Yazılı sınavlar yanıtlayıcının sorulan soruların yanıtlarını düşünüp hatırlayarak ve hatırladığı yanıtı organize edip yazılı olarak sunduğu sınav türüdür. Kolay hazırlanmasından dolayı öğretmenler tarafından çok.
Download ReportTranscript Yazılı sınavlar yanıtlayıcının sorulan soruların yanıtlarını düşünüp hatırlayarak ve hatırladığı yanıtı organize edip yazılı olarak sunduğu sınav türüdür. Kolay hazırlanmasından dolayı öğretmenler tarafından çok.
Yazılı sınavlar yanıtlayıcının sorulan soruların yanıtlarını düşünüp hatırlayarak ve hatırladığı yanıtı organize edip yazılı olarak sunduğu sınav türüdür. Kolay hazırlanmasından dolayı öğretmenler tarafından çok kullanılır. Hem öğrencilerin hem de öğretmenlerin en alışık olduğu sınav türüdür. 02.11.2015 1 İlköğretimden başlayarak her eğitim kademesinde kullanılmaktadır. Nesnel sınav türlerinin hazırlanmasındaki güçlükler ve uzmanlaşma gerekliliği yazılı sınavın çok kullanılmasının diğer bir nedeni olarak görülebilir. 02.11.2015 2 Ayrıca, diğer birçok sınav türünün öğrencilerin üst düzey davranışlarını ölçemeyeceği düşüncesi, nesnel testlerin önem ve avantajlarının görülememesi ve okullardaki teknik donanım, araç-gereç ve materyal eksikliği de öğretmenlerin yazılı sınav kullanmayı tercih etmelerindeki sebepler arasında görülmektedir. 02.11.2015 3 Yazılı sınavlar problem çözme, problemleri organize etme, yeni ve orijinal fikirler üretme, bilgileri yeni durumlarda işe koşma, görüşleri değerlendirme, fikirleri analiz etme vb. gibi davranışların ölçülmesi için en uygun sınav türü olarak kabul edilir. 02.11.2015 4 Kısaca öğrencilerin özgün ve yaratıcı düşünce gücünü, yazılı anlatım becerisini, belli konulardaki görüşünü, ilgisini ve tutumunu ölçmede yazılı sınavlar kullanışlıdır. Bu sınav türü üst düzey davranışları ölçmeye uygun olmasına rağmen birçok öğretmen tarafından hatırlama davranışlarını (bilgi düzeyindeki davranışları) ölçme amacıyla kullanılmaktadır. 02.11.2015 5 Oysa hatırlama düzeyindeki davranışları ölçmede yazılı sınavlardan daha uygun sınav türleri bulunmaktadır. Örneğin, kısa yanıtlı veya çoktan seçmeli sınav türleri hatırlama düzeyindeki davranışların geçerli ve güvenilir ölçülmesi için daha uygundur. Yazılı sınavların uygulamaları farklı şekillerde yapılabilir. 02.11.2015 6 Bunlar; 1- Klasik yazılı sınavlar: Tanıma uygun olarak, günümüzde birçok öğretmenin uyguladığı sınav tarzıdır. Genellikle uzun yanıtlı ve üst düzey davranışları ölçmek ve geliştirmek amacı taşıyan sorular kullanılmaktadır. 02.11.2015 7 2- Tercihli sınavlar: Sınav soruları arasında tercihli sorular varsa bu tür sınavlara tercihli sınavlar denmektedir. Tercihli sınavlarda Öğrencilere, belirli sayıda soruyu seçerek yanıtlama özgürlüğü verilir. Tercihli sınavlar birkaç biçimde uygulanabilir. Örneğin, sorular konulara göre gruplandırılarak her gruptan belirli sayıda soru seçilip yanıtlanması istenebilir. 02.11.2015 8 Yanıt verilmesi zorunlu sorularla beraber seçimlik sorular verilerek belirli sayıda seçimlik sorunun da yanıtlandırılması istenebilir ya da tüm sorular verilerek bunlardan seçilecek belirli sayıda sorunun yanıtlanması istenebilir. 02.11.2015 9 Tercihli sınavlara getirilen en önemli eleştiri, yazılı sınavlarda zaten düşük olan kapsam geçerliğini daha da düşürmesidir. Bu tür sınavlarda farklı sorular seçileceğinden bazı öğrencilerin bazı konulardaki davranış veya kazanımları yoklanamayacaktır. Bu durumda öğrencilerin seçimlerine göre farklı kapsamlarda ölçmeler söz konusu olabilecektir. 02.11.2015 10 Aynı zamanda, herkes farklı (güçlükteki) soruları yanıtlayacağından dolayı bireylerin elde ettiği puanların karşılaştırılması da mümkün olmayacaktır. Sonuç olarak bireylerin puanlarının karşılaştırılabilirliğinin ortadan kalkması güvenirliğin düşmesine neden olan ve eleştirilen diğer bir dezavantajdır. 02.11.2015 11 Ancak tercihli sınavlar kapsam geçerliğini ve güvenirliği daha da düşürmesine rağmen öğrencileri motive etmektedir. Öğrencilerin isteklilik derecelerinin artması ise güvenirliğin yükselmesine katkı sağlamaktadır. Bu nedenlerle tercihli sınavları uygularken hem zorunlu soruların hem de tercihli soruların bulunması geçerlik ve güvenirliğin az da olsa yükselmesini sağlayabilir 02.11.2015 12 3- Sorusuz sınavlar: Bu tür sınavlarda soru yoktur ya da soru öğrenciler tarafından sorulur ve yanıtlanır. Öğrencilerin derslerle ilgili geçmiş (öğrenme) yaşantıları farklı olması durumunda bu tür sınavların kullanıldığına rastlanılmaktadır. 