Slide 1

OKULLARDA
KRİZ
YÖNETİMİ


Slide 2

KRİZ NEDİR?




Bir Bireyin, grubun, örgütün ya da topluluğun
normal işlevlerini yerine getirmesini engelleyen
ve acil ilgi ve çözüm gerektiren, hafife
alınamayan, sıra dışı, beklenemeyen bir durum ve
ani değişikliktir.
Bir Öğrencinin,
Sınıfın,
Okulun,
Öğretmenlerin programlarını engelleyen acil ilgi
ve çözüm bekleyen, tolore edilemeyen, ani
gelişen, sıra dışı olaylardır..


Slide 3

KRİZ- FELAKET
1.

2.
3.
4.
5.
6.
7.

Varlığın tahribi, yaralanma ve yaşam kaybını
kapsar.
Saptanabilir, başlangıcı ve sonu vardır.
Etkileri uzun sürse bile zamanla sınırlı ve anidir.
Büyük miktarda kişiyi etkiler.
Geneldir ve birden fazla üye tarafından paylaşılır.
Sıradan deneyimlerin dışındadır.
Hemen herkes için gerginliğe sebep olan
psikolojik travmadır.


Slide 4

TOPLU MÜDAHALEYİ
GEREKTİREN DURUMLAR











Bir öğrenci, öğretmen, yerel ya
da ulusal bir liderin ölümü
Kazalar
Cinayetler
İntiharlar
Bulaşıcı hastalıklar
Çocuk kaçırma
Hayvan saldırıları
Uyuşturucu, alkol
Şiddet olayları (Bina ve eşyaya,
birbirlerine zarar verme)
Arkadaşlarla kavga, küsme,vb


Slide 5

TOPLU MÜDAHALEYİ
GEREKTİREN DURUMLAR
Terör olayları
 Bomba, gaz kaçağı (patlama),
 Binalarda hasar,
 Elektrik çarpmaları
 Öğrenci çatışmaları
 Okula yabancı birinin girmesi
 Akımlar ( Dini, siyasi, satanizm,
vb.)
 Doğal ve çevresel faktörler
( kar, fırtına, deprem, yangın, sel,
vb.)
 Kimyasal zehirlenmeler



Slide 6

YAŞANAN BAZI OKUL KRİZLERİ






California- Bir otobüs
dolusu çocuk kaçırıldı.
Çocuklar sonradan kurtuldu.
Wyoming- Okul
bombalandı ve 30 öğrenci
ve öğretmen yanarak öldü.
Göztepe- Bir servis şoförü,
iki servis şoförünü okulda
çocukların olduğu saatte
okul bahçesinde öldürdü.


Slide 7

KIRILGANLIK ÇEMBERLERİ
Sosyal Boyut

OLAYI
YAŞAYANLAR

YAKINLARI
YAŞAMA OLASILIĞI
OLANLAR
TOPLUM


Slide 8

BİR KRİZ OLDUĞUNDA OKULDA NELER OLUR?












Okulun normal işleyişi bozulur veya duraksar.
Krizin şiddetine göre kolu kanadı kırılmış hisseden öğrenci ve
öğretmenler kendilerinde etkinliklere devam etme gücü bulamazlar.
Kriz tepkileri herkes tarafından yaşandığı için kişilerin birbirlerine
yardım etme gücü azalır.
Acil yardım çalışmalarına girmek gerekir.
Okula dışarıdan gelen veli, MEB müfettişleri, basın, güvenlik
görevlileri kişilerin istekleri baskılar oluşturur.
Can kaybı durumlarında kişilerin yokluğuna alışmak zorunda kalırız.
Okulda hem kendimize hem de rolümüzün getirdiği sorumlulukla
öğrenci ve velilere destek olmak zorunda kalırız.
Krizin durumuna göre yeni olayların yaşanmaması için dikkatli olmak
ve önlemler almak zorunda kalırız.
Yeni sorumluluklar ve görevler üstlenmek gereği doğabilir.


