Transcript Het nut van het e-CF in het onderwijs

e-CF
i
Samenvatting
Volgens de Europese Commissie ontstaat er een groot tekort aan e-skills.
Ervaringen van
de Antwerp
Management
School
Het nut van het e-CF
in het onderwijs
De oplossing: het e-CF-raamwerk. Het e-CF kan
Wat is het nut en de mogelijke toepassing van het e-CF in de
doorstroommogelijkheden tussen
onderwijsinstellingen helpen transparant te
communiceren over hoe ze bijdragen aan de
ontwikkeling van bepaalde competenties en op
welk niveau. Dit maakt het gemakkelijker
om opleidingen te vergelijken en
opleidingen objectiever te verkennen.
onderwijswereld? Een verkenning van de mogelijkheden aan de hand
van het opleidingsaanbod van de Antwerp Management School.
Kim Maes, Pieter Brabants, Steven De Haes
ation to Advance Collegeate Schools of
Business).
Sinds de Industriële Revolutie hebben organisaties de mogelijkheid producten machinaal te
vervaardigen, met een grote efficiëntiesprong
tot gevolg. Volgens een studie van McKinsey1
maakt de maatschappij op dit moment een even
ingrijpende vooruitgang mee dankzij informatietechnologie. Elke dag ervaren mensen deze
verandering via internet, sociale media, tablets
en smartphones. Boeken en citytrips worden
online besteld ten nadelen van de detailhandel
om de hoek. Cloudservices geven organisaties de
mogelijkheid hun bedrijfsprocessen te automatiseren en digitaliseren, data online bij te houden
en bedrijfsapplicaties flexibel af te stemmen op
hun noden. Hierdoor komen zowel individuele
ondernemingen als volledige sectoren terecht in
een digitale economie. Organisaties die niet over
het absorberend vermogen beschikken om hier
op een positieve manier mee om te gaan, zijn
gedoemd te verdwijnen.
informatie / april 2014
E-skills
32
[1]Arthur, W. (2011).
The Second Economy,
McKinsey.
[2] Agoria. (2010). Tien
procent minder ICTstudenten in hoger onderwijs, www.agoria.be.
[3] www.ecompetences.eu/
Een kritische succesfactor in deze digitale transformatie zijn zogenoemde e-skills. Organisaties
hebben behoefte aan mensen die beschikken
over de kennis en professionele vaardigheden om
technologische mogelijkheden te identificeren
en optimaal in te zetten. Toch heeft de Europese
Commissie al in 2007 aan de alarmbel getrokken, omdat toen al een groot tekort dreigde aan
mensen met deze competenties. De instroom in
opleidingen waar bedrijfskundige- en ICT-aspec-
ten gecombineerd worden is ook onvoldoende.
Een noodkreet die ook Agoria in 2010 slaakte,
toen tien procent minder studenten zich hadden
ingeschreven voor Vlaamse ICT-opleidingen2.
Er is een nijpend tekort volgens hen en door het
structurele karakter zullen Vlaamse organisaties
niet langer in staat zijn om in de toekomst stand
te houden in de internationale concurrentiestrijd.
De Europese Commissie heeft hierop ingespeeld
met het oprichten van een taskforce, die geleid
heeft tot de ontwikkeling van het E-Competence
Framework (e-CF)3. Via dit raamwerk wil de
Europese Commissie opleidings- en beroepsprofielen binnen de ICT-arbeidsmarkt stroomlijnen
en standaardiseren.
