Transcript U UV*V*V*V*V*V*V*V*V V V*V V V*V*V*V*V*V*V*V*V S9nx *JFIF
Slide 1
•
Lan hau Batxilergoko ikasleei zuzenduta dago. Hala ere, emakume artisten
lanei buruzko material urria denez, DBHko bigarren zikloan ere erabil daiteke.
•
Artista bakoitzari lotutako informazioaren hasieran, fitxa bat dago; fitxan
honako datu hauek topa daitezke: noiz jaio zen, noiz hil zen, zein mugimendu
artistikoren partaidea izan zen (sailkapena posible den heinean), noren eragina
izan zuen, eta artelan batzuen izenak.
•
Halaber, diapositiba hauen azpian artista bakoitzari buruzko informazio
gehigarria dago; artista horri dagozkion ezaugarriak (bizitzaren eta lanen
inguruko zehaztasunak) azaltzen dira atal horretan. Diapositibetan oso
informazio laburra dago. Dena den, irakasleak eman beharreko azalpenak azpian
dauden oharretan oinarritu daitezke. Artista bakoitzaren inguruko informazioa
lortzeko, goiko barran IKUSI sakatu behar da, eta horren barruan, OHARRAK.
Hor ikus daiteke artista jakin bati buruzko informazioa. Diapositibara itzultzeko,
IKUSI sakatu behar da, eta horren barruan, NORMAL.
•
Artista bakoitzari lotutako informazioa bukaeran ageri da (oharretan berriro ere)
nondik hartu diren argazkiak. Bibliografia lanaren amaieran dago.
Slide 2
Emakume artistak Errenazimentutik
XXI. mendera arte
Slide 3
Emakume artistak
• Garai batean, pentsatzen zen emakume artisten lanak eta
gizonezkoen lanak pareko baldintzetan plazaratu behar zirela.
• Gaur egun, oso uste inozoa ematen du orduko hark.
• Emakume artistek traba handiak gainditu behar dituzte karrera
artistikoa eta familia-bizitza uztartzeko. Emakume batzuek larrutik
ordaindu behar dute bizitza profesionala izatea.
• Beraz, egoera hau aldatu nahi badugu, gizartearen arauak aldatu
behar dira, emakume artistek beren sortze-lana egiteko eta lanak
kaleratzeko
Slide 4
Tina Modotti
Sofonisba Anguissola
Frida Khalo
Artemisia Gentileschi
Georgia O'Keeffe
Rosalba Carriera
Barbara Hepwoth
Yun Bing
Helen Frankenthaler
Berthe Morisot
Niki de Saint Phalle
Sonia Delaunay
Louise Bourgeois
Camille Claudel
Dora Salazar
Liuvov Popova
Kara Walker
Varvara Stepanova
The Guerrilla Girls
Dora Maar
Barbara Kruger
Slide 5
Sofonisba Anguisola
•
•
•
•
•
Cremonan (Italia) jaio zen, 1527an
Palermon (Italia) hil zen, 1625ean
Mugimendua: Errenazimentua (erretratu
egilea)
Artelanak: Xake partida,
Autoerretratua, Mutiko baten erretratua
Eragina: Tiziano eta Greco
Slide 6
“Bizitza sorpresaz beterik dago; une eder horiek
harrapatzen saiatzen naiz, begiak zabal-zabalik”
Sofonisbaren autorretratua
• Familia noble batean jaio zen.
• Eredu errenazentistari
jarraiturik, bere aitak sei
alabei aparteko hezkuntza
eman zien.
• Errenazimentu-garaian,
pintura arloan, ospe handia
izan zuen lehen emakumea da.
• Batez ere, erretratuak pintatu
zituen.
• Madrileko gortean lan egin
zuen eta Filipe II.a erretratatu.
• Bere bizitzaren amaieran, Van
Dyckek erretratatu zuen bera .
Sofonisba Anguisola
Slide 7
Sofonisbaren familia
Isabel Valoisekoa
Sofonisba Anguisola
Slide 8
Bianca Ponzoniren erretratua
Filipe II.aren erretratua
Sofonisba Anguisola
Slide 9
Artemisia Gentileschi
•
•
•
•
•
Erroman (Italia) jaio zen, 1593an.
Napolesen (Italia) hil zen, 1652an.
Garaia: Barrokoa (tenebrismoa).
Artelanak: Susana eta agureak, Judith eta
Holofernes, Autoerretratua.
Eraginak: Caravaggio, Orazio Gentileschi.
Slide 10
Artemisia
Gentilleschi
Slide 11
..
•
Barrokoaren garaian,
emakume pintorerik
famatuena izan zen.
•
Florentzian, Napolin
eta Venezian egin zuen
lan.
•
Aitarekin batera, Karlos
I.aren enkargua egin
zuen, Londresen.
•
Lan garrantzitsuena,
Judith eta Holofernes.
•
Koadro erlijioso ugari:
Deikundea, S. Joan
Bataiatzailearen
jaiotza, David eta
Betsabe
Judith eta Holofernes
Artemisia Gentileschi
Slide 12
Rosalba Giovanna Carriera
•
•
•
•
•
Venezian (Italia) jaio zen, 1675ean.
Venezian (Italia) hil zen, 1757an.
Garaia: Barrokoa, rokoko mugimendua
(Veneziako eskola).
Artelanak: Karlos Estuardoren erretratua,
Amalia enperatriza, Andrea ilea mozten.
Eraginak: Andrea Carriera, Giovanni Pellegrini.
Slide 13
Melchior de Polignac
Rosalba Giovanna Carriera
Rosalba Carriera
Slide 14
• Rokoko estiloaren bultzatzailetariko bat izan zen.
• Txikitatik talentu artistiko handia agertu zuen.
• Amari lagundu zion bere lanbidean: parpailentzako
irudiak diseinatu zituen.
• Erretratugile oso ospetsua izan zen, pastel-teknika
aplikatu baitzuen erretratuetan.
• Parisko Errege Pintura Akademiako kide izendatu
zuten.
• Artelan ugari: miniaturak, erretratuak, mitologia...
• 1746an, itsu geratu zen.
Rosalba Carriera
Slide 15
Leblond umearen erretratua
Autoerretratua bere
ahizparen koadroa eskuan
duela
Rosalba Carriera
Slide 16
Yun Bing
•
•
•
•
•
Jiang Su-n (Txina) jaio zen, 1670ean.
Txinan hil zen, 1710ean.
Mugimendua: Qingyu.
Artelanak: Emakumea udazkeneko
lorategian, Liliak, Urreliliak.
Eragina: Yun Shouping.
Slide 17
•
Pintore famatu
baten alaba izan
zen.
•
Argi-iluna eta
sakontasuna lantzen
ditu bere lanetan.
•
Aitak irakatsi zion
loreak eta txoriak
pintatzen.
•
Batzuetan, olerkiak
idazten ditu
koadroetan.
•
Etxe inguruko
•
naturak iradoki
zizkion pintatzeko
gaiak: loreak,
intsektuak, larreak...
Loreen edertasuna eta
esanahi sinbolikoa
azaltzen ditu.
Yun Bing
Slide 18
Yun Bing
Slide 19
Berthe Morisot
•
•
•
•
•
Bourges-en (Frantzia) jaio zen, 1841ean.
Parisen (Frantzia) hil zen, 1895ean.
Mugimendua: inpresionismoa.
Artelanak: Udako eguna, Bois de
Boulogneko basoa, Sehaska.
Eragina: Monet, Renoir, Corot.
Slide 20
Berthe Morisot,
Manetek pintatuta
Balkoian
Berthe Morisot
Slide 21
Bizitza osoa
eskaini zion
pinturari, nahiz
eta bizimodua
ateratzeko horren
beharrik izan ez.
Psike
Berthe Morisot
Slide 22
•
•
•
•
•
Familia aberats batean
jaio zen.
Louvre museoan, bertako
artisten lanak kopiatuz
ikasi zuen pintatzen.
Inpresionistekin lan egin
zuen.
Ezkondu eta gero, etxe
barrualdeko eszenak
pintatu zituen bereziki.
