Transcript Sunum 4
Slide 1
Aktif Yaşlanma ve
Kuşaklararası Dayanışma
Doç. Dr. İlhan Dülger
29 Kasım 2012
Gaziantep, LLP –Grundtvig İzleme
Slide 2
Aktif Yaşlanma yılları: 65 – 79 yaşlar arası
Pasif Yaşlılık yılları: 80+
65 + yaş nüfusun toplam nüfus içindeki payına
göre nüfusun günümüzdeki tanımlanması:
• % 4’ten az ise “genç nüfus”
• % 4 - % 6.9 arasında ise “olgun nüfus”
• % 7 - % 10 arasında ise “yaşlı nüfus”
• % 10’un üzerinde ise “çok yaşlı nüfus”
olarak tanımlanmaktadır.
Slide 3
Türkiye’de 65+ Yaş Nüfusun Payı
Bu tanıma göre:
1935 – 1990 arası % 4 civarı = Genç Nüfus Ülkesi
1995 – 2008 arası % 5.7 = Olgun Nüfus Ülkesi
2012
% 7.1 = Yaşlı Nüfus Ülkesi (yeni girdi)
2025’te % 10.8’e çıkacağı hesaplanıyor = Çok Yaşlı Nüfus Ülkesi
(yeni girecek)
2050’de % 22.4’e çıkacağı hesaplanıyor = Çok Yaşlı Nüfus Ülkesi
HAZIRLANMALIYIZ !
Slide 4
Yaşlılık Nedir? Niye Var?
Bireysel …
Toplumda:
• Olgunluk ve dengelenme unsuru
• geçmiş – gelecek sürekliliği bilinci
• kültür ve tecrübe akışı
3. Nesil ile 1. Nesil bağlantısı
• küçük çocuklara şartsız sevgi, dil, davranış ve
kültür aktarımı; küçük çocukların
toplumsallaşmasında asli öğretici unsur
Slide 5
Dünya’da Artan Yaşlı Nüfus
31 Ekim 2011 itibariyle Dünya Nüfusu:
7 000 000 000
Ortalamada 65 + Yaşlı Nüfus: % 8,5
(Gelişmiş Ülkelerde Yaşlı Nüfus % 21.4)
Dünyada 600 000 000
Türkiye’de 5 600 000 (%7)
Gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfusun 2 misline çıkması 100 sene almıştı
Gelişmekte olan ülkelerde yaşlı nüfusun 2 misline çıkması 20 sene alıyor
2050’de Dünya nüfusunun % 22’si 65+ yaş
2 200 000 000
Slide 6
Toplumlarda Yeni Çelişki
YAŞLILAR İLERLERKEN
• daha uzun yaşama
•
sağlıklı
•
bilinçli
•
eğitimli
•
meslekli
•
sosyal güvenceli
•
bağımsız
•
vakitçe rahat
•
birikimli
•
veriş, paylaşış
•
hizmet, hazır oluş
TOPLUM GEVŞİYOR
• hukuksal / emekli etme
• teknolojik
istihdam azlığı / işsizlik
bilgi kaynağı artışı
•
çekirdek aile
•
gelir yetersizliği karşısında
refah artışı talebi
•
geleneğin çözülmesi
•
örgütlenmede geç kalma
•
göç, yabancılaşma
kentsel yaşlılar
kırsal yaşlılar
yabancı ülkede yaşlanmak
• nesillerarası sevginin azalması
Slide 7
Yaşlılığın Yeni Hâlleri
Uzun Yaşama (beslenme, sağlık hizmeti, eğitim)
DÜŞKÜN YAŞLILAR
• Sağlıksız Yaşlanma
• Ekonomik, toplumsal, kültürel düşkünlük
GELENEKSEL YAŞLILAR – Pasif Yaşlanma
DİNÇ YAŞLILAR
• Başarılı Yaşlanma (sağlıklı, fiziksel fit)
• Aktif Yaşlanma (ekonomik, toplumsal, siyasal, spor, iş, üretim,
merak/hobi, kültürel… yeteneklerini kullanarak)
DÜŞKÜN YAŞLILIK azalıyor
GELENEKSEL YAŞLILAR çelişkide
DİNÇ YAŞLILIK artıyor
Slide 8
Dünya’da Yaşlı Nüfus Ülkelerinde Aktif
Yaşlılık Devri Yaşanıyor
2010 dünyada 192 devlet var
• 27 üyeli AB 107 000 000 (% 21,4 yaşlı)
•
ÇİN 144 000 000 (% 11,0 yaşlı)
• HİNDİSTAN 100 000 000 (%7,7 yaşlı, 2013)
• 163 ÜLKE 250 000 000 (ort. % 8,0 yaşlı)
Toplam 600 000 000
Slide 9
Kısa ve Uzun Vadede Dünyada Yaşlanma
YAŞ YAPISINDA KAYMA
• Şu anda dünyada artık (ortalamada)
işgücü orta yaşa giriyor
• Şu anda dünyada
emekliler aktif yaşlanma dönemindeler (65-80/85)
• 2025’te dünya nüfus artışı % 0.86’ya düşecek
• 2050’de dünya nüfus artışı % 0.30’a düşecek
• 2050 +‘de toplam dünya nüfusunda azalma başlayacak
Slide 10
Değişmesi Gereken Politikalar: 65. yaşta
ZORUNLU EMEKLİLİK KALACAK MI?
