Slide 1

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 2

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 3

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 4

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 5

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 6

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 7

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 8

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 9

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 10

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 11

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 12

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 13

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 14

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 15

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 16

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 17

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 18

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 19

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 20

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 21

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 22

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 23

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 24

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 25

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 26

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 27

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 28

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 29

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 30

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 31

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 32

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 33

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper


Slide 34

Czyli jak polubić
„szkodniki”?








Kret - Talpa europaea
Karczownik ziemnowodny - Arvicola terrestris
Nornik polny -Microtus arvalis
Guniak czerwczyk - Amphimallon solstitiale
Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus
Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa

Ssak z rodzaju Talpa
rodziny kretowatych zaliczanej do rzędu owadożernych.

Ciężar walcowatego ciała do 120 g, długość
ciała do 17-20 cm.
Pysk o ryjkowatym kształcie, zaopatrzony
w 44 zęby.
Oczy uwstecznione (o średnicy ok. 1 mm,
prawdopodobnie niewrażliwe na światło).
Uszy, cofnięte na tył czaszki, nie posiadają
małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone
jedynie w fałd skórny i w specjalne włosy
zamykające otwory słuchowe.
Sierść czarna, charakteryzująca się
wyjątkową gęstością włosów dwojakiego
rodzaju: puchowych i pokrywowych (200
włosków na 1 mm²), przy dotknięciu
dające wrażenie "aksamitnych".

Odżywia się : dżdżownicami, larwami owadów,
drobnymi kręgowcami.
Swój żywy pokarm lokalizuje dzięki czułemu słuchowi
oraz włosom czuciowym na pysku i ogonie . Czułość
organizmu kreta na drgania to cecha , która pozwoliła
opracować metodę odstraszania kretów za pomocą
urządzeń wibracyjno-akustycznych).
Kret na głębokości 20-50 cm wykopuje system
podziemnych tuneli o średnicy 6 cm, rozciągających
na długość ok. 100-200 m (czasem do 1 km).
Tunele jednego osobnika obejmują terytorium ok.
2000-6000 m², i stanowią rodzaj pułapki na faunę
glebową. Zwierzę preferuje gleby żyzne i wilgotne.
Korytarze drąży z prędkością 12-15 m/godz.,
wypychając jednorazowo 100-150 g ziemi tworząc
kopce , które następnie patroluje co kilka godzin.

Buduje podziemne gniazdo wyścielone mchem i trawą.
Czasem gniazdo wyposażone jest w pionowy tunel – rodzaj
studni sięgającej wód gruntowych. W sąsiedztwie studni
znajduje się "spiżarnia", w której gromadzi żywe,
unieruchomione dżdżownice. Kret podcina zwój nerwowy
larw i dżdżownic , by nie mogły się poruszać.
Komora taka, w której znajduje się kilkaset dżdżownic, stanowi
zapas pożywienia na zimę , ponieważ kret nie zapada w sen
zimowy .
Samica rodzi 2-7 nagich młodych po ciąży trwającej ok 28 dni
(zwykle raz w roku, późną wiosną).
Kret jest zwierzęciem bardzo aktywnym, żyje ok. 2-4 lat,
dojrzałość płciową osiąga po 1 roku życia. Krety żyją
samotnie (z wyjątkiem okresu rui przypadającej wiosną),
przy spotkaniu są wobec siebie bardzo agresywne.
Ciekawostką jest dobowy cykl aktywności kreta i jego bardzo
głęboki sen (podczas którego chrapie). Kret jest aktywny
przez ok. 4 godz., po czym mocno śpi przez ok. 3 godz.

Kret jest
sprzymierzeńcem
ogrodnika.
Jest naturalnym
wrogiem zwierząt
roślinożernych
podgryzających
korzenie roślin.
Nauczmy się
prowadzić ogród
wspólnie z kretem.

Zabezpieczanie
trawnika
siatką PCV

Siatkę umieszczamy tuż pod powierzchnią gleby
na głębokości około 5 – 10cm. Jeżeli trawnik
zakładany jest z gotowej darni , czyli - trawnik w
rolkach - rozwijamy darń bezpośrednio na
rozłożoną siatkę

Karczownik ziemnowodny

Gryzoń. Długość ciała do
20 cm. Barwa szarobrunatna do czarnego.
Zwierzę prowadzi
podziemny tryb życia w
długich i rozgałęzionych
norach. Ziemię z nor
wyrzuca na zewnątrz w
postaci kopców .
Jest roślinożerny. Zimą
ogryza korzenie
drzew(nawet dużych ) i
krzewów do tego stopnia,
że obumierają!.

Ulubionym środowiskiem życia karczownika są brzegi
wód i wilgotne łąki. Czasami zasiedla sady, brzegi
lasów, szkółki drzew liściastych.
Kopie on silnie rozbudowane nory pozostawiając kopce
ziemi na powierzchni. Podobnie jak w przypadku kreta
- nory karczownika składają się z płytko
umieszczonych korytarzy. Komora gniazdowa i
spiżarnia znajdują się głębiej -1 m pod ziemią.
Nory zakładane na brzegach zbiorników wodnych mają
jeden wylot pod powierzchnią wody. Osobniki
mieszkające nad wodą budują też wśród roślin
nadwodnych kuliste pływające gniazda z pogryzionych
trzcin. Te które żyją z dala od wody większą część życia
spędzają pod ziemią.
Karczownik świetnie pływa i nurkuje. Nie zapada w sen
zimowy. Jest aktywny przez całą dobę ale szczególnie
w nocy.

