Transcript OSMANLI YENİLEŞME HAREKETLERİ OSMANLI GERİLEME DEVRİ (XVIII. Yüzyıl Osmanlı Devleti) ÖZGÜR GÜVERCİN 7.Sınıf SOSYAL BİLGİLER Neden GERİLEME?   Osmanlı toprak kayıpları başlamıştır. Avrupa ilerlemiş ve Osmanlı geri kalmıştır. GENEL ÖZELLİKLER: Karlofça.

OSMANLI YENİLEŞME
HAREKETLERİ
OSMANLI
GERİLEME DEVRİ
(XVIII. Yüzyıl Osmanlı Devleti)
ÖZGÜR GÜVERCİN
7.Sınıf SOSYAL BİLGİLER
Neden GERİLEME?


Osmanlı toprak kayıpları başlamıştır.
Avrupa ilerlemiş ve Osmanlı geri kalmıştır.
GENEL ÖZELLİKLER:
Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybedilen yerleri
geri almak.
 Toprakların alınamayacağı anlaşılınca savunmaya
geçilmiştir.
 İlk defa LALE Devrinde Avrupa örnek alınarak
yenilikler yapılmaya başlanmıştır.
 Askeri başarısızlıklardan dolayı Askeri ıslahatlara
ağırlık verilmiştir.

Yapılan yeniliklere karşı çıkanlar, yenilikçi padişah ve
devlet adamlarını “dinsizlikle” suçlayıp öldürmüşlerdir.
 Dönemin sonlarına doğru “denge politikası” takip
edilmeye başlamıştır. (Güçlü devletlerin desteği ile
toprak bütünlüğünü korumak)
SAVAŞLAR

Batıda
Rusya, Avusturya,
Venedik
Doğuda
İran
AVUSTURYA
RUSYA
OSMANLI GERİLEME
DÖNEMİ SAVAŞLARI
İRAN
VENEDİK
XVIII. Yüzyıl RUS siyaseti
(Çar Deli Petro ile)
 Kırım’ı ele geçirmek,
 Karadeniz’e çıkmak,

Balkanlardaki Ortodoksları himaye altına almak,
 Panslavist
Politika,
 Lehistan üzerinde egemenlik kurmak,
Boğazları ele geçirmek (İstanbul ve Çanakkale),
 Akdeniz’e inmek (Sıcak denizlere ulaşmak),
 Hammadde ve pazar bulmak,
 Avrupa devletleri ile yarışabilecek duruma gelmek.

RUSYA
KIRIM
OSMANLI
XVIII. Yüzyıl Islahatları (Genel Özellikleri):

Sorunların gerçek nedenlerine inilerek çözüm
aranmıştır.(Sebebi: 1.Avrupa karşısında alınan yenilgiler ve
toprak kayıpları. 2.XVII.Yüzyıl yeniliklerinin yeterli
olmadığının görülmesidir)

Batı’nın siyasi ve askeri alanda üstünlüğü kabul
edilmiştir.
Batılı anlamda ilk ıslahatlar, Pasarofça antlaşmasından
sonra yapılmıştır. (Lale devri)


Batılılaşma hareketleri özellikle askeri alanda
yoğunlaşmıştır.

Ulema ve Yeniçeriler ıslahatlara karşı olmuşlardır.
Nevşehirli Damat
İbrahim Paşa
1718 Pasarofça
Antlaşması
hazırlayıcısıdır?
III.
Ahmet
Padişahıdır?
başlangıcıdır?
Sağlık alanında
Siyasi
alanda
Sanayii alanında
Kağıt ihtiyacı
için
LALE DEVRİ
Yenilikleri
Mimari alanda
Yenilikleri
İstanbul’da çıkan
yangınlar için
Eğitim alanında
1727’de İbrahim
Müteferrika tarafından
sonudur?
1730 Patrona
Halil İsyanı
şairidir?
Nedim
LALE DEVRİ (1718-1730):
 Pasarofça
Antlaşması ile Patrona Halil
İsyanı arasındaki dönem LALE devridir.
 Padişah: III.Ahmet
 Sadrazam: Nevşehirli Damat İbrahim Paşa
 Genel Özellik: Saray halkı ve çevresi zevk
ve sefa içinde iken halk sefalet içinde idi.
DOLMABAHÇE SARAYI
LALE BAHÇESİ
LALE DEVRİ ISLAHATLARI
 Avrupa’ya ilk defa geçici elçilikler gönderildi. (Amaç:
Avrupa’daki gelişmeleri yakından takip edebilmektir)
 İlk Türk matbaası kurulmuştur. (Daha önce Fatih
zamanında azınlıklara ait matbaa vardı)
 Matbaanın Osmanlı’ya geç gelmesi hattatların karşı
çıkmasından dolayıdır. Matbaa geldikten sonrada dini
kitapların basılması yasaklanmıştır. Dini kitapları
hattatlar yazmıştır.
 Yalova’da

