Transcript Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie Selle, Weefsels en Dr.

Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Selle,
Weefsels en
Dr Willem Stolk
Goudveld-Hoërskool
Molekulêre
studies
Na afloop van die afdeling moet jy
die volgende uitkomste bereik:
• Die struktuur en funksies van die selkern hersien het. (Graad 10)
• Die struktuur, funksies en replisering
van DNA kan verduidelik.
• Die struktuur en funksies van RNA
goed ken.
• Die sintese van proteïene volledig kan
beskryf.
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Die Sel
(Graad 10 werk)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
!!! ONTHOU !!!
sel
selkern
Ons begin by die
grootste eenheid en
beweeg dan stelselmatig
al hoe kleiner
chromosome
*** Kom ek wys jou ***
DNA
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Onthou jy nog die
** definisie **
van ‘n sel ?
Mooi so !!
•
Dit is die kleinste funksionele en strukturele eenheid
van lewe.
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Hoop jy kan die name
van
die belangrikste
!!! Maak
seker !!!
strukture onthou
Selmembraan
Mitochondrion
Chloroplaste
Growwe
Gladde
Selwand
Vakuool
Nukleus
ER
ER
Die
selkern
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Beheer die
genetiese eienskappe
wat na die volgende
geslagte oorgedra word
Belangrike fokuspunt van
hierdie hoofstuk
Belangrike faktor in die
sintese
van proteïene
Beheer ook die metaboliese funksies
van die sel
Beheer ook die struktuur van die sel
Dr Willem Stolk
Onder ‘n sterk
mikroskoop lyk die
selkern so !
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Jy moet die volgende
dele van die selkern
kan identifiseer
Kernmembraan
Kernplasma
Dr Willem Stolk
Nukleolus
Dr Willem Stolk
Kom
ons haal
ontleed
Ons gaan
‘n
diedeeltjie
selkern
klein
uitnog
en
vergroot
dit
verder
Dr Willem Stolk
Nou kan jy die
chromatien netwerk
duidelik sien
Dr Willem Stolk
Sodra die tyd vir mitose
aanbreek verdig die
chromatien en vorm
chromosome
!! Kyk baie mooi !!
Dit is hier waar lewende
organismes se
genetiese inligting
gestoor word.
Elke spesie op aarde
het sy eie unieke
getal chromosome
in elke sel
** Mense het 46 **
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
23
chromosome van
jou
joumoeder
vader
Dr Willem Stolk
*** OPSOMMING ***
Of gaan na volgende afdeling (Kliek …)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
2.
Word
omring
deurkernmembraan
‘nword
dubbele
4.
Porieë
Binne
word
die
kernmembraan
in die
word
5.
In
die
kernplasma
die
6. 3.
Asook
‘n
netwerk
van
draadjies
wat as
1. Selkern
is
rond
of
ovaalvormig
kernmembraan
kernplasma
aangetref
aangetref
nukleolus
aangetref
chromatien
bekend
staan
7. Wanneer die sel begin verdeel, verdig die
chromatien en word dit chromosome
Elke plant- of dierspesie op aarde het sy
Hoeveel
chromosome
het jychromosome
in elke sel ?
eie unieke
hoeveelheid
Dr Willem Stolk
Die
chromosoom
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Hier
Ons is nou …
Dr Willem Stolk
Elke chromosoom bestaan
uit
twee dele,
naamlik …
DNA en histone
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
HISTONE
proteïenballetjies
DNA
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
DNA het die
vorm van
‘n wenteltrap
Hierdie navorsing was
een van die
grootste ontdekkings
ooit.
(Nobelprys daarvoor toegeken)
Kry inligting oor Watson en Crick (kliek..)
