‘To serve’: Mannenwerk

het Tijdschrift voor de Politie – jg.71/nr.

/09

De politie en de goede dingen

Essenties van politiewerk

Sjiera de Vries, lector Multicultureel Vakmanschap en Diversiteit, nam in maart deel aan een studiereis naar de VS en Canada. Doel van de reis – georganiseerd door het Landelijk ExpertiseCentrum Diversiteit - was het verkrijgen van inzichten over de manier waarop de korpsen van Toronto, Brooklyn Park (nabij Minneapolis) en Miami omgaan met de diversiteit in hun omgeving. Een impressie.

Sjiera de Vries

‘I k was met name onder de indruk van de sterke nadruk op ‘community policing’. Een term die in alle drie de bezochte korpsen erg letterlijk werd opgevat: steeds weer werd benadrukt dat de belangrijkste politietaak bestaat uit ‘to serve the community’. Het dienen van de gemeenschap, zo zouden we onze taak in Nederland niet snel benoemen. Daar heeft ‘dienen’ al snel iets onderdanigs. Hoewel we anderzijds natuurlijk nog wel regelmatig spre ken van ‘dienders’.‘To serve the community’ betekent onder andere: aan de community (gemeenschap) vragen wat haar problemen zijn, waar zij wil dat de politie prioriteiten legt. Met de gemeenschap oplossingen uitwerken, waarbij de gemeenschap medeverantwoordelijk wordt gemaakt voor die oplossing. Niet overnemen dus, wel ondersteunen, ‘empowerment’.

king in de bezochte steden is samengesteld: zeer divers! En ‘community policing’ vereist wel dat je écht het gesprek aangaat met de bewoners, leert kijken met hun ogen en voelen wat zij belangrijk vinden. Niet gek dan ook dat er stevig geworven wordt onder de bewoners van verschillende bevolkingsgroepen. Bij dergelijk intensief contact is het gewoon heel handig als je de kennis over de groepen letter lijk je organisatie inhaalt. Het mooie is: het werven lukt ook! Zelfs in een stad als Miami, waar men pas begon te werven onder de ‘hispanics’ (vooral gevluchte Cubanen) na nogal uit de hand gelopen rellen. Toch is het daar gelukt om in 20 jaar tijd van een vrijwel wit korps te komen tot een korps dat, net als de bevolking, merendeels gekleurd is. Het recept? ‘Je kunt pas werven in een gemeenschap als men je echt vertrouwt’. Ofwel: goed politiewerk, met veel luisteren en werken aan vertrouwen, als belangrijkste visitekaartje. Ouders moeten er op vertrouwen dat hun zoons bij de politie in goede handen zijn.

Divers samengestelde steden

Wat dat alles met multicultureel vakmanschap te maken heeft? Die vraag is beantwoord zodra je weet hoe de bevol-

Zo zie je dat het zelfs geredeneerd vanuit multi- cultureel vakmanschap mogelijk is groepen uit te sluiten

Hun zoons? Ja, hun zoons, want het gaat toch vooral om mannen bij deze politiekorpsen. Vrouwen zijn sterk in de minderheid, en stromen nauwelijks door. En bij doorvragen bleek ook de afspiegeling van de etnische samenstelling van de bevolking minder goed dan we aanvankelijk dach ten. Waarom? Ach, die Asian community, daar zijn nooit problemen. Dus waarom daar werven, wat heeft dat voor meerwaarde? Zo letterlijk werd het niet gezegd, maar het kwam er wel op neer. Ik vermoed dat voor vrouwen hetzelfde geldt: ze maken te weinig problemen, dus is er geen reden ze op te nemen in het politiekorps. Zo zie je dat het zelfs geredeneerd vanuit multicultureel vakmanschap mogelijk is groepen uit te sluiten. Hoezeer ook onder de indruk van wat ik gezien heb, ik denk dat we maar niet alles moeten overnemen….’

In het najaar verschijnt onder redactie van het lectoraat Multicultureel Vakmanschap en Diversiteit een uitgave met de ervaringen en conclusies van de verschillende deelnemers.

