Hemşirelik Uygulamalarında Kanıta Dayanırlılık Resim Genel Anlamda Kanıt Nedir • Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun ispatlanması ya da mevcut inanç veya gerçekleri.
Download ReportTranscript Hemşirelik Uygulamalarında Kanıta Dayanırlılık Resim Genel Anlamda Kanıt Nedir • Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun ispatlanması ya da mevcut inanç veya gerçekleri.
Slide 1
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 2
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 3
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 4
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 5
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 6
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 7
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 8
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 9
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 10
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 11
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 12
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 13
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 14
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 15
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 16
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 17
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 18
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 19
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 20
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 21
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 22
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 23
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 24
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 25
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 26
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 27
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 2
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 3
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 4
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 5
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 6
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 7
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 8
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 9
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 10
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 11
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 12
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 13
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 14
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 15
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 16
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 17
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 18
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 19
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 20
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 21
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 22
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 23
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 24
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 25
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 26
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45
Slide 27
Hemşirelik Uygulamalarında
Kanıta Dayanırlılık
Resim
Genel Anlamda Kanıt Nedir
• Kanıt bilinmeyen ya da doğruluğundan
şüphe edilen bir şeyin doğruluğunun
ispatlanması ya da mevcut inanç veya
gerçekleri ispatlama ya da çürütme olarak
tanımlanabilir.
Güvenilir Bir Kanıtın Üç Önemli
Özelliği
• Elde edilen bilgiye oy birliği ile karar
verilmiş olmalıdır.
• Elde edilen kanıt geniş ve anlaşılır bir
şekilde sunulmalı, anlaşılması güç
olmamalıdır.
• Elde edilen kanıt herkesin kullanımına açık
olmalıdır.
KDU(Kanıta Dayalı Uygulama)
Nedir?
• Hasta ile ilgili kararlarda sistematik
araştırmayla elde edilen en iyi ve en son
kanıtın açık, özenli ve mantıklı şekilde
kullanıldığı uygulamalardır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
Son yıllarda kanıta dayalı uygulama,
disiplinler arası bir süreç haline
gelmiştir. Yeni teknolojilerin gelişmesi
ile birlikte hastaların beklentilerinin de
artması kanıta dayalı uygulamaya olan
gereksinimi arttırmıştır.
Neden Kanıta Dayalı
Hemşirelik
• Hemşirelik geçmişte “ düşünen bir meslek
•
olmaktan çok yerine getiren bir meslek” olarak
görülerek hemşirelerden sadece verilen işleri
yapmaları beklenmiştir.
Günümüzde hemşireler var olan uygulamayı
değiştirmek için gerekli yetki konusunda önemli
yollar katetmiştir. Yeni uygulamalarla bakım
kalitesini yükseltmede etkin rol almaktadır..
Kanıta Dayalı Hemşirelik/Amaç
Kanıta dayalı uygulama, hastaya
en iyi bakımın nasıl verileceğini
gösterir. Kanıta dayalı bir
uygulama yaratma, yaşam boyu
devam eden bir süreçtir, sürekli
araştırma ve sürekli eğitim
gerektirir.
Kanıta Dayalı Hemşirelik
Kanıta dayalı uygulama, araştırma ve
uygulama arasında bir köprü
kurulmasına olanak tanır. Araştırma ile
klinik arasındaki uçurumu ortadan
kaldırarak bakım hizmetini geliştirir.
Kanıt seviyeleri
• Mükemmel Kanıt: Genellikle kontrollü
•
•
randomize kabul gören çok sayıda çalışmadan
elde edilen düzenli bulgulara dayalı kanıtlar.
Adil/İyi Kanıt: Bir kabul edilebilir veya zayıf
düzensiz bulgular elde edilen çalışmalara dayalı
kanıtlar. Araştırmanın tekrarlanması gerekir.
Oybirliği: Sınırlı bilimsel kanıtlar vardır, kabul
edilebilir çalışmaların tüm kriterleri karşılanmaz,
veya iyi kalitede bir bilimsel çalışma yoktur. Bu
seviye uzman görüşlerini de içerir.
