Transcript Actualisering eindtermen ERK en lerarenopleiding Hugo Vanheeswijck Vlaams Ministerie van Onderwijs & Vorming, Agentschap voor Kwaliteitszorg in Onderwijs & Vorming Actualisering eindtermen ERK en lerarenopleiding 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Situering Accenten in de.

Actualisering eindtermen ERK en
lerarenopleiding
Hugo Vanheeswijck
Vlaams Ministerie van Onderwijs &
Vorming, Agentschap voor
Kwaliteitszorg in Onderwijs & Vorming
Actualisering eindtermen ERK en
lerarenopleiding
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Situering
Accenten in de actualisering
Leerlijn
Funderende doelstellingen
Componenten ET/OD
Het Europees Referentiekader
Illustratie: vaardigheid Luisteren in
2de graad aso
Actualisering eindtermen ERK en
lerarenopleiding
De functie van het ERK in relatie tot de
onderwijsdoelen van het talenonderwijs kan
variëren van louter beschrijvend tot een strikt
normatieve functie.
Toetsingskader: Eerst worden de
onderwijsdoelen ontwikkeld. Nadien wordt van
het ERK gebruik gemaakt om aan die
onderwijsdoelen een niveau toe te kennen,
gaande van A1 tot en met C2.
Actualisering eindtermen ERK en
lerarenopleiding
Descriptief kader: Eerst worden de onderwijsdoelen
ontwikkeld. Vervolgens worden deze onderwijsdoelen
herschreven door gebruik te maken van de
beschrijvingscatalogus van het ERK.
Normatief kader: De onderwijsdoelen worden onmiddellijk
geschreven vanuit de doelstellingen en de
beschrijvingscatalogus van het ERK. De
beschrijvingscatalogus van het ERK geldt met andere
woorden als norm voor het formuleren van de
onderwijsdoelen.
Actualisering eindtermen ERK en
lerarenopleiding
De rol die het ERK tot nu toe heeft gespeeld in de
ontwikkeling van onderwijsdoelen voor het talenonderwijs in
de Vlaamse Gemeenschap wordt hieronder geschetst;
In het volwassenenonderwijs zijn eindtermen voor vreemde
talen en NT2 ontwikkeld die gebruik maken van een aantal
aspecten van het ERK. Het ERK in ontwikkeling (2001) heeft
model gestaan. Het is niet duidelijk in welke mate het ERK
voor de ontwikkeling van deze eindtermen heeft gefungeerd.
Onder meer evaluatierapporten van de inspectie
volwassenenonderwijs wijzen op tekortkomingen.
Actualisering eindtermen ERK en
lerarenopleiding
Bij de actualisering van de eindtermen moderne vreemde
talen voor de basisvorming van het leerplichtonderwijs is het
ERK enkel gebruikt als ‘toetsingskader’.
Bij de formulering van de ontwikkelingsdoelen Nederlands
voor nieuwkomers (OKAN), die gebaseerd zijn op het
ROTAN (Referentiekader Ontwikkelingsdoelen
Taalvaardigheid Anderstalige Nieuwkomers), is rekening
gehouden met het beschrijvingssysteem van de eindtermen
Nederlands en moderne vreemde talen in het
leerplichtonderwijs. Dus niet met het ERK.
Actualisering eindtermen ERK en
lerarenopleiding
De beschrijving van de eindtermen Nederlands
(NT1) in het volwassenenonderwijs
(basiseducatie) en in het leerplichtonderwijs
maakt weliswaar gebruik van een aantal
elementen uit de beschrijvingscatalogus van het
ERK, maar de vraag blijft of dit gebruik conform
is met de doelstellingen van het ERK.
