Transcript Ik zit er mee. Maar hoe kom ik er van af? Het verschil zit in de

26
deBonjo
februari 2014
Aan de slag met schuld en schaamte
Ik zit er mee. Maar hoe kom ik er van af?
en te uiten. Onschuld heeft een betere en comfortabele
plaats in het geheel. Je voelt je eerder schuldig dat je er
niet bent voor de mensen om je heen, bijvoorbeeld voor
je moeder, je vrouw en je kinderen. Je focust dan eerder
op vrijlating dan op herstel. Eerder op de ‘titels’ die je
moet uitzitten om vervolgens door het leven te gaan
met een andere ‘titel’, die van ex-gedetineerde.
‘Schuldig’ luidt het vonnis. Van verdachte word je
gedetineerde. Het vastzitten heeft vaak verregaande
gevolgen; naast het opgesloten zijn, mis je familie en
vrienden en de dingen die normaal zo vanzelfsprekend
zijn. Misschien slaap je slecht, ben je boos of voel je jezelf eenzaam. Het kan zijn dat je deze gevoelens liever
weg stopt en je groot houdt. Wat moet je anders? Een
oplossing is om aan deze gevoelens te werken.
Dader
Er is veel tijd om na te denken en er kunnen gevoelens
van spijt, schuld of schaamte naar boven komen. Soms
zijn er vragen over het slachtoffer en de gevolgen van
het delict voor hem of haar. Voor veel gedetineerden
zijn dit lastige onderwerpen die niet zo maar even besproken worden. Slachtoffer in Beeld geeft in verschillende inrichtingen bijeenkomsten en trainingen aan
gedetineerden die gaan over schuldgevoelens, schaamte en slachtofferschap. Door te praten en na te denken
over deze gevoelens, leer je daar beter mee om te gaan
en kan je een nieuwe, positieve start maken.
De bijeenkomsten zijn gericht op de verwerking van
schuldgevoel. Centraal staat het onderwerp slachtoffers: door te praten, te discussiëren, meningen uit te
wisselen, filmpjes te bekijken en opdrachten te maken.
Je gaat onder leiding van een trainer in een vertrouwelijke setting aan de slag met vragen als; Wat is een
slachtoffer? Wat zijn de gevolgen voor een slachtoffer?
Hoe zit dat met mijn eigen delict? Wat betekent dat
voor mij? Wil ik hier iets mee? Het helpt om zo verantwoordelijkheid te nemen voor de delicten die zijn
gepleegd. Lees hieronder in een blogpost van ex-gedetineerde Jengo Amadi hoe hij daar over denkt (www.
jengoamadi.nl):
istockfoto.com
Onschuld
Nooit eerder heb ik mijzelf gezien als dader van een
misdrijf. Ik ben nooit een dader geweest. Ik zag mezelf
eerder als een overvaller. Toen ik aangehouden werd,
was ik een verdachte. Ingesloten in het Huis van Bewaring kreeg ik de titel van gedetineerde mee. Als veroordeelde werd ik met het parketbusje naar de gevangenis
in Lelystad vervoerd. Het was in een Mercedes-Benz busje
dat niet zo comfortabel was. In PI Lelystad aangekomen
zou ik mijn straf uitzitten als een veroordeelde crimineel,
een gedetineerde, gevangene, maar niet als dader.
In de gevangenis is het knap lastig om schuld te voelen
Dader werd ik pas toen ik een slachtoffer ontmoette.
Volgens de wet was ik al schuldig en strafbaar. Maar de
ontmoeting met een slachtoffer heeft ervoor gezorgd
dat ik anders naar mijzelf ging kijken. Ik was schuldig. In
elke gevangeniscel in Nederland hangt een spiegel. De
spiegel liegt niet en is keihard. Als je langer dan normaal ervoor blijft staan, komt de dader tevoorschijn. Na
die ontmoeting werd ik gedwongen om iets langer in
de spiegel te kijken. Ik ben een dader.
De ‘titels’ vielen weg. Dader zijn werd een feit, een
realiteit. Het was keihard maar nodig. Woorden zoals
begrip, vergeving, berouw, spijt kregen hun betekenis
terug. Niet alleen voor mij, maar ook voor anderen. Ik
kreeg een hand. Ik heb handen geschud met een slachtoffer. En op dat moment waren we twee mensen die
elkaar een hand schudde.
Een vrij man
Als ik door was gegaan als verdachte, gedetineerde,
veroordeelde, en gevangene, zou ik vandaag een exgedetineerde zijn. Maar dat ben ik niet. Ik ben Jengo
Amadi; een vrij man die aan het bouwen is.