Mükemmel Kanıt/Altın
Standart
• Bilimsel araştırmalarla elde edilir.
• Klinik uygulama için güçlü bilimsel bilgi sağlar.Bu kanıt uygulama
rehberleri oluşturmak ve klinik öneriler getirmek için önemlidir.
• Randomize kontrollü çalışmalardır.(RCT)
*Deneysel bir gruba rastgele şekilde test amaçlı olarak uygulama
yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Randomize kontrollü
çalışmalar(RCT)
• Deneysel bir gruba rastgele şekilde test
amaçlı olarak uygulama yapılır.
1.Popülasyon belirlenir
2.Karakteristik özellikler belirlenir
3.Uygulama yapılır
4.Sonuçlar , her iki grup incelenir
Mükemmel Kanıta Götürecek
Araştırmalar
• Araştırma, açık ve tam olarak tanımlanmış bir soruna,
çözüm yolları bulmaya yönelik planlı bir çalışmadır.
Bir süreci ifade eder; planlı bir şekilde
1. verilerin toplanması,
2. analiz edilmesi (değerlendirilmesi) ,
3. yayınlanması aşamalarından oluşan bir dizi etkinlikler
bütünüdür.
• İyi seçilmiş ve planlanmış bir araştırma sorunun
çözümünü, risklerin kontrol altına alınması ve hizmetin
planlanması yolunu açacaktır
Araştırmanın Aşamaları
1. Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması, araştırma
probleminin tanımlanması
• Konu seçiminde yararlanılacak kaynaklar
• Konu seçimi için ölçütler
• Araştırma probleminin yazılması
2. Değişkenlerin belirlenmesi ve hipotezin kurulması
3. Kaynak taraması ve toplanması (literatür taraması)
• Araştırmazının yararlanılacağı kaynaklar
• Kaynaklardan not alma
4. Kurumsal çerçeve
• Kuram ve araştırma arasındaki ilişki
Araştırmanın Aşamaları-devam
5. Araştırma planının yapılması
• Gereç ve yöntem (Araştırma modelinin seçilmesi,
Yöntemin belirlenmesi, Evren ve örneklemin belirlenmesi,
Verilerin toplanması, Veri toplama aracının hazırlanması)
• Ön çalışmanın ve gerekli düzenlemelerin yapılması
6. Uygulama (Verilerin toplanması, Verilerin analiz
edilmesi)
7. Bulguların yorumlanması
8. Bulguların rapor edilmesi
Konunun (Sorunun) Seçimi
• Bir araştırma planında ilk ve en güç iş araştırma
konusunun seçimidir.
Peki konuyu nasıl seçmeliyim????
• Uygulamada işyerinde en sık karşılaşılan sorun,
• En çok zarar verdiği düşünülen bir etkenin yol açtığı
etkiler,
• İşyerindeki gözlemler,
• Literatür bilgileri,
sorunu-konuyu seçmede araştırmacıya rehberlik edecektir.
Konunun (Sorunun) Seçimi
Özetle;
•
•
•
•
Sorunun önceliği
Araştırmaya değer olması
Sorunun çözülebilir olması
Araştırma sonunda ulaşılacak sonuçların
uygulamaya katkı sağlayacak olması gibi
özellikler de konunun seçimini etkileyecektir
• Konunun seçim nedeni, kişi ve toplum sağlığı
yönünden önemi ve yaygınlığı
• Araştırmanın yakın ve uzak gelecek için amaçları
Hemşirleik Uygulamalarında
değişim/KDU neden gerekli?
