Transcript Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜ Tıp Fakültesi Biyokimya AD Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler • • • • • • • • • Serumda yapılan analizler Plazmada yapılan analizler Tam kanda yapılan analizler İdrarda.

Klinik Biyokimya Laboratuvarında
Yapılan Analizler
Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK
ADÜ Tıp Fakültesi
Biyokimya AD
Klinik Biyokimya Laboratuvarında
Yapılan Analizler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Serumda yapılan analizler
Plazmada yapılan analizler
Tam kanda yapılan analizler
İdrarda yapılan analizler
Feçeste (gaitada, dışkıda) yapılan analizler
Ponksiyon sıvılarında yapılan analizler
Sinovyal sıvıda yapılan analizler
BOS’ta yapılan analizler
Amniyotik sıvıda yapılan analizler
Serumda yapılan analizler 1
Asit fosfataz
Prostatik asit fosfataz
(PAP)
Adenozin deaminaz
Alanin amino
transferaz (ALT, SGPT)
Albümin (Alb)
RT’de 6-12 sa
4oC’de 1 hf
-70oC’de 6 ay
Serumda yapılan analizler 2
Aldolaz (ALD)
RT’de 8 sa
4oC’de 5 gün
-15oC’de 15 gün
Alkalen fosfataz (ALP,
AP) ve izoenzimleri
Amilaz
Serum amiloid A
protein (SAA)
4oC’de 72 sa
-20oC’de 6 ay
-70oC’de
Serumda yapılan analizler 3
Androstenedion
Hemen buz üstüne
Dondurarak saklanabilir
Anjiotensin konverting
enzim (ACE)
4oC’de 1 hf
-20oC’de 6 ay
1-Antitripsin
4oC’de 1 hf
-70oC’de 3 ay
Apolipoprotein A-1
(ApoA-1)
4oC’de 4 gün
-20oC’de 6 ay
Apolipoprotein B (Apo B)
4oC’de 1 hf
-20oC’de 3yıl
Serumda yapılan analizler 4
Aspartat amino transferaz
(AST, SGOT)
Total bilirubin
Işıktan korumalı
Konjuge bilirubin
Işıktan korumalı
Kalsitonin (CT)
Hemen dondurarark 20oC’de saklanabilir
İyonize kalsiyum
Hemen buz üstünde
laboratuvara
Serumda yapılan analizler 5
Total kalsiyum
Karsino embriyonik
antijen (CEA)
2-8oC’de 24 saat
-20oC’de
Seruloplazmin (Cp,
bakır oksidaz)
4oC’de 3 gün
-20oC’de 4 hf
Klorür (Cl)
Total kolesterol
Kolin esteraz (Spsödokolinesteraz,
SChE)
RT’de 6 saat
4oC’de 1 hf
-70oC’de 6 ay
Serumda yapılan analizler 6
Koriyonik
gonadotropin (hCG)
2-8oC’de 24 sa
-20oC’de
Bakır (Cu)
Total kolesterol
C-Peptid
-70oC’de 30 gün
Kreatin kinaz (CK) ve
izoenzimleri
Kreatinin
Klirens testi
Serumda yapılan analizler 7
Dehidroepiandrosteron 2-8oC’de 2 gün
(DHEA)
-20oC’de 2 ay
Dehidroepiandrosteron 4oC’de 2 gün
sülfat (DHEA-S, DHEAoC’de 2 ay
-20
SO4)
Dihidrotestosteron
(DHT)
Dondurarak saklanabilir
