สาหรับดิจท ิ ล ั คอล เล็คชัน ่ Metadata for Digital Collections EXTRACTED FROM: NATIONAL INFORMATION STANDARDS ORGANIZATION (NISO). A FRAMEWORK OF GUIDANCE FOR BUILDING GOOD DIGITAL COLLECTIONS.
Download ReportTranscript สาหรับดิจท ิ ล ั คอล เล็คชัน ่ Metadata for Digital Collections EXTRACTED FROM: NATIONAL INFORMATION STANDARDS ORGANIZATION (NISO). A FRAMEWORK OF GUIDANCE FOR BUILDING GOOD DIGITAL COLLECTIONS.
สาหรับดิจท ิ ล ั คอล เล็คชัน ่ Metadata for Digital Collections EXTRACTED FROM: NATIONAL INFORMATION STANDARDS ORGANIZATION (NISO). A FRAMEWORK OF GUIDANCE FOR BUILDING GOOD DIGITAL COLLECTIONS. 3RD ED. DECEMBER 2007. HTTP://WWW.NISO.ORG/PUBLICATIONS/RP/FRAMEWORK3.PDF ความทาทายในยุ คดิจท ิ ล ั ้ • ทาอยางไรจึ งจะระบุชช ี้ ด ั สารสนเทศซึ่งปรากฏบนโลกไซ ่ เบอรได กตองครบถ วน ้ างถู ่ ้ ้ ์ อย • ทาอยางไรผู ่ ้ใช้จึงจะสามารถสื บค้น เขาถึ ้ ง และใช้ ประโยชนจากเนื ้อหาดิจท ิ ล ั ไดทุ ้ ก ์ เมทาเดทา คือ ขอมู ่ วกับวัตถุ (ดิจท ิ ล ั ) ที่ ้ ลเกีย ช่วยในการคนหา พรรณนา ้ นาไปใช้ประโยชน์ จัดการ และ สงวนรักษาสารสนเทศ ตัวอยาง ชือ ่ ผูผลิ ่ ้ ตวัตถุ ชือ ่ ของวัตถุ คาอธิบาย เนื้อหาของวัตถุ วันทีผ ่ ลิต ขอมู ้ ลแสดงสิ ทธิใ์ นการใช้ แหลงจั ่ ่ ดเก็บวัตถุ เวอรชั ์ น การกาหนดเมทาเดทาให้กับวัตถุ ดิจท ิ ล ั เป็ นกระบวนการยอยที เ่ ป็ น ่ ความรับผิดชอบรวมกั นของ ่ สมาชิกในหน่วยงานทีผ ่ ลิต สารสนเทศ เมทาเดทาแตละชนิ ดถูก ่ กาหนดโดยสมาชิกกลุมต ่ างๆ ่ ้ ตอนที่ ในหน่วยงานตามขัน วงจรชีวต ิ ของวัตถุดจ ิ ท ิ ล ั ผู้ผลิตตนฉบั บกาหนดเม ้ ทาเดทาทีเ่ ป็ นชื่อผูผ ้ ลิต ผู้ใช้มีส่วนรวมในการ ่ กาหนด เมทาเดทาทีเ่ กีย ่ วข้อง กับการประเมินคุณคา่ ของสารสนเทศ เช่น เขาถึ ้ งและ ใช้ ประโยชน์ ชื่อผูร้ ่วมผลิต งที่มา กลุ่มผูใ้ ช้ สรแหล่ าง เป้้ าหมาย ความเห็นประกอบ บรรณนิทศั น์ จัดระบบ นักสารสนเทศบันทึกเมทาเดทา เกีย ่ วกับเนื้ อหาของวัตถุ ประวัติ การจัดพิมพ์เผยแพร่ สิทธิใน ประเภทของเมทาเดทา 1. เมทาเดทาเชิงพรรณนา เป็ นขอมู ้ ลที่ ช่วยผูใช ้ ้คนหา ้ ่ องการ คนคื ้ ้ บเนื้อหาทีต ้ น และไดรั 2. เมทาเดทาเชิงบริหาร เป็ นขอมู ้ ลที่ ช่วยนักจัดระบบสารสนเทศในการ ติดตามตรวจสอบและจัดการแฟ้มขอมู ้ ล จัดการสิ ทธิในการเขาใช ้ ้ และช่วยใน การสงวนรักษา 3. เมทาเดทาเชิงโครงสราง เป็ นขอมู ้ ้ ลที่ ตัวอยางการประยุ กตใช ่ ์ ้เมทาเด ทา https://archive.org/index.php http://www.bl.uk/onlinegallery/onlineex/ http://omeka.org/showcase/ แบบแผนเมทาเดทา (Metadata schemes) มีอยูด นหลายแบบแผน แตละ ่ วยกั ้ ่ แบบแผนถูกพัฒนาสาหรับพรรณนา วัตถุ (ดิจท ิ ล ั ) ตางๆ เช่น ่ เอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ไฟลเสี ์ ยง ไฟลภาพ ์ สื่ อประสม