Slide 1

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 2

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 3

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 4

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 5

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 6

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 7

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 8

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 9

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 10

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 11

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 12

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 13

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 14

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 15

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 16

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 17

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 18

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 19

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 20

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh


Slide 21

KARTELAT E KREDITIT

KARTELAT E KREDITIT
Fjala I’timan rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), që do të thotë se secila palë në këto •
marrëveshje është e siguruar nga pala tjetër.
Kartela e kreditit është një kartelë metalike apo plastike tërheqëse, në të cilën është •
regjistruar emri i bartësit së saj, data e lëshimit, data e skadimit të afatit dhe numri i
fjalëkalimit, të cilin nuk e di askush përveç pronarit të saj. Këshilli i Asamblesë Islamike të
Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, të datës 7-12. 11. 1412 h, dha përkufizimin
se kartelat e kreditit janë: “Dokument që e jep burimi (banka) për një person fizik apo
juridik (mbajtësin e kartës) bazuar mbi një marrëveshje mes tyre, që i jep mundësinë këtij
të fundit të blejë dhe të shesë prej atij që e merr në konsideratë këtë dokument (tregtarit)
pa e paguar çmimin në çast, për shkak se burimi (banka) merr përsipër pagesën, e cila do të
bëhet në llogari të burimit. Me këtë dokument mund të bëhet edhe tërheqja e të hollave
.nga banka.”

Kush ka të drejtë të lëshojë kartelat e kreditit

Kartelën, qoftë ajo kartelë e pastër e çastit, mujore, apo kreditore me llojet
e saj, nuk e lëshon vetëm se banka e miratuar. Kjo bëhet në dy forma:
-drejtpërdrejt nga ana e bankave, të cilat dëshirojnë lëshimin e tyre për
klientët,
-nëpërmjet anëtarësimit të ndonjë banke në organizatën e bankave
ndërkombëtare.
Lëshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbështesin politikën e
bankës që e lëshon.

ORGANIZATAT BANKARE
Organizatat bankare janë të shumta dhe ndër •
to mund të përmendim:
- AMERICAN EXPRESS •
- VISA •
- MASTER CARD •
- EURO CARD •
- DINERS CLUB. •

Llojet e kartelave të kreditit
Lloji i parë: Kartelë e thjeshtë, e cila gjithashtu emërtohet edhe si kartelë këmbimii, kartelë
këmbimi automatik, kartelë e zbritjes së çastit apo edhe kartelë tipike klasike.
Ajo është një kartelë të cilën banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qëllim të zbritjes
së menjëhershme nga llogaria e tij me rastin e përdorimit nëpërmjet organeve të këmbimit
elektronik apo rregullave të transferimit elektronik.
Karakteristikat e kësaj kartele janë si vijon:
-i lëshohet vetëm atij që ka llogari bankare në bankë;
-i lejohet këmbimi vetëm me llogarinë bankare të bartësit të saj dhe pa kundërvlerë;
-zbritja bëhet menjëherë me rastin e përdorimit, duke u bërë pranimi i të hollave ose transferimi tek
ai;
-është lokale brenda kufijve të vendit, por mund edhe të zgjerohet varësisht nga lidhjet e organeve
të këmbimit me ndonjë shtet tjetër;
-nga shërbimet është edhe njohja e gjendjes së llogarisë bankare.
Po, ashtu klientit i takon këmbimi me të nga “rrjeti i bankave të tjera” dhe pjesëmarrja në sigurinë
(organeve të këmbimit) e rrugëve, mirëpo në këtë rast varet nga ligjet e rrjeteve të këmbimit; nëse
bartësi i kartelës ka bërë këmbimin me të nga organi këmbimor për burimin (bankën) tjetër, në këtë
rast organet marrin prej burimit të kartelës përqindjen e shërbimit të tërheqjes, afërsisht 4 rijalë
sauditë në një mijë (1000).

Gjykimi mbi këtë lloj kartele
Kjo lloj kartele në këtë formë nuk është objekt studimi për arsye të
mosekzistimit të ndonjë të mete (mungese) në lejimin e saj,
përderisa nuk ekziston ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë, e
cila kalon nga lejimi dhe e çon në ndalim. Ajo në rastin e
transferimit prej bartësit të saj tek tregtari shndërrohet në “uekale”,
autorizim, ndërmjetësim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka
bërë autorizimin e bërjes së pagesës për të nga llogaria e vet.

