Transcript HABER KİPLERİ EREN AKBAŞ ANKARA ÇAĞRIBEY ANADOLU LİSESİ 9/C HABER CÜMLELERİ  HABER KİPLERİ  HABER CÜMLELERİ  ÖRNEKLER VE SORULAR HABER (bildirme) KİPLERİ Zamanlar Kip eki Örnek Görülen Geçmiş Zaman -di yaz-dı Öğrenilen Geçmiş Zaman -miş yaz-mış Şimdiki Zaman -yor yaz-ı-yor Gelecek Zaman -ecek yaz-acak Geniş.

HABER KİPLERİ
EREN AKBAŞ
ANKARA ÇAĞRIBEY ANADOLU LİSESİ
9/C
HABER CÜMLELERİ

HABER KİPLERİ

HABER CÜMLELERİ

ÖRNEKLER VE SORULAR
HABER (bildirme) KİPLERİ
Zamanlar
Kip eki
Örnek
Görülen Geçmiş Zaman
-di
yaz-dı
Öğrenilen Geçmiş Zaman
-miş
yaz-mış
Şimdiki Zaman
-yor
yaz-ı-yor
Gelecek Zaman
-ecek
yaz-acak
Geniş Zaman
-r, -ar
yaz-ar
FİİLLERDE KİP



Fiillerin, zaman ve anlam özelliklerine
göre, türlü eklerle biçimlenmelerine kip
denir. Fiil kipleri iki çeşittir: Bildirme
(haber) kipleri ve dilek (isteme) kipleri.
Kip ve şahıs eklerinin fiile eklenmesiyle
ilgili aşağıdaki formül işinizi
kolaylaştıracaktır:
FİİL +KİP EKİ+ŞAHIS EKİ
1)GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN
(Dİ’Lİ )

: Fiil kök ya da gövdelerine -di (-dı, du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü) eki
getirilerek yapılır: gel-di, al-dı, buldu, gör-dü... Bu kip, geçmişte
gerçekleşmiş; fakat görülen, bilinen
bir eylemi anlatmak için kullanılır.
1)GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN
(Dİ’Lİ )







ÇEKİMLENİŞİ
Ben
bil-Dİ-m
Sen
bil-Dİ-n
O
bil-Dİ
Biz
bil-Dİ-k
Siz
bil-Dİ-niz
Onlar
bil-Dİ-ler
1)GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN
(Dİ’Lİ )






OLUMSUZ ŞEKLİ
Ben
bil-ME-Dİ-m
SORU ŞEKLİ
Sen
bil-Dİ-n-Mİ
OLUMSUZ SORU ŞEKLİ
Biz
bil-ME-Dİ-k-Mİ
DUYULAN GEÇMİŞ ZAMAN
(MİŞ’Lİ)

: Fiil kök ya da gövdelerine -miş (-mış, muş, -müş) eki getirilerek yapılır: bil-miş,
al-mış, dur-muş, gör-müş... Bu kip
geçmişte gerçekleşmiş; ancak kişinin
bunu bizzat görmediğini, başkasından
duyduğunu ya da öğrendiğini ifade etmek
için kullanılır.
DUYULAN GEÇMİŞ ZAMAN
(MİŞ’Lİ)







Ben
Sen
O
Biz
Siz
Onlar
ÇEKİMLENİŞİ
bil-MİŞ-im
bil-MİŞ-sin
bil-MİŞ
bil-MİŞ-iz
bil-MİŞ-siniz
bil-MİŞ-ler
DUYULAN GEÇMİŞ ZAMAN
(MİŞ’Lİ)


Sen


Sen


Sen
OLUMSUZ ŞEKLİ
bil-ME-MİŞ-sin
SORU ŞEKLİ
bil-MİŞ-Mİ-sin
OLUMSUZ SORU ŞEKLİ
bil-ME-MİŞ-Mİ-sin
ŞİMDİKİ ZAMAN(-YOR)

Fiilin bildirdiği işin, oluşun ve
hareketin içinde bulunan zamanda
başladığını, olduğunu ya da
sürdürüldüğünü bildirir. Şimdiki
zaman kipi -yor ekiyle yapılır: al-ıyor, gör-ü-yor, bil-i-yor, tut-u-yor...
ŞİMDİKİ ZAMAN(-YOR)







Ben
Sen
O
Biz
Siz
Onlar
ÇEKİMLENİŞİ
bil-(i)YOR-um
bil-(i)YOR-sun
bil-(i)YOR
bil-(i)YOR-uz
bil-(i)YOR-sunuz
bil-(i)YOR-lar
ŞİMDİKİ ZAMAN(-YOR)


