Transcript Nacjonalizm i terroryzm baskijski dr Zuzanna Jakubowska Flaga baskijska - ikurriña • Autor: Sabino Arana, 1894 • Znaczenie: „Vizcaya, niepodległość i Bóg” • Symbolika: – Czerwień:

Nacjonalizm i terroryzm baskijski
dr Zuzanna Jakubowska
Flaga baskijska - ikurriña
• Autor: Sabino Arana, 1894
• Znaczenie: „Vizcaya, niepodległość i Bóg”
• Symbolika:
– Czerwień: historyczny kolor prowincji Vizcaya
– Zielony krzyż św. Andrzeja: niepodległość,
kolor dębu z Gerniki – symbolu wolności
– Biały krzyż: wiara katolicka
Kraj Basków - mapy
Stolica:
Vitoria (Gazteiz)
Największe miasto:
Bilbao (Bilbo)
Euskal Herria – wizja nacjonalistów
Nazwa regionu i język
• País Vasco
• Euskadi
– nazwa wymyślona przez Aranę;
– pojęcie geograficzne
• Euskal Herria
– nazwa wymienna, ale pojęcie rozumiane
bardziej politycznie
• Język
– euskera / euskara
Podział administracyjny Kraju Basków
• Hiszpański Kraj Basków (Hegoalde)
– Vizcaya / Bizkaia
– Guipúzcoa / Gipuzkoa
– Álava / Araba
• (Comunidad Foral de) Navarra / Nafarroa
– osobno!
• Francuski Kraj Basków (Iparralde)
– Labourd / Lapurdi
– Basse Navarre / Nafarroa Behera
– Soule / Zuberoa
Sabino Arana y Goiri
• „Ojciec” nacjonalizmu baskijskiego
• Okres działalności: przełom XIX i XX wieku
• Ideologia rasistowska; wróg wszystkiego, co
hiszpańskie
• Autor książki Bizkaia por su independencia
(Biskaja [w walce] o swoją niepodległość)
– Na bazie półlegendarnych bitew dowodzi, że
Biskaja powinna być wolna, a jest
„okupowana”
• Założyciel Baskijskiej Partii Narodowej: PNV
Sabino de Arana y Goiri
„Złote myśli” Sabino Arany
• Si algún español que estuviese, por ejemplo,
ahogándose en la ría, pidiese socorro, contéstale: Nik
eztakit erderaz.
– Gdyby jakiś Hiszpan tonący we fiordzie wołał o pomoc,
odpowiedzcie mu: Nie rozumiej po hiszpańsku.
• Oídle hablar a un bizkaíno, y escucharéis la más
eufónica, moral y culta de las lenguas; oídle a un
español y si sólo le oís rebuznar podéis estar
satisfechos, pues el asno no profiere voces
indecendentes ni blasfemias.
– Słysząc, jak mówi Biskajczyk, macie do czynienia
z najbardziej harmonijnym, prawym i szlachetnym
z języków. A jeśli język hiszpański brzmi dla was jak
rżenie osła, powinniście się cieszyć, bo osioł
przynajmniej nie wygłasza słów nieprzywoitych ani
bluźnierstw.
„Złote myśli” Sabino Arany
• El bizkaino es laborioso (ved labradas sus montañas
hasta la cumbre); el español, perezoso y vago
(contemplad sus inmensas llanuras desprovistas en
absoluto de vegetación).
– Biskajczyk jest pracowity (spójrzcie na jego góry,
uprawiane po sam szczyt); a Hiszpan jest leniwym
nierobem (przyjrzyjcie się jego rozległym równinom
pozbawionym jakiejkolwiek roślinności).
• El bizkaino degenera en carácter si roza con el
extraño; el español necesita de cuando en cuando una
invasión extranjera que le civilice.
– Charakter Biskajczyka ulega degeneracji w zetknięciu
się z elementem obcym; Hiszpan od czasu do czasu
potrzebuje obcej inwazji, która by go ucywilizowała.