As die windings losgedraai
kon word, sal die DNA die
vorm van ‘n leer aanneem
*** kyk mooi ***
Dr Willem Stolk
Dit is in hierdie vorm
dat ons die DNAmolekuul gaan
bestudeer
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
DNA
(deoksiribonukleïensuur)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Ons is nou …
Hier
Dr Willem Stolk
DNA is opgebou
uit komponente
wat ons
nukleotiede
noem
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Een so nukleotied
bestaan
uit drie verskillende
komponente
*** Kyk mooi ***
Dr Willem Stolk
1
3
2
Kom ons vergroot
een so ‘n
nukleotied
en benoem dit
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
1
3
Die stikstofbasisse
kan enigeen van
2 vier soorte
wees
Deoksiribose
Stikstofbasisse
Fosfaat (P)(D)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
D
Adenosien
Guanien
Sitosien
Timien (T)
(C)
(G)
(A)
P
*** Kyk net weer ***
!! Baie belangrik !!
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
A
D
T
P
D
G
C
P
D
P
Daar is
P
VIER
D
P
C
G
P
D
D
D
P
T
A
D
stikstofbasisse
• Adenien
• Guanien
• Sitosien
• Timien
P
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Nou raak dit moeilik
!!! Hou kop !!
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Elke stikstofbasis
het aan die ander kant van
die leer ‘n “maat”
wat net by hom kan inpas
** Kyk regtig mooi **
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Elke “sport” van die
leer is dus ‘n
koppeling van twee
stikstofbasisse
1
2
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Hierdie stikstofbasisse
Adenien
Timien
kan net op ‘n
sekere manier
Guanien
Sitosien
met mekaar koppel
Kyk weer !!!
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
D
G
C
P
D
D
P
T
A
D
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Kom ons oefen !!!
T
A
A
T
A
T
G
C
T
C
A
G
G
C
Baie mooi
!!!!
C
G
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
!!! Doen gou die volgende op jou eie !!!
A
T
A
T
T
A
C nou vir jou
G duidelik te wees
Dit behoort
C
dat die volgorde
van G
die een string altyd
G van die Cander string bepaal
die volgorde
T
A
!! NB
T
A !!
G
C
G
C
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
DieDie
DNA-molekuul
twee stringe bestaan
word deur
dus‘ninswak
werkwaterstofbinding
likheid uit “bene”
aanmekaar
(aparte stringe)
gekoppel
D
T D
A
P
P
G
D
C D
P
D
P
T
A
P
D C
P
Swak
waterstofbinding
D
P
G
D
P
H2-binding kan maklik
gebreek word deur
ensiemwerking
Dr Willem Stolk
A
D
P
D
G
P
C
D
P
C
G
P
D
D
Die gevolg is twee
P
aparte stringe
P
D
T
D
P
T
A
D
P
Dr Willem Stolk
Die volgorde van die
stikstofbasisse
vorm die kode vir ‘n
bepaalde
erflikheidseienskap
*** Word ‘n geen genoem ***
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
A
G
C
A
T
A
T
C
G
T
A
T
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
P
Hierdie is
byvoorbeeld
die geen vir
oogkleur
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
G
A
A
C
T
A
C
T
T
G
A
T
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
P
Hierdie is weer
byvoorbeeld
die geen vir
liggaamslengte
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
C
T
A
C
T
A
G
A
T
G
A
T
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
P
Hierdie kan
byvoorbeeld
die geen vir
haarkleur wees
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
C
T
A
C
T
A
G
A
T
G
A
T
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
P
Hierdie is
byvoorbeeld
die geen vir
intelligensie
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Gene word
gewoonlik as ligte
en donker
skakerings op die
chromosoom
aangedui
Mitochondriale DNA
Terloops:
DNA is nie net beperk
tot die selkern nie.
Klein hoeveelhede
word gevind in die ….
Chloroplastiese DNA
Dr Willem Stolk
Hier is ‘n animasie wat
jou begrip vir
die werk kan verbeter
(kliek…)
*** Onthou jou internetverbinding moet aan wees ***
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Replisering van
DNA
(alles wat jy moet weet)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Soos jy weet het ‘n sel die
vermoë om te verdeel
Ons noem dit ….
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Mitose is die proses
waarby ‘n moedersel
verdeel om twee presies
identiese
dogterselle te vorm.
!!! Kyk mooi !!!