Om het nut en de toepassing van het e-CF in de
onderwijswereld te bepalen, zullen we vanuit dit
e-CF perspectief het opleidingsaanbod van Antwerp Management School bekijken. Dit opleidingsaanbod is zeer sterk opgebouwd rond de
brugfunctie tussen business en IT en de managementaspecten daarvan. Specifiek gaat het over de
Executive Master of Enterprise IT Architecture
(MEITA) en de Executive Master of IT Governance & Assurance (MITGA). Het MITGA/
MEITA-opleidingsaanbod van de Antwerp
Management School is gericht op professionals
in de praktijk en wordt aangeboden als deeltijdse
‘master of science’-opleidingen gespreid over
twee jaar met 60 ECTS. Beide opleidingen zijn
geaccrediteerd door NVAO (Nederland-Vlaamse
Accreditatie Organisatie) en het AACSB (Associ-
De MITGA- en MEITA-opleiding geeft professionals de mogelijkheid om hun kennis in ITgovernance & -assurance en enterprise­
architecture te verbreden, verder uit te diepen
en toe te passen in de praktijk. De kennisverbredingscomponent integreert beide groepen om te
vertrekken vanuit de strategische fundamenten
van een organisatie. Het richt zich op de nood­
zakelijke leiderschapscompetenties om business
en IT te aligneren en om (IT-enabled) te innoveren en waarde te creëren op een risicobewuste
wijze. Kennis wordt verder uitgediept in specifieke specialisatiegebieden: MITGA richt zich op
een set van IT-governance en managementstructuren, processen en relationele mechanismen
om de IT-gerelateerde organisatie te ontwerpen
en/of te beoordelen, en MEITA laat professionals zichzelf verdiepen in het ontwerpen van een
agile businessarchitectuur, met ondersteunende
bedrijfsprocessen en software. Met behulp van
individuele- en groepsopdrachten en met een
geïntegreerd masterproject toetsen zij theorie
aan de praktijk.
De nauwe verbondenheid van beide opleidingen
brengt professionals uit diverse gebieden op
een unieke manier met elkaar in contact. In een
sfeer van co-creatie kunnen ze leren van elkaars
kansen en problemen via geïntegreerde modules.
Specifieke modules stellen hen in staat zich te
specialiseren en marktgerichte competenties te
ontwikkelen in hun favoriete domein. Figuur 1
toont de opbouw van beide programma’s. Elke
master bestaat uit meerdere modules, waarvan
Figuur 1. Structuur MITGA en MEITA
informatie / april 2014
Opleidingen
33
enkele gemeenschappelijk (bijvoorbeeld IT
Leadership) en enkele afzonderlijke als specialisatiemodules (bijvoorbeeld IT Governance &
Assurance Through COBIT 5; Enterprise Innovation & Engineering).
E-CF in MITGA/MEITA
Het e-CF is een methode om professionele
IT-gerelateerde vaardigheden te beschrijven,
gebruikmakend van een gemeenschappelijk
framework van competenties en competentieniveaus, dat begrepen kan worden in
Europa en daarbuiten. Hierna verkennen wij
de toepassingsmogelijkheden van e-CF in de
onderwijs­wereld aan de hand van de opleiding
van Antwerp Management School. Eerst doen
we dat vanuit het perspectief van de competenties en vervolgens vanuit het perspectief van de
bekwaamheidsniveaus.
informatie / april 2014
Competenties
34
Het e-CF tracht organisaties te voorzien van een
duidelijk inzicht in de nodige e-competenties en
definieert vijf e-competentiegebieden (plannen,
bouwen, uitvoeren mogelijk maken, sturen).
Binnen deze vijf gebieden worden 36 generieke
benodigde competenties gedefinieerd. Voorbeelden van competenties in het gebied ‘plannen’
zijn ‘afstemming van de businessstrategie en de
IT-strategie‘ en ‘management van het dienstverleningsniveau’.
Het e-CF stelt op deze manier organisaties in
staat om de e-competenties beter te begrijpen
zodat ze vandaag kunnen starten met het ontwikkelen ervan. Omgekeerd helpt het e-CF ook
onderwijsinstellingen om op een transparante
manier aan te tonen hoe ze kan bijdragen aan de
ontwikkeling van die competenties in haar opleidingen. Het e-CF geeft namelijk een eenvoudige
structuur om een curriculum of leerdoelen te
vergelijken met de aangereikte competenties.