Senideen erretratuak
egitera mugatu behar izan
zituen bere lanak. Hori da,
hain zuzen ere, garaiko
emakumeek izan zuten
muga artistikoa eta
soziala.
Manet Wigth irlan
Berthe Morisot
Slide 23
Udako eguna
Sehaska
Berthe Morisot
Slide 24
Sonia Delaunay
•
•
•
•
•
Gradizhsk-en (Ukraina) jaio zen, 1885ean.
Parisen (Frantzia) hil zen, 1979an.
Mugimendua: kubismoa, orfismoa.
Artelanak: Neskak bainujantzian,
Emakumea, kultura eta gizartea, Aldibereko
kontrasteak.
Eraginak: Robert Delaunay, Kandinsky.
Slide 25
“Nik hiru bizitza izan ditut:
lehenengoa, Robert nire
gizonari eskaini diot;
bigarrena, nire semeari;
hirugarrena, laburrena,
neure buruari. Ez zait
damutzen neure buruari
denbora gehiago eskaini ez
izana; ez dut astirik izan”.
Sonia Delaunay
Titulurik gabe
Sonia Delaunay
Slide 26
Icarus
• Ukrainan jaio zen,
1885ean.
• Soniak 5 urte zituela,
osaba batek haren
hezkuntzaren ardura
hartu zuen.
• S. Petersburgora joan
ziren bizitzera.
• Parisen arteak ikasi, eta
han Robert Delaunayrekin ezkondu zen.
• Semea jaio zenean, oihal
zatiz egindako ohazala
da haren obra
abstraktuaren
abiapuntua.
Sonia Delaunay
Slide 27
Sonia Delaunay
Sonia Delaunay
Slide 28
• Kubismoan, orfismoan eta
abstrakzioan aritu zen.
• Pintorea eta diseinatzailea
(dekoratuak, oihalak eta jantziak)
izan zen.
• Aldibereko jantzien eta liburuen
egilea. Aldibereko Boutiqueren
sortzailea.
• Artistaren irudia bere gizonaren
mende agertu zen beti. Robert hil
eta gero, gizonaren teoriak eta obra
zabaltzeko lan egin zuen.
• Bizirik zegoela, Louvre museoak
bere obraren atzera begirakoa egin
zion.
Hiru emakumeak
Dubonnet
Sonia Delaunay
Slide 29
Camille Claudel
•
•
•
•
•
Bresse-n (Frantzia) jaio zen, 1864an.
Montfavet-en (Frantzia) hil zen, 1943an.
Mugimendua: inpresionismoa.
Artelanak: Solaskideak, Helduaroa,
Abandonua, Katedrala.
Eragina: Rodin.
Slide 30
Camille Claudel 1864-1943
• Oso historia tragiko baten protagonista.
• Emakume autoritarioa eta independentea izan zen;
txikitatik izan zuen eskulturarako zaletasun handia.
• Rodinen tailerrean laguntzaile gisa hasi zen.
• Rodin amorantea izan zuen, eta lan batzuk bien
artean egin zituzten.
• 1892tik aurrera, bere kabuz ibili zen lanean.
• Oso lan modernoak eta kalitate handikoak zizelkatu
zituen. Trebetasun tekniko handia izan zuen,
bereziki marmola lantzeko. Camilleren lan batzuk
Rodinek sinatu zituen.
Camille Claudel
Slide 31
Camile Claudel, 18 urte
zituela
Sakountala
Camille Claudel
Slide 32
• Diru faltak
• 1914an, familiak Camille
Claudel psikiatriko
(eskulturaren materialak
batean sartu zuen.
bereziak eta garestiak
ziren) eta Rodinek
• 30 urtez egon zen bertan,
abandonatzeak ahuldu
atera gabe.
zuten Claudelen osasun • 30 urte horietan ez zioten
fisiko eta mentala.
inoren gutunik eman;
• 1906tik aurrera,
nebak, Paul Claudel
Camillek suntsitu egin
idazle famatuak, 15 bisita
zituen berak egindako
besterik ez zizkion egin,
lan gehienak.
eta amak, bat ere ez.
Camille Claudel
Slide 33
Balsa
Helduaroa
Camille Claudel
Slide 34
Camille Claudelen erakusketa. Centre International de Deauville
Camille Claudel
Slide 35
“Egin
dudan guztia
ez dut egin
psikiatriko batean
giltzaperatuta
amaitzeko. Zerbait
gehiago merezi
nuen”.
Camille Claudel
Camille Claudel
Slide 36
Liuvov Popova
•
•
•
•
Moskun jaio zen, 1889an.
Moskun hil zen, 1924an.
Mugimendua: konstruktibismoa.
Artelanak: Biluzi kubista, Arkitektura
piktorikoa, 5. aktorearentzako lan-jantzia.
•
Eragina: Vladimir Tatlin, Archipenko.
Slide 37
Liuvov Popova
Bi irudi
• Merkatari-familia kultu
batean jaio zen, Moskun.
• Moskun, arte-ikasketak
egin zituen.
• Italiara eta Parisera
bidaiatu zen.
• Kubismoan, futurismoan
eta suprematismoan aritu
zen.
• Errusiar Iraultzan hartu
zuen parte.
• Malevitxen taldeko
pintorea izan zen.
• Errusiar Iraultzarako
propaganda-kartelen egilea
izan zen.
Liuvov Popova
Slide 38
1. aktorearentzako jantzia
Arkitektura piktorikoa
Liuvov Popova
Slide 39
Filosofoa
Pianista
Liuvov Popova
Slide 40
Espazio-indarra 4
Aldizkari baten portada
Liuvov Popova
Slide 41
Varvara Stepanova
• Kovnon (Errusia) jaio zen, 1894an.
• Moskun (Errusia) hil zen, 1958an.
• Mugimendua: bigarren abangoardia errusiarra.
• Artelanak: Bost irudi hondo zuriaren
• gainean, Billar-jokalariak.
• Eragina: Malevitx, Rodtxenko, Popova.
Slide 42
“Iker ezazue zaharra,
baina sor ezazue berria”
Varvara Stepanova
Varvara Stepanova
Slide 43
• Abangoardia errusiarraren partaide izan zen.
• Urriko Iraultzarekin bat egin zuen, eta honako
hauen bitartez kolaboratu zuen: kartelak, oihalak,
aldizkariak, kaleko dekorazioa, pintura...
• Era askotako teknikak esperimentatu zituen.
• Artea eta produkzio industriala uztartu zituen
oihalen diseinuan.
• Emakume roboten egilea izan zen.
• Emakume robot horiek artistaren, amorantearen,
amaren eta langilearen eredu dira.
Varvara Stepanova
Slide 44
Riny Khomle poemarentzako irudia
Billar-jokalariak
Varvara Stepanova
Slide 45
Dora Maar
•
•
•
•
•
Parisen (Frantzia) jaio zen, 1907an.
Parisen (Frantzia) hil zen, 1997an.
Mugimendua: surrealismoa.
Artelanak: argazki-muntaketak, Mutikoa
Boquerian lotan, Uburen erretratua.
Eraginak: Man Ray.
Slide 46
Ubu erregea
Bartzelonako merkatua
Dora Maar
Slide 47
Dora Maar
Dora Maar
Slide 48
Eskale itsua, 1937
• Parisen jaio, txikitan
Buenos Airesen bizi, eta
Parisera bueltatu zen
ikasketak egiteko.
• Esperimentazio handia
egin zuen argazkigintzan:
argazki-muntaketak,
erretratuak eta kaleko
argazkiak..
• Ezkertiar militantea izan
zen.
• Kaleko giro herrikoia
fotografiatu zuen: merkatuak,
feriak, industrialdeak,
errebalak...
•Argazki surrealistak egin
zituen.
Dora Maar
Slide 49
• Picassorekin izan zuen
harremanak ospea eman
arren, bere lana oztopatu zion.
• Pintatu zituen natura hilek eta
paisaiek Doraren beraren
bakardadearen ikuspegia
erakusten dute.
• Gernikari buruz, argazki sorta
egin zuen.
• Argazki eta argazki-muntaketa
surrealistei atmosfera oniriko
eta misteriotsua antzematen
zaie.