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Moedersel
!! NB !!
Die dogterselle is identies
met mekaar asook met die
oorspronklike moedersel.
Ook die chromosoomgetal
Dogterselle
het dieselfde gebly
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
*** Terloops ***
Waarom is mitose so
noodsaaklik ?
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Groei
Genesing
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Tydens die proses van
mitose moet die
genetiese materiaal dus
gedupliseer word
Die unieke
dubbelstringstruktuur
van DNA maak dit moontlik
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
D DNAJy weetD al Adat Tdie
P uit twee
P aparte
molekuul
D
G
C D
bene bestaan wat met ‘n
P
P
swak waterstof-binding
A
D T
D
aan mekaar
gehou
word.
P
P
D C
Swak waterstof
P
binding
G
D
P
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
D.m.v ensiemwerking
kan die
waterstofbindings
losbreek.
Amper soos ‘n
ritsluiter
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
D
A
T D
P
D
G
P
P Twee
D
T
P
D C
P
C D
enkelstringe wordP
gevorm
A
D
P
G
D
P
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
In die kernplasma
d.w.s
is ‘n
nukleotiedpoel
vrydrywende
met los nukleotiede,
nukleotiede
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
C D
D
P
A
T D
P
D
P
G
C D
P
D
T
P
A
D
P
D C
P
A
P
P
G
G
D
P
D
T D
P
D
P
Dr Willem Stolk
C D
P
D
A
Elke
T D
enkelstring trek nou
Phierdie nukleotiede aan P
D
G
C D
en vorm met dit weer ‘n
P
P
A
dubbelstring
D T
P
D C
P
A
D
P
*** Kyk baie Pmooi ***
G
G
D
P
D
T D
P
D
P
Dr Willem Stolk
D
A
T D
P
D
G
P
D
C D
P
T
A
P
D
C D
P
P
A
P
D C
P
D
P
G
G
D
P
T D
P
D
P
Dr Willem Stolk
D
A
P
D
G
P
D
T D
T D
P
P
C D
P
T
P
D
C D
P
P
A
P
D C
A
D
P
G
G
D
D
P
P
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
D
A
P
D
G
P
D
T
T D
T D
P
P
C D
C D
P
P
A
D
P
D C
P
A
P
P
G
G
D
D
D
P
P
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Dieselfde het natuurlik
D
A
T D
met die ander been T D
P
P
P
gebeur
D
G
C
P
D
T
P
D C
P
D
C D
P
P
A gevolg
D
Die
is tweeA
P
presies
identiese
G
D
G
replikas van die
P
oorspronklike DNA
D
P
D
Kyk weer ?
P
Dr Willem Stolk
Onthou:
Die hele proses word
deur die ensiem
DNA-polimerase
beheer.
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
So wat is die betekenis
van
DNA replisering ?
Dit verseker dat al die erflike
inligting wat voor seldeling in
die oorspronklike chromosoom
was, na die twee
dogterschromosome deurgegee
is.
Dr Willem Stolk
As jy steeds nie verstaan
nie, kyk na hierdie
skitterende animasies.
(kliek) (kliek) (kliek) (kliek) (kliek)
*** Onthou jou internetverbinding ***
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
RNA
(Ribonukleïensuur)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
RNA word as DNA se
handlanger beskou en is
aktief by die sintese van
proteïene betrokke
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Selkern
Nukleolus
Dit word aangetref in
….
Ribosome
Daar is
ooreenkomste
tussen DNA en RNA,
maar tog ook duidelike
verskille
Kan jy dit sien ?
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
DNA
RNA
DNA
!! kyk weer !!