Figuur 2 toont voor de 36 competenties op
basis van een high-level analyse hoe uitgebreid
deze worden behandeld in de curricula van de
Antwerp Management School (xx = zeer uitbreid;
x = uitgebreid; “ “ = beperkt). Deze eenvoudige
communicatie ondersteunt de initiële doelstel-
Bekwaamheidsniveaus
Het e-CF identificeert voor elk van de 36 competenties ook bekwaamheidsniveaus. Deze
bekwaamheidsniveaus, van niveau e-1 tot en met
e-5, zijn gerelateerd aan de kwalificatienormen
3 tot 8 uit het Europees Kwalificatieraamwerk
(EQF), dat opgesteld werd door de Europese
Commissie in 2008. De bekwaamheidsniveaus
uit het e-CF worden geacht de Europese referentieniveaus te worden in de toekomst.
Specifiek voor de onderwijswereld bieden de
e-CF-bekwaamheidsniveaus een referentiepunt
om te kaderen op welke niveaus specifieke
competenties moeten/kunnen worden behandeld en onderwezen. We nemen het voorbeeld
van ‘Project en Portfolio Management’, één
competentie binnen het gebied ‘Manage’. Deze
competentie kan worden uitgeoefend in e-4
bekwaamheidsniveaus gaande van e-2 tot en
met e-5. Waar niveau e-2 zich beperkt tot louter
projectmatig werken volgens standaard methodologieën, streeft niveau e-5 een strategische
visie na waarbij IT als drijfveer voor verandering
en innovatie kan leiden tot een hogere waardecreatie voor de organisatie. Binnen de MITGA/
MEITA-opleiding wordt voornamelijk de nadruk
gelegd op niveau e-4 en e-5, omdat op deze
niveaus project- en portfoliomanagement een
kritische succesfactor kan worden binnen de
organisatie.
Een tweede toepassing van de bekwaamheidsniveaus is dat dit model onderwijsinstellingen in
staat stelt om curricula op te bouwen gericht
naar specifieke bekwaamheidsniveaus. In het
algemeen richten de MITGA- en MEITAopleidingen zich bijvoorbeeld op het realiseren
van groei in maturiteit naar niveau e-4 en e-5
voor de meeste competenties. Deze bekwaamheidsniveaus richten zich voor elke competen-
tie voornamelijk op management-, beleids- en
leiderschapsvaardigheden en minder op operationele vaardigheden. Dit sluit aan bij de missie
van de Antwerp Management School om betere
beslissingsnemers en sterkere leiders te ontwikkelen, gebaseerd op de waarden van het ‘global
citizenship’. Om dit te kunnen realiseren binnen
deze executive masters, worden er specifieke
toegangsvereisten opgesteld voor deze opleidingen (bijvoorbeeld minimaal aantal jaren relevante
ervaring, reeds beschikken over een master­
diploma, enzovoort) en moet een intakeprocedure doorlopen worden waar onder meer het
analytisch vermogen, de motivatie en doelstelling
van de kandidaten gepeild worden. Op basis van
deze intakeprocedure wordt er gekeken of de
kandidaat de groeisprong naar niveau e-4 en e-5
kan realiseren door het MITGA- of MEITA-traject af te leggen.
Verder laten de e-CF-bekwaamheidsniveaus ook
toe om op een objectievere manier na te denken
over doorstroom tussen verschillende opleidingen. De MITGA- en MEITA-opleidingen richten
zich primair tot werkende professionals die al
een masterdiploma op zak hebben (master-­namasteropleiding). Bachelors met de nodige relevante ervaring kunnen uiteraard tijdens een rijke
loopbaan ook de nodige kwalificaties opbouwen
en dit uitdrukken in de bekwaamheidsniveaus
van e-CF. Op basis van deze analyse kan een
doorstroom naar de MITGA/MEITA-opleiding
gerealiseerd worden of kan indien nodig een
schakelprogramma (eventueel op maat) worden
ontwikkeld om de doorstroom mogelijk te maken.
