Slide 1

SZTUKA ANTYKU

GRECJA

RZYM

autor


Slide 2

O SZTUCE GRECKIEJ…
Twórczość artystyczna Greków dzieli się na 3 okresy,
każdy z nich na kolejne 3 podokresy:

1) okres archaiczny:
• wczesnoarchaiczny 1050-700 p.n.e.
• dojrzały archaizm (orientalizujący) 700-620 p.n.e.
• późnoarchaiczny 620-480 p.n.e.
2) okres klasyczny:
• wczesnoklasyczny 480-445 p.n.e.
• klasyczny 445-404 p.n.e.
• późnoklasyczny 404-323 p.n.e

3) okres hellenistyczny:
• wczesnohellenistyczny 323-250 p.n.e.
• średniohellenistyczny 250-160 p.n.e.
• późnohellenistyczny 160-30 p.n.e.

Poprzedniczką sztuki starożytnej Grecji
jest sztuka egejska, której ostatni etap
stanowiła sztuka mykeńska.

Brąz z Riace, posąg
wojownika - atlety, 1.
połowa V. w. p.n.e

NASTĘPNA STRONA


Slide 3

OKRES ARCHAICZNY reprezentuje ceramika malowana w różne wzory
geometryczne, drobne figurki z terakoty, brązu i kości słoniowej. Pojawiły się już
wtedy prymitywne sanktuaria bez kolumnady i najstarsze greckie świątynie, zw.
predoryckimi, budowane z drewna i cegły. Szczytowym osiągnięciem tego okresu w
zakresie ceramiki były wazy dipylońskie (850-720 p.n.e.) z warsztatów attyckich. W
okresie dojrzałego archaizmu rozwijała się pod wpływem kultur Wschodu, np.
architektura egipskich sal hypostylowych miała wpływ na kształt świątyń greckich,
wschodnie motywy roślinne i zoomorficzne stosowano w zdobnictwie, w rzeźbie
pojawiły się kurosy i kory. W VI wieku p.n.e. pojawiły się w rzeźbie tendencje do
przełamania panujących zasad symetrii i frontalizmu oraz do prawidłowego
oddawania ruchu, powstały szkoły rzeźbiarskie (m.in. na Eginie). W okresie
późnoarchaicznym powstały na Wschodzie pierwsze wielkie świątynie jońskie:
Artemizjon w Efezie i Herajon na Samos. Rozwijała się też rzeźba i relief, tematy
brano z mitologii (gigantomachia, centauromachia, czyny Heraklesa). Późno
archaiczne malarstwo wazowe (technika czarno- i czerwonofigurowa) doszło do
perfekcji.

waza
dipylońska

NASTĘPNA STRONA


Slide 4

OKRES KLASYCZNY Rozwijała się rzeźba, która dążyła do oddania ruchu,
modelunku ciała i stanów emocjonalnych . Rozpoczął się też rozwój
monumentalnego malarstwa ściennego. W Atenach, po zwycięskich wojnach
perskich rozpoczęły się wielkie inwestycje budowlano-artystyczne. Perykles
ściągnął najwybitniejszych architektów, malarzy i rzeźbiarzy; powstają: Hefajstejon,
budowle na Akropolu (Partenon, Propyleje, Klasyczną doskonałość osiągnęła
rzeźba archaiczna oraz wolno stojąca (Atena Partenos i Zeus Olimpijski Fidiasza)
wykonywana w stylu miękkim i płynnym, tzw. mokrych szat. Równocześnie z Fidiaszem
na Peloponezie prowadził swą szkołę Poliklet. W malarstwie sztalugowym
wprowadziono perspektywę linearną i światłocień. Malarstwo wazowe weszło w
okres tzw. stylu bogatego (technika czerwonofigurowa i biało gruntowana).
Sztuka późnoklasyczna miała charakter bardzo laicki. Popularne były świątynie na
rzucie koła zwane tolosami . Rozwija się monumentalne budownictwo użyteczności
publicznej, m.in. powstają pierwsze kamienne teatry (np. w Epidauros - dzieło
Polikleta Młodszego). O rozwoju rzeźby zadecydowali Praksyteles, Skopas i Lizyp,
którzy stworzyli nową, laicką wizję bogów. Malarstwo sztalugowe rozwijało się w
szkole ateńskiej; malowano sceny historyczne rodzajowe, portrety.