kağıt fabrikası açılmıştır.
Yeniçerilerden itfaiye bölüğü (tulumbacı) kuruldu.
 Çiçek
aşısı uygulandı. Sivil mimari gelişti.
Lale Devri’nin Sonu Patrona Halil İsyanı (1730)
Nedenleri:
 İran savaşlarının başarısızlıkla sonuçlanması.
 Vergiler ve salgın hastalıkların artması.
 Yöneticilerin lüks yaşamına karşılık halkın yoksul
olması.
 İsrafların artması.
NOT: Patrona Halil İsyanı, devlet düzenini
değil, yönetimdeki kişileri değiştirmeye
yöneliktir.
III.SELİM DÖNEMİ (NİZAM-I CEDİT)
 Nizam-ı Cedit = Yeni Düzen demektir.
 Devlet
adamlarından layihalar (raporlar)
istenmiştir. Bu raporların çoğu askeri nitelikli
olduğu için, III.Selim yenilikleri çoğunlukla
askeri nitelikli olmuştur.
Yeniçeri ocağına talim zorunluluğu getirilmiştir.
 Nizam-ı Cedit adıyla yeni bir ordu kurulmuştur.

 Nizam-ı
Cedit ordusunun ihtiyaçlarını
karşılamak amacı ile İrad-ı Cedit hazinesi
kuruldu.
III.SELİM
NİZAM-I
CEDİT
YENİLİKLERİ
 Önemli
ülke başkentlerinde daimi(sürekli)
elçilikler kurulmuştur.(Paris,Viyana,Londra, Berlin)
 III.Selim, Kabakçı Mustafa İsyanı ile tahttan
indirilmiş ve yerine IV.Mustafa geçirilmiştir.
NOT: Bu isyan devlet düzenini değil yönetimdeki
kişileri değiştirmeye yöneliktir.
NOT: Yeniçerilerin ölümüne neden
oldukları son padişah III.Selim’dir.
*** İLK Devlet Matbaası (Matbaa-i
Amire) kuruldu.
İLKLER
LALE DEVRİ’NDE:
İlk kez Avrupa örnek alınarak yenilik yapıldı.
İlk çiçek aşısı ve itfaiye bölüğü kuruldu. (tulumbacılar)
İlk kez mimaride Avrupa tarzı evler yapıldı.
İlk kez Avrupa’ya geçici elçilikler yollandı.
KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI İLE:
Rusya’ya ilk kez Kapitülasyon verildi.
Halkı Müslüman olan bir yer kaybedildi. (Kırım)
Karadeniz Türk gölü olmaktan çıktı.
Osmanlı ilk kez savaş tazminatı verdi.
*** Avrupa tarzı ilk okul (Kara Mühendishanesi)
*** Avrupa’dan ilk kez uzman getirildi. (I.Mahmut)
Lale Devri’nde;
-
İlk Türk matbaası kurulmuştur.
Kağıt fabrikası açılmıştır.
-
Avrupa başkentlerine elçiler gönderilmiştir.
-
Buna göre Lale Devri’nin Osmanlı Devleti’nde
aşağıdakilerin hangisinde bir değişmeye yol açtığı
söylenebilir? (2001)
A. Ordunun yenilenmesine
B. Ticaretin yaygınlaşmasına
C. Düşünsel ve kültürel yapının gelişmesine
D. Eyaletlerin yeniden yapılanmasına
Lale Devri’nde;
-
İlk Türk matbaası kurulmuştur.
Kağıt fabrikası açılmıştır.
-
Avrupa başkentlerine elçiler gönderilmiştir.
-
Buna göre Lale Devri’nin Osmanlı Devleti’nde
aşağıdakilerin hangisinde bir değişmeye yol açtığı
söylenebilir? (2001)
A. Ordunun yenilenmesine
B. Ticaretin yaygınlaşmasına
C. Düşünsel ve kültürel yapının gelişmesine
D. Eyaletlerin yeniden yapılanmasına
Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri
yeniliklerinden biri değildir?
A. Çiçek aşısının uygulanması
B. Yeni kütüphanelerin açılması
C. Barutun ateşli silahlarda
kullanılması
D. İlk matbaanın açılması
Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri
yeniliklerinden biri değildir?
A. Çiçek aşısının uygulanması
B. Yeni kütüphanelerin açılması
C. Barutun ateşli silahlarda
kullanılması
D. İlk matbaanın açılması
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı
toplumunda görülen eğlence
türlerinden biri değildir?
A. Cirit oyunu
B. Yağlı güreşler
C. Karate turnuvaları
D. At yarışları
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı
toplumunda görülen eğlence
türlerinden biri değildir?
A. Cirit oyunu
B. Yağlı güreşler
C. Karate turnuvaları
D. At yarışları
Lale Devri aşağıdaki
olaylardan hangisi ile sona
ermiştir?
A. Kabakçı Mustafa İsyanı
B. Yunan İsyanı
C. Sırp İsyanı
D. Patrona Halil İsyanı
Lale Devri aşağıdaki
olaylardan hangisi ile sona
ermiştir?
A. Kabakçı Mustafa İsyanı
B. Yunan İsyanı
C. Sırp İsyanı
D. Patrona Halil İsyanı
OSMANLI
DAĞILMA DEVRİ
PADİŞAHLAR
II.Mahmut
Abdülmecit
Abdülaziz
V.Murat
II.Abdülhamit
V.Mehmet Reşat
VI.Mehmet Vahdettin
(1808-1839)
(1839-1861)
(1861-1876)
(1876-1876)
(1876-1909)
(1909-1918)
(1918-1922)
DENGE POLİTİKASI İLE;
Osmanlı’nın,
Acizliği,
Zor duruma düştüğü,
Ezeli rakipleriyle bile ittifak yapacak
duruma düştüğü,
Bu politika ile yaklaşık 100 yıl daha yaşadığı
anlaşılmalıdır.
NOT: Geleneksel İngiliz siyasetine
göre yıkılan yada güçlenen Osmanlı
işlerine gelmiyordu. Zayıf Osmanlı
isteniyordu. “Hasta Adam” tabir
ettikleri Osmanlıyı gerektiğinde
Fransa ve Rusya’ya karşı
desteklemişlerdir.
II.MAHMUT DÖNEMİ
ISLAHATLARI
Islahatların en yoğun olduğu dönemdir.
 Her alanda ıslahat yapılmaktadır.
 Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması ile ıslahatlar hıza
kazanacaktır.
 Sekban-ı Cedit Ocağı kuruldu. Eşkinci Ocağı
kurulmuştur.