02.11.2015 13 Örneğin, konular öğrenciler arasında bölüştürülmüşse veya her öğrenciye (gruba) farklı ödev veya proje verilmişse sorusuz sınav türü uygulanabilir. Ancak bu sınavların geçerlik ve güvenirliği çok düşüktür. Uygulamasına da çok az rastlanır. Bu tür sınavları kullanmak yerine ödev veya projelerin değerlendirilmesi yoluna gidilebilir. 02.11.2015 14 4- Ad çekme (kura) sınavları: Sınıf listesinden veya başka bir yolla kura çekerek yanıtlayıcılara soruların dağıtılması şeklinde uygulanan sınav türüdür. Bu tür sınavların da geçerliği ve güvenirliği düşüktür. Bu sınavlara da seyrek rastlanmaktadır. Öğrencilerin önceden hazırlanmış olan soru kağıtlarını kurayla çekmesi şeklinde de uygulanabilir. 02.11.2015 15 5- Açık kitap sınavları: Öğrencilerin, soruları yanıtlarken kitap, defter, yardımcı kitap, sözlük, ansiklopedi gibi kaynaklardan faydalanabildiği sınav türüdür. İstatistik, matematik, fen bilgisi gibi derslerde sık kullanılır. Bu derslerde çok sayıda formül, denklem, aksiyom kullanıldığından ve bunların ezberlenmesi olanaklı ya da gerekli olmadığından, öğrencilere kaynakları kullanma özgürlüğü verilmektedir. 02.11.2015 16 Bu tür sınavlarda, başvuru kaynaklarında soruların yanıtlarının veya yanıtlamayı kolaylaştıracak örneklerin olmaması gerekir. Aksi durumda ölçmenin geçerliği düşecektir. Açık kitap sınavları öğrencilerin sınav kaygılarını düşürerek motive etmesi bakımından avantajlıdır. Ancak kullanılmasının sakıncaları da vardır. 02.11.2015 17 Açık kitap sınavları, sınav boyunca öğrencilerin kaynaklardan faydalanarak yanıtları öğrenip yazmalarının mümkün olmadığı; sınavdan önce kaynakları okuyan öğrencilere avantaj sağlamasından dolayı kaynaklara aşinalığı ölçtüğü ve okuma hızı yüksek veya dikkati güçlü öğrencilerin lehine işlediği için eleştirilmektedir. 02.11.2015 18 Bu olumsuzlukları gidermek için, açık kitap sınavı yerine Öğrencilerin seçip kullanması beklenen formüller, denklemler, teknikler vb. özelliklerin yazılı olarak soru kağıdıyla birlikte verilmesi önerilmektedir. 02.11.2015 19 Yazılı yoklamalarda kullanılan soru tipleri a- Sınırlı yanıt soruları (Kısa yanıt gerektiren sorular): Yanıtları çoğunlukla sınırlı veya kısa olan sorulardır. Verilecek cevabın niteliğine, uzunluğuna veya örgütlenmesine ilişkin bazı sınırlamalar getirilir (Listeleyin, tanımlayın, nedenlerini sıralayın gibi). 02.11.2015 20 Örnek 1: Ölçme ile değerlendirme arasındaki en önemli ilişkiyi açıklayınız. Bu soru kavrama düzeyinde kısa yanıt gerektiren bir sorudur. Açık uçlu görünmesine rağmen verilecek yanıt pek uzun olmayacaktır. 02.11.2015 21 Örnek 2: Yazılı sınavların güvenirliğini artırmak için alınabilecek önlemleri bir sayfayı geçmeyecek şekilde kısaca açıklayınız. Bu soruya verilecek yanıtlara uzunlukla ilgili de olsa bir sınırlama getirilmiştir. Aynı zamanda kısaca açıklama istemekle de biçimsel ve içeriksel bir sınırlama da getirilmiş olmaktadır. 02.11.2015 22 b- Uzun yanıt gerektiren sorular: Bu sorulara serbest yanıtlı sorular da denir. Yanıtları sınırlı olmayan, genellikle de kompozisyon tipi sorulardır. Yanıtın içerik, nitelik ve uzunluğunu belirlemede yanıtlayıcıya belli ölçülerde özgürlük verilir. Bu tür sorular, yaratıcı düşünme gücü, bilgiyi örgütleme yeteneği, düşüncelerin iç tutarlığını ve dış tutarlığını değerlendirme gücü, düşüncelerini yazılı olarak ifade edebilme becerisi gibi özelliklerin ölçülmesinde en uygun soru türüdür. 02.11.2015 23 Bu tip sorulardan az sayıda sorulabildiğinden kapsam geçerliğini düşürücü etkileri vardır. Aynı zamanda puanlama hatalarının artmasına da neden olurlar. Ancak, kompozisyon becerileri, sentez ve değerlendirme basamağındaki davranışlar, yaratıcılık ve özgünlük gibi değişkenler ölçüleceği zaman kullanılması gerekli olan sorulardır. Yazılı sınavların amacına en iyi hizmet eden sorular olduğu söylenebilir. 