dyskobol
NASTĘPNA STRONA


Slide 5

OKRES HELLENISTYCZNY kultura grecka w wyniku podbojów
Aleksandra Wielkiego rozprzestrzeniła się na całym Bliskim Wschodzie, sama zaś
nabrała cech uniwersalnych i zaasymilowała elementy orientalne. Rozwijała się
urbanistyka i budownictwo użytkowe. zakładano nowe miasta lub przebudowywano
już istniejące na tzw. planie Hippodamosa z Miletu (Aleksandria, Priene). Perfekcja
techniki znalazła wyraz w latarni morskiej na Faros. Powstawały wielkie świątynie w
porządku jońskim lub korynckim, porządek dorycki przeszedł do budownictwa
świeckiego (Olimpiejon w Atenach). Rzeźba rozwijała się w trzech kierunkach:
barokowa (patetyczna i dynamiczna), rokokowa (finezyjna, delikatna) i klasycyzująca
(chłodna, akademicka). nowe ośrodki rzeźbiarskie powstały w Aleksandrii,
Pergamonie i na Rodos. Rozwijał się portret rzeźbiarski, który osiągnął pełnię
realizmu i psychologicznej głębi. W hellenistycznym malarstwie sztalugowym
pojawił się pejzaż, niebo, chmury (znane jest głównie z rzymskich kopii i mozaik).

Hipoteczna
pompejańska kopia
portretu
aleksandra
wielkiego
apellesa
NASTĘPNA STRONA


Slide 6

Literatura
grecka

Muzyka
grecka

Architektura
grecka

Teatr grecki

Rzeźba grecka

Strona główna

Malarstwo
greckie


Slide 7

muzyka
Muzykę uważana za odbicie matematycznego ładu świata. Przypisywano jej etyczne
oddziaływanie na człowieka. Rytm muzyki był ściśle związany z rytmem poezji.
Najstarsze jej formy to hymny i dziękczynne peany na cześć Apollina, dytyramby na
cześc Dionizosa i inne:
ODA - utwór o uroczystym charakterze, opiewający bogów lub ważne narodowe
wydarzenia
RAPSOD - utwór wolny o schematycznej budowie, mający charakter improwizacji,
recytowany przez rapsodów, najczęściej przy wtórze lity
EPITHALAMIUM - chóralne pieśni weselne, śpiewano je przy wtórze aulosu, harfy i
innych instrumentów
ELEGIA - pierwotnie pieśń żałobna, później pieśń patriotyczna, często wykonywana
przy wtórze aulosu (kształtem przypominał długi flet prosty zaopatrzony w
podwójny stroik, tak jak współczesny bój).
Instrumenty:

- szarpane (forminga, lira, kitara, harfa),
- aerofony (aulos, syrinks, salpinks),
- perkusyjne (tympanon, kymbala, krotala).


Slide 8

architektura

Kolumna jońska
z Parge

Koryncki porządek
architektoniczny

Partenon na Akropolu w Atenach

Zabytki starożytnych Aten podzielone były na trzy główne zespoły: najważniejszy Akropol z Partenonem i budowle u stóp wzgórza - m.in.
teatr Dionizosa, pomnik Lizykratesa, pozostałości 2 rynków (tj.
greckiego - Agory i rzymskiego z Wieżą Wiatrów) oraz dzielnica
garncarzy Keramejkos i wielka nekropolia - grupa budowli na miejscu
dzielnicy Hadrianopolis (m.in. świątynia Zeusa Olimpijskiego.


Slide 9

c.d. architektury
PORZĄDEK DORYCKI
Jest najstarszym
porządkiem,
ukształtował się
w okresie
archaicznym
(VII-VI wiek p.n.e.)
w związku z
przejściem od
pierwotnego
budownictwa z
gliny, drewna i
trzciny do
architektury
kamiennej.
Cechują go
ciężkie
proporcje,
surowość i
monumentalność.
np. Partenon na Akropolu w
Atenach, świątynia Ateny na
Eginie, świątynia Zeusa w
Olimpii.