Enolaz
RT’de 6-12 sa
4oC’de 2 gün
-20oC’de 6 ay
Nöron spesifik enolaz
(NSE)
2-8oC’de 2 gün
-20oC’de uzun süre
Serumda yapılan analizler 8
Estradiol (E2)
-20oC’de saklanabilir
Serbest estriol ((FE3)
Total estriol (E3)
Estron (E1)
-20oC’de saklanabilir
Ferritin
2-8oC’de 7 gün
-20oC’de 6 ay
-Fetoprotein (AFP)
2-8oC’de 2 gün
-20oC’de 2 ay
Serumda yapılan analizler 9
Folat
4oC’de 24 sa
-20oC’de 2 ay
Fruktozamin
-70oC’de saklanabilir
Gastrin
Hemen dondurarak
-70oC’de saklanabilir
Glukoz
Açlık
Tokluk
Oral glukoz tolerans testi
-Glutamil
transferaz (GGT,
glutamil
transpeptidaz)
Serumda yapılan analizler 10
Total
Heksozaminidaz (N-Asetil
glukozamin, NAG)
Kan 3oC’de pıhtılaştırılmalı
ve santrifüj edilmeli
-20oC’de saklanabilir
Heksozaminidaz A
Kan 3oC’de pıhtılaştırılmalı
ve santrifüj edilmeli
-20oC’de saklanabilir
Heksozaminidaz B
Kan 3oC’de pıhtılaştırılmalı
ve santrifüj edilmeli
-20oC’de saklanabilir
Yüksek dansiteli
lipoprotein
kolesterol (HDL-C)
17-Hidroksi
progesteron (17OHP)
4oC’de 4 gün
-20oC’de 1 ay
Serumda yapılan analizler 11
Serbest insülin
Kan hemen santrifüj edilmeli
Dondurarak saklanabilir
Demir (Iron, Fe)
Total demir bağlama
kapasitesin (TIBC)
İzositrat
dehidrojenaz (ICD)
Laktat dehidrojenaz
(LD, LDH) ve
izoenzimleri
RT’de 6 sa
4oC’de 2 hf
Serumda yapılan analizler 12
Lösin amino
peptidaz (LAP)
-20oC’de 7 gün
Lipaz
Lipoprotein (a)
[Lp(a)]
Düşük dansiteli
lipoprotein
kolesterol (LDL-C)
Magnezyum (Mg)
4oC’de 1 hf
-20oC’de 3 yıl
-70oC’de uzun süre
Serumda yapılan analizler 13
Miyoglobin (Mb)
-15oC’de 2 yıl
5‘-Nükleotidaz (5‘NT)
4oC’de 4 gün
Dondurarak 4 ay
Osteokalsin
Hemen dondurulursa 20oC’de 14 ay
Paratiroid hormon
(Paratirin, PTH)
Kan tüpü buz üzerine
konmalı ve soğukta santrifüj
edilmeli
-20oC’de ve -70oC’de
saklanabilir
Serumda yapılan analizler 14
İnorganik fosfor (Pi)
Plasental laktojen
(PL)
Hemen dondurarak
saklanabilir
Potasyum (K)
Pregnenolon
-20oC’de saklanabilir
Progesteron (P4)
4oC’de 7 gün
-20oC’de 3 ay
Serumda yapılan analizler 15
Prolaktin (PRL)
Prostat spesifik
antijen (PSA)
2-8oC’de 2 hf
-20oC’de uzun süre
Total protein
Protein
elektroforezi
4oC’de 72 sa
-20oC’de 6 ay
Pirüvat kinaz (PK)
Kan hemen satrifüj
edilmeli
Sodyum (Na)
Serbest
testosteron
4oC’de 2 gün
-20oC’de 2 ay
Serumda yapılan analizler 16
Total testosteron
Tirotropin (Tiroid
stimülan hormon,
TSH)
Serbest tiroksin
(FT4)
