Transcript YAPISINA GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ YAPISINA GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ BASİT CÜMLE BİRLEŞİK CÜMLE SIRALI CÜMLE BAĞLI CÜMLE.

YAPISINA GÖRE CÜMLE
ÇEŞİTLERİ
YAPISINA GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ
BASİT CÜMLE
BİRLEŞİK CÜMLE
SIRALI CÜMLE
BAĞLI CÜMLE
BASİT CÜMLE
•
•
•
•
Gömleğindeki leke çıkmamış.
İki tepenin arasından güneşi görüyorum.
Kiraz ağacı dallarını eğmiş.
Koşarak sınıfa girdi.
• Yukarıdaki cümlelerdeki fiil kökenli sözcük
sayısını belirtiniz.
• İçerdiği yargı sayısı bakımından
diğerlerinden farklı olan cümleyi belirtiniz.
Basit Cümle: Tek bir yargı içeren, içinde
yan cümlecik ya da iç cümle bulunmayan
cümlelere basit cümle denir.
Pamuk işçileri erkenden yola çıktılar.
yüklem
BİRLEŞİK CÜMLE
BİRLEŞİK CÜMLE
GİRİŞİK BİRLEŞİK C.
KOŞULLU BİRLEŞİK C.
İÇ İÇE BİRLEŞİK C.
Kİ’Lİ BİRLEŞİK C.
GİRİŞİK BİRLEŞİK CÜMLE
•
•
•
•
Oraya gitmek, tehlikelidir.
Dün seyrettiğimiz filmi, kimse beğenmemiş.
Evi güzelce temizleyerek, eşyaları yerleştirdik.
Deveyi yardan uçuran, bir tutam ottur.
• Yukarıdaki cümlelerdeki fiilimsileri bulunuz.
• Bu cümlelerde kaçar tane yargı vardır?
• Girişik Birleşik Cümle: Bir temel cümleyle
bir ya da birkaç yancümlecikten oluşan
cümlelerdir.
• Yancümlecik:İsim fiil, sıfat fiil veya zarf fiillerle
kurulan ve temel cümlenin anlamına katkıda
bulunan cümleciklerdir.
• Irmağa giden yol, kasabadan kurtulunca, şeftali
1. Yan cümlecik(sıfat fiil, özne) 2.yan cümlecik(zarf fiil, zarf tüm.)
bahçeleri arasından geçerdi.
Temel Cümle
• Bir tabakta 7 tane portakal var. Bu
portakalları, 7 çocuğa birer tane bütün
portakal vererek paylaştırın ve hâlâ tabakta
bir portakal kalsın?
• Aşağıdaki cümleleri yapısı bakımından
inceleyerek türünü belirtiniz.
•
•
•
•
Çalışan kazanır.
Kitap okumak bizi cahillikten kurtarır.
Buraya orman yolundan geldik.
Ödevini yapınca, dışarı çıkabilirsin.
KOŞULLU BİRLEŞİK CÜMLE
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir
yargının gerçekleşmesi şarta bağlıdır.
• Sesimi duyunca, yanıma koştu.
• Bu sınavı kazanırsa, geleceğini garanti altına
alır.
• Hatasını anlayıp, özür diledi.
• Sınıfa gülerek girdi.
• Koşullu Birleşik Cümle: Yancümleciğin
yüklemi koşul kipiyle çekimlenmiş olan
birleşik cümlelerdir.
• Çok parası varsa, yoksullara yardım etsin.
• Yancümlecik(koşul,z.t.)
temel cümle
• Ses duyarsan, bana haber ver.
• Yancümlecik(koşul)
temel cümle
İÇ İÇE BİRLEŞİK CÜMLE
• “Ben bir köy çocuğuyum.” diyordu yabancı.
• Gelirken meyve almayı unutma, demiştim.
• Sen üzülürsün, diye söylemediler.
• Yukarıdaki cümleleri daha önceki örnek
cümlelerle karşılaştırınız.aradaki farkı
belirtiniz.
• Bu cümlelerdeki yancümlecikleri gösteriniz.
• İç içe Birleşik Cümle: Başkasına ya da
bize ait bir cümlenin başka bir cümlenin
içinde tamamlayıcı olarak kullanılmasıyla
oluşan birleşik cümlelerdir.
• Rehber “Beni takip edin.” diye seslendi.
•
Yancümlecik
Kİ’Lİ BİRLEŞİK CÜMLE
• Duydum ki; unutmuşsun gözlerimin rengini.
• Sizi aradım ki; düşüncelerimi açıklayayım.
• Biliyorum ki; sizi hiç unutmayacaklar.
• Yukarıdaki cümleleri inceleyerek, ki’nin
cümlelerdeki görevini açıklayınız.
• Bu cümlelerdeki yancümlecikleri bulunuz.
• Bu cümle türünün diğer cümle türlerinden
farkları nelerdir?
• Ki’li Birleşik Cümle: Yan cümleciğin ki
bağlacıyla kendisinden önceki temel
cümleye bağlanmasıyla oluşan birleşik
cümledir.
• Beni dinle ki, söylediklerimi anlayasın.
• Temel cümle
yancümlecik(Zarf tümleci)
• Anladım ki, onunla anlaşmak çok zor.
• Temel cümle
yancümlecik(nesne)
3.SIRALI CÜMLE
• Siz de biliyorsunuz;o ,kardeşlerinin en küçüğüdür.
• Yemeğini yedi,sofrayı topladı, bulaşıkları yıkadı.
• Dağlarda karlar erimiş, nehirler kabarmıştı.
• Yukarıdaki cümlelerde kaçar tana yargı
vardır?
• Bu yargılar nasıl birbirine bağlanmıştır?
• Yan yana sıralanmış cümleler arasında
anlam bağıntısı var mı?
• Sıralı Cümle: en az iki bağımsız
cümleden oluşan ve aralarında anlam
bağıntısı virgül ya da noktalı virgülle
belirlenen cümlelere sıralı cümle denir.
• Ben onu iyi tanırım; çok dürüst bir çocuktur.
•
1.cümle
2.cümle
BAĞLI CÜMLE
• Sabahı severim , çünkü sabah aydınlıkların
başlangıcıdır.
• Çocuk oyuncağını arıyor, fakat bir türlü bulamıyordu.
• Bir daha aramadınız; demek ki, bizi unuttunuz.
• Yukarıdaki cümleler arasındaki bağlantı nasıl
yapılmıştır?
• Bu cümlelerin sıralı cümlelerden farkı nedir?
• Bağlı Cümle: En az iki bağımsız
cümleden oluşan ve aralarındaki anlam
bağıntısı bağlaçlarla sağlanan cümlelere
bağlı cümle denir.
• Bugün hava çok soğuk, ama biz dışarı çıkmak
•
1. cümle
zorundayız.
bağlaç
2. cümle
• Aşağıdaki cümleleri yapısı bakımından
inceleyerek türünü belirtiniz.
•
•
•
•
•
•
Kitap, en iyi arkadaştır.
Okuldan yürüyerek geldim.
Taze sebze yiyip, bol su içmeliyiz.
Buralara geldim, ama gidemedim.
İlaçlarımı düzenli içtim, iyileştim.
Sizi merak ettim, hemen geldim.
• Çalışmak başarının anahtarıdır.
• Son kalan çocuğa portakal, tabakla birlikte
verilir.