PORZĄDEK JOŃSKI
Powstał w tym
samym okresie
co dorycki, na
terenie Azji
Mniejszej
(Jonia). Cechuje
go lekkość
proporcji,
smukłość formy
i dekoracyjność.
Kolumny jońskie
są smuklejsze
od doryckich
stąd też stosuje
się ich więcej.
Styl joński
określany jest
często jako
kobiecy.
np. świątynia Nike Apteros
i Erechtejon na Akropolu
w Atenach, świątynia
Apollina w Didymach koło
Miletu w Azji Mniejszej,

PORZĄDEK KORYNCKI
Wykształcił się
na przełomie V i
IV wieku p.n.e. w
Atenach, a
rozwinął się w
okresie
panowania
rzymskiego.
Jest
wzbogaconą,
bardziej
dekoracyjną
odmianą
porządku
jońskiego;
główna różnica
polega na innym
ukształtowaniu
głowicy kolumny.
np. ateńska Wieża
Wiatrów, pomnik
Lizykratesa, świątynia
Apollina w Milecie


Slide 10

rzeźba
Większość rzeźb greckich powstała w związku z potrzebami religijnymi. Do rzeźbiarzy
należało wykonanie posągów kultowych bóstw, płaskorzeźb zdobiących świątynie,
nagrobków. Związek z kultem miał istotne znaczenie dla charakteru i tematyki dzieł aż
do połowy IV w. n.e. kiedy to powstanie sztuka nie służąca bogom ale zwrócona ku
człowiekowi. Na charakter greckiej rzeźby wpłynął w sposób decydujący sport,
przyzwyczajający Hellenów do oglądania nagich ciał. Pod jego wpływem
ukształtowała się konwencja, wedle której postacie męskie zarówno bogów jak i
ludzi przedstawiano nago. "Obnażanie" natomiast posągów kobiecych nastąpiło
później, poczynając od IV w. p.n.e.

Odpocztwająca
Ateny ,
Atena 460 p. n. e. Grupa Laokoona

Dyskobol myron


Slide 11

c.d. rzeźby greckiej
Artyści greccy posługiwali się zarówno brązem jak i rozmaitymi rodzajami kamieni,
zwłaszcza marmurem. Grecka rzeźba przeszła wielką ewolucję w VI w p.n.e. Pierwsze
dzieła były sztywne i nieporadne, rzeźbiarze jednak szybko osiągnęli umiejętność
swobodnego i dokładnego przedstawiania ludzkich postaci. Od połowy V w. p.n.e.
fascynował rzeźbiarzy problem przedstawiania człowieka w ruchu. Jednym z
najwcześniejszych a zarazem najwybitniejszym dzieł świadczących o poszukiwaniach
w tym kierunku był Dyskobol Myrona. Innym efektem ewolucji rzeźby greckiej była
stopniowa indywidualizacja twarzy; w miarę upływu czasu rósł stopień
szczegółowości i poprawności przedstawień. Bardzo długo postacie były
nacechowane godnością, powagą, spokojem. Razem z gwałtownym ruchem na
twarzach posągów pojawiły się też uczucia: ekstaza, ból, radość, nienawiść.

kuros

stela grobowa
z Keramejkos,V w. p.n.e.


Slide 12

Teatr grecki
„Nie ma drogi dla śmiertelnych, by uniknąć nieszczęścia losu.”
Sofokles
W V w. p.n.e. ukształtowały się dwa podstawowe gatunki literackie dramatu:
tragedia i komedia. W dramatach występował chór złożony z dwunastu lub
piętnastu młodych ludzi i aktorzy, początkowo jeden później dwóch, wreszcie
trzech. Grywali oni więcej niż jedną rolę stąd sztuki miały więcej niż trzy postacie.
Aktorzy byli profesjonalistami chórzystów natomiast wybierano spośród
ateńskiej młodzieży (tylko mężczyzn, kobiety nigdy pojawiły się na scenie). W czasie
najważniejszego święta, o najbogatszym programie spektakli, potrzebowano na
przykład około dwustu pięćdziesięciu chórzystów.
Aktorzy tekst śpiewali lub śpiewanie recytowali, chóry śpiewały i tańczyły.
Dla przedstawień teatralnych szyto specjalne stroje, sporządzano obuwie na
grubych podeszwach (koturny). Aktorzy i chórzyści nosili maski, które
wykonywano z usztywnianego płótna. Były one ściśle związane z określoną rolą i
sygnalizowały widzą kim jest postać pojawiająca się na scenie.
Przedstawienia odbywały się najczęściej trzy razy w roku w czasie kolejnych kilku
dni. Wystawiano sztuki kilku aktorów, a specjalna komisja oceniała komu przyznać
nagrodę. Na widowiskach gromadziły się tłumy. Na wniosek Peryklesa niezamożnym
obywatelom wypłacano kwoty, które umożliwiały im wstęp do teatru.Wymagały
tego względy pobożności, była to bowiem forma oddania czci Dionizosowi;
sprawiedliwości społecznej, ponieważ wszyscy winni mieć udział w przyjemności,
jaką dawało widowisko.