Begin dit jaar verscheen van de hand van Helmoed Wierda een belangwekkend essay over ‘professioneel politiewerk’. Wierda maakt deel uit van de korpsleiding van de regio Kennemerland en behoort tot de kring van politiemensen die zich al enige tijd buigt over wat zij de ‘essenties’ van politiewerk noemt. Daaronder verstaan zij de tijdloze, onvergankelijke, morele en professionele kern van politiehandelen. Eerder verscheen hierover een document van de Ithaka-groep (Wat bezielt politiemensen?).

Prof. dr. P. Tops

Pieter Tops is lid van het College van Bestuur van de Politieacademie, verantwoordelijk voor kennis & onderzoek, en hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg. doelen en belangen. Daarin schuilt een spanning die lastig te hanteren is. Erkenning en hantering van die spanning is onderdeel van goed ontwikkelde politieprofessionaliteit. Dat inzicht zou overigens sterker in de beschouwingen van Wierda en de Ithaka-groep mogen doorklinken, die nu soms wel iets weg hebben van een alleingang van de politie. B ezinning op de essenties van politiewerk past in de voortgaande professionalisering en emancipa tie van de Nederlandse politie. Die ontwikkeling is te beschouwen als het afstand nemen van de klassieke, instrumentele visie op politiewerk. Daarin is de politie het betrekkelijk neutrale en willoze instrument van de heersende politieke macht. De politie doet wat de poli tiek wil, en doet dat naar beste vermogen, zo luidt de kern van deze benadering. Daarvoor is vakmanschap nodig, zo constateert Wierda, maar dat is niet hetzelfde als professio naliteit. Vakmanschap gaat over de dingen goed doen, pro fessionaliteit over het doen van de goede dingen. Dat laatste is in de politie nog onderontwikkeld. Volgens Wierda en de zijnen moet de politie een eigen visie ontwikkelen op wat die goede dingen zijn. Daarvoor mag zij niet alleen afhanke lijk zijn van haar politieke opdrachtgevers. Een eigen invul ling van politieprofessionaliteit en een daarmee samenhan gende politie-ethiek is nodig.

Wierda constateert dat de politie in dat opzicht achterloopt op bijvoorbeeld de krijgsmacht of de medische beroepen. Dat lijkt mij een terechte constatering. Het is een belang wekkende vraag waarom dat zo is. Het antwoord ligt ver moedelijk in de altijd wat ingewikkelde en dubbele relatie van de politie tot het bevoegd gezag. Dat bevoegd gezag wil wel een professionele en intelligente politie, maar dan toch alleen wanneer die volstrekt loyaal is aan zijn politieke Dat neemt niet weg dat Helmoed Wierda een buitengewoon belangrijk onderwerp heeft aangesneden. Het is van groot belang dit de komende tijd verder te bespreken en in te vullen. Een instrumentele kijk op het politiewerk ligt altijd weer op de loer, en zal in de komende jaren van enerzijds bezuinigingen en anderzijds politieke turbulentie zomaar weer dominant kunnen worden. De politie moet hier haar antwoord op klaar hebben, en een verdere omschrijving en ontwikkeling van politieprofessionaliteit is daar belangrijk in. Dat moet gebeuren zonder enige twijfel te wekken aan haar principiële loyaliteit aan het bevoegde gezag. Voor de Politieacademie ligt hier een speciale verantwoor delijkheid. In zekere zin is zij de uitdrukking van de eman cipatie van de Nederlandse politie. Zij heeft de opleiding van de Nederlandse politie omgezet van een reeks bedrijfs scholen in een volwaardige beroepsopleiding, gevoed door eigen vormen van kennis en onderzoek. Die positie is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Het is daarom terecht dat Wierda in zijn analyse een speciale rol toekent aan de Politieacademie. Zij zal het instituut moeten zijn dat in belangrijke mate de professionele en ethische codes voor de Nederlandse politie mee ontwikkelt en uitdraagt, zowel in de werving van politiemensen, in het opleiden ervan als in de ontwikkeling van kennis en onderzoek. Die uitdaging zal de academie de komende tijd, samen met de politie en het openbaar bestuur, stevig moeten oppakken. Een uitnodiging richting Wierda is uitgegaan.

Reageren? Mail: [email protected]. Helmoed Wierda, Essenties van politiewerk, de schijnwerper op professio neel politiewerk, Haarlem 2009.