• Hainbat erakusketa egin
zituen.
Dora Maar
Slide 50
Tina Modotti
•
•
•
•
•
Udinen (Italia) jaio zen, 1896an.
Mexikon hil zen, 1942an.
Mugimendua: errealismoa.
Artelanak: Umea kapela daramala,
Langileen desfilea, Eskuak lanabes bati
helduta.
Eragina: Edward Weston.
Slide 51
Eskuak lanabes bati helduta
Tina Modotti
Slide 52
•
Langile-familia batean
jaio zen, Italian. Gero
familiak AEBra emigratu
zuen.
•
Hasieran, lehen plano
txundigarriak egin zizkien
loreei, barazkiei eta
bestelako objektuei.
•
Lehenengo, jostuna izan
zen; gero, modelo eta
aktore; azkenik,
argazkilaria.
•
•
Mexikora joan zen, eta,
alderdi komunistan
sartuta, hainbat
borrokatan hartu zuen
parte.
Gero, indigenen bizimodua
eta eguneroko eszenak
izango dira argazkien gaiak.
Tehuantepec-eko
emakumeak argazki
zirraragarrietan, emakumeak
(umeak gainean edo zama
handiak buruan dituztelarik)
bikain enkoadratuta daude.
Dora Maar
Slide 53
Matxetea
Tehuantepeceko emakumea
Dora Maar
Slide 54
Frida Kahlo
•
•
•
•
•
Coyoacan-en (Mexiko) jaio zen, 1907an.
Coyoacan-en (Mexiko) hil zen, 1954an.
Mugimendua: surrealismoa.
Artelanak: Autoerretratua ilea moztuta,
Frida biak, Frida eta Diego Rivera.
Eragina: Diego Rivera.
Slide 55
“Ez dut inoiz ametsik pintatu, neure errealitatea pintatu dut”
• Mexikon jaio zen, 1907an.
• Poliomielitisa izan zuen
txikitan, eta autobus istripu
larria, gaztaroan.
• Zauri izugarriak sendatzen
ari zela ekin zion pintatzeari.
• Ebakuntza ugari jasan
zituen. Urte askotan kortse
zurruna eraman zuen.
• Bere oinazea ageri da
koadroetan.
Frida Kahloren
argazkia
Frida kahlo
Slide 56
• Rivera pintorearekin ezkondu zen. Oso harreman
gatazkatsuak izan zituzten.
• Autoerretratu ugari ditu. Horietan, ageri da
txordo, bibotea kendu gabe, eta tradiziozko
orrazketa konplexuak buruan. Maiz askotan,
animaliak eta paisaia samingarriak jartzen ditu
mihisearen hondoan; eta sufrimendua, atsekabea,
oinazea eta sumindura aurpegian.
• Pintore autodidakta izan zen: ez zuen inoiz
hezkuntza akademikorik izan.
• Bere bizitzan hiru erakusketa baino ez zituen
egin.
Frida kahlo
Slide 57
“Ni ez nago gaixorik, ni apurtuta nago”
Koloma apurtua
Autoerretratua
Henry Ford ospitalea
Frida kahlo
Slide 58
Frida biak
Koadroaren
izena??????
Frida kahlo
Slide 59
Georgia O’Keeffe
•
•
•
•
•
Wisconsin-en jaio zen, 1887an.
Santa Fen (Mexiko Berria) hil zen, 1986an.
Mugimendua: eskola garaikide amerikarra.
Artelanak: Ezpata-lore gorria lorontzi
zurian, Behiaren burezurra Kaliko
arrosekin.
Eragina: Alfred Stiegiltz.
Slide 60
“Hirietako jendea korrika joaten da toki batetik
bestera; ez du lore bat ikusteko astirik. Ikus dezaten
nahi dut, nahitaez”
Georgia O’Keefferen
erretratua
Berde-urdina
Georgia O’Keeffe
Slide 61
• Kolono irlandarren alaba izan
zen.
• Arte-ikasketak egin zituen
Chicagon eta New Yorken.
• Arte-eskolak eman zituen
Texasen. Hango paisaiak
liluratu zuen.
• Hasieran, abstrakzioan aritu
zen.
• Gero, lore handiak ―ia
landu zituen.
Bi kalaabstraktuak―
arrosa
• Etxe-orratzen irudi
figuratiboagoek kutsu
surrealista dute.
• Hezur eta burezur gainean
pintatu zuen.
• Lehen atzera begirakoa 1927an
egin zioten, artistak 40 urte
zituela.
• Ospe handia izan zuen AEBn.
• 99 urteekin hil zen.
Georgia O’Keeffe
Slide 62
Iris beltza
Behi-burezurra Kaliko arrosekin
Georgia O’Keeffe
Slide 63
Barbara Hepworth
•
•
•
•
•
Yorkshire-n (Ingalaterra) jaio zen, 1903an.
St Ives-en hil zen, 1975ean.
Mugimendua: gerraondoko bigarren
abangoardiak.
Artelanak: Elkarrizketa harri magikoekin,
Ama eta umea, Kikara eta pilota.
Eragina: Henry Moore.
Slide 64
“Hil baino lehen, ahalik eta eskultura on
gehien egin nahi ditut”
• Ingalaterran jaio zen.
• Arte-ikasketak egin zituen.
• Henry Moore-ren laguna.
Espazio hutsaren
kontzeptua Moorek baino
lehenago landu zuen.
• Material ugari landu zituen:
zura (intxaurrondoa, teka,
kaoba), harria ( marmola,
alabastroa eta arbela) eta
metala (brontzea).
Forma duala
Barbara Hepworth
Slide 65
Zirkulu zatitua. Bi forma
• Barbararen eskultura
abstraktuek eta
organikoek neolito
garaiko eskultura
gogorarazten dute.
• Enkargu publiko ugari
izan zituen: New
Yorkeko NBErentzat
Brontze Handia, besteak
beste.
• Bere lana ez da ugaria;
baina eskalan, forman eta
materialetan askotarikoa
da.
• Tailerrak su hartu, eta hil
egin zen.
Barbara Hepworth
Slide 66
Gizonaren familia
Barbara Hepworth
Slide 67
Helen Frankenthaler
•
•
•
•
•
New Yorken jaio zen, 1928an.
New Yorken bizi da.
Mugimendua: espresionismo abstraktua.
Artelanak: Ilunabarra, Kapitainaren
erlojua, Ilargiaren alde ezkutua.
Eragina: Jackson Pollock, Robert
Motherwell.
Slide 68
Mendiak eta itsasoa
Helen Fankenthaler
Slide 69
“Urak eta gardentasunak betidanik erakarri izan naute"
•
•
•
•
New Yorken jaio zen,
eta han artea ikasi.
Pollocken lana
ezagutu eta gero,
espresionismo
abstraktuan aritu zen.
Mihisea zoruan
jartzen du, beste
espresionista
abstraktuek bezala.
Baina teknika
piktoriko propioak
ditu.
•
•
•
•
Mihiseak ez du
inprimaziorik.
Olioa oso urturik
zabaltzen du mihisean,
geruza bat bestearen
gainean.
Batzuetan, belakiz
zabaltzen du pintura
Mihisea kolore eroalea
da, besterik gabe.
Helen Fankenthaler
Slide 70
E.M.rentzat
Europa
Europa
Helen Fankenthaler
Slide 71
Niki de Saint Phalle
•
•
•
•
•
Parisen jaio zen, 1930ean.
Kalifornian (Estatu Batuak) hil zen, 2002an.
Mugimendua: pop-a, sooting painting-a.
Artelanak: Nanak, Tarot lorategia,
Stravinsky lorategia.
Eragina: Jean Tinguely.
Slide 72
Herrenhausen lorategiko haitzuloa
Niki de Saint Phalle
Slide 73
Hon
(Emakumea)
Niki de Saint Phalle
Slide 74
Eguzki-jainkoa
Niki de Saint Phalleren
erretratua
Niki de Saint Phalle
Slide 75
Kalifa erregina
• Frantzian jaioa.
• Aitak 29ko krisian dirua galdu
zuen, eta familiak AEBra
emigratu zuen.