Op www.slachtofferinbeeld.nl vind je data en locaties
waar Slachtoffer in Beeld een bijeenkomst verzorgt.
Herstelbemiddeling en Mediation
Het verschil zit in de overeenkomst
Sinds de wetgeving begin 2012 is aangepast, is
mediation in het strafrecht een opkomend begrip in
Nederland. In de vorige Bonjo al aandacht voor resultaten met mediation in Maastricht en een artikel over
slachtoffer-daderbemiddeling. Wat is nou eigenlijk het
verschil?
In Nederland bestaat al ruim zeven jaar de mogelijkheid tot slachtoffer-daderbemiddeling. De werkwijze
van bemiddeling komt grotendeels overeen met
mediation in strafzaken. Beide zijn gericht op herstel,
hebben het doel om tot een dialoog tussen slachtoffer
en dader/verdachte te komen, stellen de menselijke
behoefte centraal en laten partijen zelf bepalen wat er
hersteld wordt en hoe. Beide vormen kunnen ingezet worden bij alle type delicten. Slachtoffer in Beeld
begeleidt beide varianten van herstelrecht. In alle gevallen zijn de bemiddelingen en mediations vrijwillig,
vertrouwelijk en onder begeleiding van een onafhankelijke en professionele bemiddelaar. Bemiddeling en
mediation verschillen op de hierna beschreven drie
punten van elkaar.
schade of over de wijze waarop relaties in de toekomst
met elkaar willen omgaan. De overeenkomst wordt
vervolgens met de rechterlijke macht gedeeld.
Mediation, voor iedereen en overal?
1. Initiatief
Bij mediation in het strafrecht komt het initiatief
voor een bemiddeling meestal vanuit de strafrechtketen (Openbaar Ministerie, ZSM, de rechtbank). Een
slachtoffer of verdachte kan ook zelf een mediation
voorstellen, maar de officier van justitie beslist in
welke mate hij/zij de mediation laat meewegen in
het strafproces. Bij een slachtoffer-daderbemiddeling
nemen slachtoffers of daders (vaak via verwijzers zoals
hulpverleners of begeleiders) zelf het initiatief. In alle
gevallen nemen de betrokkenen vrijwillig deel.
2. Verhouding tot strafproces
Mediation in het strafrecht kan alleen in gang gezet
worden als het strafrechtelijke proces nog niet is afgerond. Om deze reden zal de mediation binnen bepaalde termijnen moeten plaatsvinden. Bemiddelingen
kunnen op elk gewenst moment plaatsvinden, zowel
tijdens het strafproces als daarna, wanneer de betrokkenen de behoefte hebben.
3. Uitkomsten en afspraken
Bij een bemiddeling ligt de nadruk op emotioneel herstel tussen partijen. Bij mediation kiezen partijen waar
het herstel over gaat: zowel materieel als immaterieel
herstel is mogelijk. Bij een mediation kiezen de betrokkenen ervoor om de strafprocedure en/of de uitkomst
daarvan (te proberen) te beïnvloeden. Zij doen dit
door na afloop van de mediation in een overeenkomst
vast te leggen hoe ze de mediation hebben ervaren
en welke eventuele afspraken zijn gemaakt. Dit kunnen bijvoorbeeld afspraken zijn over vergoeding van
Zolang het strafproces nog niet is afgerond, is mediation mogelijk. Dit kan feitelijk overal, er zijn echter bij
zes arrondissementen pilots gaande waar afspraken
met de rechterlijke macht zijn gemaakt om in de periode van november 2013 tot de zomer van 2014 mediation in strafzaken te stimuleren. Dit is bij het parket
in Amsterdam, Noord-Holland, Den Haag, Rotterdam,
Zeeland-West-Brabant en Oost-Brabant. Er zijn geen
criteria gesteld aan het soort zaken, zowel bij lichte als
zware delicten kan mediation plaatsvinden.
Mediation en bemiddeling worden in het belang van
zowel slachtoffer als verdachte/dader ingezet. Uit
onderzoek en ervaring blijkt dat beide partijen baat
hebben bij een actieve rol in het herstel. Voor het
slachtoffer kan het contact genoegdoening opleveren,
voor de dader vaak een gevoel van opluchting. Het is
juist goed als beiden baat hebben bij de bemiddeling.
De tevredenheid na een bemiddeling is dan ook zeer
hoog. Het is aan het slachtoffer om te bepalen of hij/
zij zich in mediation kan vinden of dat hij/zij de voorkeur geeft aan een bemiddeling die parallel aan het
strafrecht plaats vindt.
Meer informatie (ook in detentie) is te vinden op
www.slachtofferinbeeld.nl