etc. ขอควรพิ จารณาในการสรางเมทาเด ้ ้ ทา แบบแผนเมทาเดทา มาตรฐานการลง และเกณฑวิ ี ื่ อสาร ์ ธส รายการ เช่น ขอมูล (Information ้ Protocols) ที่ เหมาะสมกับคอล เล็คชัน ่ ศั พทควบคุ ม ์ ทาภิธาน และศัพ AACR DACS (Describing Archives: A Content Standard) CCO (Cataloging Cultural Objects) RDA (Resource Description and ขอควรพิ จารณา (ตอ) ้ ่ คาใช างเมทาเด ่ ้จายในการสร ่ ้ ทา (ตนทุ ้ นสูง) ใช้เวลามาก (แบบแผนที่ ยุงยาก ศั พทควบคุ ม) ่ ์ ประโยชนที ่ ้ใช ู ้จะไดรั ้ บ ์ ผ (ประสิ ทธิภาพและประสิ ทธิผล ในการสื บคน) ้ คาถามเพือ ่ ช่วยในการ ตัดสิ นใจเลือก จุดมุงหมายของ วัตถุดจ ิ ท ิ ล ั สามารถ ่ แบบแผนเมทาเดทามาใช ้ บ ดิจท ิ ล ั เขาถึ ้ งไดในระดั ้ คอลเล็งคชัน ่ คือ collection level งานจริ อะไร? หรือ individual อะไรคือเป้าหมาย และวัตถุประสงค ์ ของการสรางดิ จท ิ ลั ้ คอลเล็คชัน ่ ? กลุมผู ่ ้ใช้เป้าหมาย หลักคือใคร? ผู้ใช้ ตองการสารสนเทศ ้ items หรือเขาถึ ้ งได้ ทัง้ สองระดับ? จาเป็ นตองแยก ้ ความแตกตาง ่ ระหวางวั ่ ่ ตถุเวอรชั ์ น ตางๆ หรือไม?่ ่ ตัววัตถุน้น ั ๆ เดิมมี คาถาม (ตอ) ่ ดิจท ิ ล ั คอลเล็คชัน ่ ทีจ ่ ะสราง ้ เกีย ่ วของกั บ ้ สาขาวิชาใด? มาตรฐานเมทาเด ทาอะไรทีค ่ นใน วงการสาขาวิชา นั้นนิยมใช้ โดยทัว่ ไป? มาตรฐานเมทาเด ทาใดทีม ่ อ ี งคกร/ ์ หน่วยงานใน Domain เดียวกับ เราใช้อยูก ว ่ อนแล ่ ้ บาง? มาตรฐานใด ้ ทีเ่ หมาะสมทีส ่ ุดกับ คอลเล็คชัน ่ ของ เรา? ตองการพรรณนา ้ วัตถุอยางละเอี ยด ่ มาก-น้อยเพียงใด? จาเป็ นตองแสดง ควรตระหนักวา... ่ แบบแผนเมทาเดทาเพียงแบบใด แบบหนึ่งอาจไมเพี ่ ยงพอสาหรับ ความตองการใช ้ ้งานจริง อาจเลือกใช้การผสมผสาน ระหวางแบบแผน ่ เมทาเดทาได้ เช่น คอลเล็คชัน ่ จัดเก็บถาวรอาจเลือกใช้ EAD ในระดับ Collection level และ หลักการเมทาเดทา เมทาเดทาทีด ่ ต ี องเป็ นไปตาม ้ มาตรฐานซึง่ ชุมชนวิชาการนั้นๆ ยอมรับ เหมาะกับวัตถุดจ ิ ท ิ ล ั ในคอล เล็คชัน ่ เขากั ้ นไดกั ้ บความตองการ ้ ของกลุมผู ่ ใช ้ ้หลัก และปรับใช้ได้ จริงอยางยั ง่ ยืน ่ 2. เมทาเดทาทีด ่ ต ี องสนั บสนุ น ้ ความสามารถในการปฏิบต ั ก ิ ารขาม ้ 1. หลักการ (ตอ) ่ เมเทเดทาทีด ่ ย ี อมต องมี การควบคุม ่ ้ ความถูกตอง (Authority control) ้ ตามมาตรฐานเนื้อหาเพือ ่ การพรรณา และรวบรวมวัตถุดจ ิ ท ิ ล ั 4. เมทาเดทาทีด ่ ต ี องมี การระบุขอความที ่ ้ ้ ชัดเจนเกีย ่ วกับเงือ ่ นไขและขอก ้ าหนด ในการใช้วัตถุดจ ิ ท ิ ล ั 5. ในฐานะทีเ่ ป็ นวัตถุดจ ิ ท ิ ล ั ระเบียนเม ทาเดทาทีด ่ ต ี องประกอบด วยคุ ณสมบัต ิ ้ ้ ของวัตถุดจ ิ ท ิ ล ั ทีด ่ ด ี วย ไดแก ้ ้ ่ มี ความถูกตอง นาเชือ ่ ถือ จัดเก็บได 3. เมทาเดทากับตัวอยางซอฟต แวร ่ ์ ์ สาหรับสรางดิ จท ิ ล ั คอลเล็คชัน ่ ้ Islandora Sandbox http://islandora.ca/ CollectiveAccess http://www.collectiveaccess.o rg/