ບ ດທີ ົ ໍ້ ລະບ ບຂ າວສານຂ ມ ູ ນ, ອ ່ ົ ົ ງກອນ ແລະ ການຄ ໍ້ ມຄອງ: (Information System, Organization and Management) ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ.
Download ReportTranscript ບ ດທີ ົ ໍ້ ລະບ ບຂ າວສານຂ ມ ູ ນ, ອ ່ ົ ົ ງກອນ ແລະ ການຄ ໍ້ ມຄອງ: (Information System, Organization and Management) ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ.
ບ ດທ 3 ີ ົ ໍ້ ລະບ ບຂ າວສານຂ ມ ູ ນ, ອ ່ ົ ົ ງກອນ ແລະ ການຄ ໍ້ ມຄອງ: (Information System, Organization and Management) ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 1 ໍ້ ອໃນບ ເນ ົ ດຮຽນ ໍ້ ມ 3.1 ອ ູ ນ (Organization and ່ າວສານຂ ົ ງກອນ ແລະ ລະບ ົ ບຂ Information Systems) 3.1.1 ິນຍາມອ ົ ງກອນ ່ ງຄ 3.1.2 ດ ໍ້ ວຍເຫດໃດອ ໍ້ າຍຄກັນ ົ ງກອນຈ ່ີ ແຕກຕ 3.1.3 ອ ່ າງກັນ ົ ງກອນທ ໍ້ ມ 3. 2 ບ ູ ນ ່ ຽນແປງຂອງລະບ ່ າວສານຂ ົ ດບາດການປ ົ ບຂ (The changing role of IS) ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 2 3.1.1 ິນຍາມອ ົ ງກອນ (Definition of Organization) ່ີ ີມ 1. ິນຍາມທາງດ ໍ້ ານເຕ ່ ນໂຄງສ ໍ້ າງທ ິ ກ: ອ ັ ກນ ົ ງກອນແມ ່ີ ໝັໍ້ນຄ ການຈັດຕັໍ້ງທ ັ ນລະບ ໍ້ ົ ງ ແລະ ເປ ົ ບ, ີມການນາໃຊ ່ ອສ ຊັບພະຍາກອນຈາກແວດລ ໍ້ ອມມາປະມວນຜ ໍ້ າງຜ ົ ນ ເພ ົ ນ ່ີ ວາງໄວ ຜະລ ົ ໍ້ າໝາຍທ ໍ້ . ິ ດຕາມຈດປະສ ົ ງ ແລະ ເປ ່ີ ສາຄັນຂອງການ ຊັບພະຍາກອນຈາກແວດລ ໍ້ ອມແມ ່ ນປັດໃຈທ ່ ັ ນ: ທນ ແລະ ແຮງງານ ່ີທໃຊ ຜະລ ໍ້ ໃນການປະມວນຜ ິ ດເຊ ົ ນ Input ໃຫ ັ ນຜ ໍ້ ກາຍເປ ິ ດ ຫ Output. ຜ ິ ດຈະກັບ ົ ນຜະລ ົ ນຜະລ ຄນສ ູ ່ ແວດລ ໍ້ ອມຊ ໍ້ . ົ ມໃຊ 2. ິນຍາມທາງພດຕ ່ ນແຫ ່ ງໂຮມກັນຂອງສ ິ ກາ: ອ ິ ດ, ົ ງກອນແມ ່ິ ງມ ເອກະ ິສດ, ພັນທະ ແລະ ຄວາມຮັບຜ ິ ດຊອບ ເຊ ່ ນ ີ ຄວາມດ ດ ່ ຽງລະ ອຽດອ ່ ອນຕາມໄລຍະເວລາ, ໂດຍຜ ່ ານບັນຫາ ແລະ ການແກ ໍ້ ໄຂບັນຫາຕ ່ າງໆ. ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ 3 ົ ງ ່ ງຄ 3.1.2 ດ ູ ບແບບຄ ໍ້ ວຍເຫດໃດອ ໍ້ າຍຄກັນ:ຮ ົ ງກອນຈ ກັນ (A Like Organization: Common Features) ່ີ ຄ ຄນລັກສະນະຮ ູ ບແບບໂຄງສ ໍ້ າງທ ໍ້ າຍຄກັນຂອງອ ົ ງກອນ 1. ີມການແບ ່ ງງານຕາມຄວາມຊານານງານຢ ່ າງຈະແຈ ໍ້ ງ. 2. ຈັດວາງຜ ູ ໍ້ ຊ ່ ຽວຊານຕາມລາດັບຊັໍ້ນ ແລະ ີມການດາເນ ີ ນການ ່ີ ວາງໄວ ດ ໍ້ ວຍກ ່ າງໆ ຫ ມາດຕະຖານທ ໍ້ . ົ ດເກນຕ 3. ີມຄວາມຍດຕ ໍ້ ອງຍ ແລະ ິ ທາໃນການຕັດສ ິ ນໃຈ,ໃນການຍ ລ ົ ງໂທດ. ່ີ ່ ັ ນ: ຄນສ 4. ໃຫ ໍ້ ຕາແໜ ່ ງຕາມຄນວດທ ິ ເຊ ີ ບທ ົ ມບັດ, ິ ວຊາຊ ຊານານ. ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 4 ່ ຮ ງກອນອ ກຈ ານວນນ ງ ູ ບແບບຕ ່ າງໆຂອງອ ີ ົ ່ີທຖກຄ ່ ໍ້ົ ນພ ບໂດຍນ ກສ ງຄ ມວ ທະຍາອ ນໆ ິ ັ ັ ົ ົ 1.ວ ່ ນວ ິ ີທດາເນ ີ ນການຕາມມາດຕະຖານແມ ິ ີທການດາເນ ີ ນການ ່ີ ສ ໍ້ ນໂດຍອ ປະຕ ໍ້ າງຂ ິ ບັດຕ ິ ງຕາມຫ ັ ກເກນທ ົ ວຈ ົ ງກອນ ໍ້ ນ 2. ນະໂຍບາຍຂອງອ ່ ນຂ ົ ງກອນ ນະໂຍບາຍຂອງອ ົ ງກອນແມ ່ີ ຕາແໜ ກັບການຈັດແບ ູ ງຈະມ ່ ງໜ ໍ້ າທ ່ ງງານ, ຕາແໜ ່ ງສ ່ າ ີ ຄ ່ ີມການຍາດ ່ ັ ງນັໍ້ນຈງ ່ າດ ບາເນ ູ ງກວ ູ ໍ້ ່ີທີມຕາແໜ ່ າຜ ່ ງຕ ັ ດສ ່ ຄານງເຖ ່ ໂດຍບ ິ ຊງຕແຳາໜງ ີ ງວ ິ ຊາການ ຫ ຄວາມຊານານ ໍ້ ເປ ງານ ີ ນ ັ ນບັນຫຫາາຫຍງຍາກທສດທຈະນເອ ົ າ ການປຽນ ໍ້ ມ ແປງໃໝ ູ ນມາສ ູ່ ອ ່ ີ ອງໃສ ່ ຂ ່ າວສານຂ ົ ງກອນ ໍ້ ນຖານ 3. ວັດທະນະທາຂອງອ ່ ນກ ່ ມສ ົ ງກອນມັນແມ ົ ມມດຖານພ ່ີ ຫ ມັນແມ ່ ນແບບວ ິ ີທ ຫ ຄວາມຊ ິ ນເຄ ີ ຍແບບຮ ີ ດຄອງທ ຍອມຮັບຢ ູ ນຈາກຄ ່ າງສ ິ ດ ົ ມບ ົ ນໃນອ ົ ງກອນໃນການຜະລ ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 5 ່ 3.1.3 ອ ງກອນທ ູ ບ ່ າງກັນ: ຮ ີ ແຕກຕ ົ ່ ແບບ ແລະວ ທ ການປະມວນຜ ນທ ່ າງ ິ ີ ົ ີ ຕ ໝ ູ່ ່ີ ເຮ ປັດໃຈທ ໍ້ ອ ່ າງກັນມ ີ ຄວາມແຕກຕ ີ ັ ດໃຫ ົ ງກອນມ ່ ັ ງນ ດ ີ ໍ້ : 1. ໂຄງສ ູ ບແບບຂອງອ ໍ້ າງ ຫ ຮ ົ ງກອນ 2. ເປ ົ ໍ້ າໝາຍຂອງອ ົ ງກອນ 3. ສ ່ ວນປະກອບຂອງອ ົ ງກອນ 4. ຮ ູ ບແບບຂອງການນາ 5. ວຽກງານ ່ ນໆ 6. ແວດລ ໍ້ ອມອ ໍ້ ອມຂ ໍ້ າງອ ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 6 ໂຄງສ ູ ບແບບຂອງອ ໍ້ າງ ຫ ຮ ົ ງກອນ ໂຄງສ ູ ໍ້ ປະກອບການ (Entrepreneurial Structure) ເປ ັ ນບິ ລສັດຂະໜ ໍ້ າງຜ ່ີ ງ າດນ ູ ໍ້ ໍ້ ອຍ, ມ ່ ຽນແປງໄວ, ມ ໍ້ າງທ ່ າຍດາຍ ແລະ ຄ ໍ້ ມຄອງໂດຍຜ ີ ການປ ີ ໂຄງສ ່ ັ ນ: ທລະກ ປະກອບການຄ ູ ໍ້ ຈັດການໃຫຍ ັ ນຜ ່ ເຊ ໍ້ ອຍ. ິ ດຂະໜາດນ ົ ນດຽວ ່ີທເປ ່ີ ມ ອາຍາສ ັ ນບິ ລສັດທ ໍ້ ອມ ິ ດກ ີ ແວດລ ົ ນຈັກ (Machine Bureaucracy) ເປ ່ີ ໄດ ການປ ່ ຽນ ແປງຊ ໍ້ າ, ມ ໍ້ ມາດຕະຖານ ແລະ ມ ໍ້ ມ ີ ຜະລ ິ ດຕະພັນທ ີ ການຄ ຄອງແບບລວມສ ູ ນ. ອາຍາສ ໍ້ າຍຄກັບອາຍາສ ິ ດຂະແໜງການ (divisional Bureaucracy) ຄ ິ ດ ່ິ ງແຕ ່ີ ແຕກ ກ ່ ລະພາກສ ່ ວນຈະຜະລ ໍ້ າ ຫ ການບິ ລການທ ິ ດສ ິ ນຄ ົ ນຈັກ ເຊ ຕ ່ າງກັນ. ່ີ ີ ອງໃສ ອາຍາສ ັ ນອ ່ ຄວາມ ິ ດອາຊ ີ ບ (Professional Bureaucracy) ເປ ົ ງກອນທ ີີ ບ ່ິ ງສ ໍ້ ນກັບການ ຊ ຮ ູ ໍ້ ເຊ ໍ້ າ ແລະ ການບິ ລການຂ ່ ຽວຊານແບບມອາຊ ິ ນຄ ່ ັ ນ: ໂຮງຮຽນ, ໂຮງໝ. ເຊ ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 7 3. 2 ບ ່ ຽນແປງຂອງລະບ ົ ດບາດການປ ົ ບ ໍ້ ມ ຂ ູ ນ (The changing role of IS) ່ າວສານຂ ໍ້ ມ 3.2.1 ິ ວວັດທະນາການຂອງລະບ ູ ນ ່ າວສານຂ ົ ບຂ ່ີ ອ ໍ້ ມ 3.2.2 ເຫດຜ ູ ນ ໍ້ າງລະບ ່ າວສານຂ ົ ນທ ົ ງກອນສ ົ ບຂ ່ ອ ໍ້ ມ 3.2.3 ລະບ ູ ນມ ່ າວສານຂ ີ ຜ ົ ບຂ ົ ນກະທ ົ ບຕ ົ ງກອນ ແນວໃດ? 3.2.4 ິ ອນເຕ ີ ແນ ັ ດ ແລະ ອ ົ ງກອນ ່ 3.2.5 ຜ ນເນ ອງໃນການອອກແບບ ແລະ ຄວາມ ົ ່ ກັບລະບ ໍ້ ມ ເຂ ູ ນ ່ າວສານຂ ົ ບຂ ົ ໍ້ າໃຈຕ ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 8 3.2.1 ິ ວວັດທະນາການຂອງລະບ ່ າວ ົ ບຂ ໍ້ ມ ສານຂ ູ ນ (Evolution of IS) ໍ້ ມ ລະບ ູ ນໄດ ່ າວສານຂ ໍ້ ປ ່ ຽນແປງອັນໃຫຍ ່ ຫວງທາງດ ໍ້ ານ ົ ບຂ ່ ັ ນ: ເຕ ິ ກ ແລະ ໃນລະບ ັ ກນ ົ ບຈັດຕັໍ້ງຂອງອ ົ ງກອນເຊ ່ີ ໄດ ່ົ ານັໍ້ນທ ໃນຊມປ ີ 1950 ີມບາງວຽກງານເທ ໍ້ ນາເອ ິ ວ ົ າຄອມພ ເຕ ໍ້ . ີ ມາໃຊ ໃນຊມປ ີ 1960 ີມການພັດທະນາຄອມພ ່ ິ ວເຕ ີ ຂະໜາດໃຫຍ ່ ອການລວມສ ເພ ູ ນວຽກງານຕ ່ າງໆ. ໍ້ ມ ໃນຊມປ ີ 1970-80 ີມການແຈກຢາຍຂ ູ ນກວ ່ າວສານຂ ໍ້ າງ ່ີ ມຂະຫຍາຍຕ ໍ້ ມ ອອກ, ສະຖາປັດຕະຍະກາຂ ູ ນເລ ່ າວສານຂ ົ ວ ໍ້ ນ. ແລະ ຊັບຊອນຂ ໍ້ ມ ໃນຊມປ ີ 1990 ສະຖາປັດຕະຍະກາຂ ູ ນໄດ ່ າວສານຂ ໍ້ ່ ສານໂດຍໃຊ ໍ້ ນສ ຂະຫຍາຍ ຕ ລະດ ບສ ງ ໄດ ມ ການສ ູ ູ ່ ໍ້ ໍ້ ີ ັ ົ ວຂ ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ 9 ົ ງ ່ີ ອ ໍ້ 3.2.2 ເຫດຜ ໍ້ າງລະບ ່ າວສານຂ ົ ນທ ົ ງກອນສ ົ ບຂ ມ ູ ນ ່ ອເພ ່ີ ມປະສ ໍ້ ນ. ເພ ູ ງຂ ິ ດຕ ິ ພາບສ ່ ອຫດຜ ເພ ່ ອນກາລັງແຮງງານລ ົ ງ ່ ອປະຢັດຕ ່ ສານ ເພ ົ ໍ້ ນທນໃນການສ ່ ອການໄດ ເພ ໍ້ ປຽບໃນການແຂ ່ ງຂັນ ່ ອໃຫ ໍ້ ນເພ ໍ້ າງລະບ ່ າວສານຂ ໍ້ ີມບາງອ ົ ງກອນສ ົ ບຂ ່ ຄານງເຖ ີມຄວາມທັນສະໄໝ, ໂດຍບ ິ ງຜ ົ ນປະໂຫຍດ ຈະໄດ ໍ້ ຮັບ. ໍ້ ນ ່ າວສານໄດ ໍ້ ຖກສ ໍ້ າງຂ ີມບາງກລະນ ີ ລະບ ົ ບຂ ່ ອຕອບສະໜອງຄວາມກະຕລລ ໍ້ ນ ເພ ໍ້ ີມຂ ົ ໍ້ ນຢາກໃຫ ໍ້ ່ ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 10 ໍ້ ມ 3.2.3 ລະບ ູ ນມ ່ າວສານຂ ີ ຜ ົ ບຂ ົ ນ ່ ອ ກະທ ົ ບຕ ົ ງກອນແນວໃດ? ໃຫ ໍ້ ສັງເກດໃນສອງແງ ່ ທ ິ ດສະດ ີ ຄ: ທ ໍ້ ານເສດຖະກ ິ ດສະດ ີ ທາງດ ິ ດ. ທ ໍ້ ານພດຕ ິ ດສະດ ີ ທາງດ ິ ກາ. ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 11 ທ ໍ້ ານເສດຖະກ ິ ດສະດ ິ ດ ີ ທາງດ ຈາກທັດສະນະທາງດ ໍ້ ານເສດຖະກ ໍ້ ວ ິ ດແລ ໍ້ ມ ລະ ບ ູ ນເປ ັ ນປັດໃຈການຜະລ ່ າວສານຂ ິ ດ ົ ບຂ ່ນງທ ່ີ ປ ່ ຽນແທນດ ໍ້ ວຍເງ ິ ນ ແລະ ແຮງງານ ່ ສານ, ການວ ໍ້ົ ນທນໃນການສ (ການຫດຕ ິ ເຄາະ ແລະ ການອອກແບບຜ ິ ດ, ແລະ ການ ົ ນຜະລ ປ ູ ໍ້ ຈັດການໃນລະດັບ ່ ຽນແທນແຮງງານຂອງ ຜ ກາງ ແລະ ພະນັກງານຫ ໍ້ ອງການລ ົ ງ). ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 12 ທ ໍ້ ານພດຕ ິ ດສະດ ິ ກາ ີ ທາງດ ໍ້ ມ ລະບ ູ ນ ແລະ ອ ່ າວສານຂ ີ ຄວາມສາພັນກັນ ົ ບຂ ົ ງກອນມ ່ ກັນ. ແລະ ມ ີ ິ ອດທ ິ ພ ົ ນຕ ໍ້ ມ ລະບ ູ ນສາມາດປ ່ າວສານຂ ່ ຽນລະດັບຊັໍ້ນຂອງການ ົ ບຂ ຕັດສ ໍ້ ວຍການຫດຕ ິ ນໃຈໃນອ ົ ງກອນ ດ ົ ໍ້ ນທນໃນການ ໍ້ ມ ຊອກຫາ ແລະ ແຈກຢາຍຂ ູ ນຂ ່ າວສານລ ົ ງ. ່ ກັບພະນັກງານລະດັບລ ຜ ູ ໍ້ ບິ ລຫານສາມາດຕ ່ ມໄດ ໍ້ ໂດຍ ິ ດຕ ກ ູ ໍ້ ຈັດການລະດັບກາງ. ັ ນຕ ໍ້ ອງຜ ່ ານຜ ົ ງ ່ບ ຈາເປ ໍ້ ມ ລະບ ູ ນສາມາດປ ່ າວສານຂ ່ ຽນແປງໂຄງສ ໍ້ າງ, ົ ບຂ ວັດທະນະ ທາ, ແນວທາງນະໂຍບາຍ ແລະ ການປະຕ ິ ບັດ ງານຂອງອ ົ ງກອນ. ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 13 ່ ່ ຕ ່ ລະບ ແຜນວາດການຕ ານທ ໍ້ ່ າວສານ ີ ມ ີ ຕ ົ ບຂ ໍ້ ມ ຂ ູ ນ ¸¼¡¤¾ Àªñ¡ÂÂì§ó °øÉ£ö £¤¦É¾¤ ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 14 3.2.4 Internet ແລະ ອ ົ ງກອນ Internet ໂດຍສະເພາະແມ ່ ນ WWW ໄດ ໍ້ ມ ີ ບ ່ າງ ົ ດບາດສາຄັນໃນການພ ົ ວພັນລະຫວ ທລະກ ິ ດ. ໍ້ ມ ໃຫ ູ່ ຂ ູ ນ, ເກ ໍ້ ຄວາມສາມາດໃນການເຂ ັ ບ ົ ໍ້ າສ ໍ້ ມ ຮັກ ສາແລະແຈກຢາຍຂ ູ ນຂ ່ າວສານໃນ ່ົ ວອ ທ ົ ງກອນ. ່ ສານ, ສາມາດຫດຜ ່ ອນຄ ່ າໃຊ ໍ້ ຈ ່ າຍໃນການສ ໍ້ ຂາຍ ແລະ ການບິ ລການ. ດ ໍ້ ານການຊ ອຈ. ອາອມນ ຈັນທະພາວ ົ ງ 15 ່ 3.2.5 ຜ ນເນ ອງໃນການອອກແບບ ແລະ ົ ່ ກັບລະບ ໍ້ ມ ຄວາມເຂ ູ ນ ່ າວສານຂ ົ ໍ້ າໃຈຕ ົ ບຂ ່ີ ຈະໄດ ່ ອສ ບາງປັດໃຈທ ໍ້ ເອ ່ ໃນການວາງແຜນ ເພ ໍ້ າງລະ ບ ົ າໃຈໃສ ົ ບ ຂ ່ າວສານ ່ີ ອ ່ ອນໄຫວຢ ສະພາບແວດລ ູ່ ໍ້ ອມທ ົ ງກອນເຄ ໂຄງສ ູ ບແບບການ ໍ້ າງຂອງອ ່ ຽວຊານ, ຮ ົ ງກອນ: ລະດັບຊັໍ້ນ, ຄວາມຊ ດາເນ ີ ນການມາດຕະຖານ ວັດທະນະທາ ແລະ ແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງອ ົ ງກອນ ທາດແທ ູ ບແບບຂອງການນາ ໍ້ ແລະ ຮ ຄວາມເຂ ູ ນຂອງຜ ູ ໍ້ ບິ ລຫານສ ູ ງສດ ົ ໍ້ າໃຈ ແລະ ການສະໜັບສະໜ ລະດັບໃນອ ົ ງກອນ ກ ່ ມຜ ົ ນປະໂຫຍດຕ ົ ໍ້ ນຕ່ີທຈະຖກກະທ ົ ບຈາກລະບ ົ ບ ່ີ ປະເພດຂອງວຽກງານ, ການຕັດສ ີ ນໃຈ ແລະ ິ ວວັດການທລະກ ິ ດທ ລະບ ູ ນ ່ າວສານ ໄດ ໍ້ ຖກມອບໝາຍໃຫ ໍ້ ການສະໜັບສະໜ ົ ບຂ ິ່ ຄວາມຮ ງກອນ ເຊ ູ ໍ້ ສກ ແລະ ທ ູ ໍ້ ໃຊ ັ ນຜ ່ າທ ໍ້ ລະບ ີ ຂອງພະນັກງານໃນອ ິ ງເປ ົ ົ ບ ອຈ. ຈັນທະພາວ 16 ່ ປະຫວັດຄວາມເປ ນມາຂອງອ ັ ອາອມນ ີ ົ ົ ງງກອນ: ການລ ົ ງທນ, ຄວາມຊານານງານທ