• Büyük sayılardaki insan kapitalist sistem kuralları ile 65
yaşında zorunlu emekliye sevk ediliyor.
• En büyük insan hakları ihlâli dinç insanın çalışma
hakkının elinden alınması değil mi?
• Emekliler; birikimleri, bilgi ve becerileri, deneyimleri ile
atıl kalıyor, gelirleri düşüyor.
• Üstelik; kendine bakım, hareketlilik, düşünce gücü,
doğru beslenme ve iyileşen sağlık hizmetleri ile giderek
daha da uzun yaşıyorlar
• Ve, emekli yaşlıların sayıları hızla artıyor !
+ Türkiye’nin Sorunu: Erken Emeklilik !
Slide 11
Yaşlıların Yaşlanması Devri Yaklaşıyor:
80+ Yaşlılarında Büyük Artış
Aktif Yaşlılar 2025 – 2050 yıllarına geldiğinde
• Gençlerin topluma bağımlılık oranında düşme
• Yaşlıların topluma bağımlılık oranında yükselme
• 80+ yaş «Çok Yaşlı Toplum Krizi» dönemi:
- Aktif İşgücü (15-64) oranında düşme
- Aktif Yaşlılık (65 – 79) oranında yükselme
- Emekli nüfus oranında yükselme
- 80+ yaş nüfus, 65+ yaş nüfusun iki misli
Slide 12
Nüfus Piramidi = Genç Nüfuslu Ülke
Slide 13
Nüfus Piramidi = Olgun Nüfuslu Ülke
Slide 14
Türkiye’de Aktif Yaşlanma Başladı
•
•
•
•
Bu kadar nüfusu atıl / tüketici mi tutacağız?
Bir bilgi, deneyim, birikim kaynağı olarak kullanacak mıyız?
Aktif olmaları için önlerini nasıl açarız?
Ortalama Ömür Süresi 74 yaş oldu. 65 yaşında emekli olsak
bile ortalamada 9 -24 yıl daha aktif yaşlılık göreceğiz.
• Çünkü halen 49, 47 yaşlarında emekli olunabiliyor. 65
yaşta emeklilik kademeli olarak 2033’e…
• 10 milyon emekli var (yakl. 6,2 milyonu erken emekli);
2011’de 91,6 milyar TL sadece emekli aylığı ödendi.
• 1.67 çalışan 1 emeklinin maaşını veriyor; diğerlerinde 10:1
• Önümüzdeki 15 yılı boş kaybedemeyiz………………..
YOKSA…
Slide 15
Nüfus Piramidi = Çok Yaşlı Nüfuslu Ülke
Slide 16
Bu Tablonun Bize Söyledikleri -1
ÖMÜR SÜRESİ UZUYOR
• TIBBIN zaferi… BAKIM artıyor, TEDAVİ etkili
(kısmen BESLENME, kısmen EĞİTİM)
• Toplumsal örgütlenmelerimiz geride kalmıştır!
NEDEN?
2000 – 2035 için Yaşlılık Felsefesi ????
