Slide 1

1


Slide 2

DŁUTO, PIÓRO,
PRASA DRUKARSKA,

MASZYNA DO PISANIA
I EDYTOR TEKSTU
tak można w skrócie podsumować
dotychczasową historię utrwalania
najważniejszego nośnika informacji
naszej cywilizacji, jakim jest pismo.

2


Slide 3

DZISIAJ
piszemy

„na komputerze”,

drukujemy

„z komputera”

umożliwiają to programy komputerowe zwane
edytorami tekstu
najpopularniejsze to:

1. Word – element pakietu Office firmy Microsoft
2. Writer – element pakietu OpenOffice firmy Sun
3. Pages – element pakietu iWork firmy Apple
3


Slide 4

Różnica między mechanicznymi
maszynami do pisania a komputerami polega na tym,
że tekst pisany na maszynie do pisania jest od razu
zamieniany na obraz, natomiast edytor tekstu przechowuje
go w pamięci komputera w postaci ciągu liter.

Obraz tych liter – wyświetlany na ekranie lub drukowany
na papierze, z podziałem na strony, łamaniem linii itp.
jest rzeczą wtórną, która może ulegać zmianie podczas
formatowania tekstu,
czyli nadawania mu stosownego wyglądu.
4


Slide 5

Tr z e b a p o d k r e ś l i ć , ż e e d y t o r y
wykonują „czarną robotę”, realizując
wiele zadań dotyczących technicznej
obróbki tekstu, które dla człowieka są
bardzo pracochłonne i trudne do

bezbłędnego wykonania.
5


Slide 6

CZCIONKI
Używanie czcionek do tworzenia tekstu ma
długą, bo ponad 500-letnią historię.
Początkowo używano czcionek drewnianych,
które z czasem zostały zastąpione czcionkami
metalowymi. Skład odbywał się w drukarni bez
udziału autora. Pokolenia poligrafów
wypracowały zasady „dobrej edycji”, które
s p r a w i a ł y, ż e t e k s t b y ł ł a t w i e j s z y w o d b i o r z e
dla czytelnika i zgodny z zasadami estetyki.
Użycie komputera i zaawansowanego edytora
tekstu umożliwia tworzenie przez autora
publikacji w ostatecznej, gotowej do druku
formie. Jednak, pomimo zmiany narzędzia,
zasady „dobrej edycji” pozostają nadal
6
aktualne i dlatego warto je poznać.


Slide 7

CZCIONKI
Podstawową zasadą obowiązującą przy
formatowaniu tekstu jest

czytelność.
Powinny jej służyć zastosowane

rodzaje czcionek,

odstępy
i wyróżnienia.
7


Slide 8

CZCIONKI
W komputerowych edytorach tekstu

dostępnych jest wiele rodzajów
czcionek,
m.in. czcionki:

1. szeryfowe i bezszeryfowe,
2. cienkie i grube,
3. wąskie i szerokie

4. "pisanki".
Wielkość (wysokość) czcionki określa się w punktach typograficznych
(1 punkt = 0,376 mm)
8


Slide 9

C Z C I O N K I S Z E RY F O W E
Czcionki szeryfowe
(np. Times New Roman, Bookman Old Style)

to takie, w których występują krótkie kreski

s t a n o w i ą c e z a k o ń c z e n i a l i t e r - t z w. s z e r y f y.

Zwiększają one dekoracyjność pisma oraz
u ł a t w i a j ą r o z r ó ż n i a n i e n i e k t ó r y c h z n a k ó w.
9


Slide 10

C Z C I O N K I B E Z S Z E RY F O W E

Czcionka bezszeryfowa
czcionka o prostych zakończeniach kresek.

Przykładem czcionki bezszeryfowej jest
A r i a l l u b Ve r d a n a .

10


Slide 11

CZCIONKI CIENKIE I GRUBE
Czcionki grube
(np. Impact)

umożliwiają natychmiastowe zwrócenie uwagi
o d b i o r c y,
dlatego często wykorzystywane są w reklamie.

Używa się ich także w tytułach i nagłówkach.
Czcionki cienkie
to podstawowy krój czcionki
(np. Calibri)

11


Slide 12

CZCIONKI WĄSKIE I SZEROKIE
Czcionki wąskie
(np. Arial Narrow)

p r z y d a j ą s i ę w t e d y,
gdy na niewielkiej przestrzeni
trzeba zmieścić jak najwięcej tekstu.
Czcionki te są typowe
m.in. dla ogłoszeń prasowych
i haseł encyklopedycznych.

Czcionki szerokie
(np. Arial)
12


Slide 13

CZCIONKI „PISANKI”
"Pisanki" to najrozmaitsze kroje pisma
przypominające z wyglądu pismo odręczne
( n p . B a r m e R e c z n y, C o m i c S a n s , M o n o t y p e C o r s i v a )

"Pisanki" stosuje się w tekstach
o uroczystym charakterze,
np. w zaproszeniach, życzeniach, gratulacjach.

