Transcript gerrit rietveld college

utrecht
gerrit rietveld college
VAN DEN BERG KRUISHEER ELFFERS
rotterdam
ARCHITECTEN
INHOUDSOPGAVE
Inleiding
Aanleiding
Cornelis Elffers
Vergelijkbare werken
Historische betekenis van de school
Het pand
Kunstwerken
Het huidige gebouw
Stedenbouwkundige programma van eisen
Invullingsvoorstel behouden
Invullingsvoorstel uitbreiden
Colofon
3
5
6
8
16
18
24
27
29
30
32
38
1
2
Inleiding
Erfgoed van den Berg Kruisheer Elffers Architecten: een nieuwe kans voor een bijzonder gebouw
Het Gerrit Rietveld College is in 1964-65 gebouwd als Reformatorisch College Blaucapel door architect Cornelis
Elffers. De school is een karakteristiek voorbeeld van een middelbare school uit de jaren zestig, opgezet
volgens de nieuwste onderwijskundige inzichten.
Het schoolgebouw ondergaat onzekere tijden. Er heerst sloopgevaar.
In dit boekje, opgesteld door Van den Berg Kruisheer Elffers architecten, wordt nagegaan wat de historische,
huidige en mogelijke toekomstige waarde van het bouwwerk was, is, en kan zijn.
3
4
Aanleiding
Transformatie en herbestemming
Het Gerrit Rietveld College is vanwege haar architectonische vormtaal en programma een beeldbepalend pand
dat een kenmerkend onderdeel vormt van het stadsgezicht in de gemeente Utrecht. Opvallend aan de school is
de ruimtelijke opzet, de glazen erkers en trappenhuizen.
Met de komst van de nieuwbouwschool waar het Gerrit Rietveld College zich zal vestigen, komt het huidige
gebouw leeg te staan. Op de huidige plek moet er ruimte gemaakt worden voor ongeveer 80 woningen. In
het kader van herbestemming van oude gebouwen en behoud van cultureel erfgoed, wordt onderzocht of het
huidige gebouw kansen biedt voor hergebruik en transformatie naar woningen.
5
cornelis elffers
Cornelis Elffers werd geboren op 18 september 1898 in Rotterdam en kwam uit een gezin met 11 kinderen.
Verschillende van hen werden werkzaam op het gebied van de beeldende kunsten. Vanaf 1914 volgt Elffers
naast zijn werk gedurende 6 jaar de avondopleiding MTS, en daarna de Academie voor Beeldende Kunsten te
Rotterdam.
Voor de oorlog heeft Elffers een reeks belangrijk gebouwen gerealiseerd, zoals een nieuwe fabriek voor
Schop’s Vleeschwaren, een tehuis voor bejaarde zeelieden in Egmond aan Zee en het bankgebouw NHM aan de
Blaak te Rotterdam.
Na de oorlog werkte Elffers aan een reeks kleine en grote opdrachten, waaronder een aantal scholen, kerken,
fabrieken en kantoorgebouwen. De kroon op zijn werk was de Economische Hogeschool Rotterdam. Kenmerkend
voor Elffers is de functionele stijl, met een zichtbaar betonskelet waarin uitgekiende maatverhoudingen
en rechte vlakken belangrijk zijn. De strakheid van de gevels, werd voortgezet in de rationele, praktische
plattegronden. Het interieur was in de architectuur van Elffers altijd het uitgangspunt. Hij besteedde veel
aandacht aan de inrichting.
Zijn evenwichtig ontwikkelde stijl is een zeer mooie, duidelijke afspiegeling van een halve eeuw architectuur. Hij
verwerkte de heersende tijdsgeest op persoonlijke wijze in zeer degelijke, solide bouwwerken.
6
vergelijkbare werken
“Het bouwen voor de jeugd kan ik niet beschouwen als één van de eenvoudigste opgaven, die de architect
worden voorgelegd. Wie nog in herinnering heeft de lokalen, waarin hijzelve getracht heeft zich kennis
te verzamelen, ziet het als een schone opdracht een plan te ontwerpen en te realiseren van een
gebouw, waarin niet alleen op juiste wijze onderwijs wordt gegeven en dat daarvoor beschikt over de
juiste outillage, doch dat bovendien door een sfeer van blijheid wordt gekenmerkt, een sfeer, waarin de
persoonlijkheid zich harmonisch kan ontwikkelen en die voor de leerlingen de schooltijd maakt tot een
genoegen.”
Voor Cornelis Elffers was het bouwen van scholen een van de meest geliefde opdrachten.
De plattegronden van de scholen zijn zeer leesbaar en logisch. Meestal worden vier verschillende functies
ondergebracht in vier vleugels. De leslokalen en de hoofdingang zitten in de hoofdvleugel. Dwars hierop, naast
de hoofdingang, staan de directievleugel, praktijklokalen en de gymzaal.
Zoals de meeste van zijn gebouwen, zijn de scholen grotendeels opgebouwd uit een gewapend betonskelet.
8
9
Reformatorisch college, Zaandam
Zuidoostzijde
Westgevel van de lokalenvleugel aan binnenhof
10
begane grond
11
Christelijk Lyceum ,Voorburg
Noordgevel met gevelplastiek door Dick Elffers
Zuidwest gevel
12
begane grond
13
Jan van Nassaukweekschool, Utrecht
Oostgevel
Ontvangsthal
14
begane grond
15
historische betekenis van de school
Ontstaansgeschiedenis
De vier vleugels van het Reformatorisch College Blaucapel omsluiten het binnenhof. De noordvleugel heeft drie
verdiepingen, de drie andere vleugels hebben één overkragende verdieping gesteund door pilaren. Het was niet
eenvoudig om deze originele vormgeving te realiseren binnen het beperkte budget eigen aan de scholenbouw.