Situering
Talenbeleidsnota
Meer evenwicht tussen taalvaardigheid en
taalstructuren
Koppeling van de eindtermen aan de
beheersingsniveaus van het ERK
Meer algemene cultuur in de ET moderne
vreemde talen
Situering
Europese Unie
27 lidstaten/ 23 officiële talen
Lissabon (2000): communicatie in moderne vreemde talen
is één van de sleutelcompetenties
Barcelona (2002): praktische vaardigheden in minstens
twee moderne vreemde talen voor iedere burger
Meertaligheid = zowel het vermogen om verschillende talen
te gebruiken als het samenleven van verschillende
taalgemeenschappen in hetzelfde geografische gebied
Accenten in de actualisering
Aansluiting basisonderwijs /1ste graad
In 1ste graad A-stroom,aso/kso/tso twee
moderne vreemde talen (Engels/Frans) in de
basisvorming
1 moderne vreemde taal in 1ste graad B-stroom
en bso
ET/ OD geformuleerd als operationele
doelstellingen
Toetsing aan het Europees Referentiekader
Dezelfde transparante ordening voor alle
niveaus en onderwijsvormen
Leerlijn
Bewaking van de verticale samenhang
Systematische leerlijn van basisonderwijs tot
3de graad secundair onderwijs
Opgebouwd op basis van handelings-gerichte
taken, tekstsoorten, tekstkenmerken en
strategieën
Bewaking van de horizontale samenhang
(Nederlands en vakoverschrijdende
eindtermen)
Funderende doelstellingen
Het gebruiken van moderne vreemde talen als
communicatiemiddel in relevante situaties
Het overeenstemmen van taalgebruik en taaltaak
Het inzetten van ondersteunende kennis
Het uitbreiden van functionele kennis via reflectie
Het verwerven van talige strategieën
Het ontwikkelen van motivatie voor het leren van
vreemde talen
Het waarderen van moderne vreemde talen
Het bereid zijn tot intercultureel contact
Componenten van ET/ OD
Vaardigheden
Luisteren
Lezen
Spreken
Mondelinge interactie
Schrijven
Componenten van ET/ OD
Verwerkingsniveaus
Voorbeelden taaltaken
Kopiërend niveau
Nazeggen, voorlezen
Beschrijvend niveau
Onderwerp bepalen,
informatie geven
Structurerend niveau
Informatie ordenen
Beoordelend niveau
Argumenten formuleren
Componenten van ET/ OD
Tekstsoorten
informatieve teksten
prescriptieve teksten
narratieve teksten
argumentatieve teksten
artistiek – literaire teksten
Componenten van ET/ OD
Tekstkenmerken
onderwerp
taalgebruikssituatie
structuur/ samenhang/ lengte
uitspraak/ articulatie/ intonatie
tempo en vlotheid
woordenschat en taalvariëteit
Componenten van ET/ OD
Strategieën
Ondersteunende kennis
Cultuur
Attitudes
Het Europees Referentiekader
(ERK)
Verduidelijkt niveau taalvaardigheid
Zes niveaus van communicatief
handelen
Basisgebruiker (A1 en A2)
Onafhankelijke gebruiker (B1 en B2)
Vaardige gebruiker (C1 en C2)
Eindtermen worden globaal gesitueerd
op een bepaald niveau
Voorbeeld
2de graad aso
LUISTEREN
In teksten met de volgende
kenmerken
Onderwerp
Vrij concreet
Eigen leefwereld en dagelijks leven
Ook onderwerpen van meer algemene aard met
betrekking tot de actualiteit
Taalgebruikssituatie
Voor de leerlingen relevante taalgebruikssituaties
Met en zonder achtergrondgeluiden
Met en zonder visuele ondersteuning
Met aandacht voor de digitale media
In teksten met de volgende
kenmerken
Structuur/samenhang/lengte
Ook samengestelde zinnen met een
beperkte mate van complexiteit
Tekststructuur met een beperkte mate van
complexiteit
Af en toe iets langere teksten
Uitspraak/articulatie/intonatie
Heldere uitspraak
Zorgvuldige articulatie
Duidelijke natuurlijke intonatie
Standaardtaal
In teksten met de volgende
kenmerken
Tempo en vlotheid
Normaal tempo
Woordenschat en taalvariëteit
Frequente woorden
Overwegend eenduidig in de context
Ook met minimale afwijking van de standaardtaal
Informeel
Kunnen de leerlingen volgende taken
beschrijvend uitvoeren
1.
Het onderwerp bepalen in informatieve, prescriptieve,
narratieve, argumentatieve en artistiek-literaire
teksten
2.
De hoofdgedachte achterhalen in informatieve,
prescriptieve,narratieve, argumentatieve en artistiekliteraire teksten
3.
De gedachtegang volgen van informatieve,
prescriptieve,narratieve, argumentatieve en artistiekliteraire teksten
Kunnen de leerlingen volgende taken
beschrijvend uitvoeren
4.
Relevante informatie selecteren uit
informatieve, prescriptieve, narratieve,
argumentatieve en artistiek-literaire teksten
5.
Cultuuruitingen herkennen die specifiek zijn
voor de streek waar de doeltaal gesproken
wordt
Kunnen de leerlingen volgende taken
structurerend uitvoeren
6.
De informatie van informatieve en narratieve
teksten op overzichtelijke manier ordenen
Kunnen de leerlingen volgende taken beoordelend
uitvoeren
7.