De Antwerp Management School biedt vanaf
2014 een dergelijk schakelprogramma aan.
Vergelijken en verkennen
In een recente studie stelde de Europese Commissie dat er een groot tekort zal ontstaan aan
e-skills om de digitaliserende economie te laten
draaien. In antwoord hierop heeft de Europese
Commissie het e-CF-raamwerk ontwikkeld
met duidelijk gedefinieerde competenties en
bekwaamheidsniveaus rond e-vaardigheden.
Dit e-CF kan toepassingen hebben in de onderwijswereld, wat we hebben geïllustreerd aan
de hand van twee opleidingen uit de Antwerp
Management School: de Executive Master of
IT Governance & Asssurance en de Executive
Master of Enterprise IT Architecture. Concreet
kan het e-CF onderwijsinstellingen helpen om
transparant te communiceren over hoe ze bijdragen aan de ontwikkeling van bepaalde compe-
MITGA
xx
xx
x
MEITA
xx
x
x
A.4. Product or Project Planning
A.5. Architecture Design
A.6. Application Design
A.7. Technology Watching
A.8. Sustainable Development
xx
x
x
x
x
xx
xx
xx
x
x
B.1. Design and Development
B.2. Systems Integration
B.3. Testing
B.4. Solution Deployment
B.5. Documentation Production
x
x
x
x
x
xx
xx
xx
xx
xx
C.1. User Support
C.2. Change Support
C.3. Service Delivery
C.4. Problem Management
x
x
x
x
D.1. Information Security Strategy Development
D.2. ICT Quality Strategy Development
D.3. Education and Training Provision
D.4. Purchasing
D.5. Sales Proposal Development
D.6. Channel Management
D.7. Sales Management
D.8. Contract Management
D.9 Personnel Development
D.10 Information and Knowledge Management
xx
xx
x
x
A.1. IS and Business Strategy Alignment
A.2. Service Level Management
A.3. Business Plan Development
E.1. Forecast Development
E.2. Project and Portfolio Management
E.3. Risk Management
E.4. Relationship Management
E.5. Process Improvement
E.6. ICT Quality Management
E.7. Business Change Management
E.8. Information Security Management
E.9. IT Governance
xx
x
x
x
x
x
xx
xx
x
x
xx
x
xx
xx
x
x
x
x
x
x
x
x
Figuur 2. Cross-analyse e-CF en MITGA/MEITA
tenties en op welk niveau ze dit doen. Dit maakt
het ook gemakkelijker om opleidingen met elkaar
te vergelijken en om doorstroommogelijkheden
tussen opleidingen op een objectievere manier te
verkennen.
Kim Maes
is onderzoeker Information Systems Management aan
Antwerp Management School. E-mail: [email protected]
Pieter Brabants
is Program Manager IT, Operations & Performance
Management aan Antwerp Management School.
E-mail: [email protected]
Prof. dr. Steven De Haes
is Associate Professor Information Systems Management aan
Antwerp Management School (AMS) en Academic Director
voor de Executive Master in IT Alignment and Governance
(ITAG) Research Center. E-mail: [email protected]
informatie / april 2014
e-CF
i
ling van het e-CF en kan een ideaal vertrekpunt
vormen voor opleidingsverantwoordelijken in hun
zoektocht naar de gepaste opleiding voor collega’s.
Uit deze vergelijking blijkt bijvoorbeeld snel dat de
MITGA/MEITA opleidingen enerzijds een breed
gebied afdekken en ook een gemeenschappelijke
onderbouw hebben (bijvoorbeeld in rubriek A
rond ‘plannen’ met competenties als ‘IS and Business Strategy Alignment’ en ‘product or project
planning’). Anderzijds leggen beide opleidingen
ook verschillende accenten (bijvoorbeeld MEITA
meer elementen in rubriek B omtrent ‘bouwen’,
MITGA meer elementen in de rubrieken D en E
omtrent ‘mogelijk maken’ en ‘sturen’).
35