Transcript TARİH BİLİMİNE GİRİŞ ÖZGÜ® GÜVE®CİN TA®İH NOTLA®I TARİH’in TANIMI: • Toplumların geçmişteki yaşayışlarını, oluşturdukları kültür ve uygarlığı, yer ve zaman göstererek, neden-sonuç ilişkisi içinde, belgelere dayanarak, objektif olarak inceleyen.

TARİH BİLİMİNE
GİRİŞ
ÖZGÜ® GÜVE®CİN
TA®İH NOTLA®I
TARİH’in TANIMI:
• Toplumların geçmişteki
yaşayışlarını, oluşturdukları kültür
ve uygarlığı, yer ve zaman
göstererek, neden-sonuç ilişkisi
içinde, belgelere dayanarak,
objektif olarak inceleyen ve
anlatan bir sosyal bilimdir.
TARİH’in ÖZELLİKLERİ
• Geçmişte yaşanmış olayları inceler.
• İnsanlar meydana getirir.
• Belgelere dayanmalıdır.
• Yer ve zaman belirtilmeli.
• Sebep-sonuç ilişkisi olmalıdır.
• Objektif olmalı.
• Tarihi olaylar tekrarlanamaz
(deney- gözlem yapılamaz).
TARİHİN KONUSU:
İnsanların faaliyetleri ve bunların sonuçlarını
inceler.
İnsan faaliyetleri önce düşünce olarak
ortaya çıkar, daha sonra uygulama alanına
konulması ile olgu ve olaylar şekline
dönüşür.
Olgu: Fetih hareketi, Anadolu’nun
Türkleşmesi, Nüfus artışı…
Olay: İstanbul’un Fethi, Malazgirt savaşı,
Bir çocuğun doğumu…
“Türk evladı, ecdadını tanıdıkça,
daha büyük işler yapmak için
kendinde kuvvet bulacaktır.”
“Büyük devletler kuran atalarımız,
büyük ve yaygın uygarlıklara da sahip
olmuşlardır. Bunu aramak, incelemek,
Türklüğe ve cihana bildirmek, bizler
için bir borçtur.”
Mustafa Kemal ATATÜRK
İsa’dan Önce (İÖ) İsa’nın
doğumu
Milattan Önce(MÖ)
0
İsa’dan Sonra (İS)
Milattan Sonra (MS)
TAŞ ve MADEN
Kavimler
Göçü
DEVİRLERİ
375
İstanbul’un Fransız
İhtilali
Fethi
1789
1453
3200
Yazının
İcadı
TARİH
ÖNCESİ
DEVİRLER
İLK ÇAĞ
ORTA ÇAĞ YENİ ÇAĞ
TARİH DEVİRLERİ
YAKIN ÇAĞ
M.Ö.
200
M.Ö.
100
0
(MİLAT)
M.S.
100
M.Ö.200-150 (İLK YARISI)
M.Ö.200-175 (İLK ÇEYREĞİ)
M.Ö.150-100 (SON YARISI)
M.Ö.125-100 (SON ÇEYREĞİ)
M.S.
200
M.Ö. YÜZYIL, YARIYIL ve ÇEYREK
KAVRAMI
200
175
İLK
ÇEYREK
150
125
İKİNCİ ÜÇÜNCÜ
ÇEYREK
İLK YARISI
ÇEYREK
100
SON
ÇEYREK
İKİNCİ YARISI
TARİHİN KAYNAKLARI:
• Yazısız Kaynaklar:
* Her türlü araç ve gereçler,
* Toprak, taş ve kemikten yapılmış
eşyalar,
* Mağara resimleri,
* Kabartmalar,
* Mezarlar, anıtlar,
* İnsan ve hayvan iskeletleri.
Yazılı Kaynaklar:
•Kitabe,
•Biyografi, yıllıklar, kitaplar,
•Resmi yazışmalar, mühürler,
fermanlar, kanunnameler,
•Paralar, takvimler,
antlaşmalar,
•Kil tabletler.
mühür
1. Harita
2. Anal (Yıllık)
3. Mezar
4. Anıt (Kitabe)
5. Kil Tablet
6. Biyografi
7. Araç gereçler
8. Paralar
9. Bakır Tablet
YAZILI
YAZISIZ
Tarih Biliminin Yöntemi
Kaynakların;
•Araştırılmasına (belgeler)
•Sınıflandırmasına (tasnif)
•Eleştirilmesine (tenkit)
•Çözümlenmesine (tahlil)
•Sentezine (terkip-birleştirme)
dayanır.
