Historia zamku w Rzeszowie Projekt gimnazjalny z historii marzec-maj 2013r. Wykonały: Bator Jadwiga Broda Małgorzata Sołek Sylwia Urzędowska Daria Urbańska Agnieszka Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska Zamek w Rzeszowie Krótko z.
Download ReportTranscript Historia zamku w Rzeszowie Projekt gimnazjalny z historii marzec-maj 2013r. Wykonały: Bator Jadwiga Broda Małgorzata Sołek Sylwia Urzędowska Daria Urbańska Agnieszka Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska Zamek w Rzeszowie Krótko z.
Slide 1
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 2
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 3
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 4
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 5
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 6
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 7
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 8
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 9
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 10
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 11
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 12
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 13
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 14
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 15
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 2
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 3
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 4
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 5
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 6
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 7
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 8
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 9
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 10
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 11
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 12
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 13
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 14
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…
Slide 15
Historia zamku w Rzeszowie
Projekt gimnazjalny z historii
marzec-maj 2013r.
Wykonały:
Bator Jadwiga
Broda Małgorzata
Sołek Sylwia
Urzędowska Daria
Urbańska Agnieszka
Opiekun projektu: mgr Iwona Dąbrowska
Zamek w Rzeszowie
Krótko z historii….
to jeden z
głównych zabytków miasta, wybudowany w
latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku
Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją
Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą
Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk.
Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu
okręgowego oraz prokuratury. Do 1981r.
znajdowało się w nim także więzienie.
Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym
samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w.
Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór
obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj
Spytko Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu
Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był
własnością rodziny Lubomirskich. Główne
prace budowlane na nim prowadzili Tylman z
Gameren i Karol Henryk Wiedemann. Jego
wyburzenie na początku XX w. spowodowane
było bardzo złym stanem konstrukcji. W
historycznej formie do czasów współczesnych
zachowano jedynie wieżę bramową i
wieżyczki bastionów.
Zamek z bliska…..
Znajdujący się w centrum miasta zamek rzeszowski, zwraca uwagę przede wszystkim
potężna sylwetką i silnymi obwarowaniami z czterema wielkimi murowanymi bastionami
w narożach. Zamek położony jest nad Wisłokiem, ma kształt prostokąta o wymiarach 65 x
71 m z wewnętrznym dziedzińcem o powierzchni aż 2000 m2. Należy pamiętać, iż obecny
wygląd zawdzięcza on przebudowie z pocz. XX wieku, a ze starych murów XVI i XVII
wiecznych praktycznie nic nie zostało.. Przypuszcza się , że budynki te w czasie wojny
pełniły funkcje obronne jako okienka strzelnicze, a podczas pokoju służyły za magazyny i
pomieszczenia dla wojska i służby. Poza czterema bastionami posiadającymi narożne
wieżyczki (kawaliery) - zamku broniły jeszcze zewnętrzne dzieła obronne jak np.:
raweliny.
Z pięknego i bardzo obszernego
niegdyś otoczenia zamku zachował
się jedynie Pałac Letni Lubomirskich
o bardzo ciekawej architekturze.
Fakty…..
1. Budowę tej obronnej rezydencji
rozpoczął, prawdopodobnie pod koniec
XVI w., ówczesny właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytko Ligęza. Jest bardzo
prawdopodobne, że w miejscu gdzie
obecnie stoi zamek już wcześniej istniały
jakieś zabudowania. Można
przypuszczać, że liczne zajazdy oraz
atmosfera trwogi panująca w Polsce po
klęsce pod Cecorą, wpłynęły na decyzję
M.S. Ligęzy, wówczas już kasztelana
sandomierskiego, o przystąpieniu od 1620
roku do zasadniczej przebudowy
rezydencji i stworzenia z niej
nowoczesnego na owe czasy zamku.
Usypane z lessu wały i bastiony w typie
nowowłoskim, nawiązujące we
fragmentach do fortyfikacji w typie
staroholenderskim, częściowo
obmurowano kamienno-ceglanym
płaszczem, a częściowo odziano blokami z
surowej gliny.
Twórca zamku:
Mikołaj Spytko Ligęza…
2. Po śmierci Ligęzy w 1637 r.,
właścicielką całej fortuny, wraz z
zamkiem w Rzeszowie, została młodsza
córka Ligęzy i jej mąż Jerzy Sebastian
Lubomirski. Już od I poł. XVII w., kiedy
to Lubomirscy przejęli Rzeszów,
rozpoczęła się przebudowa obiektu.
Rozbudowano zamkowe obwarowania i
otoczono zamek kamiennymi
fortyfikacjami typu bastionowego, które
zachowały się do dziś. Sam zamek, na
skutek działalności, stał się budowlą
posiadającą cztery dwukondygnacyjne
skrzydła, z piętrową bramą na osi
skrzydła zachodniego. Elewacje
zewnętrzne zostały zaopatrzone w
trójkątne szczyty wieńczące , skrajne
i środkowe partie fasad, zakończone od
dołu na boniowanych pilastrach. Przy
okazji tej przebudowy rozebrano narożną
wieżę zamku z czasów Ligęzy. Jak wynika
z zapisów w kronice rzeszowskich
pijarów, prace te zostały zakończone
przed połową lat dziewięćdziesiątych
XVII w.