02.11.2015 24 Örnek 1: Testin aynı guruba 3-4 hafta arayla uygulanmasından elde edilen korelasyona testtekrar test güvenirliği denmektedir. Daha önceki uygulamalarda test-tekrar test güvenirliği yüksek bulunan bir çoktan seçmeli test formu yeni bir gruba 20 gün ara ile uygulamıştır. Testin iki uygulamasından elde edilen sonuçlar arasındaki korelasyon hesaplamış ve çok düşük olduğu tespit edilmiştir. Daha önceki uygulamalarda yüksek korelasyon veren bu aracın son uygulamada çok düşük korelasyon vermesinin sebepleri neler olabilir? Görüşlerinizi, güvenirlik ve geçerlik bağlamında gerekçeleriyle açıklayınız. 02.11.2015 25 Böyle bir sorunun birden çok cevabı vardır. Ayrıca her yanıt için birden fazla gerekçe bulunabilir. Bu nedenle öğrencilerin yanıtlarını sınırlandırmayan, üst düzeyde davranışları yoklamaya aday bir sorudur. Örnek 2: Ölçme ve değerlendirmenin eğitim sistemindeki yeri ve önemini nelerdir? Görüşlerinizi gerekçeleriyle açıklayınız. Bu soru da açık uçlu, sentez ve değerlendirme düzeyinde davranışları yoklamaya aday uzun yanıt gerektiren bir sorudur. 02.11.2015 26 c- Zorunlu yanıtlı sorular: Bütün yanıtlayıcılar tarafından yanıt verilmesi zorunlu olan ve tercihli sınavlarda seçimlik sorularla beraber kullanılan sorulardır. Özellikle tercihli yazılılarda aracın geçerlik ve güvenirliğini artırmak amacı ile kullanılan sorulardır. Tercihli sınavlarda tercihli sorularla beraber belli sayıda zorunlu soruların sorulması aracın kapsam geçerliğini artıracağı gibi, bireyleri karşılaştırmayı da kısmen kolaylaştırdığı için güvenirliği de olumlu yönde etkiler. 02.11.2015 27 ç- Seçimlik sorular: Yanıtlanması yanıtlayıcıların seçimine bırakılan sorulardır. Bazı durumlarda verilen bütün sorular arasından belirlenen kadarının yanıtlanması istenir. Bazen yazılı sınav uygulamalarında zorunlu yanıtlandırılacak soruların yanında seçimlik sorularda verilerek, bunlar arasından belli sayıda sorunun seçilip yanıtlanması istenir. 02.11.2015 28 Her iki durumda da bu öğrencilerin seçerek yanıtlama özgürlüğü bulunan sorulara seçimlik sorular denir. Seçimlik sorular öğrencilerin motivasyonunu artırıcı bir etkiye sahip olmakla beraber, öğrencileri birbiri ile karşılaştırmayı zorlaştırdığı için güvenirliği daha da düşürücü etkisi vardır. 02.11.2015 29 Ayrıca öğrencilerin belirli konuları çalışıp bazı konuları çalışmamasına sebep olabilir. Sonuç olarak da öğrenci dar bir kapsamdaki soruları seçerek yanıtlayabileceğinden sınavın kapsam geçerliğinin daha da düşmesi söz konusu olabilmektedir. 02.11.2015 30 YAZILI SINAV ÖRNEĞİ Birinci bölümdeki soruların tamamını ve ikinci bölümdeki sorulardan seçeceğiniz 3 tanesini yanıtlayınız. Toplam 8 soru yanıtlamanız gerekmektedir. Sınavın süresi 90 dakikadır. Yanıtlamaya istediğiniz sorudan başlayabilirsiniz 02.11.2015 31 Birinci Bölüm: Zorunlu sorular 1. Sabit hatalar ile sistematik hataların güvenirlik üzerine etkilerini tartışınız (20 puan). 2. Sözlü ve yazılı sınavların temel farklılıkları nelerdir? Geçerlik, güvenirlik ve kullanışlık düzeylerine göre karşılaştırınız (20 puan). 3. Yazılı sınavların dezavantajları nelerdir? Bu dezavantajlara rağmen öğretmenlerin neden yazılı sınavları çok kullandığını açıklayınız (10 puan) 4. Sözlü sınavlarda puanlamaya karışan hataları nedenleriyle tartışınız. Bu hataların geçerliğe ve güvenirliğe olumsuz etkilerini en aza indirebilmek için alınabilecek önlemler öneriniz (10 puan). 5. Eğitim ve öğretim sürecinde değerlendirmelerin doğruluk derecesini artırmak için alınabilecek önlemleri açıklayınız (10 puan). 02.11.2015 32 İkinci Bölüm: Seçimli sorular (Her soru 10 puan) 1. Yazılı sınavlarda kullanılan soru türlerinin özelliklerini birer örnek vererek açıklayınız. 2. Doğru-yanlış sınav türünde şans başarısını azaltmak için alınabilecek önlemleri birer örnek vererek açıklayınız. 3. Çoktan seçmeli sınavların en sık kullanıldığı durumları ve nedenlerini tartışınız. 4. Frekans tablosunun verilen anlamlandırmada ve yorumlamada sağlayabileceği kolaylıkları bir örnek üzerinde açıklayınız. 5. Ölçme sonuçlarına karışabilecek hataları azaltmak için alınması gereken önlemleri ve güvenirliğe etkisini örneklerle açıklayınız. 