• 18 urterekin ezkondu, eta
Parisera joan zen.
• Nerbio-krisiak jota egon ostean,
pintatzen hasi zen terapia
moduan.
• Seme-alabak aitarekin utzi zituen
pinturan aritzeko.
• Shooting Paintinga: egurrezko
xaflak igeltsuz estalita, eta
topatutako objektuak itsatsita,
errifle batez jaurtikitzen zuen
pintura horren kontra.
• Pop-artetik gertu. Pompidou
Zentro alboko parkearen egilea
da eta Florentzian, Tarot
lorategiarena.
Niki de Saint Phalle
Slide 76
• Hainbat
tamainatako
eskultura (nanak)
hauen bitartez,
gizarteak
emakumeei
inposatzen dien
rola kritikatu nahi
izan zuen.
• Mezu positiboa
helarazi nahi die
emakumeei.
Niki de Saint Phalle
Slide 77
Louise Bourgeois
•
•
•
•
•
Parisen jaio zen, 1911n.
New Yorken hil zen, 2010ean.
Mugimendua: gerra ondoko bigarren
abangoardia.
Artelanak: Autoerretratua, Armiarmak, Gela
gorria, Aitaren suntsipena.
Eragina: Brancusi.
Slide 78
“Beti liluratu izan nau orratzaren botere magikoak. Kaltea
konpontzeko erabiltzen da. Barkamenaren
erreibindikazioa da”
• Parisen jaio zen, 1911n.
• Matematika ikasten hasi,
eta hortik artea ikastera
pasatu zen.
• New Yorkera joan zen
bizitzera.
• Totemetan eta arte
primitiboan oinarritutako
eskulturak egin zituen
AEBn.
• Emakumearen ikuspuntutik
jorratzen ditu gaiak: etxea,
gorputza...
• Txikitako obsesioak eta
oroitzapenak landu, eta
sendatzen ez diren zauriak
aztertzen ditu.
• Bourgeoisen lana iraganaren
berreraikuntzan oinarritzen
da.
• Agerian edo ezkutuan ikusten
dira sexu-organoak hainbat
eskulturatan.
Louise Bourgeois
Slide 79
Bilbao Guggenheim Museoko Armiarma
Louise Bourgeois
Slide 80
Emakume volage
Daga-gizona
Neskatoa
Louise Bourgeois
Slide 81
Dora Salazar
•
•
•
•
Altsasun jaio zen, 1963an.
Bilbon bizi da.
Artelanak: Medusa, Hariaren hiria,
Dantzariak, Musikaren kutxa, Gezurrezko
emakume heroiak.
Eragina: Hannah Collins, Rebecca Horn.
Slide 82
“Ez zait gustatzen arteagatiko artea egitea. Gauzak
kontatzea gustatzen zait”
Sokazko Venusa
Emakumea ilargian
Slide 83
“Emakumea naiz, eta emakumeekin ditut
harremanak, baina, oraindik neure identitatea
bilatzen ari naiz ”
• Emakumea eta emetasuna
dira haren lanen ardatza.
• Sortzen dituen piezak
pisu gutxikoak dira, baina
oso ikusgarriak.
• Irrigarri uzten ditu
–ironia handiz– gaur
eguneko bizimoduaren
balioak eta ohiturak.
Kanpaia-emakumea
Slide 84
Kara Walker
•
•
•
•
•
Stockton-en (Kalifornia) jaio zen, 1969an.
Rhode Island-en bizi da.
Mugimendua: kartoi beltza pareta zuriaren
gainean erabiltzen du.
Artelanak: Camptowen-eko emakumeak,
Tom osabaren amaiera, Virginia herriko
lintxamendua.
Eragina: XIX. mendeko esklaboen
literaturaren estereotipoak.
Slide 85
Kara Walker
Slide 86
Kara Walker
Slide 87
The Guerrilla Girls
•
•
•
1985ean sortu zen talde hau, New Yorken.
Lanak: kartelak, hitzaldiak, manifestazioak...
Eragina: arte-munduan eragin nahi dute,
emakume artisten kontrako diskriminazioa
salatzeko.
Slide 88
Emakumeek biluzik egon behar dute
Metropolitan Museumean sartzeko?
Eli Broad maitea:
Jakinarazi nahi dizugu zure hain
pisu handiko arte-bilduman, pisu
txikiko emakume eta kolore
beltzeko artista kopurua
dagoela.
Los Angeles bezalako hain hiri
aniztunean, zu bezalako gizarteliderrak izugarri txarto sentitu
behar du horregatik!!! Ziur
gaude egoera hori berehala
konponduko duzula.
Maitasunez,
Guerrilla Girls
Guerrilla Girls
Slide 89
• Emakumeen kontrako
diskriminazioa salatzen
dute arte-giroan.
• Emakume artistak,
erakusketa-komisarioak
eta arte-historialariak dira
talde horren kideak.
• Pegatinen, liburuen eta
hitzaldien bitartez egiten
dituzte protestak.
Guerrilla Girls
Slide 90
Nola hasi zen talde hau?
• 1985ean sortu zen mugimendu hau, New Yorkeko
Metropolitan Museumek antolatutako erakusketa
batean.
• Erakusketa hartan, 169 artistatik 13 baino ez ziren
emakumeak.
• Eta guztiak arraza zurikoak.
• Guerrilla Girls taldekoek museo aurrean kartelak eta
pankartak eskuetan, desfile bat egin zuten egoera hori
salatzeko.
Guerrilla Girls
Slide 91
Nolako ekintzak egiten dituzte?
• Kartelak eta liburuak plazaratzen dituzte.
• Tokian tokiko protestak egiten dituzte.
• Talde anonimoa da: inork ez daki zenbat emakumek
hartzen duten parte taldearen erabakietan.
• Taldekideak identifikatzeko, hildako emakume
artisten izenak erabiltzen dituzte.
• Gorila-maskara jantzita azaltzen dira, egiten duten
salaketari eman nahi diotelako garrantzia, eta ez
egiten duen pertsonari.
• King Kong-i, gizonezkoen botere-ikurrari, egiten
diote parodia.
Guerrilla Girls
Slide 92
Guerrilla Girls
Slide 93
Emakume artista izatearen abantailak,
Gerrila Girls-en ustean
Hauxe da gure dekalogoa:
• Arrakasta lortzeko, ez dugu
inolako presiorik jasan
behar.
• Ziur gaude edozein arte
mota egiten badugu ere,
gure artea “femenino”
sailkapenean sartuko dela.
• Ama edo artista izatearen
arteko aukera egin
dezakegu.
• Erakusketak egiten direnean,
ez dugu gizonekin egon
behar.
• Pozik gaude, ikusten baitugu
zelan gauzatzen diren gure
ideiak gizonen lanetan.
• Artearen historiako
liburuetan sartzeko aukera
daukagu... bigarren bertsioak
egiten direnean.
Guerrilla Girls
Slide 94
Barbara Kruger
•
•
•
•
New Jerseyn jaio zen, 1945ean.
New Yorken eta Los Angelesen bizi da.
Artelanak: Ez mugitzeko agindua jaso
dugu; Zure gorputza gudu-zelaia da;
Erosten dut, beraz, banaiz.
Eragina: Magdalena Abakanovicz, Mary
Kelly, Chantal Akerman.
Slide 95
Zergatik erakusten zaigu argazki hau, eta ez
bestea?
•
•
•
Diseinua eta Ikus•
artea ikasi zuen.
Moda-aldizkarietan
lan egin zuen garaian,
politikari buruzko
liburu-azalak
diseinatu, eta poesia
idatzi zuen.
•
Lehenengo artelanek
bikain erakusten
dituzte politika eta
gizarte-gaiak.
Sexu-rolak,
komunikabideen
boterea eta gizartearen
estereotipoak
kritikatzen ditu,
hitzaren eta irudiaren
bidez.
Instalazioak formatu
handitan egiten ditu:
hormak, zorua eta
sabaia betetzen ditu.