Nie należy ich jednak nadużywać, ponieważ są
mniej czytelne niż zwykłe czcionki.
13


Slide 14

CZCIONKI
Przy wyborze określonej czcionki
trzeba zwrócić uwagę na jej
czytelność i estetykę.
Należy również się zastanowić,
czy dany rodzaj pisma pomoże
osiągnąć cel wyznaczony tekstowi.
Nie należy stosować więcej

niż trzech r odzajów czcionek
na stronie.

14


Slide 15

WYRÓŻNIENIA
Wy r ó ż n i e n i a u m o ż l i w i a j ą z w r ó c e n i e u w a g i
czytelnika na określony fragment tekstu.
Tr z e b a j e d n a k
pamiętać, że należy wprowadzać je
z u m i a r e m , w s p o s ó b k o n s e k w e n t n y i j e d n o l i t y.
Sposoby wyróżnienia tekstu
 Pogrubienie(bold)

 We r s a l k i
 Kursywa
 Zmiana koloru czcionki lub tła
15


Slide 16

POGRUBIENIE(BOLD)
Pismem pogrubionym zapisywane są
zazwyczaj wyrazy lub wyrażenia, które
mają przyciągnąć uwagę odbiorcy
n p . : n a g ł ó w k i i t y t u ł y.
PA M I Ę TA J ! ! !
P i s m o p o g r u b i o n e s t o s u j t y l k o w t e d y,
gdy takie wyróżnienie jest naprawdę
potrzebne.

16


Slide 17

WERSALKI
Czcionka o wyglądzie wielkich liter alfabetu.
We d ł u g p o l s k i e j p i s o w n i s t a w i a n a j e s t n a

początku nazwy własnej i wyrazu
rozpoczynającego nowe zdanie.
We r s a l i k a m i w y r ó ż n i a s i ę t a k ż e n i e k t ó r e
części tekstu,
np. tytuły.

17


Slide 18

K U R S Y WA
Kursywa zwana też italikiem
to sposób wyróżnienia fragmentu tekstu
polegający na użyciu pochyłej czcionki.
"Kursywa” używana jest
najczęściej do zapisywania:
 c y t a t ó w,
 wyrazów obcych,
 tytułów:
• utworów literackich,
• a r t y k u ł ó w,
• f i l m ó w,
• dzieł sztuki.
18


Slide 19

Z MIANA KOLORU CZCIONKI
"Zmiana koloru czcionki lub tła":
Najłatwiejsze w czytaniu są czarne litery na
jasnym tle.
Jednak odpowiednie użycie koloru zwraca
uwagę odbiorcy na wyróżniony element
tekstu, podkreślając jego znaczenie.
kolorowe czcionki lub tła spotykane najczęściej na
plakatach, okładkach oraz w reklamach.

PA M I Ę TA J :
 Nie umieszczaj długich tekstów na
kolorowym tle, gdyż utrudnia to czytanie.
 Przy stosowaniu tego wyróżnienia, zadbaj
o kontrast między barwą czcionki a kolorem
t ł a , a b y z a g w a r a n t o w a ć c z y t e l n o ś ć t e k s t u . 19


Slide 20

WYRÓŻNIENIA
Użycie odpowiednich wyróżnień może

zadecydować o estetyce oraz ułatwić
czytelnikowi korzystanie z tekstu.
Wy r ó ż n i e n i a m o g ą o ż y w i ć t e k s t ,

uwydatnić jego ważniejsze partie.
Każde z wyróżnień ma inne
właściwości uwydatnienia tekstu.
Po dobraniu odpowiedniego zestawu
należy go konsekwentnie
używać w całym dokumencie.
20


Slide 21

UKŁAD STRONY
Te k s t n i e w y p e ł n i a c a ł e j s t r o n y
i jest otoczony marginesami.
Marginesy powinny być na tyle
duże, aby palce trzymające kartkę
nie zasłaniały tekstu lub
ilustracji.
Strony najczęściej
mają orientację pionową,
ale możliwa jest
orientacja pozioma.

21


Slide 22

UKŁAD STRONY
Na marginesach górnym i dolnym mogą występować
teksty nie należące do tekstu podstawowego,
dodawane automatycznie
na każdej stronie.
Są to: stopka strony
na dolnym marginesie
i nagłówek na górnym.
Najczęściej nagłówek
lub stopka zawierają
numerację stron
i inne dodatkowe
informacje powtarzające
się na każdej stronie.
22


Slide 23

AKAPIT
akapit to ustęp tekstu zaczynający się od nowego
wiersza; wiersz początkowy takiego ustępu
t e k s t u , z w y k l e w c i ę t y, w i e r s z a k a p i t o w y ;
(S ł o w n i k w y r a z ó w o b c y c h i z w ro t ó w o b c o j ę z y c z n y c h
Władysława Kopalińskiego)

Pojęcie akapitu w edytorach tekstu
oznacza fragment tekstu między jednym a następnym
naciśnięciem klawisza [Enter].
Na ekranie przy włączonej opcji pokazywania znaków
formatowania każde naciśniecie [Enter] jest oznaczone ¶.
Akapit może stanowić:
 pustą linijkę,
 fragment linijki
 lub kilka linijek.