Slide 9

KRİZ MÜDAHALE DÜZEYLERİ






TEMEL MÜDAHALE- Bir krizin oluşmasını
engelleyen etkinlikler
İKİNCİ DERECEDE MÜDAHALE- Bir kriz
vuku bulduktan sonra etkilerini en aza indirmek
için yapılan etkinlikler
ÜÇÜNCÜ DERECEDE MÜDAHALE- Kriz
sonrası uzun süreli (krizi takip eden haftalarda
,aylarda, yıllarda) yapılan etkinlikler


Slide 10

TEMEL MÜDAHALE
OKULDA KRİZ ÖNLEME STRATEJİLERİ










Bütün okul personeli ruh sağlığının güçlendirin,
krizler konusunda eğitimler verin.
Öğrencilerin kendilerine saygılarını güçlendirin.
Etkin duygusal ifade yollarını teşvik edin.
Okulda zorbaca davranışları ve şiddeti engelleyin.
Ruh Sağlığı kaynakları hakkında bilgi sağlayın.
Bir intihar vuku bulursa ne yapılacağı konusunda
bir plan oluşturun.
Kriz Planı hazırlayın. Okul Acil Durum Destek
Ekibi (ODE) oluşturun.


Slide 11

KRİZE HAZIRLIKTA SENARYOLARDAN
YARARLANILMASI
1.
2.

3.

4.

Çeşitli kriz senaryoları hazırlayarak bunlara
uygun önlemler, planlar hazırlayın. Örneğin:
Okul çıkışında öğrenciler kavga ederler, iki
öğrenci yaralanır.
Öğrenci servisi kaza yapar. Bir öğrenci bir
öğretmen ölür, dört öğrenci yaralı olarak
hastanededir.
Hafta sonunda iki öğrenci trafik kazası geçirir.
Biri ölür, diğeri ağır yaralı olarak hastaneye
kaldırılır. Öğrencilerin aşırı alkol ve uyuşturucu
aldığı saptanır.
Sınıfta kız arkadaşıyla yaptığı tartışma sonunda
bunalıma giren bir öğrenci, bir öğrenciyi bıçaklar
ve kendini üçüncü kattan aşağıya atar.


Slide 12

Okul Acil Durum Destek Ekibi’nde
(ODE) kimler olmalıdır?









Yönetici (Okul Müdürü, müdür yardımcısı)
Psikolojik Danışman (Rehber Öğretmen)
Öğretmenler
Okul sağlık görevlisi (doktor, hemşire)
Okul Aile Birliği’nden bir temsilci
Okul personelinden kişiler (güvenlik görevlisi,
idare amiri,vb.)
Sivil Savunma Kolu’ndan bir kişi

Kriz müdahale ekipleri, okullar için vazgeçilmez bir
gerekliliktir.


Slide 13

BİR KRİZ OLDUĞU ANDA YAPILACAKLAR

ACİL EYLEM PLANI







Okulu ve olay mahallini güvenli bir hale
getirecek adımlar atın.
Olayla ilgili bilgi toplayın.
Rehberlik Araştırma Merkezi’ni (RAM)
arayıp yardım isteyin.
İki dalganın gelişine hazır olun
1. Ana babalar
2. Medya


Slide 14

KİMLER KRİZDEN ÇOK
ETKİLENEBİLİR?
Bazı kişiler krizi yaşamadığı halde en az yaşayanlar kadar
etkilenebilir. Bunlar:
 Daha önce başka travmatik olaylar yaşamış kişiler
 Olaya yakından tanık olan kişiler
 Olay sırasında başka nedenlerle depresyon, yoğun
çökkünlük, ağır aile içi anlaşmazlıklar gibi sıkıntılar
yaşıyor olan kişiler
 Kronik rahatsızlığı olan veya yakın akraba içinde böyle
rahatsızlık yaşayan kişiler


Slide 15

II. DERECE MÜDAHALE:
KRİZ YAŞANDIĞINDA GÖSTERİLEN TEPKİLER





ZİHİNSEL TEPKİLER
FİZİKSEL TEPKİLER
DUYGUSAL VE DAVRANIŞSAL
TEPKİLER


Slide 16

KRİZ SIRASINDA OKUL PERSONELİNİN ROLLERİ

Okul Müdürünün Rolü










Müdahale çalışmalarını yönetme
Görünür, ulaşılabilir, destekleyici ve görev verici olma
Öğretmenleri derslerin ve sınavların ne kadarının daha
ileri bir tarihe bırakılabileceği konusunda yönlendirme
Merkez eğitim birimleri ve etkilenen diğer okullarla
bağlantı kurma
Olayı öğretmen ve öğrencilere duyurma, cenaze töreni
ile ilgili bilgi verme
Anma töreninin uygun bir şekilde yapılmasını sağlama.