Barbara Kruger
Slide 96
Barbara Kruger
Slide 97
Karmele Población Martínez
Batxilergoa
Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia . Artea
Emakume artistak, Errenazimentutik XXI. mendera arte
Artazugoikoko IRALE. R400 ikastaroa 2009-10
•
Lan hau Batxilergoko ikasleei zuzenduta dago. Hala ere, emakume artisten
lanei buruzko material urria denez, DBHko bigarren zikloan ere erabil daiteke.
•
Artista bakoitzari lotutako informazioaren hasieran, fitxa bat dago; fitxan
honako datu hauek topa daitezke: noiz jaio zen, noiz hil zen, zein mugimendu
artistikoren partaidea izan zen (sailkapena posible den heinean), noren eragina
izan zuen, eta artelan batzuen izenak.
•
Halaber, diapositiba hauen azpian artista bakoitzari buruzko informazio
gehigarria dago; artista horri dagozkion ezaugarriak (bizitzaren eta lanen
inguruko zehaztasunak) azaltzen dira atal horretan. Diapositibetan oso
informazio laburra dago. Dena den, irakasleak eman beharreko azalpenak azpian
dauden oharretan oinarritu daitezke. Artista bakoitzaren inguruko informazioa
lortzeko, goiko barran IKUSI sakatu behar da, eta horren barruan, OHARRAK.
Hor ikus daiteke artista jakin bati buruzko informazioa. Diapositibara itzultzeko,
IKUSI sakatu behar da, eta horren barruan, NORMAL.
•
Artista bakoitzari lotutako informazioa bukaeran ageri da (oharretan berriro ere)
nondik hartu diren argazkiak. Bibliografia lanaren amaieran dago.
Slide 2
Emakume artistak Errenazimentutik
XXI. mendera arte
Slide 3
Emakume artistak
• Garai batean, pentsatzen zen emakume artisten lanak eta
gizonezkoen lanak pareko baldintzetan plazaratu behar zirela.
• Gaur egun, oso uste inozoa ematen du orduko hark.
• Emakume artistek traba handiak gainditu behar dituzte karrera
artistikoa eta familia-bizitza uztartzeko. Emakume batzuek larrutik
ordaindu behar dute bizitza profesionala izatea.
• Beraz, egoera hau aldatu nahi badugu, gizartearen arauak aldatu
behar dira, emakume artistek beren sortze-lana egiteko eta lanak
kaleratzeko
Slide 4
Tina Modotti
Sofonisba Anguissola
Frida Khalo
Artemisia Gentileschi
Georgia O'Keeffe
Rosalba Carriera
Barbara Hepwoth
Yun Bing
Helen Frankenthaler
Berthe Morisot
Niki de Saint Phalle
Sonia Delaunay
Louise Bourgeois
Camille Claudel
Dora Salazar
Liuvov Popova
Kara Walker
Varvara Stepanova
The Guerrilla Girls
Dora Maar
Barbara Kruger
Slide 5
Sofonisba Anguisola
•
•
•
•
•
Cremonan (Italia) jaio zen, 1527an
Palermon (Italia) hil zen, 1625ean
Mugimendua: Errenazimentua (erretratu
egilea)
Artelanak: Xake partida,
Autoerretratua, Mutiko baten erretratua
Eragina: Tiziano eta Greco
Slide 6
“Bizitza sorpresaz beterik dago; une eder horiek
harrapatzen saiatzen naiz, begiak zabal-zabalik”
Sofonisbaren autorretratua
• Familia noble batean jaio zen.
• Eredu errenazentistari
jarraiturik, bere aitak sei
alabei aparteko hezkuntza
eman zien.
• Errenazimentu-garaian,
pintura arloan, ospe handia
izan zuen lehen emakumea da.
• Batez ere, erretratuak pintatu
zituen.
• Madrileko gortean lan egin
zuen eta Filipe II.a erretratatu.
• Bere bizitzaren amaieran, Van
Dyckek erretratatu zuen bera .
Sofonisba Anguisola
Slide 7
Sofonisbaren familia
Isabel Valoisekoa
Sofonisba Anguisola
Slide 8
Bianca Ponzoniren erretratua
Filipe II.aren erretratua
Sofonisba Anguisola
Slide 9
Artemisia Gentileschi
•
•
•
•
•
Erroman (Italia) jaio zen, 1593an.
Napolesen (Italia) hil zen, 1652an.
Garaia: Barrokoa (tenebrismoa).
Artelanak: Susana eta agureak, Judith eta
Holofernes, Autoerretratua.
Eraginak: Caravaggio, Orazio Gentileschi.
Slide 10
Artemisia
Gentilleschi
Slide 11
..
•
Barrokoaren garaian,
emakume pintorerik
famatuena izan zen.
•
Florentzian, Napolin
eta Venezian egin zuen
lan.
•
Aitarekin batera, Karlos
I.aren enkargua egin
zuen, Londresen.
•
Lan garrantzitsuena,
Judith eta Holofernes.
•
Koadro erlijioso ugari:
Deikundea, S. Joan
Bataiatzailearen
jaiotza, David eta
Betsabe
Judith eta Holofernes
Artemisia Gentileschi
Slide 12
Rosalba Giovanna Carriera
•
•
•
•
•
Venezian (Italia) jaio zen, 1675ean.
Venezian (Italia) hil zen, 1757an.
Garaia: Barrokoa, rokoko mugimendua
(Veneziako eskola).
Artelanak: Karlos Estuardoren erretratua,
Amalia enperatriza, Andrea ilea mozten.
Eraginak: Andrea Carriera, Giovanni Pellegrini.
Slide 13
Melchior de Polignac
Rosalba Giovanna Carriera
Rosalba Carriera
Slide 14
• Rokoko estiloaren bultzatzailetariko bat izan zen.
• Txikitatik talentu artistiko handia agertu zuen.
• Amari lagundu zion bere lanbidean: parpailentzako
irudiak diseinatu zituen.
• Erretratugile oso ospetsua izan zen, pastel-teknika
aplikatu baitzuen erretratuetan.
• Parisko Errege Pintura Akademiako kide izendatu
zuten.
• Artelan ugari: miniaturak, erretratuak, mitologia...
• 1746an, itsu geratu zen.
Rosalba Carriera
Slide 15
Leblond umearen erretratua
Autoerretratua bere
ahizparen koadroa eskuan
duela
Rosalba Carriera
Slide 16
Yun Bing
•
•
•
•
•
Jiang Su-n (Txina) jaio zen, 1670ean.
Txinan hil zen, 1710ean.
Mugimendua: Qingyu.
Artelanak: Emakumea udazkeneko
lorategian, Liliak, Urreliliak.
Eragina: Yun Shouping.
Slide 17
•
Pintore famatu
baten alaba izan
zen.
•
Argi-iluna eta
sakontasuna lantzen
ditu bere lanetan.
•
Aitak irakatsi zion
loreak eta txoriak
pintatzen.
•
Batzuetan, olerkiak
idazten ditu
koadroetan.
•
Etxe inguruko
•
naturak iradoki
zizkion pintatzeko
gaiak: loreak,
intsektuak, larreak...
Loreen edertasuna eta
esanahi sinbolikoa
azaltzen ditu.
Yun Bing
Slide 18
Yun Bing
Slide 19
Berthe Morisot
•
•
•
•
•
Bourges-en (Frantzia) jaio zen, 1841ean.
Parisen (Frantzia) hil zen, 1895ean.
Mugimendua: inpresionismoa.
Artelanak: Udako eguna, Bois de
Boulogneko basoa, Sehaska.
Eragina: Monet, Renoir, Corot.
Slide 20
Berthe Morisot,
Manetek pintatuta
Balkoian
Berthe Morisot
Slide 21
Bizitza osoa
eskaini zion
pinturari, nahiz
eta bizimodua
ateratzeko horren
beharrik izan ez.
Psike
Berthe Morisot
Slide 22
•
•
•
•
•
Familia aberats batean
jaio zen.
Louvre museoan, bertako
artisten lanak kopiatuz
ikasi zuen pintatzen.
Inpresionistekin lan egin
zuen.
Ezkondu eta gero, etxe
barrualdeko eszenak
pintatu zituen bereziki.
Senideen erretratuak
egitera mugatu behar izan
zituen bere lanak. Hori da,
hain zuzen ere, garaiko
emakumeek izan zuten
muga artistikoa eta
soziala.