“Tarih yazmak, tarih yapmak kadar
zordur. Yazan, yapana sadık
kalmazsa hakikat, içinden çıkılmaz
bir hal alır.”
Atatürk bu sözü ile belgelerin
sentezinde (birleştirme) ne kadar
titiz ve tarafsız olunması
gerektiğini vurgular.
Sentez yapacak Tarihçide şu
özellikler olmalıdır;
• Olayları neden-sonuç ilişkisi içerisinde
ortaya koyarken, onlara etki eden
sosyal, psikolojik ve doğal etkenleri
kavrayabilmelidir.(zamanın koşulları
bilinmelidir)
• Tarafsız (objektif) olmalıdır.
• Belgelere dayanmalıdır.
• Anlatımı akıcı ve anlaşılır olmalıdır.
TARİHE YARDIMCI BİLİMLER:
• Arkeoloji: Kazı bilimidir. Tarih öncesi
araştırmalarda tarihe yardımcı olan en
önemli bilimdir.
• Etnografya: Öz kültür bilimidir.
• Epigrafya: Anıt, kitabe bilimidir.
• Paleografya: Eski yazı bilimidir. Tarih
devirlerini aydınlatmada tarihe yardımcı
en önemli bilimdir.
• Paleontoloji: Fosilbilim.
• Nümizmatik (Meskukat): Eski paralar.
• Kronoloji: Zaman ve takvim bilimidir.
• Filoloji: Dil bilimidir.
• Diplomatik: Belgeler ve yazışmalar
•
•
•
•
•
•
bilimidir.(Antlaşma ve fermanları inceler).
Antropoloji: Irk bilimidir.
Heraldik: Arma bilimidir.
Sigilografya: Mühür bilimi.
Coğrafya: Yer bilimi.
Sosyoloji: Toplum bilimidir.
Kimya: C-14 (Karbon 14).
EPİGRAFYA
DİPLOMATİKA
ETNOGRAFYA NÜMİZMATİK
PALEOGRAFYA SOSYOLOJİ
ANTROPOLOJİ KİMYA (C-14)
FİLOLOJİ
COĞRAFYA
YAZILI
YAZISIZ
TARİH YAZICILIĞININ GEÇİRDİĞİ
AŞAMALAR:
• Hikayeci (Nakilci) Tarih: Olaylar
hikaye biçiminde mübalağalı biçimde ele
alınır. Sebep-sonuç ilişkisi yoktur.
• Öğretici Tarih (Pragmatik):
Olaylardan ders çıkarmak suretiyle,
toplumun ahlak ve karakterini geliştirmeyi
amaçlar. Kahramanlar ön plana çıkartılır.
• Sosyal Tarih: Olayların duygusal
yönlerini dikkate almadan açıklayan tarih
anlayışıdır.
• Neden-Nasılcı (Bilimsel)
Tarih: Olaylar sebep-sonuç ilişkisi
içinde, neden ve nasıl sorularına
cevap aranarak incelenir.
• Kronik Tarih: Her yılın olayları,
aralarında herhangi bir bağlantı
gözetilmeden arka arkaya sıralanır.
• Not: Tarih yazıcılığı, Hitit
krallarının tutturduğu yıllıklarla
(anal) başlar.
TARİH ÇEŞİTLERİ:
Zamana Göre: İlkçağ uygarlıkları
Fatih Devri.
Mekana Göre: Orta Asya Türk Tarihi,
Anadolu Tarihi, Avrupa Tarihi.
Konuya Göre: Siyasi tarih, Kültür tarihi,
İktisat Tarihi, Bilim Tarihi.
TAKVİMLER:
• Miladi Takvim:
• Güneş yılı esaslıdır. 365 gün 6 saat.
• 4 yılda bir Şubat 29 çeker (artık yıl).
• İlk Mısırlılar buldu, Roma geliştirdi
• Başlangıç Hz.İsa’nın doğumu.
