Transcript BHP Bezpieczeństwo i higiena ćwiczących w czasie prowadzenia ćwiczeń fizycznych • Bezpieczeństwo ćwiczących jest podstawą prowadzenia ćwiczeń fizycznych - w szkole, poza szkołą, rekreacji, treningu.

BHP
Bezpieczeństwo i higiena
ćwiczących w czasie prowadzenia
ćwiczeń fizycznych
• Bezpieczeństwo ćwiczących jest podstawą
prowadzenia ćwiczeń fizycznych - w szkole,
poza szkołą, rekreacji, treningu sportowego czy
zajęć leczniczego usprawniania.
• Ponieważ poważne wypadki zdarzają się
najczęściej z (pozornie tylko) błahych powodów,
analiza przyczyn, okoliczności zaistnienia
wypadków jest działaniem zapobiegającym
wypadkom. Prowadzący ćwiczenia nauczyciel,
trener, instruktor czy kinezyterapeuta
odpowiadają za zdrowie i bezpieczeństwo
ćwiczących.
Rodzaje odpowiedzialności
nauczyciela za wypadek
1.
2.
3.
4.
5.
moralna,
karno-administracyjna,
służbowo-dyscyplinarna,
karno-służbowa,
cywilna
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej
Polskiej Nr 25
USTAWA Z DNIA 18.1.1996 R. O
KULTURZE FIZYCZNEJ
(Dz.U. RP Nr 25 poz. 113 z dnia
6.III.1996 r.)
W rozdziale 7 poświęconym „Rekreacji i rehabilitacji
ruchowej" art. 43 odnosi się do kadr uprawnionych z mocy
ustawy do prowadzenia zajęć rehabilitacyjnych i
korekcyjno-kompensacyjnych.
• Art. 43.1. „Zajęcia rehabilitacji ruchowej
oraz zabiegi fizjoterapeutyczne mogą
prowadzić fizjoterapeuci i absolwenci szkół
wyższych ze specjalnością rehabilitacja
lub gimnastyka lecznicza oraz technicy
fizjoterapii".
• 2. Zajęcia o charakterze profilaktycznym i korektywnym
mogą prowadzić absolwenci szkół wyższych lub
średnich zawodowych i absolwenci zakładów kształcenia
nauczycieli o kierunku (specjalności) wychowanie
fizyczne, jeśli w trakcie nauki lub po jej ukończeniu
nabyli kwalifikacje do prowadzenia tego typu zajęć, oraz
absolwenci szkół wyższych lub średnich zawodowych i
absolwenci zakładów kształcenia nauczycieli o kierunku
wychowanie przedszkolne lub nauczanie początkowe,
po uzyskaniu kwalifikacji w zakresie gimnastyki
korekcyjno-kompensacyjnej".
Pomoc i ochrona w gimnastyce
• Pomoc i ochrona w gimnastyce ma na celu zapobieganie
urazom, które mogą wystąpić w czasie prowadzenia
ćwiczeń.
• W praktyce wyróżnia się następujące rodzaje ochrony:
– Bezpośrednie dotykanie lub chwytanie ćwiczącego, przez co
pomaga mu się w wykonaniu ćwiczenia.
– Podtrzymywanie - zabezpiecza się tylko dotykiem, bez
pomagania.
– Ochrona właściwa - obserwacja i gotowość do udzielenia
pomocy.
– Samoochrona - zdolność samego ćwiczącego do wyjścia z
niebezpiecznej sytuacji.
• Wszystkie rodzaje ochrony określa się mianem
asekuracji ćwiczącego.
Podane powyżej sposoby ochrony muszą być
bezwzględnie przestrzegane.
• Sposób chwytu asekurowanego wyznacza
położenie ciała przy wykonywaniu ćwiczenia.
• Sposoby ochrony zależą też od różnych
indywidualnych cech ochraniającego i
ćwiczącego, jak: wzrost, siła, szybkość reakcji.
• Zawsze równolegle z nauczaniem ćwiczeń
należy uczyć sposobów ochrony. Ochrona
powinna stwarzać u ćwiczącego poczucie
bezpieczeństwa. Należy pamiętać, że ochraniać
może także współćwiczący, ale tylko w
ćwiczeniach, które nie stanowią zagrożenia dla
obu uczniów.
• Często specjalnej ochrony i czujności
prowadzącego wymagają ćwiczenia
ogólnokondycyjne w kinezyterapii.
• W rzutach - nawet lekka piłka może uszkodzić
nogę ćwiczącego, przy słabym jej zroście lub
odwapnieniu, nawet gdy ćwiczenia odbywają się
w siadzie płaskim (szczególnie u dzieci).