Een oordeel vormen over informatieve, prescriptieve,
narratieve, argumentatieve en artistiek – literaire
teksten
Indien nodig passen de leerlingen
volgende strategieën toe
Zich blijven concentreren ondanks het feit dat ze niet alles
begrijpen
Het luisterdoel bepalen en hun taalgedrag er op afstemmen
Zeggen dat ze iets niet begrijpen en vragen wat iets
betekent
Gebruik maken van ondersteunende gegevens (talige en
niet-talige) binnen en buiten de tekst
Indien nodig passen de leerlingen
volgende strategieën toe
Vragen om langzamer te spreken, iets te herhalen
Hypothesen vormen over de inhoud van de tekst
De vermoedelijke betekenis van transparante woorden
afleiden
De vermoedelijke betekenis van onbekende woorden
afleiden uit de context
Relevante informatie noteren
Om bovenvermelde taaltaken uit te voeren kunnen de
leerlingen op hun niveau functionele beheersing van de
volgende taalelementen inzetten
De grammaticale en complementaire lexicale kennis om
……………………..(Frans – Engels)
De leerlingen kunnen reflecteren over taal en taalgebruik binnen de
vermelde taalgebruikssituaties en daarbij hun functionele kennis ter
ondersteuning van hun taalbeheersing uitbreiden door naar aanleiding
van zinvolle communicatieve situaties en taaltaken:
Structuren te herkennen en ontleden
Observeren – regels te ontdekken - regels formuleren
Gelijkenissen en verschillen tussen talen ontdekken
De leerlingen kunnen gelijkenissen en verschillen onderscheiden in
leefwijze tussen de eigen cultuur en de cultuur van een streek waar de
doeltaal gesproken wordt
De leerlingen werken aan de
volgende attitudes
Tonen bereidheid en durf om te luisteren, te lezen, te
spreken, gesprekken te voeren en te schrijven in het Frans/
Engels
Streven naar taalverzorging
Tonen belangstelling voor de aanwezigheid van moderne
vreemde talen in hun leefwereld, ook buiten school en voor
de socioculturele wereld van de taalgebruikers
Staan open voor verschillen en gelijkenissen in leefwijze
tussen de eigen cultuur en de cultuur van de streek waar de
doeltaal gesproken wordt
Stellen zich open voor de esthetische component van de
teksten
Wat is er veranderd?
Ordening
5 in plaats van 4 vaardigheden
In 2de graad bso geen ET spreken
Tekstkenmerken per vaardigheid gebundeld
1 taaltaak per ET telkens in combinatie met
tekstsoorten
Geen voorbeelden van tekstsoorten in de ET
Strategieën per vaardigheid
Wat is er veranderd?
Formulering ondersteunende kennis en attitudes
over vaardigheden heen
In bso is ondersteunende kennis zeer algemeen
gehouden
Cultuur verwerkt in kennis, vaardigheden en
attitudes
In bso vooral in attitudes
Wat is er veranderd?
Globale linking aan ERK
5 in plaats van 4 vaardigheden ‘Spreken
/gesprekken voeren’ wordt ‘Spreken’ en
‘Mondelinge interactie’
Uitzuivering en actualisering tekstkenmerken,strategieën en attitudes
Concretisering ondersteunende kennis (Engels/
Frans apart - niet in bso)
Meer algemene cultuur
o
o
o
o
Taaltaken/ verwerkingsniveau
Eindtermen
ERK
o A1 en A2
Kopiërend niveau
uitdrukkingen en
Bv. nazeggen, voorlezen basiszinnen begrijpen en
Beschrijvend niveau
gebruiken
Bv. onderwerp bepalen,
o B1 en B2:
informatie geven
de belangrijkste punten uit
Structurerend niveau
standaardteksten over
Bv. informatie ordenen
vertrouwde zaken
Beoordelend niveau
begrijpen
Bv. argumenten
o C1 en C2
formuleren
ERK-niveaus en eindtermen
Luisteren
Lezen
Spreken
bao
A1
A1
A1
A1
A1
A1
1A
A1/A2
A1/A2
A2
A2
A1/A2
A2
1B
A1
A1
A1
A1
A1
A1
2 aso
A2/B1
A2/B1
B1
B1
B1
B1
2 bso
A1
A1
Geen ET
A1
A1
A1
2 kso/tso
A2
A2
A2
A2
A2
A2
3 aso
B1
B1
B1
B1
B1
B1
A1/A2
A1/A2
A1
A1/A2
A1
A1
3 bso (3)
A2
A1/A2
A1
A2
A1
A2
3 kso/tso
A2/B1
A2/B1
A2/B1
A2/B1
A2
A2/B1
3 bso (1+2)
Mondel. Schrijven
interactie
Globaal
STELLINGEN
ERK als normatief kader?
Engels in de lagere school verplichten?