NOT: Her iki ocak Yeniçeri isyanları ile kapanacak.
 Vaka-i Hayriye ile Yeniçeri Ocağı kaldırıldı ve yerine
Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kuruldu.
(1826)
 İlk nüfus sayımı yapıldı. (sadece
erkekler sayıldı)
Yorum: Asker kaynağını tespit için
yapılmıştır. Osmanlı resmi kayıtlarına da
(vergi defterlerine) sadece erkekler
yazılmıştır. Çünkü vergi veren kesim
erkeklerdir.
Müsadere usulü kaldırıldı.
(Özel mülkiyet güvence altına alınmış oldu.
İnsan hakları açısından önemlidir)
Divan-ı Hümayun kaldırıldı.
 Bakanlık (Nazırlık) Sistemi getirildi.
 Hükümet, “Heyet-i Vükela” adını almıştır.
(Meclis-i Has-ı Vükela)

 İlk
posta teşkilatı ve karantina teşkilatı.
 Polis teşkilatı kuruldu.
 Köy ve mahalle muhtarlıkları oluşturuldu.
 İlk resmi gazete yayınlandı-1831. (Takvim-i
Vakayı)
 Tımar sistemi kaldırıldı.
ESKİ
Yeniçeri Ocağı
Tımar, Zeamet
Divan
Ayanlık
Dini kıyafet
Tımar beyi, Kadı
Müsadere
Sadrazam
Reisülküttab
YENİ
Asakir-i Mansure-i
Muhammediye
Maaş
Bakanlık (Nazırlar)
Valilik
Fes, Pantolon
Muhtarlık
Özel mülkiyet
Başvekil
Hariciye Nazırı
GAZETELER
 Takvim-i
Vakayı (1831)
 Ceride-i Havadis (1840)
 Tercüman-ı Ahval (1860)
 Tasvir-i Efkar (1862)
Tanzimat Fermanı
(Gülhane Hattı Hümayunu):
SEBEPLER:
 Azınlık
ayaklanmalarını engelleyerek
Osmanlı İmparatorluğunda dağılmayı
engellemek,
 Rusya’nın
ve Avrupa devletlerinin,
Osmanlı iç işlerine karışmasını
önlemek.
TANZİMAT FERMANI’NIN MADDELERİ:
 Müslüman ve gayrimüslim tüm uyruklar ırz, namus,
can, mal özgürlüğüne ve güvenliğine kavuşturulacak,
 Vergiler, herkesin gelirine göre düzenli bir şekilde
toplanacak,
 Müslüman ve gayrimüslim tüm halkın askerlik yapması
kararlaştırarak cizye vergisi kaldırılmıştır,
 Kanunlar önünde herkes eşit sayılacak,
 Mahkemeler açık yapılacak.
Önemi: Padişahın yetkileri yasalar karşısında ilk kez
sınırlanmıştır. (Hukuk devleti olma yolunda ilk aşama)
 Osmanlıda insan haklarına yönelik ilk ıslahat
programıdır.
Islahat Fermanı (28 Şubat 1856):
Azınlıklara din ve mezhep özgürlüğü tanınacak,
 Azınlıklara okul, kilise, hastane açma yetkisi
verilecek,
 Gayrimüslimleri küçük düşürücü sözler
kullanılmayacak (örnek:gâvur),
 Hıristiyanlar da devlet memuru olabilecek ve
istediği okula gidebilecek,
 Askerlik için “bedel-i nakdi” uygulaması
getirilecek,
Önemi: Dış baskı ürünüdür.
 Daha çok gayrimüslim haklarını koruma amacı
vardır.

