Transcript De afgelopen anderhalf jaar zijn er maar liefst 90 duurzame

Iedere week een
keurmerk erbij
De afgelopen anderhalf jaar zijn er maar liefst 90 duurzame
keurmerken en –logo’s bij gekomen. In de keurmerkenwijzer van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal staat
nu informatie over 170 stuks op een rij. En dan hebben we
het alleen over de collectieve keurmerken. Daarnaast zijn
er letterlijk honderden fabrikantenlogo’s die er uitzien als
een keurmerk. Wie begrijpt het verschil nog?
plaatsen. Het gaat dan om een combinatie
van een bekend sterk keurmerk en een eigen
logo. Zo heeft Gamma het Klus Bewust logo
en Albert Heijn Puur & Eerlijk. Deze zogenaamde paraplulogo’s van grote winkelketens geven extra aandacht aan duurzame
producten die reeds verantwoorde keurmerken dragen. HEMA pakt het net anders
aan: zij laat de onderliggende duurzame
keurmerken van de verpakking weg terwijl het product hier wel aan voldoet - en
toont alleen nog het eigen embleem. Een
Verantwoorde eieren kopen? Ga er maar
denk hierbij bijvoorbeeld aan gebruik van
sterk merk dat zich verbindt aan duurzame
aanstaan. In de supermarkt wordt je
meststoffen of bestrijdingsmiddelen tijdens
producten. Het zal best betrouwbaar zijn,
geconfronteerd met wel vijftien keur-
de teelt van groenten en fruit. Andere
ondanks dat consumenten de onderliggende
merken, labels en logo’s. Of neem de recent
keurmerken richten zich op de productie-
keurmerken niet meer op de verpakking
gelanceerde duurzame Hollandse Kip van
en afvalfase. Het keurmerk stelt dan heel
terugvinden. HEMA zou wel gek zijn om
Albert Heijn: wat voegt die toe aan de reeds
andere eisen, zoals lichthinder, energiege-
daar risico’s mee te nemen. Maar verwar-
bestaande duurzaamheidskeurmerken op
bruik bij verwerking, transport, afvalver-
rend, dát is het misschien wel.
kipproducten?
wijdering en verpakkingsmateriaal.
Verder zijn er meerdere keuzes mogelijk. Zo
Moeilijk vergelijkbaar
Welke keurmerken zijn er?
kunnen bedrijven zich aansluiten bij sterke
De vraag is natuurlijk of keurmerken
Het feit dat er vrijwel wekelijks een keur-
en bekende duurzaamheidskeurmerken
helpen om de verkoop van duurzame
merk bijkomt, is in beginsel natuurlijk
zoals het EKO-keurmerk, Max Havelaar,
producten te vergroten. Feit is dat de omzet
goed nieuws. Dit geeft aan dat bedrijven in
Beter Leven Kenmerk, FSC of Milieukeur. Een
toeneemt. Volgens de monitor duurzaam
toenemende mate serieus werk maken van
aanzienlijk aantal bedrijven roept echter,
voedsel1 van het LEI Wageningen steeg de
het verduurzamen van hun productketens.
om zich te onderscheiden van concurre-
omzet van duurzaam voedsel in 2013 met
Daar zit tijd, energie en geld in. Erkenning
rende partijen, een eigen logo of keurmerk
gemiddeld 10,8 procent naar een markt-
voor deze investering is logisch. Het product
in het leven. Wellicht hanteren ze net iets
aandeel van 5,5 naar 6,1 procent. Winst
krijgt meerwaarde wanneer er aantoon-
andere, meer c.q. minder strengere criteria
dus. Dankzij of ondanks de veelheid aan
baar stappen zijn gezet op het gebied van
of vinden ze de onafhankelijke, (geaccredi-
duurzaamheidskeurmerken?
milieu, klimaat, arbeidsomstandigheden
teerde) controles te prijzig.