Lloji i dytë: Kartelë borxhi, që i thuhet ndryshe edhe kartelë qytetare. Ajo është
një kartelë, lëshimi i së cilës kushtëzohet nga ekzistimi i llogarisë bankare për
klientin, mirëpo nuk ekziston mundësia e ngritjes së ndonjë shume shtesë
nëpërmjet kartelës.
Dobia e saj qëndron në atë se sa herë që klienti e shfrytëzon tek ndonjë
institucion tregtar, ndonjë agjenci ajrore e të ngjashme me to, burimi i kartelës
(banka) bën tërheqjen e menjëhershme nga llogaria e tij bankare, në mënyrë
që të bëjë pagesën e vlerës së faturës së tregtarit.

Gjykimi mbi këtë lloj kartele

Kjo lloj kartele me këto karakteristika është e lejuar dhe
nuk vërehet ndonjë pengesë fetare në ndalimin e saj,
ngase nuk futet në grupin e kartelave kreditore.
Përderisa nuk ka ndonjë kusht ose karakteristikë shtesë,
atëherë shikohet në vendimin e sheriatit lidhur me këtë.

Lloji i tretë:
Kartelat e kredisë emërtohen po ashtu edhe si” kartela huadhënëse” dhe ”kartela me aftësi pagimi”.
Këto lloj kartelash i lëshon banka e cila është anëtare e grupit të organizatave bankare që ka licencën apo është
përgjegjëse e kartelave bankare. Ndër kartelat më të njohura të këtij lloji janë:
- Kartela VISA
- Kartela MASTER CARD
- Kartela DINERS CLUB
- Kartela AMERICAN EXPRES
Pastaj çdo organizatë prej organizatave të sipërpërmendura lëshon një numër të madh kartelash, të cilat
ndryshojnë nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e çdo kartele nga tjetra, si p.sh.:
Organizata “VISA” jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
- Kartela VISA e argjendtë
- Kartela VISA e artë
- Kartela VISA electron.
Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca për lëshimin e tre lloj kartelash, të cilat janë:
Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbër
Kartela AMERICAN EXPRESS e artë
Kartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Llojin e tretë të kartelave të kreditit mund ta ndajmë në dy grupe kryesore

Grupi i parë: Kartelat kreditore të thjeshta quhen edhe kartela aprovimi mujore,
apo edhe zbritje mujore. Esenca e saj është një kartelë vendore dhe
ndërkombëtare, lëshohet me tarifë (tatim) pjesëmarrjeje dhe tarifë përtëritjeje, e
cila i mundëson bartësit shfrytëzimin e saj në institucione tregtare për blerje apo
shfrytëzimin e shërbimeve në agjenci ajrore, hotele, restorante e të tjera, ashtu siç i
mundëson shfrytëzimin e saj si kartelë këmbimi automatike për tërheqjen e të
hollave nëpërmjet këmbimit elektronik, apo organeve të transferimit elektronik. Për
zotërimin e saj bartësi nuk është i kushtëzuar të ketë llogari bankare tek banka e
burimit të saj, por banka huazon një shumë për të dhe kjo në gjuhën e tyre
emërtohet si “linjë kreditore”. Banka (burimi i kartelës) me këtë rast kërkon nga
bartësi i saj pagimin e llogarisë tërheqëse brenda një periudhe kohore jo më shumë
se një muaj në shumicën e rasteve. Në rast zvarritjeje, burimi (banka) fillon kërkimin
e tij, anulon kartelën dhe e obligon me kamatë shtesë për vonesën.