Slide 13

c.d. teatru greckiego
W V w. p.n.e. sztuki wystawiano w warunkach
prymitywnych, budując drewniane trybuny na
zboczach Akropolu lub na agorze. W IV w. p.n.e.
nauczono się budować teatry, w których wszyscy
mogli dobrze widzieć i dobrze słyszeć to co się
działo na okrągłym placyku dla chóru i na podium
dla aktorów.
W wielu punktach Grecji powstały teatry (amfiteatry)
z kamienną widownią. Najwspanialszy teatr powstał
w końcu IVw. p.n.e. w Epidauros - na północnymwschodzie Peloponezu, w centrum kultu
Asklepiosa. Muszla widowni, "wciśnięta"
malowniczo w zbocze wzgórza, ma średnicę 120 m,
a najwyższe rzędy leżą 24 metry powyżej orchestry
(koliste miejsce przed sceną u stóp widowni).
Widownia wyraźnie dzieli się na oryginalną, niższą
część (34 rzędy, 12 sektorów) z IVw. p.n.e. oraz
zrekonstruowaną wyższą, rzymską (21 rzędów, 22
sektory). Na widowni mogło pomieścić się ponad
14.000 widzów. Obiekt ten posiada niesamowitą
akustykę. Nawet z najwyższych rzędów widowni
znakomicie słychać cichą rozmowę, a nawet szepty

ze sceny i orchestry.

Wygląd teatru
w Epidauros


Slide 14

c.d. teatru greckiego
Inny, dobrze zachowany teatr z IIIw. p.n.e. znajduje się w Dodonie (Epir). Teatr mógł
pomieścić 17.000 widzów - był jednym z największych w Grecji. Rzymianie
przebudowali teatr na potrzeby walk zwierząt i gladiatorów .
W atenach, u stóp Akropolu znajdują się nie odrestaurowane ruiny Teatru
Dionizosa. Teatr Dionizosa początkowo był konstrukcją ziemno-drewnianą, wykutą
w południowym zboczu Akropolu. Następnie przebudowano go i wykonano
z trwalszego materiału - kamienia. Był on kolebką tragedii greckiej. Leżący
w sąsiedztwie, znacznie późniejszy, Odeon Herodesa Atticusa był małym rzymskim
teatrem (na 5.000 widzów) z cedrowym zadaszeniem - pozwalało to na urządzanie
spektakli przy każdej pogodzie i jednocześnie zapewniało lepszą akustykę. Konsul
rzymski Herodes Atticus wybudował go w II wieku n.e. na cześć swojej zmarłej żony.

maska


Slide 15

malarstwo
Malarstwo w starożytniej grecji to głównie
malarstwo wazowe. Naczynia ceramiczne
wyrabiano z czerwonej gliny na kołach
garncarskich lub czasem wyciskano w formach. Po
wyschnięciu malowano pokostem elementy
dekoracyjne, a następnie wypalano w specjalnych
piecach, w temperaturze około 950oC. W technice
czarnofigurowej malowano pokostem postacie
i motywy, zaś w czerwonofigurowej tło. Podczas
wypalania zachodziły procesy chemiczne, które
sprawiały, że części naczyń pokryte pokostem
stawały się czarne i szkliste, a odsłonięte czerwone. Czasem po wypaleniu niektóre detale
złocono lub malowano kolorowymi farbami, jednak
te dodatkowe zdobienia były znacznie mniej trwałe.
W V wieku p.n.e. w Atenach stosowano jeszcze inną
technikę zdobniczą - całe naczynia malowane były na
biało i na takie tło nanoszono wielobarwne motywy
dekoracyjne. Takie naczynia stosowane były
głównie w związku z kultem zmarłych i z tym wiązały
się umieszczane na nich sceny. W związku
z dekoracją malarską naczyń greckich wyróżnia się
5 podstawowych styli: protogeometryczny,
geometryczny, orientalizujący, czarnofigurowy i
czerwonofigurowy.