• Bakım hizmetinin kalitesini yükseltmek için
• Bakım maliyetini etkin kullanmak için
• Bilimsel dayanağı olan uygulamaları arttırmak için(bakımın
•
•
•
•
•
•
sadece %20’si kanıta dayalı)
Hastaların hatalı uygulama kaygısı
Hastaların bilgi taleplerinde artış
Sağlık personeline güvenin azalması
Hemşirelik girişimlerimiz uygulanması gerekenlerin en iyisi
mi görmek için
Uygulamalardaki farklılıkları azaltmak için
Tıbbi bakımla uyum sağlamak için
KDU adımları
• Klinik bir sorun formüle et
• Literatür taraması yap, mevcut en iyi kanıtı
bul
• Kanıtların geçerliğini eleştirel olarak
değerlendir
• Bu kanıtları, uzmanlık ve hasta tercihleri ile
entegre ederek kullan
Uygulamalarımızı sorgulayalım
• Bu hastam için en iyi olan uygulama mı
• Bu uygulamayla hedefime ulaşabilir miyim
• Bu teknik, bu yöntem en kaliteli en iyi
hizmeti vermeme yardımcı oluyor mu
• Bu uygulamanın hastaya faydalı olduğunu
kanıtlayan çalışmalar var mı
Bir örnek:
Bası Ülserini Yönetmede Hemşirelik
Uygulamalarının Kanıta Dayanırlılık Düzeylerinin
İncelenmesi
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Risk faktörlerini uzaklaştırın: basınç, ter,
sürtünme/ZAYIF KANIT
Deriyi düzenli aralıklarla gözlemleyin/UZMAN
GÖRÜŞÜ
Uygun hastaları kendi derilerini gözlemlemeleri
için eğitin ve destekleyin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülserini önlemede hemşirelik
uygulamaları/Kanıt seviyeleri
• Bası yarasını önlemek için hastanın bası yarası
•
•
geliştirme riski 6 saat içinde
değerlendirilmeli/UZMAN GÖRÜŞÜ
Basıncı hafifletmek için suyla şişirilmiş eldiven,
sentetik veya gerçek koyun derisi vb. halka
şeklindeki ürünler gibi yardımcı ürünler
kullanmayın/ UZMAN GÖRÜŞÜ
Bası ülseri gelişme riski olan hastalara derilerinin
durumuna ve kişisel ihtiyaçlarına göre düzenli
aralıklarla pozisyon verin/UZMAN GÖRÜŞÜ
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Organizasyonel açıdan;
• Akademik kurumlar ile bakım veren kurumların işbirliği
içinde çalışması ve ortak projeler geliştirilmesi,
• Kanıta dayalı uygulamalara tüm çalışanların dahil
edilmesi,
• İstenen ve kaliteli bakımın hangisi olduğunu araştıran bir
ortamın yaratılması,
• Danışmanlık için klavuzluk yapan destek veren bir alt
yapının oluşturulması,
• Yönetici, meslektaşların ve diğer ekip üyelerinin destek
vermesi,
• Değişim için ortamın hazırlanması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Araştırıcı açısından;
• Klinikle ilgili önemli noktaların araştırılması,
• Amacın açık bir şekilde belirlenmesi,
• Anlaşılabilir istatistiksel sonuçların verilmesi,
• Hemşirelerin araştırma kültürünü geliştirmek
için eğitim çalışmalarının yapılması,
• Kanıta dayalı toplantılar yapılması, dergiler ve
internet erişim kaynakları hakkında
bilgilendirmenin yapılması,
Kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarının yaşama
geçirilebilmesi için:
• Hemşireler açısından;
• Hemşirelerin okumaya zaman ayırması,
• Araştırmayı uygulamada kullanması ve
kritik düşünme becerilerine sahip olması,
• Özellikle hastayla ilgili sonuçları
iyileştiren araştırma projelerine katılması,
sonuçları yayması gibi faktörlere ihtiyaç
vardır.
Sonuç Olarak
• Hemşire olarak hedeflerimize ulaşmak için
yaptığımız tüm girişimlere bilimsel bir
şüphe ve merakla bakmalı, kanıtlar
bulmalıyız. En iyi kanıt bilimsel
araştırmalarla elde edildiğine göre ,
hemşirelik bakımının da araştırma temeline
dayandırılması gerekir.
Kaynaklar;
1-… http://www.nice.org.uk/pdf/ clinicalguidelinepressuresoreguidancenice.pdf (Erişim
Tarihi: Ocak 2009)
2-Kocaman, G., Kanıta Dayalı Hemşirelik. http://www.
hemargedergi.org/2003/2003_7.pdf (Erişim Tarihi:Nisan 2009)
3-Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları,Ankara,5-21.
4-Yılmaz, M. (2005) Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı
Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9:42-45