KARAKTERISTIKAT E LLOJIT TË PARË:
- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm ekzistimi i llogarisë
bankare të klientit tek kartela “AMERICAN EXPRESS” dhe “DINERS
CLUB”, kurse disa autoritete të tjera mund ta kushtëzojnë këtë.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit një shumë të ashtuquajtur
“linjë kreditore”.
- Obligon bartësin e kartelës të bëjë pagesën brenda një muaji në
shumicën e rasteve.
- Obligon bartësin e kartelës me katër pagesa: tarifë (pagesë)
pjesëmarrjeje, pagesë përtëritjeje, pagesë për dobinë e parapagimit
(huadhënies) dhe pagesë vonese.
- Në rast mospagese, kërkohet në mënyrë gjyqësore, anulohet
anëtarësimi i bartësit të kartelës ose bëhet tërheqja e kartelës prej tij.

2.Grupi i dytë: Kartelat kreditore, ose kartelat e pagimit me këste.
Kjo lloj kartele është më e përhapura. Kjo kartelë është më e re dhe
më e tregtueshme, sidomos në shtetet e zhvilluara. Zakonisht
emërtohet “kartelë krediti”.
Esenca e saj është si “kartela e zbritjes mujore”, siç përmendëm më
lart. Mirëpo dallon prej saj sepse për këtë kartelë (kreditore) pagimi
bëhet në afat të pacaktuar e jo në një muaj. Mirëpo kjo është hua në
formë këstesh, ku klientit (bartësit të kartelës) i jepet mundësia e
shfrytëzimi për aq kohë sa është i rregullt në pagesën e kamatës
mujore. Kjo është një prej “kartelave” që obligon më tepër kamatën
ndaj bartësit të saj dhe në këtë mënyrë i sjell përfitime të shumta
burimit (bankës).

KARAKTERISTIKAT E GRUPIT TË DYTË:

- Për lëshimin e saj nuk është i domosdoshëm pasja e
llogarisë bankare nga ana e klientit.
- Burimi (banka) i bën parapagim klientit (bartësit të
kartelës) me një shumë të ashtuquajtur “linjë kreditore”.
- Pagesa bëhet me këste dhe nuk është e përcaktuar me
muaj.
- Obligohet bartësi i kartelës me katër pagesa: pagesë
pjesëmarrjeje “anëtarësimi”, pagesë përtëritjeje, pagesë
parapagimi dhe pagesë vonese.

PALËT E KARTELËS KREDITORE
Palët e kartelës kreditore janë katër:
- Burimi i saj: banka në mënyrë të drejtpërdrejtë, ose nëpërmjet
ndonjë organizate të bankës, si: “VISA”, “DINERS CLUB”,
“AMERICAN EXPRESS”, “MASTER CARD”, “EURO CARD”.
- Bartësi i saj: klienti.
- Ndërmjetësi mes tyre: organizata apo ndonjë fondacion.
- Tregtari: pronari i tregtisë së gjërave të shitura.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE BARTËSIT TË SAJ

Raporti mes burimit të kartelës dhe bartësit të saj
është kontratë (marrëveshje), pra janë dy palë për
lëshimin e saj. Prej kushteve më të rëndësishme mes
tyre është vënia e lartësisë maksimale të kredisë së
dhënë bartësit të kartelës nga burimi i saj dhe
pikërisht për këtë arsye disa nga këto kartela
ndryshojnë; disa prej tyre janë të thjeshta, disa të arta
e kështu me radhë.

RAPORTI MES BURIMIT TË KARTELËS DHE TREGTARIT

Raporti mes burimit të kartelës dhe tregtarit është një
marrëveshje tjetër, zbatimi i së cilës fillon pas marrëveshjes së
parë mes burimit (bankës) dhe bartësit të saj dhe është një
marrëveshje paraprake apo e mëvonshme mes burimit dhe
tregtarit.
Ndër kushtet më të rëndësishme të kësaj marrëveshjeje janë
“pagesat” që merr burimi nga tregtari. Për shembull: nëse malli
I blerë i kushton 100 € bartësit të kartelës, tregtari merr nga
banka 95 €, ndërsa 5 € i mbeten bankës për shkak të bërjes së
pagesës për bartësin e kartelës dhe njëkohësisht për
reklamimin e dyqanit të tregtarit.

