Slide 1

NGUYÊN NHUNG thực hiện


Slide 2

truyện NGUYÊN NHUNG
Năm nay xuân về, Tết đến muộn, đã bước qua tháng hai dương lịch nên tiết trời
thật là ấm áp, mùa xuân đã trải những vạt nắng hồng trên sân cỏ còn ướt
sương và bầy chim đã líu lo trước nhà mỗi buổi bình minh.
Trước Tết độ nửa tháng, Nguyễn, chủ nhân căn chung cư có một hàng hiên
thoáng và rộng, đã dọn dẹp mớ cây cảnh trong những chiếc chậu sành tráng
men trước cửa nhà. Mỗi ngày khi đi làm về, chăm chút mấy cây cảnh cũng là
thú vui của Nguyễn, đỡ phải nghĩ ngợi chuyện đời vốn vui ít, buồn nhiều.
Sống cảnh đời cô độc, không vợ không con, không họ hàng thân thích, lâu ngày
Nguyễn đã quen dần với cái yên lặng, tĩnh mịch của chính tâm hồn chàng. Có
khi chàng tự chế riễu mình, " lòng mình còn không hiểu nổi, huống chi lòng
người ". Đây là lối an ủi của kẻ sống mà không biết rằng mình đang sống, đau
mà cố quên rằng lòng mình đang đau.


Slide 3

Năm nay, tự nhiên Nguyễn có ý định cần phải thay đổi một cái gì khi nhìn mấy
chậu cây chàng trồng trước cửa. Hai cây thông đất khoẻ mạnh tươi tốt, bất
chấp sự thay đổi của thời tiết, mấy giò phong lan đã trổ hoa rất đẹp dù không
được tưới tắm bao nhiêu, giống này rất lạ, không ưa nước, Nguyễn tưởng nó
đã chết khô vậy mà khi xuân về nó vẫn đơm hoa. Riêng cây quất nom có vẻ
cỗi, cách đây bốn năm cũng vào dịp xuân về, vợ chồng người bạn đã tặng
chàng với nhã ý đem cái sung túc, xum xuê, tươi thắm của cây cỏ để chàng
khoả lấp phần nào nỗi hiu quạnh. Hai năm đầu chàng còn chăm tưới bón,
nhưng qua đến mùa xuân thứ ba chỉ còn lác đác dăm quả vàng óng trên cành
cây xơ xác, nhìn rõ mà phát chán. Mùa Đông đã cướp dần sinh lực của cây,
như người con gái chỉ vui có một mùa cưới, rồi thì cũng quắt quay với những
tất bật của đời.


Slide 4

Dạo này Nguyễn hay có những nỗi buồn vô cớ, đến nỗi chểnh mảng cả
việc săn sóc cây cỏ. Mỗi độ Xuân về, Nguyễn lại nghe lòng mình chìm
ngập trong nỗi buồn không đâu. Lắm khi chàng nhìn đăm đăm vào một
chiếc lá xanh, nhìn để mà nhìn chứ hồn chàng đã gởi vào một nơi chốn
rất xa xăm, có thể là một khoảnh đời trong dĩ vãng. Lắm lúc chàng lại
ngậm ngùi nhìn rõ mối tương quan giữa chàng và cây cỏ, mới ngày nào
tóc còn xanh mà nay đã sợi đen, sợi trắng, mắt đã bớt phần tinh anh,
đuôi mắt thì hệt như một chiếc lá héo. Không có gì chống chỏi nổi với
thời gian, sự luân chuyển của vũ trụ vẫn quay đều, Nguyễn nghe như đời
dần dần ngắn lại.


Slide 5

Đêm nay đêm cuối năm, dù chỉ có một mình nhưng Nguyễn vẫn có
thói quen bày biện chút bánh trái để cúng ông bà, trên chiếc bàn con
là tấm hình của cha mẹ chàng đã ố vàng với thời gian. Tấm hình duy
nhất còn lại mà chàng nâng niu, gìn giữ từ lúc gom góp mớ hành
trang xuống tàu quyết thoát ra miền quê hương khốn khổ. Trong cái
đêm ngày cùng tháng tận, mùi nhang khói lãng đãng trong không
gian, lòng chàng chập chùng với biết bao kỉ niệm buồn vui, rất nhiều
lần Nguyễn nghe như có tiếng sụt sùi của những giọt nước mắt chảy
ngược vào tim, khiến chàng xúc động đến run rẩy.