Ancak ondan sonra –
• Kuşaklararası Dayanışma bilinç düzeyine yükselebilir
• «Yaşlı Dostu Toplum» can bulabilir
Slide 17
Bu Tablonun Bize Söyledikleri - 2
Üstelik:
2035 sonrası için «Daha Köktenci Felsefe»
ihtiyacı var!
Zira, artık, «aktif yaşlanma»nın yerini
«pasif yaşlılık» alacak
65+ yaş nüfusun iki misli 80+ yaş nüfus
Slide 18
Felsefesizlik: Yaşlının Çevresini
Kaybetmesinin Aşamaları
Batı’da artmış, diğer ülkelerde gündeme değmekte olan
• Yaşlıların Toplumda Yalnızlaşmaları
Yaşıtlarının işten ve hayattan çekilmesi, çocuklarının uzaklaşması
• Yaşlıların Toplumda Kenarsanmaları
Toplumsal ve ekonomik refahlarından uzakta kalma
• Yaşlıların Toplumda Güçsüzleştirilmeleri
Yeterliliklerini kullanma alanlarının ellerinden alınması
• Yaşlıların Toplumdan Dışlanmaları
Duyarsız bir çevrede hayat desteklerinden mahrum kalma
Toplumsal yaşama alanlarının dışına itilme
Slide 19
Yaşlı İnsanlar için BM İlkeleri İlânı 1991:
Yeni Felsefe için Çerçeve
•
•
•
•
•
Bağımsızlık
Katılım
Bakım
Kendini Gerçekleştirme
Haysiyet
HEDEF :
Bütün “Yaş”ları Kucaklayan Toplum
Slide 20
T.C. Anayasası Değişikliği
12 Eylül 2010’da halkoylamasına sunulan Anayasa
değişikliği ile, Toplumda İhtiyaç Gruplarına Pozitif
Ayrımcılık ilkesi ve görevi benimsendi. Kabûl edilen 1.
Madde ile 7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye
Cumhuriyeti Anayasası’nın 10uncu maddesinin ikinci
fıkrasına: “çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife
şehitlerinin dul ve yetimleri ile malûl ve gaziler için
alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz,”
ibaresi eklendi.
20
Slide 21
Güzel bir Genç bir Armağandır
Güzel bir Yaşlı bir Sanat Eseridir
Aktif Yaşlanma ve
Kuşaklararası Dayanışma
Doç. Dr. İlhan Dülger
29 Kasım 2012
Gaziantep, LLP –Grundtvig İzleme
Slide 2
Aktif Yaşlanma yılları: 65 – 79 yaşlar arası
Pasif Yaşlılık yılları: 80+
65 + yaş nüfusun toplam nüfus içindeki payına
göre nüfusun günümüzdeki tanımlanması:
• % 4’ten az ise “genç nüfus”
• % 4 - % 6.9 arasında ise “olgun nüfus”
• % 7 - % 10 arasında ise “yaşlı nüfus”
• % 10’un üzerinde ise “çok yaşlı nüfus”
olarak tanımlanmaktadır.
Slide 3
Türkiye’de 65+ Yaş Nüfusun Payı
Bu tanıma göre:
1935 – 1990 arası % 4 civarı = Genç Nüfus Ülkesi
1995 – 2008 arası % 5.7 = Olgun Nüfus Ülkesi
2012
% 7.1 = Yaşlı Nüfus Ülkesi (yeni girdi)
2025’te % 10.8’e çıkacağı hesaplanıyor = Çok Yaşlı Nüfus Ülkesi
(yeni girecek)
2050’de % 22.4’e çıkacağı hesaplanıyor = Çok Yaşlı Nüfus Ülkesi
HAZIRLANMALIYIZ !
Slide 4
Yaşlılık Nedir? Niye Var?
