Transcript Systemy wyborcze państw UE 05 Pozostałe systemy wyborcze http://www.obrazki.jeja.pl/tag,wybory dr Michał Urbańczyk [email protected] Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych http://remekdabrowski.pl/wp-content/uploads/2013/11/gdyby-wybory.jpg i Filozofii WPiA UAM Poznań I.

Systemy wyborcze państw UE
05 Pozostałe systemy wyborcze
http://www.obrazki.jeja.pl/tag,wybory
dr Michał Urbańczyk
[email protected]
Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych
http://remekdabrowski.pl/wp-content/uploads/2013/11/gdyby-wybory.jpg
i Filozofii WPiA UAM Poznań
I. System większościowy i jego odmiany
?
I. System większościowy i jego odmiany
1.
2.
3.
4.
5.
System większości względnej z okręgami
jednomandatowymi (Wlk. Brytania)
FPTP
System większości bezwzględnej z
okręgami jednomandatowymi (Francja)
System większości względnej z okręgami
wielomandatowymi
System głosowania większościowego
kilkumandatowego z listami partyjnymi
System głosowania alternatywnego
II. System proporcjonalny i jego
odmiany
?
II. System proporcjonalny i jego
odmiany
1.
System przedstawicielstwa
proporcjonalnego z głosowaniem na listy
2.
System pojedynczego głosu
przechodniego (STV, Irlandia)
III. Systemy mieszane
(semiproporcjonalne)
?
III. Systemy mieszane (semiproporcjonalne)
1.
System pojedynczego głosu
nieprzechodniego (SNTV)
2.
System głosowania mieszanego bez
wyrównania

System głosowania mieszanego z
wyrównaniem
http://trzcianka.info/sites/default/files/user226/wybory.jpg
I.1

Filmik The Problems with First Past the
Post Voting Explained

https://www.youtube.com/watch?v=s7tW
HJfhiyo
I.2 System większości bezwzględnej z okręgami
jednomandatowymi (Francja)

Dodatkowym wymogiem jest uzyskanie
bezwzględnej (50% plus 1 głos) większości głosów.

W innym wypadku przeprowadza się II turę.

We Francji do II tury przechodzą ci kandydaci,
którzy uzyskali min. 12,5% liczby zarejestrowanych
wyborców (a nie głosujących).

W praktyce taki próg pozwala przejść dwóm (b.
rzadko trzem) kandydatom (teoretycznie może być
ich aż ośmiu – dlaczego tylu??).
Wybory samorządowe we Francji 2015
http://www.francetvinfo.fr/im
age/74r6zt2sv2366/908/510/482585.jpg

Skrajnie prawicowy Front Narodowy Marine Le Pen w II
turze wyborów samorządowych we Francji w niedzielę nie
zdołał uzyskać większości w radzie żadnego z
departamentów - potwierdzili przedstawiciele FN.

Ugrupowanie liczyło na kontrolę w dwóch
departamentach.

Sondaże exit poll wykazywały, że Front Narodowy może
zdobyć większość w dwóch departamentach, Vaucluse i
Aisne.
http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/front-narodowy-zalicza-porazke-bez-wiekszosci-w-zadnym-departamencie,528792.html

Przejęcie kontroli nad którąkolwiek z rad byłoby
kolejnym punktem przełomowym dla ugrupowania
po sukcesie w zeszłorocznych wyborach do rad
miejskich i Parlamentu Europejskiego.

Według szacunków agencji AFP ugrupowanie UMP
zapewniło sobie kontrolę w radach 66
departamentów (na 101), wobec 41 sprzed
wyborów.

Lewica uzyskała większość w 33 departamentach,
co oznacza, że 25 departamentów przeszło z rąk
socjalistów do prawicy.
http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/front-narodowy-zalicza-porazke-bez-wiekszosci-w-zadnym-departamencie,528792.html

W pierwszej turze, 22 marca, UMP i jego
sojusznicy - Związek Demokratów i
Niezależnych (UDI) oraz Ruch
Demokratyczny (MoDem) - zdobyli 29
proc. głosów.

Na drugim miejscu uplasował się
Front Narodowy - 25 proc.

Najsłabiej wypadli rządzący socjaliści, którzy
uzyskali 22-procentowe poparcie.
http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/front-narodowy-zalicza-porazke-bez-wiekszosci-w-zadnym-departamencie,528792.html
I.3 System większości względnej z
okręgami wielomandatowymi

Modyfikacją jest to, że w okręgu jest do
zdobycia kilka mandatów,

Wyborca dysponuje tyloma głosami, ile jest
mandatów do zdobycia,

Obowiązywał w Polsce w wyborach do
Senatu (w 2011 wprowadzono wtedy
zwykły system FPTP).
Wyniki wyborów do Senatu RP z 2011 roku
(FPTP)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wybory_parlam
entarne_w_Polsce_w_2011_roku#cite_no
te-16
I.4 System głosowania większościowego
kilkumandatowego z listami partyjnymi
 Każdy wyborca ma 1 głos,