• 26 Aralık 1925’te T.C. kabul etti
(1 Ocak 1926’da kullanmaya başladı)
• Hicri Takvim:
• Ay yılı esaslıdır(Ay yılı takvimini
Sümerler buldu).
• 354 gün. Ay’ın Dünya etrafında 12 kez
dönmesidir.
• Başlangıç hicrettir (622).
• Hz. Ömer zamanında kullanılmaya
başlandı.
Türkler’in Kullandığı Takvimler:
–On İki Hayvanlı Türk Takvimi.
–Hicri Takvim.
–Celali Takvim (Selçuklu sultanı
Celalettin Melikşah’a sunuldu).
–Rumi(Mali)Takvim
(XVIII. ve XIX. yy’da Osmanlı).
–Takvim-i Garbi (XX.yy başlarında
Osmanlı).
–Miladi Takvim (T.C. dönemi).
TARİHE GİRİŞ ve ÖZELLİKLERİ
Tarihi olaylarda kesinlikle DENEY-GÖZLEM
yapılamaz.
Tarihi olayda üç önemli unsur olmalıdır;
YER – ZAMAN – İNSAN (Toplum)
Tarihçi OBJEKTİF olmalıdır. Olayları,
zamanına ve şartlarına göre değerlendirmeli.
“Tarih yada Tarih Çağları ne zaman
başlamıştır?” gibi bir soruya nasıl cevap
verebiliriz?
- Yazının icadı, Kil tabletler, Yazılı belgelerin
bulunması ile, Sümerlerin yazıyı bulması.
 Tarih Öncesi medeniyetler, devirleri aynı anda

1.
2.


yaşamamışlardır. Örnek: Mısır medeniyeti
Maden devirlerini yaşarken, Anadolu
medeniyetleri Cilalıtaş devrini yaşayabiliyordu.
İki medeniyetin aynı devirleri yaşaması;
İhtiyaçların aynı olması ile,
Etkileşim (göç, ticaret, savaş) olması ile
olabilirdi.
Tarih Öncesi devirleri aydınlatmada kullanılan
tarihe yardımcı en önemli bilim ARKEOLOJİ.
Tarih devirlerini aydınlatmada en önemli
yardımcı bilim PALEOGRAFYA ve
DİPLOMATİKA.
• Farklı mekanlarda ve şartlarda gerçekleştiği için, Tarihin
belirli kanun ve kuralları yoktur.
• Tarihi olaylar tekrarlanamaz, deney ve gözlem yapılamaz.
Bu özelliği ile Fen bilimlerinden ayrılır. Belgelere
dayandığı için ve Sebep-Sonuç ilişkisi ile araştırma
yaptığı için Tarih bir bilimdir.
 Nehir kenarlarına yerleşen toplumlar
tarım ile geçinir,
 Saldırıya açık bölgelerde kurulan
devletler güçlü ordular kurar,
 Yerleşik toplumlarda mimari görülür,
 Tarım toplumlarının tanrıları da tarım ve
doğa ile ilgili olur,
Bu durum;
Doğal koşulların uygarlıkların oluşmasını
belirleyen en önemli etken olduğuna
kanıttır.
Tarih öncesi devirleri aydınlatmada
kullanılmayan tarihe yardımcı
bilimler;
Paleografya (Eski yazı bilimi)
Diplomatika (yazışma ve
antlaşma)
Epigrafya (Anıt, kitabe bilimi)
Nümizmatik (eski paraları inceler)
SORU: Tarih öncesi devirlerde
toplumlar arası iletişim nasıl
olurdu?
•Ticaret
•Göç
•Savaş
Soru: Hangi tarih daha
belirgindir?
• 15 Mayısta Yunan askerleri İzmir’e
çıktı.
• Fransız İhtilali XVIII.YY’da
olmuştur.
• Kadeş Barışı M.Ö. 1280’de
imzalandı.
Soru: Hangi tarih daha
belirgindir?
• 15 Mayısta Yunan askerleri İzmir’e
çıktı.
• Fransız İhtilali XVIII.YY’da
olmuştur.
• Kadeş Barışı M.Ö. 1280’de
imzalandı.
SORU: Tarih öncesi devirlerin
dünyanın her yerinde aynı anda
yaşanmamasının en önemli
nedeni nedir?
