Transcript Genel Öğretim Yöntemleri [Anlatım (Takrir, Sunma, Lecture) metodu] "Şayet eğitimin amacı sadece bir konuda veya alanda bilgi sahibi kılmaksa...

Genel Öğretim Yöntemleri
[Anlatım (Takrir, Sunma, Lecture) metodu]
"Şayet eğitimin amacı sadece
bir konuda veya alanda bilgi
sahibi kılmaksa... takrir
metodunu kullanmak tartışma
metodunu kullanmaktan çok
daha iyidir. Yok eğer, eğitimin
amacı problem çözümleyecek
nitelikte bazı yetenek ve
hünerlerin geliştirilmesi ise, o
takdirde en yetersiz sınıf
tartışması bile bir çok takrirden
daha üstündür."
B.Bloom
Prof.Dr. Mustafa ERGÜN
Tarihte ve bugün en yaygın ve
her öğretmenin kullanmak
zorunda olduğu bir yöntem
Eğitimin örgün hale geldiği Antikçağ
Yunan okullarında, Ortaçağ
medreselerinde ve Hristiyan okullarında,
okulda anlatılan konular dolayısıyla,
öğretim genelde bu metoda
dayanıyordu. Gerek bilim ve toplum
felsefesi gerekse dinî konular en iyi
şekilde ancak sözle anlatılabiliyordu.
İnsan bilgisi, şimdiye kadar
büyük ölçüde sözlü veya yazılı
dil ile ifade edilip saklanagelmiştir.
Anlatım yöntemini etkili kullanmak için:
Ancak bu yöntemin iyi kullanılabilmesi,
öğretmenin kişiliğine, bilgisine, ses tonuna,
konuşma gücüne (konuşma temposu,
melodisi, telaffuzu, süre ayarlama),
diyalektik metodu iyi kullanmasına, jest ve
mimiklerine bağlıdır. Bu yöntemle ders
anlatılırken drama tekniği, tasvir, açıklama
ve hikâye gayet ustalıkla kullanılmalıdır
Anlatım yöntemini etkili kullanmak için:
Öğretmen derse başlamadan
önce, karşısındaki öğrenci
grubunun yaşını, zihinsel
seviyesini, bilgi düzeyini, ilgilerini
v.s. öğrenmeli; hattâ bunun için
giriş yoklaması yapmalıdır.
Anlatım yöntemini etkili kullanmak için:
Gene derse başlamadan önce
öğrencilerin dikkatini anlatılacak
konu üzerine çekecek bir film,
fotograf, grafik gösterimi;
problemler üzerinde duran bir
giriş konuşması veya öğrencilere
yöneltilecek bazı basit sorularla
işe başlanmalıdır.
Anlatım yöntemini etkili kullanmak için:
Grup karşısında sadece yere veya havaya
bakarak, gözlerini anlamsız bir sabit noktaya
dikerek, sürekli notları ile meşgul olarak ders
yapılmaz. Öğretmen sürekli grubu kontrol
etmeli, dersten kopmalar sınıfı veya dersin
akışını rahatsız etmeye başladığı an müdahele
etmelidir
Anlatım yöntemini etkili kullanmak için:
Anlatım yöntemi ile yapılan derslerde,
öğrencilerle mutlaka güzel diyaloglar
kurulmalıdır. Arada sorulacak veya sordurulacak
sorularla başlayan diyalog dağılan dikkatleri
toplayacak, öğrencilerin derse ısınmalarını ve
düşüncelerini aktifleştirmelerini sağlayacaktır.
Bu şekilde soru-cevap tekniği, öğrencilerin
yanlış anlamalarını da engelleyecek veya yanlış
anlaşılabilecek konuları düzeltme imkânı
sunacaktır.
Anlatım yöntemini etkili kullanmak için:
Anlatım yoluyla ders yapan
öğretmenin genel kültürü de
çok geniş olmalıdır.
Anlatım yöntemini etkili kullanmak için:
Anlatım yönteminde bir derste anlatılacak konu
iyi seçilmeli ve sınırlandırılmalıdır. Her şeyin bir
derste anlatılamayacağı unutulmamalıdır.
Uzmanların önerisi, bir derste 5-9 ana nokta
üzerinde durulmasıdır.
Anlatım yöntemini etkili kullanmak için:
Öğrenciler genellikle sınavlara
yönelik ders dinledikleri için, anlatılan
konunun soru haline getirilmesi dersi
daha çekici kılar. Hattâ anlatımın
içinde bile, o kısımların ilerde nasıl
bir soru haline getirileceği bahsi
açılırsa, bütün öğrencilerin o
kısımları "can kulağı ile" dinledikleri
görülecektir.
Anlatım yönteminin eksikleri ve kusurlu yönleri
Anlatma yöntemi daha çok işitme organını kullanmaktadır.
Oysa eğitimde ne kadar çok duyu organı kullanılırsa o kadar
iyi olur. Görmeye dayalı bilgilerin ve psiko-motor davranışların
bu yöntemle öğretilmesi çok zordur.
Öğrenci derse aktif olarak katılmadığı için dersi dinlemeyebilir,
öğrenme sorumluluğundan kaçabilir. Yarım yamalak dinlenilen
bir derste de bilgiler tam olarak özümsenemez ve kısa
zamanda unutulur.
Eğer öğretmen; bilgisi, ses tonu, vurgulamaları, kullanacağı
çeşitli tekniklerle dersi dinlenilebilir bir hale getirmezse,
öğrenciler kısa zamanda sıkılır, motivasyonları düşer ve
dersten koparlar.