Slide 17

REHBER ÖĞRETMENİN ROLÜ










Görünür ve ulaşılabilir olma
Diğer etkinlikleri iptal etme
Rehberlik ve sekretarya etkinliklerinde yardımcı
olabilecek kişileri belirleme
Bireysel ve grupla danışmanlık yapma
Etkilenen diğer okullarla bağlantı kurma
Etkilenen çocukların ana babalarıyla bağlantı kurma
Krizden en çok etkilenen kişilerin sınıflarını belirleme
ve sınıflarını ziyaret etme
Öğretmenlere destek verme
Etkilenen öğrencilerle ilgili kayıt tutma ve izleme
çalışmaları yapma


Slide 18

ÖĞRETMENİN ROLÜ















Öğrencilere doğru bilgi verme
Öğrencilerle kayıpla baş etmelerine yardımcı olabilecek sohbetler
yapma
Söylentileri yalanlama, önleme
Gereksiz detay vermeden soruları yanıtlama
Uygun tepki verme konusunda model olma
Her türlü duygunun ifade edilmesine izin verme
Psikolojik danışmaya gereksinim duyan öğrencileri belirleme
Travmanın etkilerini azaltabilecek sanat, resim, yazma ve müzik
gibi etkinlikler yapma
Gerekirse ders müfredatını bir kenara bırakma
Cenaze töreni ile ilgili bilgi verme
Önleme ve güvenlik konularında “öğretilebilir an” fırsatından
yararlanma


Slide 19

KAVGALARA MÜDAHALE










Hemen araya girmek için atılmayın.
Yardım isteyin.
Varlığınızı fark etmelerini sağlayın.
Öğrencileri isimleri ile çağırın.
Durmalarını söyleyin.
Mizahı deneyin
Tercih verin.
Kişisel alanlarını işgal etmeyin.
Seyircileri uzaklaştırın.


Slide 20

Bir ölüm olduğunda…
Anahtar sorular:
 Ölen kim?
 Ona ne oldu?
 Ölüm nerede vuku
buldu?
 Okulu etkileyen başka
ne gibi bir durum var?
 (Varsa)Suçu işleyen
kim?


Slide 21

KRİZ YAŞAYAN KİŞİLERE
YARDIM




Kriz yaşayan kişiye en etkin
yardım, kendisini en iyi
tanıyan, en yakın hissettiği
kişilerden gelir.
Bir sınıfta kriz yaşanmışsa o
sınıfa en iyi yardım, başka
öğretmenler yerine o sınıfın
öğretmenlerinden sağlanır. Bu
nedenle öğretmenlerin yardım
becerileri eğitimi alması
sağlanmalıdır.


Slide 22

ÖLÜM VE ACI İLE İLGİLİ SORULARI
YANITLARKEN KARŞIMIZDAKİ
ÇOCUK…









“Ölüm” kavramını
anlayabilecek yaşta mı?
Gelişimsel düzeyi nedir?
Entelektüel düzeyi nedir?
Sosyal çevresi ve yaşam
deneyimleri nedir?
Cenaze törenine katılmalı mı?
...sorularını yanıtlamalıyız.


Slide 23

KRİZDEN ETKİLENEN BİRİNE
KARŞI GENEL DAVRANIŞ İLKELERİ


Konuşurken sakin ve anlayışlı olun.



Aynı şeyi defalarca anlatacak kadar sabırlı olun.



İyi bir dinleyici olun.



Çocuğun duygularını ifade etmesini destekleyin.



Yargılamayın, yorumlamayın, öğüt vermeyin.



Esnek olun, çatışmaya girmeyin.



Asla tutamayacağınız sözler vermeyin.



Doğruyu söyleyin. Kaçamak konuşmayın, yalan söylemeyin.



Göz kontağı kurun.



Emir cümleleri kurmayın.



Destek, güven veren mesajlar kullanın. (Dokunmak, elini tutmak,vb.)



Bazı kişilerin daha fazla zamana ihtiyacı olabilir. Sabırlı olun.



Zorlandığınız veya sizi aşacak bir durum olduğunda destek alın veya
bir uzmana başvurun.


Slide 24

TRAVMA YAŞAYAN KİŞİYE
SÖYLENEBİLECEK UYGUN CÜMLELER










Şimdi güvendesin. (Gerçekten öyle ise)
Senin suçun/sizin suçunuz değildi. (Gerçekten
eminseniz)
Bunlar normal tepkiler.
Benimle konuştuğun için memnunum.
Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Fakat eminim
şimdikinden daha iyi olacak ve sen iyileşeceksin.
…. olduğu için üzgünüm.(Annenin ölümü için
üzgünüm)
Bunları yaşamak zor.
Kim olsa bu durumda kendini kötü hissederdi..