Slide 6

Nguyễn mở hé cánh cửa kính, một làn hơi mát lạnh từ bên ngoài uà vào căn
phòng vắng, không phải thứ gió lạnh của đêm xuân, mà nếu nghĩ ngợi thêm,
chàng cứ ngỡ cái dịu dàng của dáng xuân đang rón rén bước vào, quấn lấy
chàng trong một cảm giác kì thú. Đêm dịu dàng vô cùng, tất cả đều yên lặng,
đất trời và cây cỏ như đang nín thở để tận hưởng cái êm ái của đêm giao
mùa.
Tự nhiên Nguyễn cảm thấy muốn nghe vài điệu nhạc xuân, giữa một đêm tuyệt
vời như đêm nay. Chàng mở nhạc, lười biếng thả mình xuống chiếc "sofa",
nhắm mắt lại để hồn lơ mơ tận hưởng những âm thanh dặt dìu trong không
gian im vắng.


Slide 7


Slide 8

Nghe như có tiếng bước chân ngoài hành lang, tiếng lá hoa rì rào từ mấy
chậu hoa, Nguyễn mơ màng nghe ai gọi tên mình, rồi bóng một phụ nữ xuất
hiện trước khung cửa. Nàng mặc chiếc áo vàng, màu vàng tươi thắm làm
khuôn mặt hơi ửng hồng, nụ cười rạng rỡ và từ nơi nàng toát ra một mùi
hương của cây cỏ, rất thanh khiết. Chưa bao giờ Nguyễn thấy một vẻ đẹp
nào thanh lịch hơn, không phải nét ngây thơ, nũng nịu của một cô gái mới
lớn, cũng không lả lơi mời gọi của ả giang hồ, từ nơi nàng toát ra một vẻ gì
là lạ khiến chàng phải kính nể. Nàng lên tiếng, âm thanh cao và trong trẻo :
" Đêm xuân, đến thăm chủ nhân vào lúc này thật là đường đột , xin ông vui
lòng thứ lỗi. Gần gũi đây mà mấy độ xuân về, đã không chia xẻ được nỗi
niềm với người cùng quê, lòng thật là áy náy. Thôi thì mỗi năm có một mùa,
một mùa có một ngày như đêm nay, ông cho phép thì tôi xin được vào đàm
đạo mấy lời."


Slide 9

Nguyễn thấy thật là lạ lùng, tuy vậy chàng vẫn lịch sự giơ tay mời khách, cố
moi óc để nhớ xem quanh đây có ai giống nàng, mà nếu có thì chàng cũng
chẳng biết, vì ngày nào cũng đi làm từ sáng tinh mơ, chiều về tưới cây qua quýt
rồi lại chúi đầu vào đọc sách. Sự xuất hiện của người thiếu phụ áo vàng trong
đêm nay làm chàng ngạc nhiên, vừa ngạc nhiên lại vừa thích thú. Hay nàng chỉ
là một hồn ma, sự gặp gỡ một bóng ma đẹp trong một đêm tuyệt vời như đêm
nay chẳng thích thú lắm sao. Nguyễn rót trà mời khách, bình trà cúng giao
thừa vẫn còn ấm, chủ khách nhìn nhau bỡ ngỡ. Chàng khách sáo mở lời :
" Thật quí hoá quá, mấy năm nhà cửa vắng vẻ vì chỉ có một mình, nay có khách
đến thăm, lại là một giai nhân, năm nay chắc may nhiều hơn rủi."
Thiếu phụ lại cười, sắc áo vàng như rạng rỡ theo nụ cười của nàng, trông thật
là kiều diễm và thanh thoát lạ lùng, khiến người đối diện không dám buông lời
bất nhã.


Slide 10

" Cám ơn ông đã quá khen. Trong phòng này ấm quá, nào nhang thơm, nào trà
ngon, chủ nhân thật là tươm tất. Mùa đông đã qua, năm nay xuân về tiết trời ấm
áp, người người cây cỏ cùng rạo rực đón xuân sang, riêng chủ nhân sang năm
mới phải tìm một bóng hồng cho vui nhà vui cửa."
Nói xong, nàng nhìn Nguyễn ý nhị, khiến chàng bỗng dưng nghe lòng mình xao
xuyến.
" Không dấu gì cô, từ ngày sang đây đời xất bất xang bang nên chưa dám nghĩ
đến chuyện vợ con, bây giờ đã qua đi tuổi ấy, ngoảnh lại thấy mình đã già, cho
nên lại càng không dám nghĩ. Thôi thì " lần lữa ngày qua tháng lại qua ", riêng
tôi lại có nỗi niềm riêng, biết ai là người tri kỉ?"