Manet Wigth irlan
Berthe Morisot
Slide 23
Udako eguna
Sehaska
Berthe Morisot
Slide 24
Sonia Delaunay
•
•
•
•
•
Gradizhsk-en (Ukraina) jaio zen, 1885ean.
Parisen (Frantzia) hil zen, 1979an.
Mugimendua: kubismoa, orfismoa.
Artelanak: Neskak bainujantzian,
Emakumea, kultura eta gizartea, Aldibereko
kontrasteak.
Eraginak: Robert Delaunay, Kandinsky.
Slide 25
“Nik hiru bizitza izan ditut:
lehenengoa, Robert nire
gizonari eskaini diot;
bigarrena, nire semeari;
hirugarrena, laburrena,
neure buruari. Ez zait
damutzen neure buruari
denbora gehiago eskaini ez
izana; ez dut astirik izan”.
Sonia Delaunay
Titulurik gabe
Sonia Delaunay
Slide 26
Icarus
• Ukrainan jaio zen,
1885ean.
• Soniak 5 urte zituela,
osaba batek haren
hezkuntzaren ardura
hartu zuen.
• S. Petersburgora joan
ziren bizitzera.
• Parisen arteak ikasi, eta
han Robert Delaunayrekin ezkondu zen.
• Semea jaio zenean, oihal
zatiz egindako ohazala
da haren obra
abstraktuaren
abiapuntua.
Sonia Delaunay
Slide 27
Sonia Delaunay
Sonia Delaunay
Slide 28
• Kubismoan, orfismoan eta
abstrakzioan aritu zen.
• Pintorea eta diseinatzailea
(dekoratuak, oihalak eta jantziak)
izan zen.
• Aldibereko jantzien eta liburuen
egilea. Aldibereko Boutiqueren
sortzailea.
• Artistaren irudia bere gizonaren
mende agertu zen beti. Robert hil
eta gero, gizonaren teoriak eta obra
zabaltzeko lan egin zuen.
• Bizirik zegoela, Louvre museoak
bere obraren atzera begirakoa egin
zion.
Hiru emakumeak
Dubonnet
Sonia Delaunay
Slide 29
Camille Claudel
•
•
•
•
•
Bresse-n (Frantzia) jaio zen, 1864an.
Montfavet-en (Frantzia) hil zen, 1943an.
Mugimendua: inpresionismoa.
Artelanak: Solaskideak, Helduaroa,
Abandonua, Katedrala.
Eragina: Rodin.
Slide 30
Camille Claudel 1864-1943
• Oso historia tragiko baten protagonista.
• Emakume autoritarioa eta independentea izan zen;
txikitatik izan zuen eskulturarako zaletasun handia.
• Rodinen tailerrean laguntzaile gisa hasi zen.
• Rodin amorantea izan zuen, eta lan batzuk bien
artean egin zituzten.
• 1892tik aurrera, bere kabuz ibili zen lanean.
• Oso lan modernoak eta kalitate handikoak zizelkatu
zituen. Trebetasun tekniko handia izan zuen,
bereziki marmola lantzeko. Camilleren lan batzuk
Rodinek sinatu zituen.
Camille Claudel
Slide 31
Camile Claudel, 18 urte
zituela
Sakountala
Camille Claudel
Slide 32
• Diru faltak
• 1914an, familiak Camille
Claudel psikiatriko
(eskulturaren materialak
batean sartu zuen.
bereziak eta garestiak
ziren) eta Rodinek
• 30 urtez egon zen bertan,
abandonatzeak ahuldu
atera gabe.
zuten Claudelen osasun • 30 urte horietan ez zioten
fisiko eta mentala.
inoren gutunik eman;
• 1906tik aurrera,
nebak, Paul Claudel
Camillek suntsitu egin
idazle famatuak, 15 bisita
zituen berak egindako
besterik ez zizkion egin,
lan gehienak.
eta amak, bat ere ez.
Camille Claudel
Slide 33
Balsa
Helduaroa
Camille Claudel
Slide 34
Camille Claudelen erakusketa. Centre International de Deauville
Camille Claudel
Slide 35
“Egin
dudan guztia
ez dut egin
psikiatriko batean
giltzaperatuta
amaitzeko. Zerbait
gehiago merezi
nuen”.
Camille Claudel
Camille Claudel
Slide 36
Liuvov Popova
•
•
•
•
Moskun jaio zen, 1889an.
Moskun hil zen, 1924an.
Mugimendua: konstruktibismoa.
Artelanak: Biluzi kubista, Arkitektura
piktorikoa, 5. aktorearentzako lan-jantzia.
•
Eragina: Vladimir Tatlin, Archipenko.
Slide 37
Liuvov Popova
Bi irudi
• Merkatari-familia kultu
batean jaio zen, Moskun.
• Moskun, arte-ikasketak
egin zituen.
• Italiara eta Parisera
bidaiatu zen.
• Kubismoan, futurismoan
eta suprematismoan aritu
zen.
• Errusiar Iraultzan hartu
zuen parte.
• Malevitxen taldeko
pintorea izan zen.
• Errusiar Iraultzarako
propaganda-kartelen egilea
izan zen.
Liuvov Popova
Slide 38
1. aktorearentzako jantzia
Arkitektura piktorikoa
Liuvov Popova
Slide 39
Filosofoa
Pianista
Liuvov Popova
Slide 40
Espazio-indarra 4
Aldizkari baten portada
Liuvov Popova
Slide 41
Varvara Stepanova
• Kovnon (Errusia) jaio zen, 1894an.
• Moskun (Errusia) hil zen, 1958an.
• Mugimendua: bigarren abangoardia errusiarra.
• Artelanak: Bost irudi hondo zuriaren
• gainean, Billar-jokalariak.
• Eragina: Malevitx, Rodtxenko, Popova.
Slide 42
“Iker ezazue zaharra,
baina sor ezazue berria”
Varvara Stepanova
Varvara Stepanova
Slide 43
• Abangoardia errusiarraren partaide izan zen.
• Urriko Iraultzarekin bat egin zuen, eta honako
hauen bitartez kolaboratu zuen: kartelak, oihalak,
aldizkariak, kaleko dekorazioa, pintura...
• Era askotako teknikak esperimentatu zituen.
• Artea eta produkzio industriala uztartu zituen
oihalen diseinuan.
• Emakume roboten egilea izan zen.
• Emakume robot horiek artistaren, amorantearen,
amaren eta langilearen eredu dira.
Varvara Stepanova
Slide 44
Riny Khomle poemarentzako irudia
Billar-jokalariak
Varvara Stepanova
Slide 45
Dora Maar
•
•
•
•
•
Parisen (Frantzia) jaio zen, 1907an.
Parisen (Frantzia) hil zen, 1997an.
Mugimendua: surrealismoa.
Artelanak: argazki-muntaketak, Mutikoa
Boquerian lotan, Uburen erretratua.
Eraginak: Man Ray.
Slide 46
Ubu erregea
Bartzelonako merkatua
Dora Maar
Slide 47
Dora Maar
Dora Maar
Slide 48
Eskale itsua, 1937
• Parisen jaio, txikitan
Buenos Airesen bizi, eta
Parisera bueltatu zen
ikasketak egiteko.
• Esperimentazio handia
egin zuen argazkigintzan:
argazki-muntaketak,
erretratuak eta kaleko
argazkiak..
• Ezkertiar militantea izan
zen.
• Kaleko giro herrikoia
fotografiatu zuen: merkatuak,
feriak, industrialdeak,
errebalak...
•Argazki surrealistak egin
zituen.
Dora Maar
Slide 49
• Picassorekin izan zuen
harremanak ospea eman
arren, bere lana oztopatu zion.
• Pintatu zituen natura hilek eta
paisaiek Doraren beraren
bakardadearen ikuspegia
erakusten dute.
• Gernikari buruz, argazki sorta
egin zuen.
• Argazki eta argazki-muntaketa
surrealistei atmosfera oniriko
eta misteriotsua antzematen
zaie.
• Hainbat erakusketa egin
zituen.