Slide 25

KRİZ HAKKINDA KONUŞURKEN…
I-Olaylar hakkında,

Her şey olmadan
hemen önce (birkaç
saat önce) neredeydin?

Ne oldu? Olay
olduğunda neredeydin?
Ailen neredeydi?

Olayın oluş sıklığı
neydi?

Ne gördün? Ne
duydun?


Slide 26

KRİZ HAKKINDA KONUŞURKEN…
II- Düşünceler, duygular ve tepkiler

Aklına hangi düşünceler geldi?

Neler hissettin?

Olanlar hakkında izlenimlerin neydi?

Olanlar hakkında ne düşünüyorsun?

Sana/ailene olanların en kötü kısmı ne? En kötü
şey ne?

Senin, ailen, arkadaşların için en önemli yan
neydi/neler?


Slide 27

KRİZ HAKKINDA KONUŞURKEN…
III- Krizle baş etme
 Bu durumun üstesinden gelmek için sana
neler yardım etti ya da edebilir?
 Geçmişte sıkıntılarınla, olağan dışı olaylarla
nasıl baş ettin?
 Yakın gelecekte kendini ve aileni hayal
etmeye çalış.
 Şimdiden sonra neler yapacaksın?


Slide 28

TRAVMA YA DA ÖLÜMÜ
AÇIKLARKEN







Karşınızdaki çocuğu önemsendiğinizi hissettirin
ve onu dinleyin. (“Seni anlıyorum” yerine “evet
anlat, ne, nerede, nasıl, ne zaman oldu?” diye
sorun) çünkü o kendini bu felakete uğramış dünya
üstündeki tek kişi olarak algılar.
Kronik, sosyal ve psikolojik çarpılmayı önlemek
için enstrümanlarımızı kullanarak semptomları
azaltmalıyız.
Aktif başa çıkma becerileriyle çalışarak kendi
kendilerine baş etmelerini sağlamalıyız.
“Değişmeyen ne var?” sorusu bu kişilere sorulacak
en önemli sorudur.Biz onlara var olanları
göstermeliyiz.


Slide 29

ÖLÜMÜN OKULDA DUYURULMASI
1.

2.

Olay, öğretmen ve öğrenciler okulda değilken
olursa öğretmenler okula gelmeden önce telefon
zinciri kullanarak her birini olaydan haberdar edin.
Öğretmenler aracılığı ile öğrencileri mümkün
olduğunca aynı anda olaydan haberdar edin. Olayla
ilgili söylentileri ve abartılı yorumları engellemek için
öğretmenlerin olayla ilgili mümkün olan tüm bilgileri
doğru olarak öğrencilere aktarmalarını isteyin. (Ölüm
ve intihar olayları genel mikrofon ve toplantılarla
anons edilmemelidir.)


Slide 30

ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMENLER







Söylentileri en aza indirmek için olaylar hakkında kesin
bilgi verin.
Cenaze törenine katılmak isteyen öğrenciler için
gerekli izni sağlayın.
Öğrencinin isminin bilgisayar kayıtlarından
çıkartılması için teknik servise talimat verin.
Ölen öğrencinin evine okuldan yanlışlıkla duyuru (veli
toplantısı, disiplin cezası, vb. ile ilgili duyurular, ara
karne, davetiye,vb) gitmemesine dikkat edin.
Olayla ilgili psikolojik danışma ve destek hizmetine
gereksinim duyan öğrenci ve öğretmenleri belirleyin.
Okulunuzun bağlı bulunduğu RAM ekibinden yardım
isteyin ve buraya başvurmaları için yönlendirin.


Slide 31

CENAZE VE ÖZEL ETKİNLİKLER









Öğretmenler ve öğrencileri cenaze veya öğrenci için özel
bir etkinlik düzenlenmesine katılmaları için teşvik edin.
(Sadece intihar durumunda öğrenciyi yüceltmemek için özel
bir tören düzenlenmez.)
Öğrenci adına yıllıkta bir sayfa, bir özel ödül, bir albüm ve
benzeri anma etkinlikleri düzenlenmesini sağlayın.
Aile ile ilişki kurun ve destek sağlayın.
Cenazeye çiçek yollayın ve bizzat katılın, öğrencinin evine
ziyareti yapın, yemek gönderin.
Okula giden kardeşlerinin gittikleri okulun ismini öğrenin
ve okul yöneticilerini haberdar edin.