Anlatım yönteminin eksikleri ve kusurlu yönleri
İyi bir öğretim için, öğretmenin karşısındaki öğrencilerin bilgi, ilgi,
ihtiyaç ve yeteneklerini tanıması gerekir. Sürekli anlatma yöntemi
ile ders yapan bir öğretmen, tanımadığı bir gruba belli bir bilgi
sistemini anlatmaya çalışır. Bu, âdeta karanlığa kurşun atmak gibi
bir faaliyet olur. Bu durumda öğrenme büyük ölçüde tesadüfe
bırakılmıştır.
Bu yöntem büyük ölçüde kitabî bilgilere dayandığından, öğrencileri
araştırma ve inceleme yapma yerine, kalıp bilgileri ezberlemeye
sevk eder. Tarih boyunca da, bu yöntemin ortaya çıkardığı en çok
kullanılan öğrenme tekniğinin ezber olduğu görülmüştür.
Bu yöntemle yapılan derslerde öğrencilerle sağlıklı iletişim
kurulamıyorsa, dersin anlaşılıp anlaşılmadığını ortaya koyacak geri
bildirimler (feedback) alınamaz ve ders kontrolü zayıflar.
Anlatım yönteminin iyi yönleri
Anlatım yoluyla ders verme yöntemi her şeyden önce ekonomiktir.
Öğretmenin derse hazırlanması uzun sürmeyebilir.
Her türlü bilgi, gözlem, araştırma ve inceleme bu yolla öğrencilere
aktarılabilir.
Bu yöntem, en esnek yöntemlerden biridir. Her derse, her türlü dinleyici
grubuna, her mekâna ve zamana kolaylıkla uydurulabilir. Küçük gruplarla
yapıldığında gerektiğinde bir sohbet tekniğine dönüştürülebilir. Grup
büyüklüğü 50-60'ı geçince de konferans tekniği ile ders yapılabilir.
Bazen yüzlerce resimle anlatılamayacak bir bölge, orayı gezmiş, oralarda
yaşamış bir öğretmenin "ağzından bal damlayan" anlatımı ile tekrar oraları
geziyormuş, bazı önemli olayların içinde yaşıyormuşçasına öğrenilebilir.
Burada öğretmen, gerektiğinde veya ilginin dağıldığını görürse, öğretim
plânı üzerinde esnek değişiklikler de yapabilir.
Anlatım yönteminin iyi yönleri
Bu yöntemle dersin akışı, dolayısıyla belli bir sıraya göre plânlanmış bilgilerin
aktarımı kolay olur.
Sınıf ve ders kontrolü burada bütün diğer yöntemlerden daha kolay sağlanabilir.
Öğretmen veya dersi sunan kişinin öğrencilerle kuracağı duygusal sıcaklık,
coşkulu veya mantıklı bir anlatım, öğrencilerle kurulan nezakete dayalı bir
diyalog, onların yapıcı olarak derse katılmaları, bazen drama tekniğini kullanarak
yapılan bir anlatım sınıfta çok iyi bir "öğrenme atmosferi"nin oluşmasına ve
dolayısıyla mükemmel bir öğrenmeye yol açar.
Bu yöntem, diğer bütün yöntemlerle birlikte kullanılabilir.
Bu yöntemin diğer olumlu yönleri arasında şunlar da sayılabilir: Konuların
kalabalık gruplara sunulmasının en iyi yöntemi budur ("Geniş Grup Tekniği"). Bu
öğretim yöntemu sayesinde öğrenciler dikkatlerini uzun süre bir konuşmaya
vermeyi, sabırla dinlemeyi, not tutmayı v.s. öğrenirler. Ayrıca dinleyerek
öğrenmeye daha yatkın olan tipler için, bu, en verimli öğrenme yöntemidir.
Bu yöntemle kullanılan teknikler:
Konferans: Bazı eğitim çevrelerinde,
konferans şeklinde ders vermenin kötü bir
yöntem olduğu, eğitimbilimi prensiplerine
ters olduğu şeklinde bir kanaat vardır.
Oysa bazı kişiler yüzlerce kişiyi hiç
sıkmadan ve vermek istediği mesajların
tamamını verecek şekilde güzel
konferanslar verebilir.
Bu yöntemle kullanılan teknikler:
Konferans: İyi bir konferansçı zamanı
kullanmada, topluluk karşısında
gezinmede, jest ve mimiklerinde, ses
tonunu kullanmada ve kendisine yardımcı
araç-gereçleri kullanmada da usta
olmalıdır. Her öğretmenin tiyatroculuk
yönü olmalı, anlattığı şeyi zevkle
anlatmalıdır. Konferans tipi ders üzerinde
"Dr.Fox Etkisi" unutulmamalıdır.
Bu yöntemle kullanılan teknikler:
Konferans: Anlatacağı konuyu çok iyi
plânlamalı, açık ve kısa cümlelerle
konuşmalıdır.
Konuşması uygun bir hızda olmalı, sesi
çok açık olarak işitilebilmelidir.
Dinleyicilerin büyük çoğunluğunu her an
kontrol edebilmeli, bunun için bir köşeye,
bir gruba değil, her zaman genele hitap
etmelidir.
Ayrıca bu yöntem bütün diğer
yöntemlerle beraber
kullanılabildiği için, bu yöntem
içinde sohbet, soru-cevap,
gösteri, tartışma vs. birer
“teknik” haline getirilebilir.