4oC’de 1 hf
-20oC’de 6 ay
4oC’de 1 hf
Dondurarak 1 ay
4oC’de 1 hf
Dondurarak 1 ay
Total tiroksin (T4)
4oC’de 1 hf
Dondurarak 1 ay
Transferrin
(siderofilin)
4oC’de 72 sa
-20oC’de 6 ay
Trigliseridler (TG)
Serumda yapılan analizler 17
Serbest
triiyodotironin
(FT3)
Total
triiyodotironin T3)
Troponin-I
(kardiyak spesifik)
Troponin-T
(kardiyak spesifik)
Üre azotu (BUN)
Ürik asit
RT’de 1 hf
Dondurarak 1 ay
RT’de 1 hf
-20oC’de 1 ay
-25oC’de 6 ay
-20oC’de 3 ay
Serumda yapılan analizler 18
Vitamin B12
Işıktan korumalı
-20oC’de 8 hf
Vitamin A (Retinol)
4oC’de 4 hf
-20oC’de 2 yıl
Vitamin C
1,25-Dihidroksi Vitamin
D (1,25-Dihidroksi
kalsiferol)
-20oC’de stabil
Vitamin E (-Tokoferol)
4oC’de 4 hf
-20oC veya –70OC’de 1 yıl
Plazmada (EDTA’lı) yapılan
analizler 1
Adrenokortikotropik
hormon (ACTH)
Kan soğuk tüpe alınmalı
Saklanacaksa plazma 15
dakika içinde plastik tüplerde –
70oC’ye konmalı
Aldosteron
-20oC’de 2 yıl
Amonyak (NH3)
Alınan örnek buz üzerine
konmalı ve hemen çalışılmalı
Antidiüretik hormon
(ADH)
Plazma soğutuculu santrifüjde
hemen ayrılmalı
-20oC’de stabil
Anti-DNA
-20oC’de saklanabilir
Antimitokondriyal
antikor
-20oC’de saklanabilir
Plazmada (EDTA’lı) yapılan
analizler 2
Antinötrofilsitoplazmik
antikor (ANCA)
-20oC’de saklanabilir
Antinükleer antikor
(ANA)
-20oC’de saklanabilir
Glukagon
Hemen dondurulursa -20oC’de
74 gün stabil
Plazma renin aktivitesi
(PRA)
Örnek tüpü hemen buzlu suya
konmalı ve plazma 4oC’de
hemen ayrılmalı
-20oC’de 1 ay stabil
Plazmada (Na sitratlı) yapılan
analizler 1
Antitrombin III (AT-III)
-25oC’de 2 hf
Protein S
-20oC’de 1 ay
Protein C
-20oC’de 1 ay
Faktör II, V, VII, X
Kan hemen buz üzerine konmalı
Faktör VIII, IX, XI, XII
Kan hemen buz üzerine konmalı
Protrombin zamanı (PT)
RT’de 2 sa
4oC’de 4 sa
Plazmada (Na sitratlı) yapılan
analizler 2
Fibrinojen
-20oC’de birkaç ay
Plazminojen (PMG)
RT’de 8 sa
-20oC’de 1 ay
Plazminojen aktivatör
inhibitör (PAI-1)
Kan hemen 4oC’de santrifüj
edilmeli
Plazmada (heparinli) yapılan
analizler
Hidroksiprolin (Hyp)
Kan tüpü hemen buzlu suya
konmalı, 1 saat içinde santrifüj
edilmeli
-20oC’de 1 hf stabil
Deproteinize edilirse -70oC’de
uzun süre stabil
Tam kanda (Na sitratlı) yapılan analizler
Aktive edilmiş parsiyel
tromboplastin zamanı
(APTT)
Eritrosit
sedimantasyon hızı
(ERS, Sed. Hızı)
RT’de 2 sa
4oC’de 12 saat stabil
Bazı yöntemlerde EDTA’lı kan
da kullanılıyor.