Partido Nacionalista Vasco
• Baskijska Partia Narodowa
• bask. „Euzko Alderdi Jeltzalea” – „Partia
zwolenników JEL”
– JEL – Jaungoikoa eta Lege Zaharrak,
„Bóg i Stare Prawa” = fueros
• Rok założenia:1895
Prekursorzy ETA
• Lata 20-30. XX wieku
– Elías Gallastegui, „Gudari” – dawny szef
młodzieżówki PNV
– Grupa mendigoxales
– Hymn Eusko Gudariak
• Lata 50.:
– Represje frankistowskie
– Iker Gallastegui, grupa Euzko Gaztedi (EGI)
– EKIN, kręgi uniwersyteckie
Założenie ETA
• Bilbao, 31 lipca 1959
– dzień św. Ignacego, założyciela jezuitów
– zakon jako model organizacyjny dla Arany
– katolicko-lewicowe korzenie ETA
• Nazwa:
Euskadi Ta Askatasuna
„Kraj Basków i Wolność”
ETA - zdjęcia
ETA ogłasza zawieszenie
broni
Pierwsze zamachy i akcje
• 1961:
– próba wykolejenia pociągu
• 1968:
– Txabi Etxebarrieta (Javi Echevarrieta) zabija
gwardzistę cywilnego
– potem sam zastrzelony  „męczennik ETA”
– Melitón Manzanas: pierwsza ofiara zamachu
(operacja „Sagarra”); policjant
– 1970: proces z Burgos
Zamach na premiera Hiszpanii
• 20 grudnia 1973; „Operación Ogro”
• tzw. Voladura de Carrero Blanco:
wysadzenie w powietrze samochodu
premiera, admirała Luisa Carrero Blanco
Zdjęcia po zamachu
Ważne daty – lata 70. i 80.
•
•
•
•
1975 – śmierć Francisco Franco
1977 – amnestia dla więźniów z ETA
1978 – nowa Konstytucja hiszpańska
1979 – autonomia dla Kraju Basków (Statut z
Gerniki)
• Lata 80. (i rok 2000) – najkrwawszy okres
działalności ETA
• 1987 – zamachy masowe:
– Hipercor; kwatedia Guerdia Civil
• 1989 – dialogi ETA z rządem; trzymiesięczny
rozejm
Ważne daty – przełom XX i XXI
wieku
• marzec 1992 – pierwsza w historii likwidacja
całego trójosobowego kierownictwa ETA
• lipiec 1997 – zamach na Miguela Ángela
Blanco; fala protestów
• sierpień 1998 – Pakt z Estella / Lizarra; ETA
ogłasza zawieszenie broni
• styczeń 2000 – zerwanie rozejmu; ginie
pułkownik hiszpański
• grudzień 2001 – ETA na unijnej liście
organizacji terrorystycznych
• marzec 2003 – delegalizacja Batasuny
Protesty przeciw zabójstwu
Miguela Ángela Blanco
Madryt, Plaza de Colón
Ważne daty – ostatnie lata
• styczeń 2004 – zawieszenie broni w Katalonii
• 11 marca 2004 – zamach islamistów w
Madrycie; nawet ETA potępia masakrę
• 22 marca 2006 – ETA ogłasza
„ostateczne” zawieszenie broni
 po kilku miesiącach
i wielu groźbach zerwane
– 30 XII 2006 – zamach na parkingu
madryckiego lotniska Barajas, giną 2 osoby
• odtąd, pomniejsze zamachy
Źrodła
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
http://images.google.com/images?q=tbn:3C2bXNprYt78xM:http://www.basqueclubs.com
/clubs/Lauburu%2520circle.gif - lauburu
http://www.crwflags.com/fotw/images/e/es-pv.gif (Flagd of the World) - flaga
http://www.canalmar.com/puertos/imagenes/mapa-euskadi.gif - mapa 1
http://www2.bilbao.net/bilbaoturismo/img/mapas/euskadi.jpg - mapa 2
http://www.ul.ie/~iwmc/research/images/Euskalherria.jpg - mapa 3
http://basque.unr.edu/oralhistory/images/Euskalerria_map_hue_2.GIF - mapa 4
http://es.geocities.com/gce_euzkadi/imagenes/fotos/sabino_arana.jpg - Sabino Arana 1
http://www.elpais.es/elpaismedia/babelia/media/200506/18/ensayo/20050618elpbabens
_2_I_LBW.jpg - Sabino Arana 2
http://www.eaj-pnv.com/home.asp - znaczek PNV
http://cnmarin.com.sapo.pt/IMAXES/EUSKAL-HERRIA-ASKATU.jpg - znaczek z flagą
Wikipedia, la Enciclopedia Libre - symbol ETA
http://images.scotsman.com/2006/06/27/2006-0627T091558Z_01_NOOTR_RTRIDSP_2_OUKWD-UK-SPAIN-ETA.jpg - graffitti
http://i.a.cnn.net/cnn/2006/WORLD/europe/03/22/eta.ceasefire/story.eta.announce.afp.
gi.jpg - zawieszenie broni
http://www.juntadeandalucia.es/cultura/bibliotecavirtualandalucia/img/historia/carrero.j
pg = Franco i Carrero
http://www.fuenterrebollo.com/Carrero%20Blanco.jpg - Carrero 2
http://www.elpais.es/comunes/2006/eta/images/atentados/foto_01.jpg - taras
http://newsimg.bbc.co.uk/media/images/38687000/jpg/_38687229_spanishcar238.jpg samochód
http://clientes.vianetworks.es/personal/angelberto/images/fotopor.jpg - protesty
http://estaticos02.cache.el-mundo.net/eta/img/img_negociaciones/atentado_barajas.jpg Barajas