RNA
Dr Willem Stolk
DNA
A
D
P
P
P
C R
C D
P
D
U R
T D
G
D
RNA
P
T
A
P
D
P
G
D C
D
Suikergedeelte is
P Ribose
P
P
A
R
P
R
G
Suikergedeelte is
deoksiribose P
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
DNA
A
D
P
A
P
D C
C R
C D
P
T
P
P
P
D
U R
T D
G
D
RNA
D
P
G
D
Enkelstringstruktuur
P
P
P
A
R
P
G
R
P
Dubbelstringstruktuur
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
DNA
A
D
P
A
D
P
Urasiel as P
stikstofbasis
G
D C
D
P
C R
C D
P
T
P
P
P
D
U R
T D
G
D
RNA
P
P
A
R
P
Timien as
R
G
stikstofbasis
P
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Dit is bitter belangrik om
te onthou dat
Sal dié
konsep
DNA
die kode
verskaf
volledig
hanteer
onder
waarvolgens
proteïensintese
RNA
vervaardig word
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
DNA
A
D
P
A
P
D C
C R
C D
P
T
P
P
P
D
U R
T D
G
D
RNA
D
P
G
D
Ketting is nie opgedraai
P nie en korter P
P
A
R
P
G
R
Ketting is opgedraai
P
en langer
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Daar is drie soorte
RNA’s
wat jy moet onthou,
nl.
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Boodskapper RNA
Opgebou in die kernplasma
(b-RNA)
Oordrag RNA
Opgebou in die kernplasma
(o-RNA)
Ribosomale RNA
Opgebou in die nukleolus
(r-RNA)
Dr Willem Stolk
Proteïensintese
(Ingewikkelde komponent)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Kom ons hanteer
eers die funksies van
proteïene
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Vorm die belangrikste boustowwe
van die liggaam.
Alle ensiemes is proteïene. Ensiemes laat
chemiese reaksies in die liggaam plaasvind
Meeste hormone is proteïene. Beheer die
meeste regulerende funksies in liggaam
Die meeste teenliggaampies wat liggaam
teen infeksies beskerm is proteïene
Baie belangrik om te
weet hoe die
struktuur van ‘n
proteïen daar uitsien
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
‘n Proteïen is ‘n
makromolekuul,
d.w.s
‘n polipeptied.
??? Wat is dit ???
‘n Polipeptied bestaan
uit ‘n groot hoeveelheid monopeptiede.
poli… is dus baie.
mono… is dus een.
Dr Willem Stolk
Kyk mooi en
probeer
verstaan
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Monopeptied
Dipeptied
Polipetied
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Monopetiede is dus die
boustene
van polipeptiede
In die geval van
proteïene word
die monopeptiede
aminosure
genoem
Dr Willem Stolk
Proteïene is dus
‘n versameling
van aminosure
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Daar bestaan
ongeveer
20 aminosure,
bv.
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
lisien
(lis)
Histidien
(his)
Valien
(val)
Glisien
(gli)
Prolien
(pro)
Alanien
(ala)
Dr Willem Stolk
Die volgorde waarin
aminosure gekoppel
is bepaal
die soort proteïen,
bv. insulien
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
val
ala
So lyk die volgorde
thr
leu van die eerste 14
val die
aminosure
van
tre
proteïen
ala
pro
hemoglobien
glu
his
glu
lys
ala
ser
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
val
ala
Indien
net een aminosuur
his
ala
weggelaat of omgeruil
thr
leu
is met ’n ander, word
val
tre
‘n nuwe proteïen gevorm
ala
pro
ser
*** soms glu
dodelik
***
lys
glu
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Die proses waartydens
aminosure verbind om ‘n
proteïenketting te
vorm, noem ons
dehidrasie-sintese
Dr Willem Stolk
Hoe word proteïene
aanmekaar
gesit ?
(Baie ingewikkelde proses)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Daar is vyf
stappe !