VËREJTJE!
Ashtu siç pamë më sipër, nga natyra e raportit mes burimit të
kartelës dhe bartësit të saj dhe mes burimit dhe tregtarit,
bartësi i kartelës ia transferon tregtarit vlerën e gjërave të blera
te burimi dhe më pas nuk ka kurrfarë raporti mes bartësit të
kartës dhe tregtarit. Në rast të mosarritjes së të drejtës së tij
nga banka, tregtari nuk ka mundësi të kthehet te bartësi i
kartelës, i cili e transferoi tek banka. Është e njohur natyra e
“kontratës së transferimit” (hauale) sipas sheriatit, se të
transferuarit (në këtë rast tregtarit) i takon e drejta e kërkimit
ndaj transferuesit (bartësit të kartës), në rast se banka nuk
është e pasur.

RAPORTI MES BANKËS DHE NDËRMJETËSIT DHE MES TYRE E MES KLIENTIT
DHE TREGTARIT ËSHTË RAPORT DOBIE QË ËSHTË NGRITUR MBI DISA
CËSHTJE
Dobitë që përfiton banka nga klienti:
- Tarifa për lëshimin e kartelës nga ana e bartësit të kartës.
- Tarifa për përtëritjen me rastin e skadimit të afatit të kartelës (emërtohet edhe
kartelë vjetore).
- Tarifa e shpenzimeve të arritjes së rrjeteve të paguara, ose transferimeve.
- Taksa me rastin e vonimit të pagesës, kamatë vonese. Kamatat për vonesat mund të
jenë madje edhe dy herë më të larta se kamatat e rëndomta të huadhënies, madje
kjo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur deri në 23%.
- Realizimi i të hyrave të tjera nga bartësi i kartelës për shkak të shërbimeve
mbështetëse, si blerja e disa artikujve me anë të postës për bartësin e kartelës,
sigurimi i jetës, ose shërbimet që kanë të bëjnë me udhëtimin, si prerja e biletave,
rezervimi i hoteleve…
- Përfitimi me rastin e transferimit të monedhës së huaj gjatë pagesës me monedhë
vendore.

Dobitë që përfiton banka nga tregtari

- Ndarja e përqindjes së vlerës së artikullit, e cila
është një prej të hyrave themelore, duke u sjellë
nga 1 deri në 8%.
- Tarifat dhe pagesat e tjera që bën tregtari për
burimin e kartelës me rastin e pjesëmarrjes në
përfitimin nga klientët janë gjithashtu shërbime që
meritojnë pagesë.

Këto ishin përfitime të bankës, ndërsa si përfitime të ndërmjetësit mund të
përmendim:

- Tarifat që bën burimi i kartelës (banka) për
organizatën ndërmjetëse e cila përkujdeset për
kartelat e kjo kundrejt shërbimeve që kryen
organizata, si ndërmjetëse në mes bankës dhe
klientit.
- Tarifat që bën banka për organizatën kundrejt
proceseve të kompensimit dhe shërbime të tjera
që kanë të bëjnë me të.

GJYKIMI I TËRËSISHËM MBI KARTELAT E KREDITIT
Rregulla e parë:
Çdo kartelë, e cila ka mbulim të plotë nga pasuria e bartësit të saj dhe nuk lejon tërheqje të
çastit (të menjëhershme) e as të transferimit elektronik përveçse në llogarinë e tij bankare tek
burimi i saj, me këto karakteristika është e lejuar.
Dhe ky është gjykimi mbi llojin e parë të “kartelave”, “kartelë këmbimi automatike”. Kjo lloj
kartele me këto karakteristika nuk është objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonjë të metë
(pengesë) që e ndalon, përderisa nuk kemi ndonjë kusht apo karakteristikë shtesë që e bart nga
e lejuara në të ndaluarën dhe siç sqaruam më sipër, duke përmendur edhe vërejtjen në njohjen
e qëllimit, banka përfiton shumën dhe shtesat kamatore.
Rregulla e dytë:
Kartela e kreditit e njohur botërisht, e cila përmban kushte dhe karakteristika, është e ndaluar
në formë të prerë, si: taksat për vonesë të pagesës, prerja që bën banka nga fatura e tregtarit të
nënshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundësive për bartësin e saj, si zbritjet dhe shërbimet e
tjera. Kjo kartelë kreditore është e ndaluar (haram) dhe nuk mund të pranohet.
Husein Es-Serraxh