnen jongeren geen toekomst opbouwen. Hun vrienden die
in andere sectoren werken, kunnen
dat wel. Als je een keer naast het
TADD-recht grijpt, moet je weer van
nul beginnen. Je komt dan binnen in
een andere schoolgemeenschap
waar leeftijdsgenoten wel al lang op
de kar zitten, je geeft het beste van
jezelf, en dan is het nog maar de
vraag of je de rechten behaalt.
Ondanks de vaak heel positieve beoordelingen die je krijgt.”
Zwangerschapsverlof
De jongeren - zij-instromers bijvoorbeeld - die al iets verder in het
leven staan en aan gezinsuitbreiding
denken, stellen regelmatig vragen
over verlofstelsels, zegt Johan.
“80% van het onderwijspersoneel
en dus ook van onze leden, is vrouwelijk. Het is evident dat we veel uitleg moeten geven over zwangerschapsverlof. Bij de afgestudeerden
is het percentage dames nog wat
hoger dan 80%. We zijn blij als we
mannelijke studenten in de aula
zien!”
Naar de stad en terug
Johan: “”Meneer, ik werk in een
school in Brussel, maar nu heb ik
twee kindjes. Ik kan mijn job niet
meer combineren met mijn gezin.”
Jongeren trekken naar steden zoals
Antwerpen, Gent, Brussel voor een
job in het onderwijs. Ze werken daar
een aantal jaren en verwerven
TADD-rechten of zelfs een vaste benoeming op relatief korte tijd. En
dan komen er kinderen, wordt de
afstand te zwaar, de huizen te duur
en willen ze terug naar de heimat.
Ze komen met een heel brede ervaring in de buurtschool aan en dat is
positief. Maar die terugkeer is niet
vanzelfsprekend. Scholen in de grote centrumsteden laten jonge leerkrachten niet makkelijk gaan omdat
ze een tekort aan personeel hebben.”
Mijn klas, mijn school,
mijn scholengemeenschap
Johan: “Startende leerkrachten
dromen ervan een groep kinderen
voor een lange periode - meestal
één schooljaar - intensief te mogen
begeleiden in onderwijs en opvoeding. Elke dag met hen samen leven
en leren geeft leerkrachten voldoening in hun werk. Onderwijs is vandaag teamwerk. Leerkrachten werken in de school samen aan het realiseren van het opvoedingsproject.
De scholengemeenschap kan hier
voor bijkomende ondersteuning zorgen.”
n
(1) Heb je de laatste bladzijde van Basis al gezien?
(2) ‘Is er een lerarentekort?’, Charlotte Van Driessche , Daan
Bauwens, 04-09-2014, www.deredactie.be, Fact Check.
(3) ‘Hoogste tijd voor capaciteit!’, Vlor, Acco, 2014.
(4) Je kan ‘Basis voor een goede start. Info laatstejaars
departement lerarenopleiding’ downloaden op www.cov.
be.
BASIS 13 SEPTEMBER 2014 SCHOOLWIJZER
17