W każdym okręgu jest do zdobycia kilka
mandatów,

Wyborca głosuje na listę partyjną, a nie na
pojedynczego kandydata,

Partia, której lista uzyskuje największą liczbę
głosów, zdobywa wszystkie mandaty.
http://wolnekielce.blox.pl/resource/2007_X.jpg
I.5 System głosowania alternatywnego
(AV)

in. system głosowania preferencyjnego,

okręgi jednomandatowe,

każdy wyborca określa swoje preferencje,
przyznając kandydatom wybrane przez siebie
miejsce na liście: pierwsze miejsce, drugie
miejsce, trzecie miejsce itd.
Patrz więcej: http://www.electoral-reform.org.uk/alternative-vote
http://image.slidesharecdn.com/the-alternative-vote-system-in-practice-110202122442-phpapp02/95/the-alternative-vote-system-in-the-real-world2-728.jpg?cb=1297941708

Wyborca może wskazać tyle miejsc, ile jest
mandatów, może też określić mniej swoich
preferencji.

Gdy nikt nie uzyskał obowiązkowej większości
bezwzględnej, kandydat z najmniejszą liczbą
głosów zostaje skreślony, a jego głosy zostają
rozdzielone pomiędzy pozostałych kandydatów
zgodnie z preferencjami jego wyborców.

The Alternative Vote Explained (by CGP
GREY)
https://www.youtube.com/watch?v=3Y3jE
3B8HsE

Głosy rozdzielane są zgodnie ze wskazanymi
preferencjami.

Czynność ta wykonuje się aż do momentu, gdy
któryś z kandydatów nie osiągnie wymaganej
bezwzględnej większości.
UWAGA błąd w materiale z kancelarii Senatu:
s. 14, cyt.: „Z drugiej strony ten system mocno
deformuje rzeczywiste preferencje” – wprost
przeciwnie !!!

II.1 System przedstawicielstwa
proporcjonalnego z głosowaniem na listy
?
II.1 System przedstawicielstwa proporcjonalnego z
głosowaniem na listy
4 główne warianty:
- system uporządkowanej listy bez
możliwości wyboru,
- system uporządkowanej listy z głosem
fakultatywnym (Polska),
- system nieuporządkowanej listy z jednym
głosem (nazwiska na liście najczęściej są
ułożone alfabetycznie),
-
system spersonalizowanej reprezentacji
proporcjonalnej, inaczej: system
nieuporządkowanej listy ze skumulowanym
głosem,
Wyborca ma tyle głosów, ile jest mandatów
do zdobycia, w zależności od modelu może
je oddać na jedną lub różne listy, albo
skumulować i oddać na jednego kandydata.
II.2 System pojedynczego głosu
przechodniego (STV)
błąd w materiale z Senatu !!! Nie non-trans

STV to ordynacja wyborcza oparta na
głosowaniu preferencyjnym.

Po zakończeniu głosowania głosy są liczone
w taki sposób, aby jak najmniej z nich było
zmarnowanych – pomocna jest w tym
procedura transferowania nadwyżek
ponad wymaganą kwotę.
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/

Głosujemy preferencyjnie, tzn. oddajemy głos na
wielu kandydatów, szeregując ich w kolejności od
najbardziej preferowanego do najmniej.

Wyborca, który wypełniał tę kartę, preferował
najbardziej kandydata A, potem D i C. A jest więc
„pierwszą preferencją” wyborcy (wyborca lubi go
najbardziej). Pominięcie B i E oznacza, że ich nie
popieramy.
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/

Przeliczanie głosów w systemie STV odbywa się na
poziomie okręgów i zakłada, że do wyboru
kandydatowi potrzebna jest określona liczba głosów,
nazywana zwykle kwotą (niektórzy używają terminów
iloraz wyborczy albo norma reprezentacji).

Jeśli mamy okręg wyborczy, w którym
zagłosowało 10 tysięcy obywateli, a do
rozdysponowania jest 10 mandatów, to
naturalne wydaje się, aby taką kwotę ustalić na
1000 głosów.

Oznacza to, że kandydat powinien dostać tysiąc
głosów, aby zostać wybranym. Kwota, którą dostajemy
dzieląc liczbę oddanych głosów przez liczbę mandatów
do rozdysponowania nazywa się kwotą Hare’a.
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/

W pierwszej kolejnosci bierzemy pod
uwagę tylko głosy pierwszej
preferencji – czyli tych kandydatów, przy
których wyborcy umieścili jedynki.

Zakładamy, że to jest najważniejszy głos, a
dalsze preferencje są istotne tylko, gdy ten
pierwszy głos zostanie już użyty.
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/

Podsumowujemy więc głosy pierwszej
preferencji, i ogłaszamy tych kandydatów, którzy
przekroczyli kwotę, za wybranych.

Zwykle będzie ich mniej niż mandatów, i wobec
tego musimy jakoś rozdysponować pozostałe
mandaty.

W tym momencie do gry wchodzi najistotniejszy
element STV – procedura transferu głosów.