Slide 32

MEDYA VE ANA BABALAR İLE İLİŞKİLER









Medya ve genel duyurular için yazılı olarak kısa bir
bülten hazırlanmasına yardım edin. (Kriz öncesinde ise
örnek basın bültenleri veya medyaya okulla ilgili bilgi
veren formlar hazırlayın.)
Acil durum medya merkezi belirleyin. Kriz anında bu
kişiye kolayca ulaşılabilecek bir yer belirleyin.
Endişeli ana babalarla bir toplantı yapın; bilgilendirin
ve çocuklarına nasıl yardımcı olabileceklerine dair yazılı
bilgi dağıtın.
Medyayı okul binasının dışında tutun.
Medyaya yardımcı olun.


Slide 33

BİR KRİZ DURUMUNDA MEDYAYA HANGİ
BİLGİLER NE ZAMAN İLETİLMELİDİR?












0-12 Saat içinde:
NE OLDU? Olayın duygusal veya romantik bir biçimde aktarımından
kaçının. Taklide yol açabilecek veya model olabilecek bilgiler vermeyin.
OLAY NEREDE OLDU?
OLAY NE ZAMAN OLDU?
12-24 Saat içinde:
OLAYA KİMLER KARIŞTI? İsimler halihazırda kamuoyu tarafından
bilinmedikçe veya olaya karışan kişilerin yakınları bilgilendirilmedikçe isim
vermekten kaçının.
24-36 Saat içinde:
KİŞİLER OLAYA NASIL KARIŞTI? Genel bilgi verin.
NEDEN, KİM SUÇLANMALI?
36-72 Saat içinde:
OLAY NE KADAR SÜRECEK VE OLAYA KARIŞAN KİŞİLERİN
DURUMU. Öncelikle siz doğru bilgiler elde ettiğinizden emin olun.
Medya daha derin analizlere odaklanır.
72- saat sonrası:
CENAZE TÖRENİ DETAYLARI VE SOSYAL ETKİLER
DİĞER BİLGİ KAYNAKLARI


Slide 34

MEDYAYLA İLİŞKİLERDE DİKKAT
EDİLECEK NOKTALAR












“Yorum yok” türü cevaplardan kaçının;
saklanan bir şeyler varmış izlenimini
verir.
Öğretmenleri, öğrencileri ve velileri
medyanın mülakatlarından ve ilgisinden
uzak tutmaya çalışın.
Hiçbir öğrencinin ana babası yanında
olmadan medya ile görüşme yapmasına
izin vermeyin.
Düzenli basın toplantısı yapılmasına
özen gösterin.
Düzenli bilgi veren bültenler hazırlayın.
Medyadaki haberleri takip edin.
Medyanın isteklerini ve yapılan
mülakatları kaydedin.
Sözel bilgilerinizi destekleyecek yazılı
bilgi hazırlayın.


Slide 35

OKULDAKİ ŞİDDET OLAYLARINA İLİŞKİN
HABERLERDE KAÇINILMASI GEREKENLER








Olayın çok basitleştirilerek sunulması
Haberlerde okul şiddet olayının tekrar
tekrar ve abartılarak verilmesi
Okul şiddetinin duygusallaştırılarak
yayımlanması
Şiddet olayının nasıl olduğunu detaylı
açıklamalarla verilmesi
Şiddet olayına katılan kişilerin
yüceltilmesi
Suç faillerinin olumlu özelliklerine
odaklanılması
Şiddet olayının belli bir amaca ulaşmak
için bir araç olarak sunulması


Slide 36

ÜÇÜNCÜ DERECE MÜDAHALE:
ACİL DURUM SONRASINDA








Felaket durumları ile baş etmek için sürekli
hizmetler planlayın.
Öğrenciler için destek personeli bulundurmaya
veya okul dışından uzmanlarla bağlantıda
bulunmaya devam edin.
Öğrencilerle her gün ilgilenecek olan
öğretmenlere hizmet içi eğitim ve kaynak sağlayın.
Felaketten sonra ortaya çıkabilecek tepkileri
düşünün. Örneğin okulda benzer bir olay, eski
duyguları yeniden canlandırabilir.


Slide 37

KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.