6. Mutlak ve Bağıl değerlendirme arasındaki farkı bir örnekle açıklayınız. 02.11.2015 33 Yazılı Sınavların Özellikleri 1. Öğrenciler yanıtlarını belirli bir sürede yazmak zorunda olduklarından çok sayıda soru sorulamaz. Bir kelimeyi yazmak için harcanan zaman, aynı kelimeyi okumak için harcanan zamanın ortalama on katı kadardır. Yani yazılı sınav sorularını yanıtlamak öğrencilerin fazla zamanını almaktadır. Dolayısıyla istense dahi yazılı sınavlarda çok sayıda soru sorulamamaktadır. Bu nedenle kapsam geçerliği düşüktür. Kapsam geçerliği önemli olduğu durumlarda yazılı sınav uygulamak doğru olmaz. Bu özellik yazılı sınavların en önemli dezavantajlarından birisidir. 02.11.2015 34 2. Bu sınavda öğrenciler yanıtlarını yazılı olarak vermektedir. Yazma hızı öğrenciler arasında farklı olduğundan yazı yazma hızı gibi bir değişken ölçülecek değişkene karışarak geçerliği düşürebilir. Aynı zamanda düşünceleri ifade etmede dili kullanma becerisi de puanlamayı etkileyebilmektedir. Puanlayıcılar akıcı ve etkili yazılardan etkilenerek daha yüksek puanlar verme eğilimi taşıyabilir. Bu durumlar aracın ölçülmek istenen dışındaki değişkenleri ölçülecek değişkenle karıştırması anlamına geldiğinden aracın geçerliğini düşürecektir. 02.11.2015 35 Ek olarak anlatımın duru, yazının güzel, kağıdın düzenli olması ve kompozisyon yeteneği puanlama yanlılıklarına yol açarak geçerliliği düşürmektedir. Görüldüğü gibi yazılı sınavlarda puanlamaya asıl ölçülmek istenen değişken dışında çok sayıda değişken karışabilmektedir. 02.11.2015 36 3. Soru sayısı az ve soruları yazma zamanı kısa olduğundan hazırlanması kolaydır. Yazılı sınav sorularının hazırlanması ve sınavın uygulanması, diğer sınavlara göre, daha az işlem ve beceri gerektirmektedir. Bu özellik yazılı sınavların kullanışlığını artırmaktadır. Soruların kolayca hazırlanması öğretmenlere çekici geldiğinden yazılı sınav uygulamalarına gereğinden fazla yönelmeleri söz konusu olabilmektedir. Ancak yazılı sınav sorularına öğrencilerin yanıt verme zamanı uzadığından öğrenciler açısından uygulama yönüyle kullanışsız araçlar olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. 02.11.2015 37 4. Özellikle serbest yanıtlı sorularda kesin doğru, kesin yanlış ayrımı zor olduğundan, kağıdın okunması ve puanlanması zaman alır. Puanlama süresi zaman aldığından, özellikle çok sayıda yanıtlayıcının olduğu durumlarda, puanlayıcının kağıtları okumaya zamanı azsa veya sonuçların çabuk bildirilmesi gerekiyorsa yazılı sınavların kullanışlılığı düşer. 02.11.2015 38 5. Serbest yanıtlı sorularda kesin doğru, kesin yanlış ayrımı yapmanın zor olması yansız puanlama yapmayı da zorlaştırır. Puanlayıcılar farklı nitelikleri ölçüt olarak alabilmektedir. Bu tür sınavla da “iki farklı okuyucunun aynı kağıtlara verdiği puanlar” veya aynı puanlayıcının farklı zamanlarda aynı kağıtlara verdiği puanlar arasındaki korelasyonun düşük çıkması söz konusu olabilmektedir. 02.11.2015 39 Bu sonuçlar yazılı sınavlara verilen puanlara karışan öznelliğin yüksek olduğuna ilişkin bir fikir verebilmektedir. Aynı zamanda yanıtlarda kesin doğru kesin yanlış ayrımının zorlaşması öğrencileri birbiriyle karşılaştırmayı da zorlaştırmaktadır. Her iki durumda da yazılı sınavların güvenirliği olumsuz yönde etkilenmektedir. Kısaca yazılı sınavlarda puanlama nesnel değil öznel olabilmektedir. Bu nedenle de yazılı sınavların puanlama güvenirliği çoğu halde düşüktür. Yazılı sınavlarda, puanlara puanlayıcı kanılarının karışmasına puanlayıcı yanlılığı adı verilmektedir. 02.11.2015 40 6. Öğrenciler yanıtlarını düşünüp hatırlayarak yazdıklarından, bazı ölçmecilerce yazılı yoklamaların davranışları daha geçerli ölçtüğü iddia edilmektedir. Yazılı sınavların amacına uygun yapılabilmesi için bilgi düzeyinin üzerinde soru sorulmalıdır. Öğrenciler yanıtlarını düşünüp organize etmek durumundadır. Bu özellikler aynı zamanda öğrencilerin kopya çekmelerini de zorlaştırmaktadır. Sonuç olarak da ölçme sonuçlarının geçerlik ve güvenirliği artmaktadır. 02.11.2015 41 7. Yazılı sınavlar analiz, sentez ve değerlendirme gibi üst düzey basamaklardaki davranışların ölçülmesine uygundur. 