«Η χρήση ενδημικών φυτών και προοπτικές ανάπτυξης του πράσινου στο Δήμο Αθηναίων »

Δημήτρης Κυριακάκης Δρ. Γεωπόνος

«Η χρήση ενδημικών φυτών και προοπτικές ανάπτυξης του πράσινου στο Δήμο Αθηναίων»

Το πρόβλημα

• • • Η μεγάλη κάλυψη των αστικών επιφανειών από το μπετόν και την άσφαλτο που δρουν σαν θερμοσυσσωρευτές της ηλιακής ακτινοβολίας, έχει μετατρέψει τις περισσότερες γειτονιές της πρωτεύουσας σε <θερμικές νησίδες>.

Το σημαντικότερο <φάρμακο> για βελτίωση όλης αυτής της νοσηρής κατάστασης, όπως ομολογούν ειδικοί και μη, είναι η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ. Τα δύο κύρια ερωτήματα που γεννιούνται και ζητούν απάντηση είναι: ΠΟΥ; αφού οι λίγοι ελεύθεροι χώροι που άφησε η οικοδομική ανάπτυξη των 10ετιών του ΄60 και του ΄70 έχουν διαμορφωθεί πλέον (χωρίς το πράσινο να αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο τους) και ΠΩΣ; αφού και τα φυτά σαν ζωντανοί οργανισμοί, υποφέρουν όπως και τα ζώα σ’ αυτό το αφιλόξενο περιβάλλον και “αρνούνται” να αναπτυχθούν αν δεν τους εξασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες.

«Η χρήση ενδημικών φυτών και προοπτικές ανάπτυξης του πράσινου στο Δήμο Αθηναίων»

Υφιστάμενη κατάσταση

ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ

ΑΛΣΗ- ΛΟΦΟΙ- ΔΑΣΥΛΛΙΑ ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΤΡΙΓΩΝΑ & ΝΗΣΙΔΕΣ ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΙ ΠΑΡΤΕΡΙΑ ΖΑΡΝΤΙΝΙΕΡΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΣΧΟΛΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΧΑΡΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑ ΛΟΙΠΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΣΥΝΟΛΟ

ΑΛΛΩΝ ΦΟΡΕΩΝ Αριθμ 61 271 250 218 100 15 206 87 14 41 3 14

1277

Έκταση 1566,925 418,347 63,311 89,445 31,955 0,592 26,582 27,612 3,365 36,733 1010 249,803

3524,67

1660,00

ΕΤΟΣ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΣΥΝΟΛΟ

ΦΥΤΕΥΣΕΙΣ ΔΕΝΔΡΩΝ 2003- 2011

ΦΥΤΕΥΣΕΙΣ ΔΕΝΔΡΩΝ 2003- 2011

ΔΕΝΔΡΑ 4688 7446 4164 3064 4151 4426 3356 2818 1937 36050 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 ΔΕΝΔΡΑ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

ΕΤΟΣ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΣΥΝΟΛΟ

ΦΥΤΕΥΣΕΙΣ ΘΑΜΝΩΝ 2003- 2011

ΦΥΤΕΥΣΕΙΣ ΘΑΜΝΩΝ 2003- 2011

ΘΑΜΝΟΙ 16309 51131 49882 26878 19203 61687 18120 20329 27359 290898 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 ΘΑΜΝΟΙ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Η χρήση ενδημικών ΔΕΝΤΡΩΝ στο Δήμο Αθηναίων (φυτεύσεις 2003-2007) Είδη που χρησιμοποιήθηκαν: Είδη που χρησιμοποιήθηκαν: ΣΕ ΔΕΝΔΡΟΣΤΟΙΧΙΕΣ ΕΙΔΟΣ Νερατζιά Ιβίσκος Μουριά Σοφόρα Πικροδάφνη Λιγούστρο Σφενδάμι Ελιά Κουτσουπιά Πλατάνι Βραχυχίτωνας Ροβίνια Κοιρλευτέρια Γιακαράντα Προύνος Ακακία Δάφνη Κουκουναριά Καβάκι Χαρουπιά Πιπεριά Φράξος Γρεβιλέα Πεύκο Αριά Λεύκα Φοίνικας Χαμαίρωπας Κυπαρίσσι ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ %

1945 1929 1878 1162 893 883 546 497 316 265 255 190 169 134 125 118 114 110 45 41 33 26 23 21 19 19 16 16 13 16,43% 16,29% 15,86% 9,81% 7,54% 7,46% 4,61% 4,20% 2,67% 2,24% 2,15% 1,60% 1,43% 1,13% 1,06% 1,00% 0,96% 0,93% 0,38% 0,35% 0,28% 0,22% 0,19% 0,18% 0,16% 0,16% 0,14% 0,14% 0,11%

Κυπαρίσσι Κουκουναριά Πλατάνι Ελιά Πικροδάφνη Κουτσουπιά Μουριά Βραχυχίτωνας Νερατζιά Αριά Σφενδάμι Καβάκι Πεύκο Διάφορα Χαρουπιά Ιβίσκος Χούμιλις Προύνος Γρεβιλέα Ακακία Σοφόρα Γιακαράντα Δάφνη Φοίνικας Πιπεριά Τούγια Λεύκα Λιγούστρο Λαγκεστρέμια

ΣΕ ΠΑΡΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΙΔΟΣ ΑΡΙΘΜΟ Σ 1163 ΠΟΣΟΣΤΟ % 9,96% 1002 8,58% 807 705 664 661 6,91% 6,04% 5,69% 5,66% 635 527 486 387 356 320 313 311 311 305 303 5,44% 4,52% 4,16% 3,32% 3,05% 2,74% 2,68% 2,66% 2,66% 2,61% 2,60% 272 237 223 222 189 186 126 122 115 100 95 77 2,33% 2,03% 1,91% 1,90% 1,62% 1,59% 1,08% 1,05% 0,99% 0,86% 0,81% 0,66%

ΕΙΔΟΣ Τριανταφυλλιά Πικροδάφνη Αγγελική Κυδωνίαστρο Λαντάνα Βιβούρνο Σπιρέα Δενδρολίβανο Μυρτιά Δουράντα Πλουμπάγκο Λεβαντίνη Πυράκανθος Ευώνυμο Λεβάντα Βερβερίδα * Διάφορα είδη ΣΥΝΟΛΟ Η χρήση ενδημικών ΘΑΜΝΩΝ στο Δήμο Αθηναίων (φυτεύσεις 2003-2007 ) ΑΡΙΘΜΟΣ

18.745

ΠΟΣΟΣΤΟ %

11.88% 13.947

11.139

8.84% 7.05% 9.422

8.414

7.868

4.956

6.0% 5.33% 5.0% 3.14% 4.793

4.395

3.990

3.915

3.693

3.193

3.124

3.068

2.957

50.203

157.822

3.03% 2.78% 2.53% 2.48% 2.34% 2.0% 2.0% 1.9% 1.9% 31.8%

100%

 : Αβούτιλο, Αγάπανθος, Αγιόκλημα, Αθάνατος, Άκανθα, Ακατέα, Αλόη, Αμπέλια, Αρμπαρόριζα, Βεϊγκέλια, Βερόνικα, Βιγκόνια, Βουδλέϊα, Βουκαμβίλλια, Γιασεμί, Γιούκα, Γκι, Δάφνη Απόλλωνος, Δαφνοκέρασο, Δράκαινα, Δωδωνέα, Ελαίαγνος, Ελιά, Ιβίσκος, Ίλεξ, Ιουστίτσια, Καλλιστήμονας, Καμέλια, Κάσσια, Κέστρο, Κισσός, Κορδελίνη, Κουμαριά, Κοκκίσκος, Κρανιά, Κουνούκλα, Κωφέα, Λαγκεστρέμια, Λιγούστρο, Λιγουστρίνι, Λονίτσερα, Λυγαριά, Μετροσίδηρος, Μολδαβίσκος, Μπούζι, Ναντίνα, Πολύγαλα, Πουρνάρι, Ράμνος, Ροδιά, Ρυγχόσπερμο, Σάλβια, Σινεράρια, Σπάρτο, Σπαράγγι, Σχίνο, Τάξος, Τούγια, Τεύκριο, Τσιτόνια, Υπέρικο, Φίκος, Φιλάδελφος, Φόρμιο, Φορσύθια, Φωτίνια, Χαρουπιά, Χειμώνανθος, κ.λ.π.

ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ

ΑΛΣΗ- ΛΟΦΟΙ- ΔΑΣΥΛΛΙΑ ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΤΡΙΓΩΝΑ & ΝΗΣΙΔΕΣ ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΙ ΠΑΡΤΕΡΙΑ ΖΑΡΝΤΙΝΙΕΡΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΣΧΟΛΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΧΑΡΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑ ΛΟΙΠΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΣΥΝΟΛΟ

ΑΛΛΩΝ ΦΟΡΕΩΝ Αριθμ 61 271 250 218 100 15 206 87 14 41 3 14

1277

Έκταση 1566,925 418,347 63,311 89,445 31,955 0,592 26,582 27,612 3,365 36,733 1010 249,803

3524,67

1660,00

«Η χρήση ενδημικών φυτών και προοπτικές ανάπτυξης του πράσινου στο Δήμο Αθηναίων»

Περιοχές με μικρό ποσοστό δόμησης

• •

Περιοχή Ελαιώνα Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή

«Η χρήση ενδημικών φυτών και προοπτικές ανάπτυξης του πράσινου στο Δήμο Αθηναίων»

Ελαιώνας

• • • Η έκταση της περιοχής Ελαιώνα του Δήμου Αθηναίων είναι περίπου 2100στρ. Από αυτά τα 448στρ περίπου είναι εκτάσεις Δημοσίων Φορέων και τα 270στρ περίπου είναι η Διπλή Ανάπλαση.

Το Κοινόχρηστο Πράσινο που προβλέπεται από το ισχύον ρυμοτομικό σχέδιο στην περιοχή Ελαιώνα του Δήμου Αθηναίων, είναι περίπου 40% Η εφαρμογή του ρυμοτομικού σχεδίου στην περιοχή Ελαιώνα του Δήμου Αθηναίων, έχει προχωρήσει (με Μεμονωμένες Πράξεις Εφαρμογής) στο 66,45% περίπου της έκτασης -αφαιρουμένων των εκτάσεων δημοσίων φορέων και της Διπλής Ανάπλασης-.

«Η χρήση ενδημικών φυτών και προοπτικές ανάπτυξης του πράσινου στο Δήμο Αθηναίων»

Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή

«Η χρήση ενδημικών φυτών και προοπτικές ανάπτυξης του πράσινου στο Δήμο Αθηναίων» ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

• • • • • • • • Εκμετάλλευση των εναπομεινάντων ελεύθερων χώρων προς όφελος του πρασίνου.

Ανασχεδιασμός των υφιστάμενων ελεύθερων χώρων, ώστε να αυξηθεί το πράσινο με έμφαση στη χρήση ενδημικών φυτών.

Επέκταση του πρασίνου στις στέγες των κτιρίων, αρχής γενομένης από τα κτίρια των Δημοσίων υπηρεσιών.

Αυξημένη επιφάνεια πρασίνου στις νέες οικοδομικές κατασκευές.

Μέτρα προστασίας του πρασίνου από καταστροφές.

Κίνητρα στους δημότες για να αυξήσουν το πράσινο στα σπίτια τους με έμφαση στα ενδημικά φυτά και επικοινωνιακή “επίθεση” γιαυτό.

Αύξηση ή τουλάχιστον διατήρηση του ισοζυγίου πρασίνου σε κάθε κατασκευή.

Διευθέτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και εξυγίανση μεγάλων ρεμάτων της Πρωτεύουσας, ώστε να διαμορφωθούν σε ζώνες λειτουργικού Πρασίνου

«Η χρήση ενδημικών φυτών και προοπτικές ανάπτυξης του πράσινου στο Δήμο Αθηναίων» ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΦΥΤΑ • • • • • ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Τα ενδημικά φυτά είναι καλά προσαρμοσμένα στις τοπικές συνθήκες αφού ζουν <<στο σπίτι τους>> και απαιτούν: Λιγότερη φροντίδα-συντήρηση Λιγότερα ποτίσματα Λιγότερη φυτοπροστασία (στο Δήμο Αθηναίων δεν γίνεται χημική φυτοπροστασία) Μειωμένο κόστος συντήρησης • • ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Σε αστικές συνθήκες, συνύπαρξη στον ίδιο χώρο ειδών με διαφορετικές ανάγκες (π.χ χλοοτάπητας με ξηροφυτικά) Προβλήματα αντοχής στη ρύπανση (ιδίως είδη με χνοώδης ιστούς)