3.W 1746 roku fortyfikacje
budowli zostały wzmocnione
dwuramiennikiem, który osłaniał
najbardziej zagrożone płd. - zach.
czoło zamku. W tym czasie jeszcze
raz zmodernizowano przedpiersia
głównego obwodu obronnego,
ustawiając na narożach bastionów,
na kamiennych słupach z
kartuszami, drewniane budki
obserwacyjne, ułatwiające
obserwację przedpola. Rozbudowie
uległy też przeszkody na przedpolu
obrony. Po śmierci Franciszka
Lubomirskiego w 1812 roku- zamek
został przeznaczony na siedzibę
urzędu cyrkularnego sądu i
więzienie, a w 1820 roku został
oficjalnie wykupiony przez
Austriaków od Jerzego Romana
Lubomirskiego. W tym czasie sam
zamek był mocno zaniedbany.
Najprawdopodobniej w trakcie
pożaru miasta w czerwcu 1842 roku
część budowli uległa zniszczeniu.
Pomieszczenia zamku rzeszowskiego w 1755r.
1. Garderoba
2. Skarbiec
3. Kredens
4. Kandyteria (cukiernia)
5. Biblioteka
6. Kuchnia
7. Kamera mundurowa dla
załogi
8. Pokój przed biblioteką
9. Kamera Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
10. Gabinet Ignacego Jerzego
Lubomirskiego
11. Pokój aksamitny
12. Pokój czerwony
13. Jadalnia
14. Pokój paradny
15. Gabinet Joanny Lubomirskiej
16. Sypialnia Joanny Lubomirskiej
17. Bilard pod wieżą
18. Pokój I obok bilardu
19. Pokój II obok bilardu
20. Pokój narożny (ze ścianami obitymi z
turecka)
21. Sala
22. Piwnica pod stancją gubernatorską
23. Piwnica pod pokojami Lubomirskich.
4.W XIX wieku stan zamku uległ tak gwałtownemu pogorszeniu, że zaistniała
potrzeba jego przebudowy. Remont zamku rozpoczęto 1 maja 1902 roku, pod
nadzorem inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego. Już we wstępnej
fazie zaawansowania prac budowlanych okazało się, że stan techniczny zamku
(zarówno murów, jak też fundamentów) jest tak zły, że nie ma możliwości ich
zachowania. Dlatego też zdecydowano się na budowę od podstaw gmachu na
nowym, prostokątnym już rzucie, zbliżonym jedynie do historycznego obrysu.
Nowy projekt nawiązywał także do dawnej XVIII-wiecznej formy
architektonicznej rzeszowskiego zamku, którą znano z widoków Wiedemanna.
Stary budynek zamkowy,
oprócz części wieży, został
zburzony. W jego miejscu w
latach 1903-05, wzniesiono
całkowicie nową budowlę,
przystosowaną do potrzeb
instytucji sądowych i na
więzienie, która zachowała się
do dziś. Od strony północnej i
wschodniej zachowały się
resztki fos, a w kurtynie
północnej wylot tunelu
wycieczkowego.
5.Dawniej dokoła zamku ciągnęły się
fosy i sztuczne rozlewiska, co w
połączeniu z płynącym opodal
Wisłokiem utrudniało dostęp do fortecy.
U szczytu wieży znajduje się zegar,
wykonany przez znaną fabrykę zegarów
wieżowych Michała Mięsowicza w
Krośnie w 1904 r.(ponownie
uruchomiony w 1993 r. ). W 1940 r.
Niemcy usunęli z zamku instytucje
sądowe i przeznaczyli budowlę na
siedzibę władz okupacyjnych. W części
gmachu pozostawiono więzienie, które
mieściło się tutaj aż do 1981 roku. W
1965 r. budynek zamkowy został
odnowiony, wyremontowano także
walące się mury. Niestety, podczas
porządkowania otoczenia zamku w
latach 1968-70 zniszczeniu uległy resztki
zewnętrznych fortyfikacji ziemnych.
Kolejne roboty remontowe rozpoczęto w
1978 r., zaś w roku 1983 przystąpiono do
restauracji budowli i zachowanych
obwarowań. W roku 1981 zlikwidowano
więzienie , a budynek przekazano
Ministerstwu Sprawiedliwości.
6. W latach 1985 - 1993
gmach zamkowy został
gruntownie
odrestaurowany,
odnowiono również jego
wnętrza. Przywrócono
pierwotną salę
reprezentacyjną i
odtworzono znajdującą się
w północnym skrzydle
dawną kaplicę więzienną.