8. Yazılı sınav soruları şişirme yolla yanıtlamaya elverişlidir. Yanıtlamada özgürlük bulunduğundan, yanıtlayıcılar soruları isteyerek veya istemeden başka tarafa çekerlerse veya gereğinden fazla yazarak şişirme yaparlarsa bu durum puanlama farklılıklarına, dolayısıyla güvenirliğin düşmesine yol açar. Şişirme yollu yanıtlarda öğrenciler çok fazla bilgi sahibi görünerek gereksiz birçok ayrıntıyı kağıtlarına aktarabilirler. 02.11.2015 42 Birçok durumda öğrenciler yanıtı gerçekten bilmediğinden veya yanıtı bilip bilmediği konusunda emin olmadığından yanıtlarını şişirme yoluna gidebilmektedir. Bazı durumlar da ise soruyu iyi anlamadıklarından veya soru yeterince açık anlaşılır olmadığından, sorunun çekilebileceği her anlama uygun düşecek yanıtları peş peşe sırlama gayretine girmektedirler. 02.11.2015 43 Böyle durumlarda puanlayıcılar, puan verebileceği yanıtı bulmakta zorlanmakta, yanlışları gözden kaçırabilmekte veya yanıtın uzunluğunun etkisi altında kalarak gereğinden yüksek puanlar verebilmektedir. Böyle durumlarda da yazılı sınavların puanlama güvenirliklerinin düşmesi kaçınılmaz olmaktadır. Puanlayıcılar, yazılı sınavları okurken yanıtların bu tür bir özellik taşıyabileceğine dikkat ederek puanlama yapmalıdır. 02.11.2015 44 sınavlarda şans başarısı yoktur. Bu durum öncelikle geçerliği dolaysıyla güvenirliği artırır. 9. Yazılı 10. Soruların güçlüğü, testin geçerliği ve güvenirliği önceden kestirilemez. Yazılı, sınavların çoğunun geçerliği ve güvenirliği genellikle düşüktür. 02.11.2015 45 sınavlarda şans başarısı yoktur. Bu durum öncelikle geçerliği dolaysıyla güvenirliği artırır. 9. Yazılı 10. Soruların güçlüğü, testin geçerliği ve güvenirliği önceden kestirilemez. Yazılı, sınavların çoğunun geçerliği ve güvenirliği genellikle düşüktür. 02.11.2015 46 11. Soruların belirginliği ve anlaşılırlığı azaldıkça öğrenciler tarafından farklı yere çekilme olasılığı artar. Bu nedenle soru açık ve anlaşılır olmalı, ne sorulduğu net olarak okuyan herkes tarafından aynı şekilde anlaşılmalıdır. Aksi halde, öğrenciler yanıtı bildikleri halde soruyu iyi anlamadığından doğru yanıt verememiş olacaklar, dolayısıyla sınavın güvenirliği ve geçerliği düşecektir. 02.11.2015 47 12. Yazılı sınavlar, öğrencileri çalışmaya yönelten, öğrenme ve öğretme sürecinde etkili araçlardandır. Öğrenciler, yazılı sınavlarda başarılı olabilmeleri için konuları bütünlüklü öğrenmek, konular arasındaki ilişkileri görmek, ezberlemekten ziyade kavramak zorundadırlar. Söz konusu özelliklere dayalı olarak yazılı sınav uygulamaları öğrencileri okumaya, çalışmaya ve kavrayarak öğrenmeye yöneltmektedir. 02.11.2015 48 Yazılı Sınavların Hazırlanması Öncelikle sınav sonuçlarının hangi amaçla kullanılacağının, öğrencilerde hangi davranışların gözleneceğinin, bu davranışların yazılı sınavlarla ölçülmesinin uygun olup olmadığının belirlenmesi gereklidir. Bu belirlemeler yapıldıktan sonra soruları yazmaya geçilebilir. Sorular öğrenciden beklenen davranışları ortaya çıkaracak biçimde sorulmalıdır. 02.11.2015 49 Yazılı sınav sorularını yazarken bazı noktalara dikkat etmek sınavın geçerlik ve güvenirliğini artıracaktır. Çünkü soruların özellikleri sınavın özelliklerini doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle soruları yazarken ve yazılı sınavı hazırlarken aşağıda belirtilen durumlara dikkat etmek yararlı olabilir 02.11.2015 50 Yazılı Sınav Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar • Sorular açık, anlaşılır olmalı; yanıtlayıcılar farklı şekilde algılamamalıdır. Soruların açık ve anlaşılır olması, öğrencilerin soruları istediği yöne çekmesini, yanlış anlaşılmasını ve yanlış yanıtlanmasını önleyerek güvenirliği artıracaktır. 02.11.2015 51 • Soru sayısını ve soruların kalitesini yüksek tutarak, kapsam geçerliğini ve sınavın amacına uygunluğunu artırmak gerekir. Kapsam geçerliğini artırmak için uzun yanıt gerektirmeyen çok sayıda soru hazırlamalıdır. Bu tür sorular sınavın puanlama güvenirliğini de yükseltir. 02.11.2015 52 Sorular birbirinden bağımsız olarak yanıtlandırılabilmelidir. Bir soruya doğru ya da yanlış yanıt verilmesi, başka herhangi bir sorunun doğru ya da yanlış yanıtlandırılmasına neden olmamalıdır. 