• Samoasekuracja jest obroną przed upadkiem
niekontrolowanym. Nauka padów ćwiczona nie
tylko przez osoby zdrowe, ale także przez osoby
np. z niedowładem kończyn dolnych, chroni
przed urazem.
Przyczyny urazów w czasie lekcji
wychowania fizycznego
–
–
–
brak prawidłowej kolejności w wykonywaniu
ćwiczeń, naruszenie zasad nauczania, wybór
niewłaściwej metody nauczania, polecenie
wykonywania ćwiczącym zadań przekraczających
ich możliwości (niedostateczne ogólne
przygotowanie, niedostateczne wyjaśnienie
ćwiczenia, nadmierna bojaźń lub nadmierne
ryzykanctwo),
brak właściwej asekuracji,
brak kontroli ubioru (ubiór powinien być przewiewny
bez sprzączek i agrafek, buty nie śliskie); ćwiczący
nie powinien nosić pierścionków i łańcuszków, jeść
cukierków i żuć gumy.
• Ryzyko wypadków w czasie zajęć z dziećmi zmniejsza
przemyślana organizacja grupy oraz odpowiedni
przebieg zabaw i ćwiczeń, utrzymanie niezbędnej
dyscypliny, dostosowanie trudności zadań do możliwości
ćwiczących. Szczególnie dobrze należy organizować i
dopilnować zabawy z przyborami i z użyciem
przyrządów. Niesubordynacja dzieci może być
zaskakująca i wymaga od nauczyciela nieustannego
czuwania nad ich bezpieczeństwem. Szczególne środki
ostrożności należy zachować w czasie ćwiczeń
terenowych i nad wodą (bezpieczeństwo ćwiczeń w
wodzie zostało omówione w oddzielnym rozdziale
dotyczącym nauki pływania).
Nauczyciel wychowania fizycznego uwzględnić
powinien następujące elementy lekcji:
• właściwy dobór i następstwo ćwiczeń,
• umiejętne stopniowanie ćwiczeń dostosowane
do indywidualnych możliwości ćwiczących,
• poprawność formy ćwiczeń i sposobu ich
przekazywania (wybór metod prowadzenia
ćwiczeń, które zachęca ćwiczących do ich
wykonywania, zrozumiały i atrakcyjny sposób
przekazywania ćwiczeń),
• właściwe, nie zniechęcające ćwiczących
poprawianie błędów
• właściwe mianownictwo ćwiczeń, zrozumiałe dla danych
ćwiczących (szczególnie w kinezyterapii dzieci),
• dobra organizacja lekcji, właściwa dyscyplina na lekcji,
dobra asekuracja ćwiczących oraz wdrażanie uczniów
do zachowania ich uwagi i ostrożności,
• właściwy sposób przychodzenia na zajęcia i
opuszczania zajęć oraz przynoszenia i wynoszenia
przyborów,
• przewietrzenie sali gimnastycznej przed zajęciami,
• wywieszenie na obiektach sportowych, salach
gimnastycznych, boiskach, placach zabaw typu ogródka
jordanowskiego, torach przeszkód, basenach odpowiednich regulaminów, w których powinny być
wyszczególnione sposoby korzystania z tych obiektów
oraz znajdujących się na nich przyrządów
• jeżeli chodzi o pływalnie zamknięte, gdy
basen jest płytki, to oprócz stosownego
regulaminu, w którym jest umieszczony
zakaz skoków do wody na głowę, taki
napis powinien być na ścianie basenu, w
miejscu widocznym, napisany dużymi
literami, np. z plastiku, zwiększa to
bezpieczeństwo i chroni pływających
przed konsekwencjami straszliwych
urazów, a nawet śmiercią.
Wypadki w czasie lekcji wychowania
fizycznego można podzielić na dwie
grupy:
1. Wypadki powstałe z winy nauczyciela.
2. Wypadki wynikające z osobowości
ucznia.