Waza grecka, zdobiona
czarnym pokostem z VI
w. p. n. e


Slide 16

c.d. malarstwa
Archeolodzy klasyfikują ponad 20 rodzajów naczyń, z których najważniejszymi były:

Naczynia toaletowe:
Naczynia stołowe:
- do przechowywania
- do picia: kylix (czara) (14, 15) , kantaros (11),
perfum: aryballos (12) i
skyfos (3) i ryton,
alabastron (5),
- do czerpania: kyatos (2),
- szkatułka do biżuterii:
- do nalewania: ojnochoe (9),
pyksis (13),
- do mieszani wina i wody: krater (8, 18, 19), dejnos i
Naczynia kultowe:
stamnos (1),
- do ofiar płynnych: fiala,
- do chłodzenia wina: psykter (20) (wstawiany do
- przy zaślubinach:
krateru),
- do przechowywania wody: hydria (dzban) (10), lutroforos i lebes gamikos,
- w kulcie zmarłych: lekyt
- do przechowywani oliwy: lekyt (16) i askos,
(16).
- do przechowywania innych płynów: amfora (6, 7,
17) i pelike (4),


Slide 17

Literatura grecka
Literatura w starożytności zaczyna się od Homera. Osiem wieków przed naszą erą
Homer stworzył pierwsze eposy - pieśni o bohaterach spod Troi, o bogach
zamieszanych w sprawy ludzkie. Homer nie zapisywał swoich strof. Jego eposy
przekazywano ustnie, aż wreszcie spisali je później Grecy.

Homera uważa się za ojca literatury.
Homer, Homeros (VIII w. przed Chr.)
- grecki epik, o którego życiu mamy
niewiele informacji. Uważany za
autora Iliady i Odysei,
reprezentujących najstarszy epicki
gatunek literacki - epos
bohaterski. Prawdopodobnie
urodził się w Smyrnie w Azji
Mniejszej. Legenda mówi, że był
Ślepym Śpiewakiem wędrownym
(aojdem).

Po nim pojawili się następni twórcy:
Poeci - jak Tyreteusz czy Safona,
Twórcy tragedii greckiej - jak Sofokles czy Ajschylos
Ich wiersze, eposy, tragedie - to już literatura. Niektóre są
nieśmiertelne i wciąż należą do kanonu lektur. Wiążą się z
mitologią: postacie z mitów bywają bohaterami literatury.


Slide 18

Literatura
rzymska

Teatr rzymski

Architektura
rzymska

Muzyka rzymska

Rzeźba rzymska

Strona główna

Malarstwo
rzymskie


Slide 19

architektura
Pod wpływem sztuki greckiej w II-I w. p.n.e. dokonał się przełom w sztuce
rzymskiej. Zakładane miasta posiadały regularną siatkę brukowanych i
skanalizowanych ulic, budowle użyteczności publicznej: kuria, bazylika, termy,
świątynie, akwedukty, mosty. Rzymskie domy budowano najczęściej w stylu
grecko-rzymskim (z atrium i perystylem) lub też jako wille (villa urbana). W
miastach istniał typ wielokondygnacyjnej kamienicy czynszowej (insula). W
architekturze monumentalnej królował porządek koryncki i kompozytowy.
Stosowano na szeroką skalę arkady, różne rodzaje sklepień i łuków.
Najbardziej okazała była fasada budowli, w której często stosowano porządek
spiętrzony (łączenie trzech porządków architektonicznych). Rzymianie byli
mistrzami w komponowaniu układów przestrzennych (sanktuarium Fortuny w
Praeneste). W okresie cesarstwa szczególnie rozwijała się architektura i
urbanistyka.