Biz


Biz


Biz
OLUMSUZ ŞEKLİ
bil-Mİ-YOR-uz
SORU ŞEKLİ
bil-(i)YOR-MU-yuz
OLUMSUZ SORU ŞEKLİ
bil-Mİ-YOR-MU-yuz
GELECEK ZAMAN(-ECEK)

Fiilin bildirdiği işin, oluşun, hareketin,
içinde bulunulan zamandan sonra
olacağını, yapılacağını bildirir. Bu kip
-ecek, -acak ekiyle oluşturulur: gelecek, al-acak, bil-ecek, sor-acak...
GELECEK ZAMAN(-ECEK)







Ben
Sen
O
Biz
Siz
Onlar
ÇEKİMLENİŞİ
bil-ECEĞ-im
bil-ECEK-sin
bil-ECEK
bil-ECEĞ-iz
bil-ECEK-siniz
bil-ECEK-ler
GELECEK ZAMAN(-ECEK)


Siz


Siz


Siz
OLUMSUZ ŞEKLİ
bil-ME-(y)ECEK-siniz
SORU ŞEKLİ
bil-ECEK-Mİ-siniz
OLUMSUZ SORU ŞEKLİ
bil-ME-(y)ECEK-Mİ-siniz
GENİŞ ZAMAN(-R)

Fiilin bildirdiği işin, oluşun ve
hareketin geniş bir zaman içinde
yapıldığını, yapılacağını bildirir. Geniş
zaman kipi fiil kök ya da gövdesine r, (e)r, (i)r, eklerinden biri getirilerek
yapılır: gel-ir, bil-ir, al-ır, sor-ar, görür, oku-r...
GENİŞ ZAMAN(-R)







Ben
Sen
O
Biz
Siz
Onlar
ÇEKİMLENİŞİ
bil-(i)R-im
bil-(i)R-sin
bil-(i)R
bil-(i)R-iz
bil-(i)R-siniz
bil-(i)R-ler
GENİŞ ZAMAN(-R)







Ben
Sen
O
Biz
Siz
Onlar
OLUMSUZ ŞEKLİ
bil-ME-m
bil-ME-Z-sin
bil-ME-Z
bil-ME-(y)iz
bil-ME-Z-siniz
bil-ME-Z-ler
GENİŞ ZAMAN(-R)


O

SORU ŞEKLİ
bil-(i)R-Mİ
OLUMSUZ SORU ŞEKLİ
bil-ME-Z-Mİ

O

NOT:Duyulan

geçmiş zaman
cümleye başka anlamlar da katar ÖR
Başkasından duyulma ve sonradan
farkına varma anlamı katar.
SORULAR






1)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
eylem,haber kiplerinden biriyle
çekimlenmemiştir?
A)Ağlamaktan gözleriniz kanlanmış.
B)Yazıyı dün bizlere de gösterdi.
C)Manavdan sebze ve meyve aldılar.
D)Salonda oturmuş kitap okuyor.
E)Bu köyde yıllardır balıkçılık yapar.
SORULAR






2)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geniş
zamanın olumsuzu kullanılmıştır?
A)Yemeğin hepsini bitirmemeliydik.
B)Her gün okulun önünde buluşuruz.
C)Ondan kimseye kötülük gelmez.
D)Bütün söylediklerimi bir kağıda yazar.
E)Tatilde bol bol kitap okuyacağım.
SORULAR






3)Aşağıdakilerin hangisinde , eylemin ve
anlatışın aynı anda yapıldığı kesindir?
A)Akşamları bu parka geliyor.
B)Onlar yıllardır mektuplaşıyor.
C)Bir saattir onu bekliyoruz.
D)Yarın, teyzemler bize geliyor.
E)Her zaman ,düzenli ders çalışıyor.
SORULAR






4)Aşağıdaki cümlelerden hangisinin
yüklemi gelecek zaman bildirmemektedir?
A)İki seneye kalmaz evlenir o da .
B)Sınava yarın mı gireceksin?
C)Seneye amcamlarla Almanya’ya
gidiyorum.
D)Bu şarkıyı her dinlediğimde aklıma
geliyorsun.
E)Paketi arkadaşına gönderirsin.
SORULAR






5)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ‘-ecek,acak’ eki almış sözcük ,çekimli bir fiil
değildir?
A)Hepimiz sevmeyi,üretmeyi öğreneceğiz.
B)Paketler yarın size ulaşcak.
C)Olayın iç yüzünü er geç anlayacaktım.
D)Sınavı o da kazanacak.
E)Gelecek yıllar ,sizlerin olsun.
TEŞEKKÜR
EDERİZ
EREN AKBAŞ 9/C 26