Kandydatów, którzy już zostali wybrani wykreślamy
z kart wyborczych, a ich głosy – ale tylko te
nadmiarowe, powyżej wymaganej kwoty –
przekazujemy kandydatom następnym w kolejce
preferencji:
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/
Przykład

3 kandydatów: A, B, C,

200 głosów,

2 miejsca do obsadzenia.

Kwota 200/2=100.

Mamy następujące oddane głosy:
160 głosów: 1.A, 2.B, 3.C (głos na A, potem B, itd)
10 głosów: 1.B, 2.A, 3.C
30 głosów: 1.C, 2.B, 1.A
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/

1. przeliczenie, głosy pierwszej
preferencji na kandydatów:

160 A – wybrany, 60 głosów transferujemy
10 B
30 C
Głosy po
transferz
e:
60 B C (z
transferu
po A)
10 B C
30 C B
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/

2. przeliczenie, głosy pierwszej
preferencji na kandydatów:
Głosy po
70 B
transferze:
30 C
70 B
30 B (z transferu
po C)
Mamy problem: nikt nie ma kwoty. Co
robić? w takiej sytuacji odrzucamy
kandydata o najmniejszym poparciu (tu
C) i transferujemy wszystkie jego głosy.
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/

3. przeliczenie, głosy pierwszej
preferencji na kandydatów:
100 B – wybrany

Wybrani kandydaci: A i B.
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/

Widać, że czasami nikt nie osiągnie kwoty,
i wtedy musimy odrzucać kandydatów
„od dołu” – tych z najmniejszą liczbą
głosów.

W takiej sytuacji transferujemy
wszystkie jego głosy.
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/

W naszym przykładzie kandydaci A i B są sobie bliscy
ideowo – ich wyborcy wymieniają ich obu na pierwszych i
drugich miejscach swoich preferencji.

A jest bardziej lubiany – dostaje najwięcej głosów.

Byłoby jednak niesprawiedliwe, gdyby wyborcy, głosując tak
licznie na A, zmniejszali w ten sposób szanse B (skoro wolą
ich obu niż trzeciego w stawce, C).

Aby temu zaradzić, transferujemy nadwyżkowe głosy na
rzecz B, uniemożliwiając ich zmarnowanie się.

Jak widzimy, mimo że C dostał więcej głosów 1. preferencji
(30) niż B (10), to B wygrywa, ponieważ dostaje transfer od
A.
http://stv.org.pl/start/stv-jak-dziala/
Politics in the Animal Kingdom Single
Transferable Vote filmik
 https://www.youtube.com/watch?v=l8XO
ZJkozfI

III. Systemy mieszane
(semiproporcjonalne)

Każdy wyborca posiada dwa głosy:
1.
jeden oddaje na kandydata w okręgu
jednomandatowym,
2.
drugi oddaje na listę partyjną w okręgu
wielomandatowym.
III.1 System pojedynczego głosu
nieprzechodniego (SNTV)

W tym systemie wyborczym każdy wyborca posiada
tylko jeden głos, podczas gdy głosowanie odbywa się
w okręgach wielomandatowych.

Mandaty otrzymują kandydaci, którzy uzyskali
kolejno największą liczbę głosów.

System ten ze względu na możliwość rozproszenia
głosów, zmusza partie polityczne do ostrożnego
nominowania kandydatów, z reguły w liczbie
mniejszej niż wynosi liczba mandatów w okręgu.

Krytyka SNTV !!!
III.2 System głosu podwójnego bez
wyrównania

Głosowanie równoległe.

System większościowy i proporcjonalny
są od siebie niezależne, a wyniki jednego
nie mają wpływu na wyniki drugiego.
III.3 System głosowania podwójnego z
wyrównaniem

m.in. Niemcy, Węgry.

Którą izbę wybiera się w ten sposób w
Niemczech?

Połowa członków Bundestagu (299)
pochodzi z wyborów indywidualnych w
okręgach jednomandatowych (zwykła
większość głosów). To tzw. głos pierwotny
(Erststimme)

Druga część pochodzi z wyborów
proporcjonalnych, gdzie głosuje się na
daną listę partyjną.

W podziale głosów w wyborach
proporcjonalnych obowiązuje 5% próg
wyborczy.

Obowiązuje metoda przeliczania głosów
Sainte-Laguë (do 2005 r. stosowano
metodę Hare'a-Niemeyera).

Może się zdarzyć, że liczba kandydatów danej
partii wybranych bezpośrednio w danym kraju
związkowym przekracza liczbę miejsc
przypadających krajowej liście tej partii w
wyborach proporcjonalnych.

Ponieważ jednak wszyscy kandydaci wybrani
bezpośrednio wchodzą do Bundestagu, ww.
mandat jest określany jako mandat nadliczbowy
(Überhangmandat).
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bundestag

Myślicie, że to było skomplikowane?
Rzućcie okiem na wybory prezydenckie w
USA:
 http://www.politics1.com/p2016.htm
 How the Electoral College Works filmik

https://www.youtube.com/watch?v=7wC42H
gLA4k
 The Trouble with the Electoral College

Koniec
Dziękuję za
uwagę