Wypadki powstałe z winy
nauczyciela
•
•
•
•
•
•
•
brak rozeznania w indywidualnych możliwościach
psychofizycznych poszczególnych ćwiczących oraz stopnia
zrozumienia przez niego ćwiczenia,
zły podział uczniów na grupy i zespoły: podział uczniów
przypadkowy lub
w ogóle brak podziału,
złe przygotowanie do zajęć obiektu, sprzętu i przyborów,
brak omówienia z uczniami i ustalenia sposobu przychodzenia na
zajęcia,
wychodzenia z zajęć, przenoszenia przyborów oraz używania
sprzętu podczas lekcji,
brak omówienia ochrony w czasie ćwiczeń,
brak właściwego ubioru ćwiczących (szczególnie obuwia),
brak dyscypliny,
brak przygotowania dydaktyczno-wychowawczego nauczyciela.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
przeżycia osobiste ucznia, kłopoty osobiste, złe samopoczucie,
ból,
brak właściwej rozgrzewki potrzebnej do ćwiczeń,
strach przed wykonaniem ćwiczenia (zbyt trudne zadanie, nie
poprzedzone
odpowiednimi ćwiczeniami, lub brak możliwości ich wykonania
albo niedojrzałość psychiczna ucznia),
niehigieniczny tryb życia (zachwianie równowagi między pracą,
wypoczynkiem i odżywianiem)
pochopne lub nieprzemyślane ćwiczenia (szczególnie u dzieci) –
należy przestrzegać ćwiczących przed konsekwencjami
wykonywania trudnych ćwiczeń bez przygotowania,
uprzedzenie do wykonywania ćwiczeń (jeżeli dziecko ma obawę
przed ruchem, a ćwiczy pod presją nauczyciela, łatwo o wypadek,
trzeba je więc stopniowo fizycznie przygotować do pewnych
ruchów),
trema powoduje rozchwianie się koncentracji przy wykonywaniu
nawet dobrze wyćwiczonych ruchów (pocenie się dłoni, drżenie
mięśni itp.)
brutalna gra i ryzykanctwo,
brak znajomości samoochrony - umiejętność samoochrony
podnosi pewność i zwiększa poprawność ćwiczenia.
Czynności nauczyciela zabezpieczające
ćwiczących przed wypadkiem w czasie
zajęć z gimnastyki
•
•
•
dopilnować, żeby na salę gimnastyczną uczniowie
wchodzili, przebywali na niej i opuszczali miejsce
ćwiczeń pod kontrolą nauczyciela, w pozostałym
czasie wolnym od zajęć sala gimnastyczna powinna
być zamknięta;
nauczyciel powinien czuwać nad uczniami w szatni,
sprawdzić stan techniczny przyborów i przyrządów,
nauczyć dzieci ich używania (np. przy przenoszeniu
materacy, trzeba przenosić je,
unosząc, a nie ciągnąć po podłodze);
• kolumny ćwiczebne ustawić tak, by uczniowie mieli
swobodę ruchów i nie byli ustawieni zbyt blisko ścian i
sprzętów,
• utworzyć właściwy podział na grupy, omówić ćwiczenia
- prawidłowość ich wykonania, asekurację, czuwać
nad żywiołowością dzieci i umieć przewidzieć
niebezpieczne momenty;
• nauczyciel prowadzący ćwiczenia powinien stać w
widocznym miejscu dla uczniów i sam dobrze
widzieć ćwiczących;
• należy bardzo uważać przy ćwiczeniach z piłkami
lekarskimi, gdyż są one ciężkie i przy złym rzucie mogą
zrobić krzywdę współćwiczącym;
•
•
•
•
przy ćwiczeniach na przyrządach należy zapewnić
ćwiczącym dobrą ochronę;
Jeżeli gimnastyka ma odbywać się na wolnym
powietrzu - na trawie, należy dobrze sprawdzić teren
czy nie ma korzeni, szkieł lub dołków;
trzeba chronić głowę ćwiczących przed słońcem;
w przypadku gdy lekcja gimnastyki ma elementy
biegów i skoków w terenie, należy sprawdzić
przydatność tej trasy; nauczyciel musi sprawdzić, czy
dołki lub skarpy, rowki do przeskoków i drzewa do
zwisów są bezpieczne; tory przeszkód trzeba
dostosować do zadań i możliwości psychofizycznych
ćwiczących.
Czynności nauczyciela zabezpieczające
ćwiczących przed wypadkiem w czasie zabaw i
gier ruchowych oraz gier sportowych:
•
•
•
•
przed zajęciami sprawdzić przydatność obiektu,
przyborów, całego sprzętu, ubiorów i butów;
do gry właściwej dopuszczać młodzież przebadaną
przez lekarza, przygotowaną technicznie, znającą
przepisy;
nie dopuszczać do brutalnej gry i zabawy, nie
pozwalać na zwycięstwo „za wszelką cenę".
Podział na zespoły osób niepełnosprawnych, a
szczególnie dzieci, jest bardzo trudny. Dlatego w
czasie ćwiczeń ogólnokondycyjnych, w grze ruchowej,
a nawet sportowej mogą nastąpić pewne modyfikacje,
np. określonym osobom można pozwolić na rzut z
ułatwionej pozycji (powinno to być ustalone wcześniej i
wyjaśnione drużynie).
• Przestrzeganie bezpieczeństwa osób
niepełnosprawnych wymaga dodatkowo
wzbogacenia wiedzy z zakresu kinezyterapii.
• Bez względu na to, jakie pojawiają się nowe
metody nauczania i nowa wiedza z dziedziny
kultury fizycznej, zawsze aktualna pozostanie
zasada kompetencji zawodowych nauczyciela,
jego odpowiedzialności i życzliwości.