Łuk Hadriana

Teatr rzymski w Aspendos


Slide 20

C.D architektury
Rzym został przebudowany. Rozbudowywano akwedukty i system
kanalizacyjny. Miasta otaczały mury obronne z wieżami i bramami. Wzdłuż dróg
wychodzących z miast rosły nekropole z kolumbariami (publiczne lub
prywatne grobowce zbiorowe), mauzoleami (np. grobowiec Cecylii Metelii,
Mauzoleum Hadriana - obecnie Zamek Św. Anioła) lub katakumbami (cmentarz
podziemny lub skalny), np. Droga Grobów w Pompejach, Via Appia w Rzymie.
Budowano okazałe pałace cesarskie (Złoty Dom Nerona, pałac Flawiuszów).
Wprowadzenie nowego wątku murów (cement i cegła palona) przyczyniło się
do dużych zmian w budownictwie, niektóre budowle ceglane licowano
marmurem. Rozpowszechniła się kopuła, pojawił się kapitel figuralny. Budowle
użyteczności publicznej uzyskały ogromne rozmiary i były bogato ozdabiane
(np. termy Karakalli w Rzymie).


Slide 21

malarstwo rzymskie
W malarstwie panował styl egiptyzujący, a od
połowy I w. n.e. - iluzjonistyczny. Malarstwo
rzymskie znane jest przede wszystkim z
dekoracji ściennych. Przedstawiano sceny
mitologiczne, krajobrazy, sceny z ludźmi w
bujnej zieleni, martwe natury i egzotyczne
zwierzęta oraz architekturę. Artyści w
mistrzowski sposób stosowali perspektywę i
światłocień. Posadzki domów, a niekiedy również
ściany, zdobiono mozaikami. Układano je z kostek
kamiennych, terakotowych i szklanych. W I w.
p.n.e. pojawiła się mozaika dwubarwna (czarne
motywy na jasnym tle), a w III w. n.e. utrwalił się
podział posadzki na kwatery z pojedynczymi
motywami figuralnymi. Rzemiosło artystyczne
obejmowało ceramikę, gliptykę, jubilerstwo,
szklarstwo i sztukę menniczą (srebrne naczynia
z Boscoreale, szkła millefiori, wazy murreńskie)
Malarstwo okresu cesarstwa jest właściwie
nieznane. Zachowały się nieliczne przykłady
fresków z II wieku wykonanych w grobowcach
oraz kilka przykładów z III wieku zdobień wnętrz
mieszkalnych odnalezionych w Rzymie i Ostii.

Włochy,
Pompeje,
malarstwo
pompejański
e z willi
Wettiuszów,
I w.

Mozaika
rzymska


Slide 22

Literatura rzymska
Rozkwit literatury rzymskiej przypadł na czasy panowania Oktawiana Augusta.
Wśród licznych twórców należy zwrócić uwagę na czterech:
Wergiliusz był autorem "Eneidy", epopei opiewającej tradycyjnego protoplastę
Rzymian, Trojańczyka Eneasza,
Horacy tworzył drobniejsze formy poetyckie, był autorem m.in. "Satyr" i "Pieśni",
Owidiusz był najwybitniejszym przedstawicielem poezji miłosnej, autorem
"Miłostek", "Listów miłosnych" i "Sztuki kochania", które były poradnikiem dla
uwodzicielek i uwodzicieli,
Tytus Liwiusz napisał monumentalne "Dzieje Rzymu od założenia
miasta". Niezbędnym warunkiem zrobienia kariery w Rzymie była sztuka wymowy.
Niekwestionowanym mistrzem w tej dziedzinie był Cyceron. Był on także
teoretykiem wymowy; uważał, że mówca musi być wszechstronnie wykształcony i
musi znać literaturę, historię, prawo i filozofię. Na jego "Mowach" uczyły się
sztuki wypowiedzi pokolenia rzymskich polityków. Warto jeszcze zwrócić
uwagę na najsłynniejszego literata wśród polityków jakim był Gajusz Juliusz
Cezar. Pozostawił on utwory, w których relacjonował prowadzone przez siebie
kampanie wojenne: "O wojnie galijskiej" i "O wojnie domowej".


Slide 23

Rzeźba rzymska
Szczególnie rozwinęła się w czasach Cesarstwa rzeźba portretowa i typ
"oficjalnego portretu" panujących. Obok idealizujących, wzorem greckim, wygląd
twarzy i sylwetki, rzeźbiono również popiersia portretowe, w których bardzo
wiernie oddawano rysy twarzy, uwypuklając wszelkie deformacje i oszpecenia
spowodowane chorobą lub podeszłym wiekiem. Rzymianie na wielką skalę kopiowali
arcydzieła rzeźby greckiej. W Grecji, a od I w. p.n.e. również w Rzymie, powstawały
specjalne warsztaty rzeźbiarzy-kopistów. Kopie wykonywano z marmuru, często
odtwarzając rzeźby wykonane z brązu, co wymusiło pewne modyfikacje w technice
rzeźbienia. Rozwinął się relief dekoracyjny o tematyce historycznej. Umieszczano
go na ścianach budowli publicznych, pomnikach, łukach triumfalnych i kolumnach.
Upamiętniano w ten sposób ważne wydarzenia, będące dumą Rzymian.