16
17
Het pand
architect: Cornelis Elffers
bouwjaar: 1960/65
bouwterrein: 19.000m2
bebouwd oppervlak: 3.630m2
vloeroppervlak: 9.600m2
Rond 1965 opende het Reformatorisch College Blaucapel, nu Gerrit Rietveld Collge haar deuren voor ruim 1000
schoolkinderen.
De interne organisatie van het schoolgebouw was vernieuwend voor de jaren '60. De ruimtes werden
gegroepeerd rondom een binnenhof, welke symbool staat voor de schoolgemeenschap.
De theorielokalen zijn ondergebracht in een vleugel van vier lagen, De praktijklokalen, schoolzaal en
gymnastiekzaal werden ondergebracht in vleugels van twee lagen.
18
19
20
21
detail hoofdtrappenhuis
22
kapel
D. Elffers - kinderfantasieen
kunstwerken
Er bevinden zich vier kunstwerken in het Gerrit Rietveld College
1. vier losse glas-in-loodramen van J. Overbeeke.
2. een geëtst raam van J. Overbeeke.
3. een groot glas-in-loodraam van G. Kristensen.
4. een tegeltableau van D. Elffers aan de buitenzijde van de fietsenstalling.
D. Elffers - kinderfantasieen
G. Kristensen - psalm 150
J. Overbeeke - christelijke symbolen
het huidige gebouw
Een nieuwe kans voor een bijzonder gebouw
Het Gerrit Rietveld College krijgt een nieuw onderkomen. Hierdoor komt het gebouw van Elffers vrij te
staan. De gemeente wil het huidige schoolgebouw in de wijk Tuindorp-Oost slopen zodra de nieuwe school
die nu in aanbouw is, opgeleverd wordt. Op het terrein van de huidige school, komen vanaf 2015 woningen en
voorzieningen.
27
stedenbouwkundig programma van eisen
Tuindorp is een geliefde woonwijk, zoals blijkt uit de vraag naar woningen in deze wijk. Vooral voor
eengezinswoningen is veel belangstelling.
Volgens het nieuwe bestemmingsplan, kunnen er circa 80 woningen gerealiseerd worden, waarbij het accent ligt
op eengezinswoningen in de middeldure en dure koop.
Het programma bestaat uit:
- circa 65% eengezinswoningen
- circa 35% meergezinswoningen
- Circa 1200m2 publieke voorzieningen
- circa 30% van de woningbouw zal gerealiseerd worden in de sociale sector.
- circa 180 parkeerplaatsen
huidige situatie
situatie nieuwbouw woningen
situatie herbestemming schoolgebouw
29
invullingsvoorstel: Behouden
Dit voorstel gaat uit van geheel behoudt van het huidige gebouw ensemble. De functionele en systematische
indeling van de plattegrond ontworpen door Elffers, maakt herbestemming van schoolgebouw naar woongebouw
kansvol.
Het gebouw wordt verkaveld in 78 woningen, van verschillende typologieën, uitlopend van maisonnettes gelegen
aan het hof tot seniorenappartementen of starterswoningen.
- 3 grondgebonden eengezinswoningen rondom het hof
- 16 appartementen rondom het hof
- 60 appartementen in het hoge bouwdeel.
- 390m2 voor publiektoegankelijke doeleinden
- 28 parkeerplaatsen op terrein exclusief parkeerplaatsen aan de straat
30
142m2
142m2
142m2
80m2
publiek programma
180m2
110m2
120m2
700m2
143m2
90m2
hal
begane grond - 20 woningen
woonkamer
loggia
142m2
80m2
80m2
90m2
100m2
hal
woonkamer
eerste verdieping - 26 woningen
loggia
mogelijke indeling appartement 80m2
ontsluiting
publiek programma
grondgebonden eengezinswoningen
appartementen
tweede & derde verdieping - 30 woningen
31
invullingsvoorstel: uitbreiden
Dit voorstel gaat uit van gedeeltelijke toevoeging op het terrein van het Gerrit Rietveld College. Zo onstaan
er twee hoven. Rondom de hoven zijn de eengezinswoningen gepositioneerd.
Het geheel wordt verkaveld in 66 woningen, van verschillende typologieen:
- 27 grondgebonden eengezinswoningen rondom het hof
- 39 appartementen in het hoge bouwdeel.
- 1040m2 voor publiektoegankelijke doeleinden
- parkeerplaatsen in omgeving langs de wegen oplossen
32
142m2
142m2
142m2
80m2
110m2
170m2
loggia
begane grond - 33 woningen
woonkamer
142m2
142m2
142m2
eerste verdieping - 5 woningen
80m2
hal
mogelijke indeling appartement 142m2
ontsluiting
publiek programma
grondgebonden eengezinswoningen
appartementen
tweede & derde verdieping - 28 woningen
33
34
36
Impressie transformatie
colofon
in opdracht van Cuypersgenootschap
Norman Vervat
van den Berg Kruisheer Elffers Architecten
Pascalle Asgarali
Anneke Heins
Winfried van Zeeland