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
1
Vorming van boodskapper-RNA (b-rna)
2
Beweging van b-rna uit selkern
3
Oordrag RNA (o-rna) pik aminosure op
4
Aanhegting van o-rna aan b-rna
5
Aansluiting van aminosure
Dr Willem Stolk
Stap 1
Vorming van b-RNA
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Vind plaas in die
selkern volgens
DNA se
meesterplan
Dr Willem Stolk
P
P
D
P
D
P
D
A
G
C
T
C
G
D
P
D
P
D
P
D
P swak
D P
D
A
T
P
waterstofbinding
A
T
A
T
P
D
P
D
P
D
Swak waterstofbindings
breek en die DNAmolekuul vorm twee
enkelstringe
P
P
D
A
P
P
D
G
P
D
C
P
D
A
P
D
T
P
D
P
A
Een van die DNA-stringe
T
C
G
T
gaan
nou
dien
asA die T
D P D P templaat
D P D P D P D
waarop die b-rna opgebou
gaan word
P
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P
D
A
P
D
G
P
D
C
P
D
A
P
D
P
T
D
P
A
DNA-enkelstring
(templaat)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P
D
A
P
D
G
P
D
C
P
D
A
P
D
T
P
D
P
A
Uit ‘n nukleotiedpoel word
los RNA nukleotiede
opgetel en langs EEN van
die enkelstringe ingevoeg.
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P D P
D
D D P
D
A
G
C
A
P
D
T
P
D
P
A
A
C
P R
U
P R
U
C
P R
P R
P R
Dr Willem Stolk
P D P
D
D D P
D
A
G
C
A
P
D
T
P
D
P
A
C
P R
A
U
P R
U
C
P R
P R
P R
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P D P
D
D D P
D
A
G
C
A
U
C
P R
P R
P
D
T
P
D
P
A
A
U
P R
C
P R
P R
Dr Willem Stolk
P D P
D
D D P
D
A
G
C
A
U
C
G
A
R
P R
P R
P R
P
P
D
T
P
D
P
A
U
P R
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P D P
D
D D P
D
A
G
C
A
T
U
C
G
U
A
P R
P
R
P
D
P R P R P R
A
P R
P
D
A
P
Dr Willem Stolk
P D P
D
D D P
D
A
G
C
A
T
A
U
C
G
U
A
U
P R
P R P
P
D
R P R P R
P
P
D
P
R P
Het jy gesien dat urasiel vir
timien
vervang het ?
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
P
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
A
G
C
A
T
U
C
G
U
A
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
D
P
A
U
P
D
Die nuutgevormde b-rna
skei nou van die DNA
string
P
Dr Willem Stolk
U
P R
G
G
P R P
U
A
R P R P R
Die drie
staan as
naasliggende
kodons
basisse op
bekend
die
b-rna
U
P
R P
Dr Willem Stolk
AnimasieA
Hierdie stap van
proteïensintese word
transkripsie
genoem en deur die
ensiem RNA-polimerase
beheer
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Stap 2
Beweging van b-rna
uit selkern
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Die b-rna verlaat nou
die selkern en heg
hom vas aan die
oppervlak van ‘n
ribosoom
in die sitoplasma
**Let op**
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
selkern
Dr Willem Stolk
sitoplasma
Dr Willem Stolk
ribosoom
Dr Willem Stolk
Stap 3
o-rna tel die aminosure op
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
o-rna verskyn op
toneel om aminosure
vanuit aminosuurpoel
in sitoplasma op te
pik
** So lyk o-rna **
Dr Willem Stolk
o-rna het aan sy “kop”
‘n basisdrietal wat as
die
antikodon
bekend staan
NB !
** Kyk mooi **
Dr Willem Stolk
c
A G
antikodon
Die antikodon bepaal
die soort
aminosuur
wat opgepik sal word
** Kyk regtig mooi **
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
c
A G
valien
Dr Willem Stolk
c c c
glisien
Dr Willem Stolk
U A A
isoleusien
Dr Willem Stolk
Nou beweeg die
o-rna met sy
aangehegte
aminosure
na die ribosome
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
Stap 4 & 5
•
Aanhegting van o-rna aan b-rna
&
• Aanhegting van die aminosure
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Dr Willem Stolk
o-rna beweeg
langs die m-rna
af.
Die geskikte kodon van
die m-rna koppel met
die geskikte antikodon
van die o-rna
Dr Willem Stolk
Nou moet jy
mooi
oplet !