Bireysel …
Toplumda:
• Olgunluk ve dengelenme unsuru
• geçmiş – gelecek sürekliliği bilinci
• kültür ve tecrübe akışı
3. Nesil ile 1. Nesil bağlantısı
• küçük çocuklara şartsız sevgi, dil, davranış ve
kültür aktarımı; küçük çocukların
toplumsallaşmasında asli öğretici unsur
Slide 5
Dünya’da Artan Yaşlı Nüfus
31 Ekim 2011 itibariyle Dünya Nüfusu:
7 000 000 000
Ortalamada 65 + Yaşlı Nüfus: % 8,5
(Gelişmiş Ülkelerde Yaşlı Nüfus % 21.4)
Dünyada 600 000 000
Türkiye’de 5 600 000 (%7)
Gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfusun 2 misline çıkması 100 sene almıştı
Gelişmekte olan ülkelerde yaşlı nüfusun 2 misline çıkması 20 sene alıyor
2050’de Dünya nüfusunun % 22’si 65+ yaş
2 200 000 000
Slide 6
Toplumlarda Yeni Çelişki
YAŞLILAR İLERLERKEN
• daha uzun yaşama
•
sağlıklı
•
bilinçli
•
eğitimli
•
meslekli
•
sosyal güvenceli
•
bağımsız
•
vakitçe rahat
•
birikimli
•
veriş, paylaşış
•
hizmet, hazır oluş
TOPLUM GEVŞİYOR
• hukuksal / emekli etme
• teknolojik
istihdam azlığı / işsizlik
bilgi kaynağı artışı
•
çekirdek aile
•
gelir yetersizliği karşısında
refah artışı talebi
•
geleneğin çözülmesi
•
örgütlenmede geç kalma
•
göç, yabancılaşma
kentsel yaşlılar
kırsal yaşlılar
yabancı ülkede yaşlanmak
• nesillerarası sevginin azalması
Slide 7
Yaşlılığın Yeni Hâlleri
Uzun Yaşama (beslenme, sağlık hizmeti, eğitim)
DÜŞKÜN YAŞLILAR
• Sağlıksız Yaşlanma
• Ekonomik, toplumsal, kültürel düşkünlük
GELENEKSEL YAŞLILAR – Pasif Yaşlanma
DİNÇ YAŞLILAR
• Başarılı Yaşlanma (sağlıklı, fiziksel fit)
• Aktif Yaşlanma (ekonomik, toplumsal, siyasal, spor, iş, üretim,
merak/hobi, kültürel… yeteneklerini kullanarak)
DÜŞKÜN YAŞLILIK azalıyor
GELENEKSEL YAŞLILAR çelişkide
DİNÇ YAŞLILIK artıyor
Slide 8
Dünya’da Yaşlı Nüfus Ülkelerinde Aktif
Yaşlılık Devri Yaşanıyor
2010 dünyada 192 devlet var
• 27 üyeli AB 107 000 000 (% 21,4 yaşlı)
•
ÇİN 144 000 000 (% 11,0 yaşlı)
• HİNDİSTAN 100 000 000 (%7,7 yaşlı, 2013)
• 163 ÜLKE 250 000 000 (ort. % 8,0 yaşlı)
Toplam 600 000 000
Slide 9
Kısa ve Uzun Vadede Dünyada Yaşlanma
YAŞ YAPISINDA KAYMA
• Şu anda dünyada artık (ortalamada)
işgücü orta yaşa giriyor
• Şu anda dünyada
emekliler aktif yaşlanma dönemindeler (65-80/85)
• 2025’te dünya nüfus artışı % 0.86’ya düşecek
• 2050’de dünya nüfus artışı % 0.30’a düşecek
• 2050 +‘de toplam dünya nüfusunda azalma başlayacak
Slide 10
Değişmesi Gereken Politikalar: 65. yaşta
ZORUNLU EMEKLİLİK KALACAK MI?
• Büyük sayılardaki insan kapitalist sistem kuralları ile 65
yaşında zorunlu emekliye sevk ediliyor.
• En büyük insan hakları ihlâli dinç insanın çalışma
hakkının elinden alınması değil mi?
• Emekliler; birikimleri, bilgi ve becerileri, deneyimleri ile
atıl kalıyor, gelirleri düşüyor.
• Üstelik; kendine bakım, hareketlilik, düşünce gücü,
doğru beslenme ve iyileşen sağlık hizmetleri ile giderek
daha da uzun yaşıyorlar
• Ve, emekli yaşlıların sayıları hızla artıyor !
+ Türkiye’nin Sorunu: Erken Emeklilik !