I.Meşrutiyet’in ÖNEMİ:
Parlamenter yönetime geçildi.
Halk yönetime katıldı.
Seçme seçilme hakkı geldi.
Anayasal düzene geçildi.
(Kanun-u Esasi)
Osmanlıcılık fikri etkili olmuştur.
Padişahın Yetkilerini
Sınırlandıran Belgeler:
Sened-i İttifak(1808)
Sözleşme ile,
Tanzimat ve Islahat
Fermanla
(Kendi kendine)
(1839-1856)
Meşrutiyet
(1876-1909)
Kanun-i Esasi
(Anayasa ile)
1. Vakayı Hayriye hangi padişah döneminde
olmuştur?
2. Nizam-ı Cedit yeniliklerini hangi padişah
yapmıştır?
3. İrad-ı Cedit hazinesi hangi padişah döneminde
kuruldu?
4. Tanzimat ve Islahat Fermanları hangi padişah
döneminde ilan edildi?
5. I.Meşrutiyeti ilan etmeye ikna edilen ve bunu ilan
eden padişah hangisidir?
6. II.Meşrutiyeti hangi padişah ilan etti?
III.SELİM
II.MAHMUT ABDÜLMECİT
II.Abdülhamit
Kaime: Kağıt para.
İdadi: Osmanlı’da lise seviyesindeki okul.
Hariciye: Dış işleri.
Hars: Kültür.
Endaze: Eski sistemde, 65 cm boyundaki
uzunluk ölçüsüdür.
Düyun: Borçlar.
Dersaadet: İstanbul.
Meşveret (Danışma) Meclisi: Yenilik
hareketlerini sağlam temele oturtmak için
oluşturulan meclistir.
Layiha: Meşveret meclislerinde görüşleri alınan
devlet adamlarının görüşlerinden oluşan
“rapor”.
Dahiliye: İç işleri.
Bank-ı Dersaadet: İlk Osmanlı bankasıdır.
Çar: Rus imparatorlarının kullandığı unvandır.
II.Mahmut’un, Asakir-i Mansure-i
Muhammediye’yi kurması aşağıdaki
alanlardan hangisine ihtiyaç
duyulduğunun göstergesidir? (1998)
A. Hukuk
C. Yönetim
B. Askerlik
D. Eğitim
II.Mahmut’un, Asakir-i Mansure-i
Muhammediye’yi kurması aşağıdaki
alanlardan hangisine ihtiyaç
duyulduğunun göstergesidir? (1998)
A. Hukuk
C. Yönetim
B. Askerlik
D. Eğitim
II.Mahmut zamanında,
I. İstanbul’da ilköğretim zorunlu olması kabul
edildi.
II. Yüksekokullara öğrenci yetiştirmek amacıyla
Rüştiye okulları açıldı.
III. Avrupa’ya öğrenci gönderdi.
Bunlar Osmanlı Devleti’nin hangi alanda
gelişmeye öncelik verdiğinin bir belirtisidir?
A. Ekonomik
B. Askeri
C. Eğitim
D. Hukuk (2005)
II.Mahmut zamanında,
I. İstanbul’da ilköğretim zorunlu olması kabul
edildi.
II. Yüksekokullara öğrenci yetiştirmek amacıyla
Rüştiye okulları açıldı.
III. Avrupa’ya öğrenci gönderdi.
Bunlar Osmanlı Devleti’nin hangi alanda
gelişmeye öncelik verdiğinin bir belirtisidir?
A. Ekonomik
B. Askeri
C. Eğitim
D. Hukuk (2005)