Slide 11

Thiếu phụ nâng tách trà, nhấp giọng, thanh âm lắng xuống bùi ngùi :
" Biết ông đã mấy năm mà không chia xẻ được thật là đáng tiếc. Chúng ta
cùng gốc gác trời Nam, cùng bỏ nước ra đi, mỗi người có một hoàn cảnh
khác nhau nhưng cũng đồng cảnh ngộ. Lưu lạc nơi xứ lạ quê người, khác biệt
từ ngôn ngữ cho tới phong thổ, cây cỏ còn héo hắt huống chi con người. Sẵn
đây cũng kể ông nghe, tôi được một người Việt Nam bất đắc dĩ phải bỏ nước
ra đi, mang theo làm bạn cho đỡ nhớ quê cha đất tổ, tưởng đã bỏ thây nơi
lòng đại dương, đâu ngờ lại đến được bến bờ tự do. Đất nước quê người khác
đất nước quê mình, từ cây cỏ cho đến phong thổ, chủ nhân tôi buồn rầu rồi
chết, thân tôi lưu lạc bốn phương. Dù sao, vì vận nước mà phải nổi trôi đến
nơi này, có sao chăng nữa thì vẫn giữ nguyên cái tình chung thuỷ với nước
non, cốt cho xứng là người dân nước Việt."


Slide 12

Nguyễn nghe lòng dạt dào xúc cảm, tâm sự người phụ nữ áo vàng cũng giống
như tâm sự của chàng, ngoài chuyện tình cảm riêng tư thì cũng có một nỗi niềm
chung, là những người mang kiếp sống tha hương nơi xứ lạ. Nguyễn thổ lộ, tự
nhiên đêm nay sao chàng lại đem nỗi lòng mình kể cho người khác nghe, trong
khi chàng vốn là người kín đáo .
" Chẳng có ai muốn bỏ xứ sở mà đi, dù có phải vất vả vì miếng cơm manh áo.
Sang bên này, tuy có được hít thở không khí tự do, nhưng đánh đổi lại cũng mất
mát khá nhiều. Tuổi thanh xuân và tình yêu của tôi đã mất đi vào những tháng
năm tù tội, rồi sau đó thì dù ở trong hay ở ngoài vòng tù tội , tôi vẫn bị ngột
ngạt trong cái không khí nặng nề của sự nghi kị và lòng thù hận, hơn nữa vợ
tôi. . ."


Slide 13

Nguyễn im lặng, chàng tự hỏi có nên tâm sự vội vã với một người mới quen
những điều này không. Người đàn bà vẫn im lặng chờ chàng kể tiếp.
" Nàng gần giống như cô, cũng màu áo vàng của những mùa xuân. Xin lỗi
cô nhé, đây chỉ là sự trùng hợp khi đêm nay cô đến đây với màu áo vàng của
nàng năm xưa. Nay coi như đã hết, có lẽ nàng đã thay mấy lần áo như hoa
nở mấy lần hoa, nàng còn trẻ quá nên đâu chờ đợi được. Tôi không hề trách
nàng, chỉ buồn một ít lâu, có lẽ cái số mình vậy, không thay đổi được. Từ
đấy tôi sống lêu bêu như cây cỏ, cuộc sống lại tối tăm không lối thoát, muốn
hoà nhập vào xã hội nhưng xã hội lại không chấp nhận mình, chỉ có một
cách là thoát ra thôi cô ạ."
Thiếu phụ cúi đầu lặng lẽ, nhưng trong mắt nàng rưng rưng hai hạt lệ:
" Tội nghiệp ông, sao đời buồn thế ông nhỉ? Bao nhiêu năm nhìn ông thui
thủi trong căn nhà này, tôi nghĩ ông có tâm sự gì đó nhưng không tiện hỏi. .
."