Tam kanda (EDTA’lı) yapılan analizler
Hemogram:
Eritrosit sayısı (RBC)
Hematokrit (HCT)
Total hemoglobin (Hb)
Ortalama hücre
hemoglobini (MCH)
Ortalama hücre
hemoglobin konsantrasyonu
(MCHC)
Ortalama hücre volümü
(MCV)
Lökosit sayısı (WBC)
Platelet sayısı (trombosit
sayısı, PLT)
Oda sıcaklığında 24 sa
4oC’de 48 sa
Serotonin
Hemen dondurarak saklanabilir
Sickle Cell testi
4oC’de 20 gün stabil
Tam kanda (heparinli) yapılan analizler
L-Laktat (Laktik asit)
Kan hemen proteinsizleştirilmeli
Osmotik frajilite testi
(OF)
Nitritler
Kan gazları ve pH
Heparinli enjektöre alınan
arteriyel kan hemen buz
üzerine konmalı ve hemen
laboratuvara gönderilmeli
Fenil alanin
Doğumdan sonraki 2-5.günde
filtre kağıdına emdirilen tam
kanda
30oC’de 10 gün
4oC’de 2 ay stabil
Hemolizatta yapılan analizler
Glukoz-6-Fosfat
Dehidrojenaz (G6PD)
ACD, EDTA veya heparinli kandan
yıkanmış eritrosit hemolizatlarında
4oC’de 20 günden fazla stabil
Redüe glutatyon (GSH)
ACD, EDTA veya heparinli kandan
yıkanmış eritrosit hemolizatlarında
ACD’lu ise 4oC’de 20 günden fazla
stabil
Glutatyon peroksidaz (GSHPx)
EDTA kandan yıkanmış eritrosit
hemolizatlarında
4oC’de 20 gün stabil
Glutatyon redüktaz
ACD, EDTA veya heparinli kandan
yıkanmış eritrosit hemolizatlarında
4oC’de 20 günden fazla stabil
Glikolize hemoglobin
(Hemoglobin A1C)
EDTA, heparin veya oksalatlı kandan
yıkanmış eritrosit hemolizatlarında
4oC’de 4-7 gün
-70oC’de 30 gün
Hemoglobin elektroforezi
EDTA’lı, sitratlı veya heparinli kandan
yıkanmış eritrosit hemolizatlarında
Random idrar örneğinde yapılan analizler
1
Rutin idrar analizi:
Spesifik gravite
(dansite)
pH
Glukoz
Albumin (protein)
Bilirubin
Ürobilinojen
Aseton (keton cisimleri)
Nitrit
İdrar sedimenti
Mikroalbuminüri testi
Bir haftada toplanan üç örnekte
8oC’de 14 gün stabil
Koriyonik gonadotropin
(hCG)
Total Heksozaminidaz
(NAG)
-20oC’de 1 ay stabil
Random idrar örneğinde yapılan analizler
2
Mukopolisakkaridler (MPS)
Sabah idrarından başka örnekte
Porfobilinojen (PBG)
Örnek abdominal ağrı epizotları
sırasında veya hemen sonra alınmalı
4oC’de 1-2 hf
-20oC’de birkaç hafta stabil
24 saatlik idrarda da
Porfirinler
Örnek 4-8oC’de karanlıkta saklanmalı
Osmolalite
24 saatlik idrarda da
Hemoglobin (gizli kan)
24 saatlik idrarda yapılan analizler 1
Albümin
Koruyucu konmamalı
Toplama kabı 2-4oC’de tutulmalı
Dondurularak saklanabilir
Aldosteron
Koruyucu olarak %50’lik asetik asit
konur
Dondurularak saklanabilir
Amino asidler (total)
Toplama kabı 2-4oC’de tutulmalı
-70oC’de stabil
-Aminolevulinik asit (ALA, ALA)
Karanlıkta tutulmalı
Koruyucu olarak 10 ml HCl (6mol/L)
gerekir
4oC’de 2 hf stabil
Amilaz
1, 2, 4 saatlik idrarda da
pH alkali olmalı
Klorür (Cl)
Serbest kortizol
Koruyucu olarak 1 g borik asit
Dondurularak uzun süre saklanabilir
24 saatlik idrarda yapılan analizler 2