Oktawian August

Juliusz Cezar,
I w. p. n. e.


Slide 24

Teatr rzymski
Teatr rzymski wykształcił się jako forma
architektoniczna ostatecznie w I w. p.n.e. Było
to połączenie teatru greckiego ze sceną
italską. Składał się on z widowni (theatrum),
sceny (pulpitum) i budynku scenicznego
(scaena). Za budynkiem tym mieścił się zwykle
duży, prostokątny dziedziniec otoczony
portykiem, pozwalający na wypoczynek
w czasie przerw. Widownia na planie półkola
składała się z amfiteatralnych rzędów siedzeń
(cavea) i półkolistego placyku (orchestra).
Fasadę widowni stanowił arkadowy mur o kilku
kondygnacjach. Widownia podzielona była
horyzontalnymi przejściami (praecinctiones)
i wertykalnymi schodkami (scalaria)
na sektory poziome (maeniana) i pionowe
(cunei). Budowlę wieńczyła kryta galeria.
Dostęp do rzędów siedzeń dawały wejścia pod
arkadami fasady oraz wewnętrzne kuluary
i schody doprowadzające do wylotów
(vomitoria) na widownię.


Slide 25

c.d. teatru rzymskiego
Przejścia na orchestrę znajdowały się pomiędzy
cavea a sceną. Były to dwa korytarze
(confornicationes) kryte sklepieniem kolebkowym,
które zarazem podtrzymywało boczne loże dla
dyżurujących urzędników (tribunalia). Orchestra
i poszczególne sektory poziome opasane były
parapetami (baltei). Przedstawienie rozgrywało się
na scenie (pulpitum) wznoszącej się ok. 1,5 m. Front
pulpitu ozdabiano niszami (prostokątnymi
i półokrągłymi). Tło stanowiła fasada budynku
scenicznego (scaenae frons) wznoszącego się
na kilka pięter. Z jego wnętrza aktorzy wychodzili
trojgiem drzwi. Drzwi środkowe (valvae mediae lub
valvae regiae) służyły najważniejszym bohaterom
sztuki. Drzwi boczne (hospitalia) przeznaczano dla
pozostałych bohaterów. Budynek sceniczny
posiadał dwa skrzydła boczne (parascaenia),
którymi obejmował prostokąt pulpitu. Wnętrze
budynku pełniło rolę kulis. Fasada była bardzo
bogato zdobiona reliefami i posągami w niszach.
Oryginalną nowością była kurtyna (aulaeum),
wysuwana do góry z kanału biegnącego wzdłuż
pulpitu, i opona płócienna (velarium) rozpinana
na masztach nad widownią w razie potrzeby.

Teatr Wielki w Pompejach

Rzymski amfiteatr
- Koloseum w Rzymie


Slide 26

Muzyka rzymska
Podobnie jak inne dziedziny kultury, także i
muzykę Rzymianie przejęli od Greków. Jednak
inaczej niż w Grecji, tutaj muzyka miała
charakter użytkowy, służyła przyjemności
słuchaczy. Mimo, iż nie była silnie związana z
religią, muzycy mieli wysoki status społeczny.
Grano i śpiewano na igrzyskach, widowiskach,
przyjęciach, weselach i pogrzebach, a bogaci
Rzymianie miewali niewolinków-muzyków.
Muzyka ludowa rozwinęła się do tego stopnia,
że własne pieśni mieli przedstawiciele
konkretnych zawodów. Największy rozwój
dokonał się jednak w muzyce wojskowej,
związanej z blaszanymi instrumentami dętymi.
Instrumenty i zwroty melodyczne były ściśle
związane z działaniami wojskowymi oraz
obrzędami na uroczystościach wojskowych.
Używano różnego rodzaju trąb i rogów,
wykonanych najczęściej z brązu.


Slide 27

PREZENTACJĘ WYKONAŁA:

E

W

A

F

E

KL. I LM

D

E

K