Dora Maar
Slide 50
Tina Modotti
•
•
•
•
•
Udinen (Italia) jaio zen, 1896an.
Mexikon hil zen, 1942an.
Mugimendua: errealismoa.
Artelanak: Umea kapela daramala,
Langileen desfilea, Eskuak lanabes bati
helduta.
Eragina: Edward Weston.
Slide 51
Eskuak lanabes bati helduta
Tina Modotti
Slide 52
•
Langile-familia batean
jaio zen, Italian. Gero
familiak AEBra emigratu
zuen.
•
Hasieran, lehen plano
txundigarriak egin zizkien
loreei, barazkiei eta
bestelako objektuei.
•
Lehenengo, jostuna izan
zen; gero, modelo eta
aktore; azkenik,
argazkilaria.
•
•
Mexikora joan zen, eta,
alderdi komunistan
sartuta, hainbat
borrokatan hartu zuen
parte.
Gero, indigenen bizimodua
eta eguneroko eszenak
izango dira argazkien gaiak.
Tehuantepec-eko
emakumeak argazki
zirraragarrietan, emakumeak
(umeak gainean edo zama
handiak buruan dituztelarik)
bikain enkoadratuta daude.
Dora Maar
Slide 53
Matxetea
Tehuantepeceko emakumea
Dora Maar
Slide 54
Frida Kahlo
•
•
•
•
•
Coyoacan-en (Mexiko) jaio zen, 1907an.
Coyoacan-en (Mexiko) hil zen, 1954an.
Mugimendua: surrealismoa.
Artelanak: Autoerretratua ilea moztuta,
Frida biak, Frida eta Diego Rivera.
Eragina: Diego Rivera.
Slide 55
“Ez dut inoiz ametsik pintatu, neure errealitatea pintatu dut”
• Mexikon jaio zen, 1907an.
• Poliomielitisa izan zuen
txikitan, eta autobus istripu
larria, gaztaroan.
• Zauri izugarriak sendatzen
ari zela ekin zion pintatzeari.
• Ebakuntza ugari jasan
zituen. Urte askotan kortse
zurruna eraman zuen.
• Bere oinazea ageri da
koadroetan.
Frida Kahloren
argazkia
Frida kahlo
Slide 56
• Rivera pintorearekin ezkondu zen. Oso harreman
gatazkatsuak izan zituzten.
• Autoerretratu ugari ditu. Horietan, ageri da
txordo, bibotea kendu gabe, eta tradiziozko
orrazketa konplexuak buruan. Maiz askotan,
animaliak eta paisaia samingarriak jartzen ditu
mihisearen hondoan; eta sufrimendua, atsekabea,
oinazea eta sumindura aurpegian.
• Pintore autodidakta izan zen: ez zuen inoiz
hezkuntza akademikorik izan.
• Bere bizitzan hiru erakusketa baino ez zituen
egin.
Frida kahlo
Slide 57
“Ni ez nago gaixorik, ni apurtuta nago”
Koloma apurtua
Autoerretratua
Henry Ford ospitalea
Frida kahlo
Slide 58
Frida biak
Koadroaren
izena??????
Frida kahlo
Slide 59
Georgia O’Keeffe
•
•
•
•
•
Wisconsin-en jaio zen, 1887an.
Santa Fen (Mexiko Berria) hil zen, 1986an.
Mugimendua: eskola garaikide amerikarra.
Artelanak: Ezpata-lore gorria lorontzi
zurian, Behiaren burezurra Kaliko
arrosekin.
Eragina: Alfred Stiegiltz.
Slide 60
“Hirietako jendea korrika joaten da toki batetik
bestera; ez du lore bat ikusteko astirik. Ikus dezaten
nahi dut, nahitaez”
Georgia O’Keefferen
erretratua
Berde-urdina
Georgia O’Keeffe
Slide 61
• Kolono irlandarren alaba izan
zen.
• Arte-ikasketak egin zituen
Chicagon eta New Yorken.
• Arte-eskolak eman zituen
Texasen. Hango paisaiak
liluratu zuen.
• Hasieran, abstrakzioan aritu
zen.
• Gero, lore handiak ―ia
landu zituen.
Bi kalaabstraktuak―
arrosa
• Etxe-orratzen irudi
figuratiboagoek kutsu
surrealista dute.
• Hezur eta burezur gainean
pintatu zuen.
• Lehen atzera begirakoa 1927an
egin zioten, artistak 40 urte
zituela.
• Ospe handia izan zuen AEBn.
• 99 urteekin hil zen.
Georgia O’Keeffe
Slide 62
Iris beltza
Behi-burezurra Kaliko arrosekin
Georgia O’Keeffe
Slide 63
Barbara Hepworth
•
•
•
•
•
Yorkshire-n (Ingalaterra) jaio zen, 1903an.
St Ives-en hil zen, 1975ean.
Mugimendua: gerraondoko bigarren
abangoardiak.
Artelanak: Elkarrizketa harri magikoekin,
Ama eta umea, Kikara eta pilota.
Eragina: Henry Moore.
Slide 64
“Hil baino lehen, ahalik eta eskultura on
gehien egin nahi ditut”
• Ingalaterran jaio zen.
• Arte-ikasketak egin zituen.
• Henry Moore-ren laguna.
Espazio hutsaren
kontzeptua Moorek baino
lehenago landu zuen.
• Material ugari landu zituen:
zura (intxaurrondoa, teka,
kaoba), harria ( marmola,
alabastroa eta arbela) eta
metala (brontzea).
Forma duala
Barbara Hepworth
Slide 65
Zirkulu zatitua. Bi forma
• Barbararen eskultura
abstraktuek eta
organikoek neolito
garaiko eskultura
gogorarazten dute.
• Enkargu publiko ugari
izan zituen: New
Yorkeko NBErentzat
Brontze Handia, besteak
beste.
• Bere lana ez da ugaria;
baina eskalan, forman eta
materialetan askotarikoa
da.
• Tailerrak su hartu, eta hil
egin zen.
Barbara Hepworth
Slide 66
Gizonaren familia
Barbara Hepworth
Slide 67
Helen Frankenthaler
•
•
•
•
•
New Yorken jaio zen, 1928an.
New Yorken bizi da.
Mugimendua: espresionismo abstraktua.
Artelanak: Ilunabarra, Kapitainaren
erlojua, Ilargiaren alde ezkutua.
Eragina: Jackson Pollock, Robert
Motherwell.
Slide 68
Mendiak eta itsasoa
Helen Fankenthaler
Slide 69
“Urak eta gardentasunak betidanik erakarri izan naute"
•
•
•
•
New Yorken jaio zen,
eta han artea ikasi.
Pollocken lana
ezagutu eta gero,
espresionismo
abstraktuan aritu zen.
Mihisea zoruan
jartzen du, beste
espresionista
abstraktuek bezala.
Baina teknika
piktoriko propioak
ditu.
•
•
•
•
Mihiseak ez du
inprimaziorik.
Olioa oso urturik
zabaltzen du mihisean,
geruza bat bestearen
gainean.
Batzuetan, belakiz
zabaltzen du pintura
Mihisea kolore eroalea
da, besterik gabe.
Helen Fankenthaler
Slide 70
E.M.rentzat
Europa
Europa
Helen Fankenthaler
Slide 71
Niki de Saint Phalle
•
•
•
•
•
Parisen jaio zen, 1930ean.
Kalifornian (Estatu Batuak) hil zen, 2002an.
Mugimendua: pop-a, sooting painting-a.
Artelanak: Nanak, Tarot lorategia,
Stravinsky lorategia.
Eragina: Jean Tinguely.
Slide 72
Herrenhausen lorategiko haitzuloa
Niki de Saint Phalle
Slide 73
Hon
(Emakumea)
Niki de Saint Phalle
Slide 74
Eguzki-jainkoa
Niki de Saint Phalleren
erretratua
Niki de Saint Phalle
Slide 75
Kalifa erregina
• Frantzian jaioa.
• Aitak 29ko krisian dirua galdu
zuen, eta familiak AEBra
emigratu zuen.
• 18 urterekin ezkondu, eta
Parisera joan zen.