Na frontonie wieży
umieszczono tablice
upamiętniające tragiczne
losy więźniów podczas
okupacji hitlerowskiej oraz
uwięzienie Wincentego
Witosa. Wewnątrz zamku
znajduje się, odsłonięta w
1995 r., tablica
upamiętniająca męczeństwo
prawników więzionych i
straconych tu w czasach
stalinowskich.
Zamek kiedyś i dziś….
CIEKAWOSTKI….
Dane Liczbowe:
Powierzchnia zespołu
zamkowego
3,6 ha
Wymiary prostokąta, na
którym został wzniesiony
zamek
65 m x 71 m
Wysokości w linii kalenicy
22,5 m
Powierzchnia całkowita
ok. 8000 m²
Powierzchnia użytkowa
5500 m²
Powierzchnia komunikacji
poziomej i pionowej
2600 m²
Pole wewnętrznego
dziedzińca
2000 m²
Parametry budowy zamku….
CIEKAWOSTKI….
Legenda:
Miejscowe podanie, które prawdopodobnie oparte jest na prawdzie mówi, iż w XVIII wieku,
gdy na zamku panował Jerzy Ignacy Lubomirski , miało miejsce gorszące zdarzenie. Podczas
jednej z zabaw, goście na zamku zobaczyli za oknem człowieka idącego z kogutem w
kobiałce na targ. Kogut widząc ludzi ,wystawił głowę i zaczął głośno piać. Rozbawiony
Lubomirski zrobił zakład, iż zastrzeli koguta z okna. Niestety ,zamiast w zwierzę trafił w
człowieka. Straszny żal go ogarnął, był bowiem bardzo pobożny. Chojnie obdarował
rodzinę zabitego i wyjechał do Warszawy na spowiedź do ojców kapucynów. Jako pokutę
wybudował klasztor w Rozwadowie k. Stalowej Woli i kościół k. Łańcuta. Aż do śmierci
odbywał regularne rekolekcje do Rozwadowa i postawił sobie tam nawet małe surowe
pomieszczenie, aby pokutować za swój straszny czyn.
CIEKAWOSTKI….
Projekt fasady zamku z 1723 r.
Od października 1939 r. na zamku w
Rzeszowie funkcjonował Niemiecki Zakład
Karny (Deutsche Strafanstalt). Przez jego cele
przeszło kilkanaście tysięcy osób, w tym
wielu polskich Żydów. Więźniowie byli
zatrudnieni w warsztatach, wykonując prace
drukarskie, krawieckie, szewskie i inne; oraz
poza więzieniem, przy robotach
budowlanych. Warunki bytowe były bardzo
ciężkie. W przeznaczonych dla 400 osób
celach, zamykano nawet do 600 osób. W
więzieniu dochodziło do zachorowań, między
innymi na tyfus, czerwonkę, świerzb. Szacuje
się, że w wyniku wykonywanych przez
Niemców egzekucji, śmierć poniosło około
tysiąca stu więźniów. Rozstrzeliwano ich w
podziemiach Zamku, na jego dziedzińcu
i pod murami; w rzeszowskiej cegielni, w
Lubzinie, Charzewicach, Pustkowie.
Niemiecki Zakład Karny w Rzeszowie istniał
do lata 1944 roku. W latach PRL urządzono tu
więzienie, które stało się miejscem kuźni dla
członków podziemnych organizacji
niepodległościowych.
Forma obecna i plany na przyszłość…..
Zamek zachował do dzisiaj formę z
1906 roku, w tym zabytkową wieżę,
wieżyczki bastionów i pozostałości
fosy. Od 2004 r. prowadzone są
prace nad utworzeniem trasy
turystycznej "Śladami
konfederatów barskich". Jednym z
jej elementów ma być wyposażony
w 41 armat -zamek w Rzeszowie.
Pierwsza armata, odlana
współcześnie w XVIII-wiecznym
stylu, dostarczona została z Orłów
pod Przemyślem 23 marca 2004 r.
roku. Od 2005 r. roku miasto
planuje przejęcie zamku i
przeniesienie do niego siedziby
muzeum okręgowego.
Zwiększyłoby to atrakcyjność instytucji i pozwoliło na wyeksponowanie
dodatkowych okazów ,aktualnie przechowywanych w magazynach. Aby
przenosiny mogły stać się możliwe, konieczne jest wybudowanie nowego budynku
sądu, prace nad którym opóźniają się już od kilku lat. Dodatkowy problem
stanowią koszty utrzymania zamku, które mogą się okazać zbyt wysokie dla
muzeum.
Prezentację opracowały:
Daria Urzędowska
Sylwia Sołek
Plakat wykonały :
Informacje zebrała:
Małgorzata Broda
Jadwiga Bator
Agnieszka Urbańska
Opiekun projektu:
p. mgr Iwona Dąbrowska
Dziękujemy za obejrzenie prezentacji…