23


Slide 24

Zmiana odstępów
w pionie między wierszami
i między akapitami
Odstępy między wierszami (interlinia) określają
ilość miejsca w pionie między wierszami tekstu w akapicie.
Domyślnie odstępy te są pojedyncze.
Odstępy między akapitami określają ilość miejsca powyżej
i poniżej akapitu. Jeśli dany akapit ma wyraźnie odstawać od
reszty tekstu na stronie lub jeśli wszystkie akapity
w dokumencie mają być od siebie oddalone, można dobrać
odstęp przed akapitem,
po akapicie
lub oba te rodzaje odstępów.
24


Slide 25

K O R E K TA T E K S T U
Korekta tekstu polega na sprawdzeniu jego formy pod
względem ortograficznym, interpunkcyjnym, stylistycznym itd.
Redagując dowolny tekst, powinniśmy zadbać o poprawność:
 językową - gramatyka, interpunkcja, ortografia, styl
 edytorską - literówki, niepotrzebne spacje, porządkowanie
tekstu (rozplanowanie akapitów, tabel, rozdziałów),
pojedyncze litery na końcu linii
 merytoryczną - terminologia, logika, czytelność, itp.
 antyplagiatową
PAMIĘTAJ!!!
Stosując znaki interpunkcyjne i zasady ortografii,
wyrażasz szacunek wobec czytających.
25


Slide 26

Z A S A D Y F O R M A T O WA N I A
KRÓTKICH FORM UŻYTKOWYCH

Przy formatowaniu tekstów takich jak:
 Ogłoszenie,
 Zaproszenie,
 Instrukcja ,
 Przepis,
 i inne

należy przede wszystkim mieć na uwadze ich funkcjonalność.
Czcionki, wyróżnienia czy odstępy między wierszami
powinny być tak dobrane, aby dany tekst jak najlepiej
służył wyznaczonemu celowi.
26


Slide 27

27


Slide 28

 układ strony:
pionowo
 marginesy:
lewy – 3 cm
prawy – 3 cm
górny – 3 cm
dolny – 3 cm
 stopka:
1. nazwisko i imię autora oraz klasa
(po stronie lewej)
2. numer strony
(po stronie prawej)
3. stopka na stronie pierwszej pusta
 w dokumencie nie może być pustych wierszy
28


Slide 29

 krój czcionki - Bookman Old Style (w całym dokumencie)
 kolor czcionki – czarny (w całym dokumencie)
 wielkość czcionki:
 strona tytułowa:
» tytuł pracy – 28 pt, pogrubiona
wyrównanie:
w pionie –środek strony,
w poziomie dowolnie
» dane autora pracy – 16 pt, pogrubiona i pochylona
wyrównanie:
w pionie –dół strony,
w poziomie do prawego marginesu

 reszta dokumentu – 14 pt,
 lista wypunktowana - dowolnie
 inne elementy formatowania

(np. obramowanie strony, elementy graficzne, odstęp pomiędzy
wierszami i akapitami) wg własnego uznania

29


Slide 30

P O D S TAW O W E P O J Ę C I A
W EDYCJI TEKSTU
Dokument - jest to nazwa dla całego redagowanego tekstu,
Akapit - jest to część tekstu pomiędzy dwoma naciśnięciami klawisza ENTER,
Interlinia - zwiększony odstęp międzyliniowy,
Wcięcie - jest to określenie odstępów dla tekstu od lewej i od prawej krawędzi kartki,
Wcięcie akapitowe - jest to wcięcie zastosowane w pierwszej linii akapitu,
Margines - jest to ilość wolnego papieru dookoła tekstu.
Blok - jest to zaznaczony fragment dokumentu; może to być wyraz, fragment wiersza
(akapitu), cały wiersz (akapit), i kilka akapitów lub też cały dokument,
Nagłówek - jest to krótka informacja pojawiająca się u góry strony,
Stopka - podobna informacja co w nagłówku, ale występująca na dole strony,
Czcionka - jest to zestaw znaków drukarskich zapisanych w jednym pliku na dysku,
Krój pisma - różne sposoby przedstawiania tej samej czcionki. Może to być pismo
grube, kursywa, podkreślone, powiększone, pomniejszone itp.,
Justowanie - wyrównanie tekstu polegające na równomiernym rozłożeniu pomiędzy
lewym i prawym marginesem strony
Twarda spacja - Ctrl+Shift+Spacja - widoczna jest jako kółeczko (znaki ukryte),
wstawiana jest zazwyczaj pomiędzy „w”, „i”, „z” a następny wyraz
Podział strony – aby zacząć pisanie kolejnego rozdziału od nowej strony to zamiast
wciskać klawisz Enter do chwili, kiedy kursor znajdzie się na nowej stronie,
wstawmy tzw. znak podziału strony, używając kombinacji klawiszy Ctrl + Enter. 30


Slide 31

BIBLIOGRAFIA
1. Herman Wilga, Słowa na czasie 2, Warszawa: Nowa Era, 2009
2. Piotr J. Durka, Informatyka dla Ciebie, Warszawa: Nowa Era, 2009

31


Slide 32

32