• Nerbio-krisiak jota egon ostean,
pintatzen hasi zen terapia
moduan.
• Seme-alabak aitarekin utzi zituen
pinturan aritzeko.
• Shooting Paintinga: egurrezko
xaflak igeltsuz estalita, eta
topatutako objektuak itsatsita,
errifle batez jaurtikitzen zuen
pintura horren kontra.
• Pop-artetik gertu. Pompidou
Zentro alboko parkearen egilea
da eta Florentzian, Tarot
lorategiarena.
Niki de Saint Phalle
Slide 76
• Hainbat
tamainatako
eskultura (nanak)
hauen bitartez,
gizarteak
emakumeei
inposatzen dien
rola kritikatu nahi
izan zuen.
• Mezu positiboa
helarazi nahi die
emakumeei.
Niki de Saint Phalle
Slide 77
Louise Bourgeois
•
•
•
•
•
Parisen jaio zen, 1911n.
New Yorken hil zen, 2010ean.
Mugimendua: gerra ondoko bigarren
abangoardia.
Artelanak: Autoerretratua, Armiarmak, Gela
gorria, Aitaren suntsipena.
Eragina: Brancusi.
Slide 78
“Beti liluratu izan nau orratzaren botere magikoak. Kaltea
konpontzeko erabiltzen da. Barkamenaren
erreibindikazioa da”
• Parisen jaio zen, 1911n.
• Matematika ikasten hasi,
eta hortik artea ikastera
pasatu zen.
• New Yorkera joan zen
bizitzera.
• Totemetan eta arte
primitiboan oinarritutako
eskulturak egin zituen
AEBn.
• Emakumearen ikuspuntutik
jorratzen ditu gaiak: etxea,
gorputza...
• Txikitako obsesioak eta
oroitzapenak landu, eta
sendatzen ez diren zauriak
aztertzen ditu.
• Bourgeoisen lana iraganaren
berreraikuntzan oinarritzen
da.
• Agerian edo ezkutuan ikusten
dira sexu-organoak hainbat
eskulturatan.
Louise Bourgeois
Slide 79
Bilbao Guggenheim Museoko Armiarma
Louise Bourgeois
Slide 80
Emakume volage
Daga-gizona
Neskatoa
Louise Bourgeois
Slide 81
Dora Salazar
•
•
•
•
Altsasun jaio zen, 1963an.
Bilbon bizi da.
Artelanak: Medusa, Hariaren hiria,
Dantzariak, Musikaren kutxa, Gezurrezko
emakume heroiak.
Eragina: Hannah Collins, Rebecca Horn.
Slide 82
“Ez zait gustatzen arteagatiko artea egitea. Gauzak
kontatzea gustatzen zait”
Sokazko Venusa
Emakumea ilargian
Slide 83
“Emakumea naiz, eta emakumeekin ditut
harremanak, baina, oraindik neure identitatea
bilatzen ari naiz ”
• Emakumea eta emetasuna
dira haren lanen ardatza.
• Sortzen dituen piezak
pisu gutxikoak dira, baina
oso ikusgarriak.
• Irrigarri uzten ditu
–ironia handiz– gaur
eguneko bizimoduaren
balioak eta ohiturak.
Kanpaia-emakumea
Slide 84
Kara Walker
•
•
•
•
•
Stockton-en (Kalifornia) jaio zen, 1969an.
Rhode Island-en bizi da.
Mugimendua: kartoi beltza pareta zuriaren
gainean erabiltzen du.
Artelanak: Camptowen-eko emakumeak,
Tom osabaren amaiera, Virginia herriko
lintxamendua.
Eragina: XIX. mendeko esklaboen
literaturaren estereotipoak.
Slide 85
Kara Walker
Slide 86
Kara Walker
Slide 87
The Guerrilla Girls
•
•
•
1985ean sortu zen talde hau, New Yorken.
Lanak: kartelak, hitzaldiak, manifestazioak...
Eragina: arte-munduan eragin nahi dute,
emakume artisten kontrako diskriminazioa
salatzeko.
Slide 88
Emakumeek biluzik egon behar dute
Metropolitan Museumean sartzeko?
Eli Broad maitea:
Jakinarazi nahi dizugu zure hain
pisu handiko arte-bilduman, pisu
txikiko emakume eta kolore
beltzeko artista kopurua
dagoela.
Los Angeles bezalako hain hiri
aniztunean, zu bezalako gizarteliderrak izugarri txarto sentitu
behar du horregatik!!! Ziur
gaude egoera hori berehala
konponduko duzula.
Maitasunez,
Guerrilla Girls
Guerrilla Girls
Slide 89
• Emakumeen kontrako
diskriminazioa salatzen
dute arte-giroan.
• Emakume artistak,
erakusketa-komisarioak
eta arte-historialariak dira
talde horren kideak.
• Pegatinen, liburuen eta
hitzaldien bitartez egiten
dituzte protestak.
Guerrilla Girls
Slide 90
Nola hasi zen talde hau?
• 1985ean sortu zen mugimendu hau, New Yorkeko
Metropolitan Museumek antolatutako erakusketa
batean.
• Erakusketa hartan, 169 artistatik 13 baino ez ziren
emakumeak.
• Eta guztiak arraza zurikoak.
• Guerrilla Girls taldekoek museo aurrean kartelak eta
pankartak eskuetan, desfile bat egin zuten egoera hori
salatzeko.
Guerrilla Girls
Slide 91
Nolako ekintzak egiten dituzte?
• Kartelak eta liburuak plazaratzen dituzte.
• Tokian tokiko protestak egiten dituzte.
• Talde anonimoa da: inork ez daki zenbat emakumek
hartzen duten parte taldearen erabakietan.
• Taldekideak identifikatzeko, hildako emakume
artisten izenak erabiltzen dituzte.
• Gorila-maskara jantzita azaltzen dira, egiten duten
salaketari eman nahi diotelako garrantzia, eta ez
egiten duen pertsonari.
• King Kong-i, gizonezkoen botere-ikurrari, egiten
diote parodia.
Guerrilla Girls
Slide 92
Guerrilla Girls
Slide 93
Emakume artista izatearen abantailak,
Gerrila Girls-en ustean
Hauxe da gure dekalogoa:
• Arrakasta lortzeko, ez dugu
inolako presiorik jasan
behar.
• Ziur gaude edozein arte
mota egiten badugu ere,
gure artea “femenino”
sailkapenean sartuko dela.
• Ama edo artista izatearen
arteko aukera egin
dezakegu.
• Erakusketak egiten direnean,
ez dugu gizonekin egon
behar.
• Pozik gaude, ikusten baitugu
zelan gauzatzen diren gure
ideiak gizonen lanetan.
• Artearen historiako
liburuetan sartzeko aukera
daukagu... bigarren bertsioak
egiten direnean.
Guerrilla Girls
Slide 94
Barbara Kruger
•
•
•
•
New Jerseyn jaio zen, 1945ean.
New Yorken eta Los Angelesen bizi da.
Artelanak: Ez mugitzeko agindua jaso
dugu; Zure gorputza gudu-zelaia da;
Erosten dut, beraz, banaiz.
Eragina: Magdalena Abakanovicz, Mary
Kelly, Chantal Akerman.
Slide 95
Zergatik erakusten zaigu argazki hau, eta ez
bestea?
•
•
•
Diseinua eta Ikus•
artea ikasi zuen.
Moda-aldizkarietan
lan egin zuen garaian,
politikari buruzko
liburu-azalak
diseinatu, eta poesia
idatzi zuen.
•
Lehenengo artelanek
bikain erakusten
dituzte politika eta
gizarte-gaiak.
Sexu-rolak,
komunikabideen
boterea eta gizartearen
estereotipoak
kritikatzen ditu,
hitzaren eta irudiaren
bidez.
Instalazioak formatu
handitan egiten ditu:
hormak, zorua eta
sabaia betetzen ditu.
Barbara Kruger
Slide 96
Barbara Kruger
Slide 97
Karmele Población Martínez
Batxilergoa
Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia . Artea
Emakume artistak, Errenazimentutik XXI. mendera arte
Artazugoikoko IRALE. R400 ikastaroa 2009-10