02.11.2015 53 • Soruların her biri belirli bir davranışlar zincirini yoklamalıdır. Yazılı yoklamalarda kullanılan sorular genellikle birden fazla davranışı yoklayacak biçimde sorulmaktadır. Bu sınavlarda sorulan sorularda, aynı konu kapsamında bilgi düzeyinden değerlendirme düzeyine kadar çok sayıda davranış bir anda yoklanmak istenebilir. 02.11.2015 54 Birden fazla davranışı yoklayan sorular genellikle açık uçlu sorulardır. Bu tipte soruların kapsam geçerliğini daralttığı ve puanlama güvenirliğini düşürdüğü, bununla birlikte üst düzey davranışları yoklayabildiği akılda tutulmalıdır. Bu tipte soruların birbiri ile ilgi davranışlar zincirini yoklaması, cevaplama ve puanlama sürecinde güvenirliği artırıcı yönde etkili olabilir. 02.11.2015 55 • Sorulardan herhangi biri ders kitabından veya bilinen bir kaynaktan olduğu gibi alınmamalıdır. Bu tür sorular ezberi yokladığından geçerliği ve güvenirliği düşürür. Bu nedenle yazılı sınavlarda sorulacak sorular öğrenciler için yeni ve orijinal olmalıdır. 02.11.2015 56 • Sorulardan herhangi biri ders kitabından veya bilinen bir kaynaktan olduğu gibi alınmamalıdır. Bu tür sorular ezberi yokladığından geçerliği ve güvenirliği düşürür. Bu nedenle yazılı sınavlarda sorulacak sorular öğrenciler için yeni ve orijinal olmalıdır. 02.11.2015 57 • Sorularda ifade ve yazım hataları bulunmamalıdır. Bu hatalar soruların yanlış anlaşılmasına sebep olabilir. ‘Adamın, eskiden ne yaptığı ile ilgili bir kaygısı yoktu’ ile ‘Adamın eskiden, ne yaptığı ile ilgili bir kaygısı yoktu” farklı anlamlarda cümlelerdir. 02.11.2015 58 Örnekte de görüldüğü gibi yazım hataları soruların başka anlamlara gelmesine ve dolayısıyla beklemediğimiz yanıtların verilmesine neden olabilir. Bu da öğrencilerin bildiği halde soruları yapamaması anlamına gelebileceğinden sınavın güvenirliği düşebilir. 02.11.2015 59 • Ölçülecek davranışlarla ilgili çok sayıda soru yazılmalıdır. Böylece sorular arasından en iyilerinin seçilerek kullanılması mümkün olacaktır. Sınavdan önce hazırlanan soruları seçerken üç duruma dikkat etmek yararlı olabilir. Bulardan ilki, soru seçimi hem konular hem de ölçülecek zihinsel davranışlar bakımından, belirtke tablosunda belirlenen oranlara uygun02.11.2015 olmasıdır. 60 İkincisi, seçilen soruların güçlük dereceleri iyi ayarlanmasıdır. Örneğin 10 soruluk bir sınavda 1 soru çok güç, 2 soru güç, 4 soru orta, 2 soru kolay, 1 soru çok kolay olabilir. Üçüncüsü ise, seçilen sorularda imla hatası bulunmaması, açık ve anlaşılır olmasıdır. 02.11.2015 61 • Yazılı sınav soruları mümkünse önceden yazılı bir halde çoğaltılarak öğrencilere verilmeli, öğrencilerin sınav başlangıcında soruları yazarak zaman kaybetmeleri önlenmelidir. 02.11.2015 62 Aynı zamanda bu kağıtlarda, hangi sorunun kaç puan olduğu, puanlamanın nasıl yapılacağı, sınav süresinin ne kadar olduğu, öğrencilerin hangi kurallara uyması gerektiği, yanıtların sınırlandırılması gerekiyor ise yanıtlarla ilgili sınırlılıkların neler olduğu vb. konularda bilgi veren kısa bir yönergenin bulunması aracın güvenirliğini artırabilir. 02.11.2015 63 Öğrenci kağıtları puanlanırken kullanılmak üzere sınavda sorulacak sorularla ilgili puanlama anahtarı hazırlanmalıdır. Bu anahtarda, her bir davranışa ve her bir soruya kaç puan verileceği açık olarak belirtilmelidir. Ayrıca bu puanlama anahtarında puanlamaya dahil edilen tüm ölçütlere yer verilmelidir. 02.11.2015 64 Yazılı Sınavların Uygulanması Yazılı sınavların özellikleri dikkate alınırsa, uygulamada bazı önlemler almak gerektiği anlaşılacaktır. Öncelikle öğrencilerin soru üzerinde düşünmesi ve yanıtlarını organize ederek yazması için yeterli süre verilmelidir. İkinci olarak öğrencilere istediği sorudan başlayarak yanıtlama ve zamanını istediği gibi kullanma fırsatı tanınmalıdır 02.11.2015 65 Yazılı sınavların özellikle; 1. Uygulama yapılan birey sayısı az ise, 2. Sınav soruları ilerde tekrar kullanılmayacaksa, 3. Sınav sonuçlarının çabuk bildirilmesi gerekmiyorsa, 4. Sınav yapan bireyin, sınavı hazırlaması için zamanı sınırlı ancak sınav kağıtlarını okumak, puanlamak ve sonuçları bildirmek için yeterli zamanı bulunuyorsa, 02.11.2015 66 5. Bloom taksonomisine göre analiz, sentez ve değerlendirme