•Toplumlar arası iletişimin
yavaş olması.
SORU:
Tarih öncesinde yaşayan insanlar eşya
ve alet yapımında aşağıdaki
maddelerden hangi sırayla
yararlanmaya başlamışlardır?
A)Toprak-Taş-Maden
B)Taş-Maden-Toprak
C)Taş-Toprak-Maden
D)Maden-Taş-Toprak
E)Beton-Prefabrik-Uranyum
SORU:
Tarih öncesinde yaşayan insanlar eşya
ve alet yapımında aşağıdaki
maddelerden hangi sırayla
yararlanmaya başlamışlardır?
A)Toprak-Taş-Maden
B)Taş-Maden-Toprak
C)Taş-Toprak-Maden
D)Maden-Taş-Toprak
E)Beton-Prefabrik-Uranyum
SORU:
Tarih biliminin yararlandığı aşağıdaki
kaynaklardan hangisi öznel ve taraflı
bilgi verir?
A)Haritalar
B)Antlaşmalar
C)Fermanlar
D)Hatıralar
E)Arkeolojik buluntular
SORU:
Tarih biliminin yararlandığı aşağıdaki
kaynaklardan hangisi öznel ve taraflı
bilgi verir?
A)Haritalar
B)Antlaşmalar
C)Fermanlar
D)Hatıralar
E)Arkeolojik buluntular
SORU: Toplumların kültür ve medeniyet
alanındaki etkileşimlerini
aşağıdakilerden hangisinin olumlu
yönde etkilediği savunulamaz?
A)Kağıt ve Matbaa
B)Savaşlar
C)Hayvancılık
D)Ticari etkinlikler
E)Yazı
SORU: Toplumların kültür ve medeniyet
alanındaki etkileşimlerini
aşağıdakilerden hangisinin olumlu
yönde etkilediği savunulamaz?
A)Kağıt ve Matbaa
B)Savaşlar
C)Hayvancılık
D)Ticari etkinlikler
E)Yazı
Tarih yazıcılığında;
I.Olaylar arasındaki sebep-sonuç ilişkisini
dikkate alma
II.Tarafsızlığına inandığı kaynakları kullanma
III.Yazılı ve yazısız belgelerden yararlanma
durumlarından hangilerinin tarih biliminin
yöntemleri arasında yer aldığı söylenebilir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II C. Yalnız III
D. I ve II
E. I, II ve III
Tarih yazıcılığında;
I.Olaylar arasındaki sebep-sonuç ilişkisini
dikkate alma
II.Tarafsızlığına inandığı kaynakları kullanma
III.Yazılı ve yazısız belgelerden yararlanma
durumlarından hangilerinin tarih biliminin
yöntemleri arasında yer aldığı söylenebilir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II C. Yalnız III
D. I ve II
E. I, II ve III
Hititlerden kalan en önemli belge,
Mısırlılar ile yapılan Kadeş
Antlaşması’dır.
Buna göre;
I. Diplomasinin gelişmiş olduğu,
II. Yönetim şekillerinin benzerliği,
III. İlkçağda yaşamış oldukları.
durumlarından hangilerine varılabilir?
A. I ve II
B. I ve III
C. II ve III
D. Yalnız I
E. I, II ve III
Hititlerden kalan en önemli belge,
Mısırlılar ile yapılan Kadeş
Antlaşması’dır.
Buna göre;
I. Diplomasinin gelişmiş olduğu,
II. Yönetim şekillerinin benzerliği,
III. İlkçağda yaşamış oldukları.
durumlarından hangilerine varılabilir?
A. I ve II
B. I ve III
C. II ve III
D. Yalnız I
E. I, II ve III
Aşağıdakilerden hangisi tarihin
zamana göre sınıflandırılmasına
örnek olarak gösterilemez?
A. Prehistorya (Tarih öncesi)
B. XIX. Yüzyıl Tarihi
C. Sanat Tarihi
D. III. Selim
E. Ortaçağ Tarihi
Aşağıdakilerden hangisi tarihin
zamana göre sınıflandırılmasına
örnek olarak gösterilemez?
A. Prehistorya (Tarih öncesi)
B. XIX. Yüzyıl Tarihi
C. Sanat Tarihi
D. III. Selim
E. Ortaçağ Tarihi