Slide 14

Nguyễn gật đầu, chàng rót thêm trà vào tách để nén xúc động:
" Thế là tôi vượt biên, thôi thì sóng gió, đói khát hằng bao nhiêu ngày trên biển,
cuối cùng cũng đến được nơi này. Mười năm rồi chứ ít sao, vậy mà cũng chẳng làm
được gì, cuộc đời thì chỉ những bon chen, đố kị, lại mất mát nhiều quá, cho nên tôi
đâm co rút lại trong cái vỏ ốc cô đơn của mình, mãi rồi không muốn hoà nhập vào
với bên ngoài, cho dù mình vẫn sống, vẫn ăn, vẫn thở. Đêm nay, cô đã có lòng chia
xẻ cái vui của ngày đầu xuân, tôi xin phép được hỏi, chắc cô cũng ở gần đâu đây?"
Thiếu phụ áo vàng nở nụ cười kín đáo, vẻ bí mật :
" Vâng, thưa ông, rất gần nữa là khác, ông biết mà cũng như không biết, vì hồn
ông đã gởi tận đâu đâu. Tôi có cảm tưởng ông nhìn mà không nhìn, ông thờ ơ với
tất cả, ông làm cho có chuyện chứ chẳng thiết tha gì, bởi vậy dù có muốn chia xẻ
với nhau điều gì cũng ngại ngần không tỏ được."
Giọng nàng ra chiều hờn giỗi, còn Nguyễn lại ngạc nhiên quá sức :
" Thật thế hở cô? Lâu nay tôi cứ tưởng chẳng ai chú ý đến mình nữa, không ngờ đã
phụ một tấm lòng, cô bỏ qua nhé!"


Slide 15

Giọng nàng thật dịu dàng, nghe nửa như trách móc, nửa như ủi an:
" Bởi vậy có những việc ông làm cho ai ông cũng không để ý xem làm như thế
để làm gì, ông không lắng nghe lời thì thầm giao cảm giữa đôi bên để thấy
được cái vui của người cho kẻ nhận. Lắm khi ông lại tạo cho mình rất nhiều
ngộ nhận, ích kỉ, vô tình, lãnh đạm hay là một kẻ kiêu căng, lắm người đã nghĩ
về ông như thế. Riêng tôi thì tôi hiểu, bản thân ông là thiện, không hề làm hại
ai, nhưng sao không mở tấm lòng mình ra cho đời bớt khổ, mà cứ phong toả
lấy mình để chán ngán một mình."
Nghe những lời nàng nói, những nhận xét của nàng chính xác đến nỗi Nguyễn
phải giật mình. Quái lạ, người đàn bà này là ai sao có thể hiểu rõ tâm hồn
chàng cặn kẽ, thấu đáo đến thế, tự nhiên chàng có cái ao ước, giá mình có một
người bạn đường đáng yêu như vậy thì dẫu chết cũng đành.


Slide 16

Có đến hai mươi năm rồi, từ lúc vợ chàng bỏ đi, mới đầu Nguyễn thấy lòng
mình đau đớn, tái tê rồi lạnh lẽo hẳn. Đối với chàng, đàn bà chỉ là sự đùa cợt,
là những thoáng vui cho bớt phần tẻ lạnh, không thể biểu hiện cho điều gì cao
cả. Sự xuất hiện đột ngột của người thiếu phụ này đêm nay, khiến chàng hiểu
mình đã khép kín lòng mình trong hoang tàn, đổ nát và tối tăm. Thiếu phụ lại
tiếp tục nói:
" Ông Nguyễn ạ, có lẽ ông phải dẹp bỏ thành kiến với phụ nữ và cả với cuộc
đời nữa. Tất cả mọi người đều có giá trị như nhau, mỗi người là một đơn vị
trong muôn vàn đơn vị mà Thượng đế đã tạo nên. Ta chẳng nên mặc cảm mình
là con số không, nếu không có số không làm sao một lại trở nên mười, cái này
bổ khuyết cho cái kia là vậy. Ông nghĩ xem, nếu không có người đổ rác, làm gì
có sự sạch sẽ để tạo nên một môi sinh tốt đẹp cho người khác hưởng, ngay cả
những triết thuyết của các bậc cao nhân sẽ trở thành số không, nếu nó không
được cái đám đông ở số không kia hưởng ứng. Chúng ta cứ lòng vòng ở những
cái tầm thường nhất, để thấy rằng chẳng có gì là tầm thường cả, có phải vậy
không?"