düzeyindeki karmaşık ve üst düzey bilişsel davranışlar veya yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme, problem çözme, görüş geliştirme vb. gibi beceriler ölçülmek ve geliştirilmek isteniyorsa, 6. Dili etkili kullanma ve kompozisyon (yazma) becerileri geliştirilmek veya ölçülmek isteniyorsa, 7. Çoktan seçmeli sınav hazırlama becerisi düşük ancak dikkatli ve eleştirici olan öğretmenlerce, 8. Puanlama güvenirliğinin çok yüksek olması gerekmediği durumlarda, uygulanması daha uygün olur 02.11.2015 67 Yazılı Sınavların Puanlanması Yazılı sınavlarının puanlanmasında dört teknik yaygın olarak kullanılmaktadır. Söz konusu puanlama teknikleri, genel izlenimle, sınıflamayla, sıralamayla ve anahtarla puanlama olarak adlandırılmaktadır. Bu puanlama teknikleri kısaca aşağıdaki gibi özetlenebilir, 02.11.2015 68 Genel İzlenimle Puanlama: Puanlayıcı veya öğretmen öğrencilerin yanıt kağıtlarını ayrı ayrı baştan sona okuduktan sonra her bir kağıda genel izlenimine, yani edindiği kanıya göre bir puan verir. Tüm yazılı sınavlarda kullanılmasına rağmen özellikle de kompozisyon (yazma) becerisini ölçmek amacıyla kullanılan sınavlarda bu şekilde puanlamanın yaygın olduğu söylenebilir. Bu puanlama tekniğinin puanlama güvenirliği çok düşüktür. 1- 02.11.2015 69 Öğrencilere verilen puanları, puanlayıcıların öznel kanıları çok fazla etkilemektedir. Bu şekilde puanlanan kağıtları aynı öğretmen belli bir zaman geçtikten sonra ikinci kez veya aynı alanın uzmanı başka bir puanlayıcı tarafından yeniden puanladığında birinci ve ikinci puanların birbirine yakın, yani tutarlı olmadığı bildirilmektedir. Puanlamadaki farlılığın sebebi, puanlayıcıların öznel kanılarının veya standartlarının (zamanla) değişmesidir. Bu durum genel izlenimle yapılan puanlamaların, puanlamaya karışan öznel etkiler nedeniyle güvenirliğinin düşmesine neden olabilmektedir. 02.11.2015 70 2- Sınıflama Yoluyla Puanlama: Yanıtlayıcıların kağıtlarına puanlayıcı veya öğretmen tarafından hızlıca göz atılarak iyi, orta, zayıf gibi sınıflara ayrılması ve daha sonra bu sınıflardaki kağıtların kendi içinde puanlanmasıdır. Örneğin, iyi kağıtlar 100-70; orta kağıtlar 69-40 ve zayıf kağıtlar 39-0 arasında puanlanabileceği gibi yönergelerden faydalanarak da bir puanlama aralığı elde edilebilir. Puanlayıcı daha güvenilir bir puanlama yapmak isterse bu sınıfları da kendi içinde alt sınıflara ayırabilir. 02.11.2015 71 3- Sıralama Yoluyla Puanlama: Tüm yanıtlayıcıların kağıtları puanlayıcı veya öğretmen tarafından tek tek birbiriyle karşılaştırılarak okunur ve en iyiden en zayıfa doğru ya da en zayıftan en iyiye doğru sıraya konur. Bütün kağıtlar bu şekilde sıralandıktan sonra en iyi kağıda en yüksek puan, diğerlerine de buna göre azalan puanlar verilir. Sıralama yoluyla verilen puanlar bireylerin birbiri ile birebir karşılaştırılması söz konusu olduğundan ilk iki yönteme göre verilen puanlardan daha güvenilirdir. 02.11.2015 72 4- Puanlama Anahtarı Kullanma: Bu teknikte puanlayıcı veya öğretmen yanıtlayıcılardan beklenen yanıtları listeler. Bu listeye yanıt anahtarı veya ölçütler listesi adı verilebilir. Sonra bu listedeki yanıtların her birine kaç puan verileceğini belirleyerek puanlama cetvelini oluşturur. Puanlama cetveli ve yanıt anahtarı kullanılarak yapılan puanlamaya anahtarla puanlama denir. 02.11.2015 73 Öğrencilerin verdiği yanıtlar puanlama anahtarı ile karşılaştırılarak uygun olan puanlar verilir. Sonuç olarak, hem bütün öğrenciler birbiri ile karşılaştırıldığından hem de öznel kanılar karışmadığından puanların güvenirliği artmaktadır. Puanlama güvenirliğini yükseltmek için olanaklı ise anahtarla puanlama yapmak gerekir. Bu amaçla puanlama yönergesi sınavdan önce hazırlanmalı ve sınav kağıtlarını okurken gerek görülürse düzeltilmelidir. 02.11.2015 74 Puanlamada Dikkat Edilecek Noktalar • Eğer ölçülmek istenen değişken yazı güzelliği, kompozisyon becerisi, dili etkili kullanma becerisi, dilbilgisi kurallarına uyma vb. gibi özellikler değilse, puanlamaya etkileri en aza indirilmeli ve bu değişkenlere puan verilmemelidir. • Yazılı sınavlarda yanıtlayıcıyı tanımaktan ileri gelen puanlama yanlılıkları söz konusu olabilir. Bu türden yanlılıkları önlemek için yanıt kağıtlarındaki isimler kapatılmalıdır. Böylece tanıdıklık etkisinde kalarak hak edilenden fazla veya az puan vermenin önüne geçilerek puanlama güvenirliği kısmen de olsa artırılabilir. 