Slide 11
Yaşlıların Yaşlanması Devri Yaklaşıyor:
80+ Yaşlılarında Büyük Artış
Aktif Yaşlılar 2025 – 2050 yıllarına geldiğinde
• Gençlerin topluma bağımlılık oranında düşme
• Yaşlıların topluma bağımlılık oranında yükselme
• 80+ yaş «Çok Yaşlı Toplum Krizi» dönemi:
- Aktif İşgücü (15-64) oranında düşme
- Aktif Yaşlılık (65 – 79) oranında yükselme
- Emekli nüfus oranında yükselme
- 80+ yaş nüfus, 65+ yaş nüfusun iki misli
Slide 12
Nüfus Piramidi = Genç Nüfuslu Ülke
Slide 13
Nüfus Piramidi = Olgun Nüfuslu Ülke
Slide 14
Türkiye’de Aktif Yaşlanma Başladı
•
•
•
•
Bu kadar nüfusu atıl / tüketici mi tutacağız?
Bir bilgi, deneyim, birikim kaynağı olarak kullanacak mıyız?
Aktif olmaları için önlerini nasıl açarız?
Ortalama Ömür Süresi 74 yaş oldu. 65 yaşında emekli olsak
bile ortalamada 9 -24 yıl daha aktif yaşlılık göreceğiz.
• Çünkü halen 49, 47 yaşlarında emekli olunabiliyor. 65
yaşta emeklilik kademeli olarak 2033’e…
• 10 milyon emekli var (yakl. 6,2 milyonu erken emekli);
2011’de 91,6 milyar TL sadece emekli aylığı ödendi.
• 1.67 çalışan 1 emeklinin maaşını veriyor; diğerlerinde 10:1
• Önümüzdeki 15 yılı boş kaybedemeyiz………………..
YOKSA…
Slide 15
Nüfus Piramidi = Çok Yaşlı Nüfuslu Ülke
Slide 16
Bu Tablonun Bize Söyledikleri -1
ÖMÜR SÜRESİ UZUYOR
• TIBBIN zaferi… BAKIM artıyor, TEDAVİ etkili
(kısmen BESLENME, kısmen EĞİTİM)
• Toplumsal örgütlenmelerimiz geride kalmıştır!
NEDEN?
2000 – 2035 için Yaşlılık Felsefesi ????
Ancak ondan sonra –
• Kuşaklararası Dayanışma bilinç düzeyine yükselebilir
• «Yaşlı Dostu Toplum» can bulabilir
Slide 17
Bu Tablonun Bize Söyledikleri - 2
Üstelik:
2035 sonrası için «Daha Köktenci Felsefe»
ihtiyacı var!
Zira, artık, «aktif yaşlanma»nın yerini
«pasif yaşlılık» alacak
65+ yaş nüfusun iki misli 80+ yaş nüfus
Slide 18
Felsefesizlik: Yaşlının Çevresini
Kaybetmesinin Aşamaları
Batı’da artmış, diğer ülkelerde gündeme değmekte olan
• Yaşlıların Toplumda Yalnızlaşmaları
Yaşıtlarının işten ve hayattan çekilmesi, çocuklarının uzaklaşması
• Yaşlıların Toplumda Kenarsanmaları
Toplumsal ve ekonomik refahlarından uzakta kalma
• Yaşlıların Toplumda Güçsüzleştirilmeleri
Yeterliliklerini kullanma alanlarının ellerinden alınması
• Yaşlıların Toplumdan Dışlanmaları
Duyarsız bir çevrede hayat desteklerinden mahrum kalma
Toplumsal yaşama alanlarının dışına itilme
Slide 19
Yaşlı İnsanlar için BM İlkeleri İlânı 1991:
Yeni Felsefe için Çerçeve
•
•
•
•
•
Bağımsızlık
Katılım
Bakım
Kendini Gerçekleştirme
Haysiyet
HEDEF :
Bütün “Yaş”ları Kucaklayan Toplum
Slide 20
T.C. Anayasası Değişikliği
12 Eylül 2010’da halkoylamasına sunulan Anayasa
değişikliği ile, Toplumda İhtiyaç Gruplarına Pozitif
Ayrımcılık ilkesi ve görevi benimsendi. Kabûl edilen 1.
Madde ile 7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye
Cumhuriyeti Anayasası’nın 10uncu maddesinin ikinci
fıkrasına: “çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife
şehitlerinin dul ve yetimleri ile malûl ve gaziler için
alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz,”
ibaresi eklendi.
20
Slide 21
Güzel bir Genç bir Armağandır
Güzel bir Yaşlı bir Sanat Eseridir