Slide 1

CÜMLE ÖĞELERİ









Cümle, bir duyguyu, düşünceyi, veya olayı
anlatan sözcükler topluluğudur. Cümlede her
sözcüğün bir görevi vardır. Bu görevli
sözcüklere öğe denir. Bu öğeler şunlardır:
1)Yüklem
2)Özne
3)Nesne
4)Dolaylı Tümleç
5)Zarf Tümleci
6)İlgeç Tümleci
www.edebiyatogretmeni.net


Slide 2

YÜKLEM
Kip ve kişi alıp iş, oluş, hareket bildiren
eylem veya cümleyi bir yargıya bağlayan
sözcük yada sözcük öbeğidir.
 Yüklem cümlenin en önemli ve temel
öğesidir. Bir cümlenin varlığından söz
edebilmek için yüklemin olması şarttır.
 Yüklem eylem soylu sözcük veya sözcük
öbeğinden oluşabilir.



Slide 3

Çocuklar, balkonda oturuyorlar.
 Bu olay beni çok mutlu etti.
 Ömer, yarın okula gelmeyecekmiş.
 Güneş yavaş yavaş kayboldu.
 Babam yorgunluktan kanepede
uyuyakaldı.
 En güzel mevsim sonbahardır.
 Dün seni arayan bendim.



Slide 4

ÖZNE
Cümlede işi oluşu, hareketi yapan veya
olanı bildiren öğedir.
 Yükleme ‘kim’, ’ne’ soruları sorularak
bulunur.
 Çocuklar bahçede sessizce oynuyor.
 Buranın şifalı suları çok meşhurdur.
 Babası doğum gününde ona hediye aldı.
 Onlar yarın buraya gelecekmiş.



Slide 5

GİZLİ ÖZNE
Cümlede bulunmayan, yüklemdeki kişi
ekinden anlaşılan öznelere ‘gizli özne’
denir.
 Haftaya Ayvalık’a gideceğim. (Kim
gidecek-Ben)
 Yarın bize uğrasın.(Kim uğrasın-O)
 Bir yaz günü geçtik Tuna’dan.(Kim geçtiBiz)



Slide 6

NESNE (DÜZ TÜMLEÇ)
Öznenin yaptığı işten etkilenen öğedir.
Dolayısıyla nesne, yüklemi eylem olan
cümlelerde aranmalıdır.
 Özneyle nesneyi karıştırmamak için önce
özne, sonra nesne bulunur.
 Yükleme sorulan ‘neyi’ ‘kimi’ sorularıyla
belirtili nesne ‘ne’ sorusuyla belirtisiz
nesne bulunur.



Slide 7

1)BELİRTİLİ NESNE
Çocuk çantasına kitabı koydu. (Neyi
koydu? Kitabı)
 Düğünde herkes seni sordu. (Kimi sordu?
Seni)
 İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı.
 Kapıyı, pencereyi ardına kadar açtı.
 Öğrencilerle geçirdiğimiz o güzel günleri
özledim.



Slide 8

2)BELİRTİSİZ NESNE
Dün kardeşime güzel bir hediye almış.
(Ne almış? Güzel bir hediye)
 Öğretmenimiz bize hüzünlü şiirler
okudu.
 Fuarda birçok araba gördük.
 Eve dönerken yolda bir cüzdan buldum.
 Bugün bana bisiklet alacağız.
 Ne söyleyeceksin bana.



Slide 9

DOLAYLI TÜMLEÇ
Yüklemi; yer, yön, bakımından
tamamlayan öğedir.
 Yükleme sorulan ‘kime, kimde, kimden,
nereye, nerede, nereden, neye, neyde,
neyden’ sorularının cevabı olur.
 Dolaylı tümleç olan öğe ‘-e, -de, -den’
durum eklerinden birini alır.
 Ancak bu eklerden birini alan her sözcük
dolaylı tümleç değildir.



Slide 10

Bu akşam deniz kenarında biraz
dolaşacağım.
 Karlı dağdan yolum ayrıldı bahar
ülkesinde.
 Çocuk, bugün yaşadıklarını annesine
anlattı.
 Bu gece teyzesinde kalacakmış.
 Sağ taraftan ses geliyordu.



Slide 11

ZARF TÜMLECİ
Yüklemi; durum, zaman, miktar, yer-yön
ve sebep gibi yönlerden tamamlayan
öğelerdir.
 Yükleme sorulan ‘nasıl, ne zaman, ne
kadar, nere(ye), neden, niçin, niye, ne’
sorularıyla bulunur.
 Söylediğim filmi akşam izleyebildin mi?
 Güneş doğmadan yola çıkacağız.
 Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.



Slide 12

İLGEÇ (EDAT TÜMLECİ)
Yüklemi; amaç, araç, birliktelik, neden
yönlerinden tamamlayan ‘ne ile, kiminle,
kimin için, ne için’ sorularıyla bulunur.
 Çocuk elini bıçakla kesmiş.
 Arkadaşlarıyla iyi anlaşırdı.
 Yarın benimle okula gelirsin.
 Buraya konuşmak için geldim.
 Bu hediyeyi senin için aldım.


www.edebiyatogretmeni.net