Slide 17

Nguyễn chỉ im lặng lắng nghe, khẽ liếc nhìn nàng chờ đợi, dáng vẻ của nàng
trang trọng tuyệt vời :
" Tôi hiểu ông vì giữa ông và tôi đã từng có những cảm nhận giống nhau, nhưng
quan niệm để sống thì có khác. Cây cỏ ở phương Nam đem trồng trên đất Bắc,
làm sao mà tươi tốt cho được. Con người cũng thế, nhưng nếu biết thích nghi
với hoàn cảnh, biết vượt qua những khó khăn nhất thời thì cuộc sống sẽ trở nên
ý nghĩa. Chúng ta vẫn phải làm một điều gì có thể, dâng hiến cho đời, chia cái
ta có cho mọi người thì mới hoàn toàn hạnh phúc, ông có đồng ý vậy không?"
Nguyễn ngạc nhiên đến thán phục, những lời nàng vừa thốt ra có một sức thuyết
phục mạnh mẽ khiến chàng bỗng thấy mình cần phải thay đổi cách nhìn, cũng
như những tư duy về cuộc sống xung quanh. Chàng tỏ vẻ bối rối :
" Vậy mà bấy lâu nay tôi đã khổ sở với nỗi cô đơn của mình, nếu không có cuộc
gặp gỡ đêm nay, biết bao giờ tôi mới tìm lại được niềm vui cho tâm hồn. Không
biết thì thôi, biết rồi thỉnh thoảng mời cô đến đây cùng đàm đạo chuyện văn
chương, sách vở. . . . "


Slide 18

Nguyễn nói với tất cả tấm lòng chân thật của mình khiến người thiếu phụ cũng ngùi
ngùi xúc động :
" Tôi không biết nói với ông thế nào, nếu cơ duyên còn gặp lại thì đó là một điều vui,
nhưng nếu không còn gặp nhau nữa, tôi vẫn luôn luôn nhớ đến ông. Còn phải cảm
ơn ông nữa là khác, như mặc chiếc áo đẹp phải cảm ơn người thợ dệt, người này
mang hạnh phúc đến cho người kia, đó là chân lý của lẽ sống. Ngày nào còn sống
trên cõi đời, còn làm được điều gì tốt đẹp ta cứ làm, không mặc cảm mình là người
hèn kém hay thừa thãi trong xã hội. Giống như đêm nay, coi như chúng ta chưa biết
nhau, vậy mà tôi vẫn đến đây, để chúng ta đã có một đêm xuân đầy ý nghĩa."
Nguyễn chỉ thấy ngỡ ngàng mà không hiểu nàng nói gì. Nàng đứng dậy, khoát một
cử chỉ tạ từ, giọng nàng lại cất lên trong vắt, đầy những âm thanh tươi vui như tiếng
hót của một loài chim:
" Xuân về, mong ông tìm được niềm vui cho tâm hồn, nhớ chia đều niềm vui ấy cho
mọi người và mọi loài ông Nguyễn nhé!"
Nguyễn chưa kịp nói gì thì bóng nàng đã thoắt ra cửa. Trời ưng ửng sáng,tiếng chim
hót ngoài hiên làm chàng tỉnh giấc, thì ra chàng vừa trải qua một giấc mộng.


Slide 19

Nguyễn thấy tiếc ngẩn ngơ, dường như hương thơm của thiếu phụ áo vàng còn
vướng vít đâu đây.
Chàng mở cửa bước ra hiên, cây cỏ sau một đêm xuân bừng bừng sức sống,
nắng vàng đã lóng lánh trên những giọt sương đêm. Lạ thay, Nguyễn thấy
những chiếc lộc non đã đơm đầy trên cành quất xác sơ, và bao nhiêu nụ trắng
xinh xinh đang nở hoa, tỏa mùi thơm bát ngát. Chàng nâng nhẹ một nhánh cây,
trên ấy còn sót lại một quả quất vàng từ mùa năm trước, bỗng một làn gió xuân
hây hẩy làm run nhẹ những chiếc lá non trong tay chàng. Trong một thoáng
bâng khuâng, Nguyễn có cảm tưởng như người thiếu phụ áo vàng chính là hồn
cây quất trời Nam, đã đến với chàng trong giấc mộng đêm Xuân.
Để cảm ơn tất cả những ân nhân trong đời tôi

NGUYÊN NHUNG
( Trích trong " Viết Giữa Mênh Mông" cuả NN)


Slide 20