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
G
valien
C
A
U
G
C
glisien
U
C
A
C
A
C
G
isoleusien
G
A
G
U
U
R
I
B
O
S
O
O
M
G
U
valien
C
C
A
G
Dr Willem Stolk
Dr Willem Stolk
valien
C
G
A
U
G
C
glisien
U
C
A
C
A
C
G
isoleusien
G
A
G
U
U
G
U
valien
C
A
G
C
R
I
B
O
S
O
O
M
Dr Willem Stolk
valien
C
G
A
U
G
C
U
A
isoleusien
A
U
glisien
A
C
G
C
G
C
G
U
G
U
valien
C
A
G
C
R
I
B
O
S
O
O
M
Dr Willem Stolk
valien
glisien
isoleusien
C
G
A
U
G
C
A
U
U
A
U
A
C
G
C
G
C
G
G
U
valien
C
A
G
C
R
I
B
O
S
O
O
M
Dr Willem Stolk
valien
glisien
isoleusien
Die o-rna’s raak
los van aminosure
en doen weer
dieselfde funksie
oor met ‘n ander
proteïen
valien
C
G
A
U
G
C
A
U
U
A
U
A
C
G
C
G
C
G
C
G
A
U
G
C
R
I
B
O
S
O
O
M
Dr Willem Stolk
valien
glisien
isoleusien
Ketting aminosure
is gevorm
G
U
C
A
U
U
G
G
G
valien
G
U
C
R
I
B
O
S
O
O
M
Wanneer 50 of meer
aminosure
gebind is, dan
is dit die resultaat
Dr Willem Stolk
Stap 4 & 5 word
translasie
genoem
Animasies
(kliek) (kliek) (kliek) (kliek)
Dr Willem Stolk
Hier is ‘n kort
samevatting van
proteïensintese
Animasies
(kliek) (kliek) (kliek) (kliek)
Dr Willem Stolk
• Een DNA-string verskaf die kode vir hoe ‘n
b-rna string in die selkern opgebou word. Dit
is transkripsie.
• Die b-rna gaan na die ribosome.
• Elke o-rna tel nou sy eie spesifieke aminosuur in die sitoplasma op en dra dit na die
ribosoom.
• Elke o-rna word in sy spesifieke plek in die
b-rna ingepas. Die verskillende aminosure
pas ook in die volgorde soos wat hulle draers
op die b-rna ingepas het.
Dr Willem Stolk
• By die ribosome word die b-rna se kode dus
verwerk tot ‘n proteïen met ‘n baie spesifieke amiosuurvolgorde.
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie
Kyk net gou na
funksies van
RNA
Animasies
(kliek) (kliek) (kliek) (kliek)
Dr Willem Stolk
• RNA behartig die sintese van proteïene by
die ribosome volgens die instruksies wat
die DNA in die selkern verskaf. Drie soorte
RNA is hierby betrokke:
• B-rna bring die instruksies van die DNA af
na die ribosome.
• O-rna bring die aminosure vanuit die sitoplasma na die ribosome om volgens die brna se kodons gerangskik te word.
• Die r-na is ‘n struksturele komponent waaruit ribosome opgebou is.
Woordelys
(maak seker jy ken elke begrip)
Animasies
(kliek) (kliek) (kliek) (kliek)
Adenien
Heliks
RNA-polierase
Aminosuur
b-RNA
Retro-virus
Anti-kodon
Mitochondriale DNA
Ribosome
Chromatiennetwerk
Monomere
Tiamien
chromosome
Mutasie
Transkripsie
Kodon
Stikstofbasisse
Transkriptase
Sitosien
Nukleêre DNA
r-RNA
DNA
Nukleotiede
o-RNA
DNA-polimerase
Proteïene
Urasiel
Dehidrasie-sintese
Pirimidiene
Kodons
Guanien
RNA
Dr Willem Stolk
Ek hoop hierdie
aanbieding
kon jou help
Epos jou opinie (kliek)
Voorblad I Sel I Selkern I Chromosoom I DNA I DNA-replisering I RNA I Proteïensintese I Transkripsie I Translasie