of dierenwelzijn. Maar om zicht te krijgen
Dan is er nog de vraag welk merk de
op de meerwaarde van de verschillende
Eigen embleem
meeste zoden aan de dijk zet. Zo krijgt het
keurmerken is het goed ze in categorieën
Er zijn ook bedrijven die keurmerken
EKO-keurmerk de meeste plussen op het
in te delen. Zo gaat een groot deel van de
samenvatten onder een eigen embleem
gebied van dierenwelzijn. Maar door het
keurmerken over de grondstoffenfase:
om op herkenbare plekken in de schappen
20
Tijdschrift Milieu, september 2014
1 www.monitorduurzaamvoedsel.nl
Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 5-2014, www.vvm.info
Ingrid Aaldijk ([email protected]) is
senior communicatieadviseur bij Milieu Centraal
veel grotere marktaandeel kan de Hollandse
Keurmerkenwijzer
Kip, ondanks de beperkter eisen, wel eens
Alles overziend, pleit Milieu Centraal voor
veel meer impact op dierenwelzijn hebben.
een beperkt aantal keurmerken per product-
Sowieso zijn verschillende duurzaamheids-
groep waar bedrijven zich bij kunnen
criteria moeilijk vergelijkbaar. Zo is dieren-
aansluiten. Voordat het zover is, kunnen
welzijn lastig te vergelijken met klimaat-
we de geloofwaardigheid vergroten door te
impact of arbeidsomstandigheden van
stoppen met nog meer nieuwe keurmerken
boeren in ontwikkelingslanden. Neem de
in het leven te roepen. Plus te zorgen voor
keuze tussen het eten van een gangbare
eerlijke, begrijpelijke, betrouwbare en
kippenbout versus een biologisch stukje bief-
transparante communicatie over de eisen
stuk: qua dierenwelzijn is de biefstuk beter,
en de controle van het keurmerk. Met het
maar voor het verminderen van de klimaat-
oog op dit laatste is het van belang dat een
impact wint toch echt de gangbare kip.
onafhankelijke partij de keurmerken per
productgroep benchmarkt. Milieu Centraal
Misleidende bedrijven
heeft hiervoor de Keurmerkenwijzer2 in
Dan is er het punt van bewuste mislei-
het leven geroepen. Hierbij maken we
ding binnen de keurmerkenwereld. Er zijn
graag gebruik van andere organisaties met
bedrijven die een logo puur vanwege marke-
specifieke deskundigheid, zoals TPAC die
tingdoeleinden op de markt brengen. Het
houtkeurmerken beoordeelt, en het WNF die
duidelijkste voorbeeld hiervan zijn plaatjes
dat voor viskeurmerken doet.
van een dolfijn met de tekst ‘dolfijnvriendelijk gevangen’ op blikjes tonijn. Er zijn zeker
Als deze stappen niet worden genomen,
tien variaties op dit logo. Daarvan is er maar
dreigt het middel in de eigen staart te bijten.
bij één sprake van een erkende milieuor-
Door zowel de veelheid aan keurmerken als
ganisatie als afzender, terwijl ook dit logo
incidentele schandalen en misleiders kan
geen betrouwbare controle kent. Voor het
men het gevoel krijgen dat het niet helpt
merendeel van deze logo’s geldt dat er niet
en toch allemaal één pot nat is. Dit druist
of nauwelijks sprake is van bijvangst van
in tegen het gemeenschappelijke belang
dolfijnen. Daar komt bij dat het logo geen
van de betrokken bedrijven. Zij zetten dit
eisen stelt aan overbevissing van tonijn,
middel immers juist in om de geloofwaar-
noch aan bijvangsten van ander zeeleven.
digheid van de duurzaamheidsclaim op hun
Het is daarom beter om af te gaan op het
producten te vergroten. Uiteraard ook om
betrouwbare MSC-keurmerk voor duurzaam
daarmee de verkoop te vergroten, maar dat
gevangen wilde vis.
is in dit geval juist goed voor mens, dier en
milieu.
Andere voorbeelden van misleiding is het
credo ‘niet getest op dieren’ op cosmeti-
Ingrid Aaldijk
caproducten of het ‘chloorvrij gebleekte
papier’: voor beide geldt dat dit al gangbare
praktijk is in Europa.
2 www.keurmerkenwijzer.nl
Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 5-2014, www.vvm.info
Tijdschrift Milieu, september 2014
21