02.11.2015 75 Bir sorunun iyi yanıtlanmış olması veya tersine çok kötü yanıtlanmış olması diğer sorulara verilecek puanı etkileyebileceğinden puanlama soru-soru yapılmalıdır. Örneğin, öğrencinin birinci soruya verdiği yanıt çok iyi olduğu için tam puan verilmiş olsun. Öğrencinin ikinci soruya verdiği yanıt orta düzeyde olduğu halde birinci yanıtının etkisinde kalan bir puanlayıcı öğrencinin ikinci soruya ilişkin yanıtını olduğundan kötü görebilir. 02.11.2015 76 Buna bağlı olarak öğrencinin ikinci soruya verdiği yanıtı hak edilenden daha düşün puanlayabilir. Aksine kötü bir yanıttan sonra orda düzeyde yanıtlanan bir soru için de fazla puan vermek söz konusu olabilir. Bunun önüne geçmenin en iyi yolu her sınav kağıdını soru soru puanlamaktır. 02.11.2015 77 Orta düzeyde puan alabilecek bir kağıt yüksek puan kazanmayı hak eden iyi bir kağıt okunduktan sonra okunduğunda olduğundan daha zayıf; düşük puan kazanmayı hak eden, zayıf bir kağıt okunduktan sonra okunduğunda aksine olduğundan iyi görünebilir. Bu durum, soruların yanıtlandırılma düzeyinden puanlayıcıların etkilenerek puanlama yanlılıkları yapmasına neden olabilmektedir. Bu etkilenmeyi en aza indirerek puanlama hatalarını azaltmak için en azından kağıtlar sınıflandırılmalıdır. 02.11.2015 78 Mümkünse birden fazla puanlayıcı kullanılmalıdır. Yazılı sınavlar alınabilecek tüm önlemelere rağmen öznel kanılardan etkilenmektedir. Ancak her puanlayıcının etkilenme düzeyi farklı düzeyde ve farklı yönde olacağından puanlayıcı sayısı arttıkça puanlama hatalarının ortalamasının sıfıra yaklaşması beklenebilir. Öğrenci puanları olarak, farklı puanlayıcıların verdiği puanların ortalamaları veya toplamları kullanılırsa, farklı puanlayıcılardan gelen farklı yöndeki puanlama hataları birbirini sıfırlayacağı için öğrencinin gerçek puanına yaklaşılacaktır. 02.11.2015 79 Yorgunluk ve dikkat eksikliği başladığında okuma ve puanlama bırakılmalıdır. Bu gibi durumlar puanlama hatalarını artırıcı etkide bulunmaktadır. Şişirme yanıtların biz istemesek bile bizi etki altına alabileceği unutulmamalıdır. Öğrencilerin şişirme yaptığı yanıtlarda bu özelliğin etkisiyle puan vermemeye özen gösterilmelidir. Özellikle şişirme yanıtlarda fazladan verilen bilgiler doğru yanıt ile çelişiyorsa bu bilgiler için öğrenciden puan düşülmelidir 02.11.2015 80 02.11.2015 81 02.11.2015 82 02.11.2015 83 Yazılı sınavlar yanıtlayıcının sorulan soruların yanıtlarını düşünüp hatırlayarak ve hatırladığı yanıtı organize edip yazılı olarak sunduğu sınav türüdür. Yazılı sınavlar problem çözme, problemleri organize etme, yeni ve orijinal fikirler üretme, bilgileri yeni durumlarda işe koşma, görüşleri değerlendirme, fikirleri analiz etme vb. gibi davranışların ölçülmesi için en uygun sınav türü olarak kabul edilir. Yazılı sınav uygulamaları farklı şekillerde yapılabilir. 02.11.2015 84 Bunlar; klasik yazılı sınavlar, tercihli sınavlar, sorusuz sınavlar, ad çekme (kura) sınavları ve açık kitap sınavlarıdır. Yazılı sınavlarda kısa yanıtlı, uzun yanıtlı, zorunlu ve seçimli sorular kullanmak olanaklıdır. Yazılı sınavlar güvenirliği en düşükten en yükseğe doğru genel izlenimle, sınıflamayla, sıralamayla ve anahtarla puanlanabilmektedir. 02.11.2015 85 Özellikleri dikkate alındığında yazılı sınavların bazı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. En önemli avantajları; hazırlanışının kolaylığından dolayı kullanışlı olması, üst düzey davranışları yoklayabilmeleri, şans başarısının olmaması, dili yazılı olarak kullanma becerilerini ölçmede en uygun araç olması olarak sıralanabilir. 02.11.2015 86 Dezavantajları ise; kapsam geçerliğinin düşüklüğü, yazı güzelliği, anlatım veya ifade gücü, kağıt düzeni, kompozisyon yeteneği gibi değişkenlerin puanlamaya karışarak geçerliği düşürmesi, öznel puanlamanın puanlama yanlılığına yol açarak güvenirliği düşürmesi ile okuma ve puanlamanın çok zaman alarak kullanışlılığı düşürmesi olarak sıralanabilir. 02.11.2015 87