Karczownik żywi się różnorodnym pokarmem
roślinnym (trzciny, rośliny wodne, trawy, korzenie w tym drzew, bulwy, cebule, rośliny uprawne) oraz
pokarmem zwierzęcym (drobne kręgowce, małe
rybki, czasami owady, ślimaki). Osobniki żyjące z
dala od wody rzadziej jedzą pokarm zwierzęcy. Na
zimę karczownik gromadzi duże ilości zapasów.

Ciąża u karczownika trwa ok. 3 tygodni. Samica w
okresie od maja do października wydaje na świat
3 -4 mioty. W każdym z nich jest od 1 do 11
młodych, które otwierają oczy po 8 -10 dniach.
W wieku 2 -3 miesięcy młode są już zdolne do
rozrodu. Karczownik w stanie dzikim żyje ok. 2
lat.
Zwalczanie karczownika polega na wykładaniu do
nor pokarmowych trutek na gryzonie
wytwarzanych na bazie surowców roślinnych. Ta
zasada pozwala chronić krety.

 Nornik

polny zwany polnikiem, osiąga
długość do 12 cm, jest żółtoszary na
grzbiecie i jasnoszary na brzuchu, ma
krótki ogon. Żyje gromadnie w płytkich
podziemnych norach. Nory wykonuje w
miejscach słonecznych z dużą ilością
roślin. Zimą wygryza korę młodych drzew
owocowych tuż nad ziemią - może
ogołocić pień z kory na całym obwodzie.
Nie gardzi korzeniami drzew owocowych.

Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w
zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach lasów. Nie zapada w sen
zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi
gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część
norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w ogrodzie,
gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych
w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują
dojrzałość płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze
osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które
łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może
zamieszkiwać kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i
obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą
się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje
za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw
zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu
przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są soczyste rośliny,
m.in. trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości ziarna i
nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może
zebrać do 3 kg zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy,
liście i korzenie różnych roślin.

Owady dorosłe żywią się
liśćmi roślin i na ogół nie
wyrządzają znaczących
szkód. Natomiast
masowe wystąpienie
larw – bytujących w
glebie może okazać się
poważnym problemem.
Larwy odżywiają się
korzeniami roślin.
Chętniej zamieszkują
tereny o glebach
suchych. W latach z
liczną populacją mogą
doprowadzić do
placowego wyłysienia
trawników.

Otwór w glebie po wyjściu larwy

Opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus

Larwy opuchlaka truskawcowca –
stadium bytujące w glebie

Owadem powodującym w ogrodach największe straty jest
niewątpliwie opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus).
Dorosłe chrząszcze powodują jedynie oszpecenie liści roślin
przez zatokowe wżery i zaobserwowanie takich uszkodzeń jest
dla nas sygnałem do podjęcia walki chemicznej z owadami.

Objawy żerowania chrząszcza opuchlaka na liściach trzmieliny pnącej

Objawy żerowania
chrząszcza opuchlaka na
liściu różanecznika

Prawdziwym utrapieniem są larwy, które żerują na korzeniach bardzo
wielu gatunków roślin uprawnych i powodują obumierania roślin. Stadium
larwalne opuchlaka jest więc o wiele bardziej szkodliwe niż imago.
Z chwilą zauważenia więdnięcia rośliny jest już zbyt późno, aby
przedsięwziąć skuteczne środki zaradcze . Więdnąca roślina ma
podgryzione grubsze korzenie, a często także ogryzioną korę wokół szyjki
korzeniowej, co jest równoznaczne ze śmiercią rośliny.
Unieszkodliwienie larw opuchlaka w warunkach ogrodowych jest
niezwykle trudne. Dlatego istotnym jest zwalczanie owada dorosłego w
początkowym okresie żerowania, czyli gdy tylko zauważymy pierwsze
uszkodzenia na liściach , a uszkodzenie systemu korzeniowego praktycznie
jeszcze nie występują bądź są niewielkie i nie mają wpływu na kondycję
roślin.
Jeśli zaprzyjaźnimy się z rozsądną ilością kretów i ropuch w naszym
ogrodzie , one utrzymają populację larw opuchlak na odpowiednio niskim
poziomie.
Okres żerowania larw rozpoczyna się w połowie maja i trwa aż do późnej
jesieni, dopóki temperatura podłoża nie spadnie poniżej 6°C.

Turkuć podjadek

Gatunek wszystkożerny - zjada
głównie korzenie roślin , ale nie
gardzi drobnymi zwierzętami :
bezkręgowcami , larwami innych
owadów.
Większość życia spędza pod ziemią,
kopie rozgałęziające się i krzyżujące
ze sobą wąskie korytarze, w których
nie może się odwrócić – porusza się
do przodu lub do tyłu.

W ekosystemach , w których zdoła się intensywnie namnożyć (żyzna i
wilgotna gleba , duża biomasa) może wyrządzać szkody w ogrodach,
inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach.
Jego liczebność w końcu XX wieku mocno spadła prawdopodobnie na
skutek zatrucia gleb. Obecnie obserwuje się nieznaczny wzrost
liczebności populacji w intensywnie nawożonych organicznie ogrodach.

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper

Życzę , by w Waszych ogrodach panowała harmonia ,
która zapewni bezpieczny i wygodny dom dla wszelkiego życia
…. Przede wszystkim – Waszego
Elżbieta Tepper