Kreatinin
Buz dolabında 4 gün
Dondurularak saklanabilir
Dehidroepiandrosteron
(DHEA)
Koruyucu olarak 1 g borik asit
Dihidrotestosteron (DHT)
Estradiol (E2)
Koruyucu olarak 1 g borik asit
Estriol (E3)
Koruyucu olarak 1 g borik asit
Homovanilik asit (HVA)
Koruyucu olarak 20 ml HCl (6mol/L)
17-Hidroksikortikosteroidler
(17-OHCS)
Koruyucu olarak 1 g borik asit
-20oC’de uzun süre saklanabilir
5-Hidroksiindolasetik asit
(5-HİAA)
Koruyucu kullanılmaz
pH 6mol/L HCl ile 2-3’e ayarlanır
4oC’de 2 hf
-20oC’de uzun süre saklanabilir
24 saatlik idrarda yapılan analizler 3
17-Hidroksipregnenolon
Koruyucu olarak 1 g borik asit
Serbest hidroksiprolin
(Hyp)
Koruyucu olarak 20 ml toluen veya
toplama kabını buz dolabında tutma
-20oC’de uzun süre saklanabilir
Total hidroksiprolin (Hyp)
Toplama kabını buz dolabında
tutmalı
30 ml HCl (6mol/L) ile pH<2 yapılmalı
17-Ketojenik steroidler (17KGS)
Koruyucu olarak 1 g borik asit
4oC’de 2 hf
-20oC’de uzun süre saklanabilir
17-Ketosteroidler (17-KS)
Koruyucu olarak 1 g borik asit
4oC’de 2 hf
-20oC’de uzun süre saklanabilir
Magnezyum (mg)
Metal içermeyen plastik kapta
Osmolalite
Random idrar örneğinde de
Fenil alanin
Koruyucu olarak 20 ml toluen veya
toplama kabını buz dolabında tutma
-20oC’de uzun süre saklanabilir
24 saatlik idrarda yapılan analizler 4
İnorganik fosfor (Pi)
Asitle yıkanmış deterjansız kapta
Porfobilinojen (PBG)
Random idrar örneğinde de
5 g Na2CO3 içeren kapta
Karanlıkta saklanır.
Porfirinler
Random idrar örneğinde de
5 g Na2CO3 içeren kapta
Karanlıkta saklanır.
Potasyum (K)
Pregnanediol
Koruyucu olarak 1 g borik asit
Pregnenolon
Koruyucu kullanılmaz
Piridinium kollajen çapraz
bağları
Koruyucu olarak 25 ml HCl (6mol/L)
Sodyum (Na)
24 saatlik idrarda yapılan analizler 5
Total testosteron
Üre azotu
Ürik asit
Koruyucu olarak NaOH kullanılır
Toplama kabı buz dolabında tutulmalı
Vanililmandelik asit (VMA)
Koruyucu olarak 20 ml HCl (6mol/L)
Toplama kabı buz dolabında tutulmalı
2 hf stabil
Feçeste (gaitada, dışkıda) yapılan
analizler
Kalitatif yağ analizi
Kantitatif yağ tayini
Gizli kan
72 saatlik dışkı
Plevral ve peritoneal sıvıda yapılan
analizler
Transüda-eksüda karakterini saptamak önemlidir.
Dansite
Protein
Rivalta testi
Glukoz
Total lipid
LDH
Bakır
Sinovyal sıvıda yapılan analizler
Glukoz
Protein
Na ürat kristalleri varlığını
araştırma
Müsin pıhtı oluşumu testi
pH
BOS’ta yapılan analizler
BOS, berrak ve kansız olmalı...
Klorür
Glukoz
Laktat Dehidrojenaz (LD,
LDH)
Magnezyun (Mg)
pH
Potasyum (K)
Sodyum (Na)
Protein
Pandy reaksiyonu...
Amniyotik sıvıda yapılan analizler
Total bilirubin
Estradiol (E2)
Serbest estriol (FE3)
Total estriol (E3)
Köpük stabilite testi
Lesitin/Sfingomiyelin
oranı (L/S)
Plasental laktojen (PL)
pregnanediol
17-Ketosteroidler (17-KS)
Işıktan korumalı