Transcript Spreekwoorden verkennen met Pieter Brueghel de Jongere Een denkbeeldig dorp waar het wemelt van de mensen en dieren.

Spreekwoorden verkennen met Pieter Brueghel de Jongere
Een denkbeeldig dorp waar het wemelt van de mensen en dieren. Elke scène verbeeldt een Oudnederlands (of Vlaams) spreekwoord. Meer dan
zeventig spreekwoorden zijn in het schilderij te vinden. Brueghel laat met dit schilderij zien hoe het niet moet: hij toont de verkeerde wereld (zie
nummer 39). Pieter Brueghel kopieerde het schilderij van zijn vader: Pieter Brueghel de Oude. De familie Brueghel maakte veel versies van deze
voorstelling. Blijkbaar was het een veelgevraagd onderwerp.
Dit schilderij is te bezichtigen in het Frans Halsmuseum ( http://www.franshalsmuseum.nl )
© [email protected]
Spreekwoorden
Pieter Brueghel de Jongere
Doek van 116,5 x 167 cm.
(Brussel ca. 1564 - Antwerpen ca. 1638)
Klik op de prentjes en ontdek de spreekwoorden
© [email protected]
Het overzicht van alle verborgen spreekwoorden
© [email protected]
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
45
46
44
43
40
39
42
41
46. Daar groeien vlaaien op het dak.
daar leeft men in overvloed.
45. De bezem uitsteken.
feestvieren
44. Onder de bezem getrouwd.
ongehuwd samenleven.
43. Iets door de vingers zien.
iets oogluikend toelaten.
42. Elkaar bij de neus nemen.
elkaar bedriegen.
40. Op de wereld schijten.
er maling aan hebben.
39. De verkeerde wereld.
alles staat op zijn kop; het kruis aan de wereldbol
hangt omlaag.
© [email protected]
41. De gekken krijgen de kaart.
het geluk is met de dwazen.
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
4. De haring braden om de rog of kuit.
klaplopen, zijn geld verkwisten.
6. De hond in de pot vinden.
komen als het eten op is.
5. Tussen twee stoelen in de as zitten.
geen van twee mogelijkheden of kansen weten te
gebruiken en daardoor in een benarde positie
komen.
4
5
3
1
3. Vuur in de ene hand dragen, en water in de
andere.
onoprecht of dubbelhartig zijn.
1. Het beste grietje dat men vond, was zij die de
duivel op een kussen bond.
wordt gezegd van iemand die flink is en iedereen
klein krijgt.
© [email protected]
2
6
2. Een pilarenbijter.
een huichelaar of schijnheilige.
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
7. Het varken trekt de tap uit.
het is met tappen gedaan, of: de zaken van de
waard gaan slecht.
8. Met het hoofd tegen de muur lopen.
zijn zin trachten door te drijven tegen het
onmogelijke in.
9. De één scheert de schapen, de ander de varkens.
de één heeft de wol (voordeel), de ander
waardeloos varkenshaar (nadeel).
12
7
10
8
9
11. Daar hangt de schaar uit.
het is er duur, men wordt er van zijn geld beroofd.
12. Aan één been knagen.
werken aan iets dat veel inspanning vraagt, maar
niets oplevert.
© [email protected]
11
10. De kat de bel aanbinden.
de eerste stap doen om een gevaarlijk plan tot
uitvoering te brengen.
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
13. Ongelegde eieren zijn onzekere kuikens.
iets waarvan het nog heel onzeker is of het plaats
zal hebben of: iemand het ei uit zijn gat vragen
alles willen weten; onbescheiden vragen stellen.
14. Hij draagt de dag met manden uit.
hij verkwist zijn tijd.
18. De één rokkent wat de ander spint.
de één ontwerpt een boos plan, dat door de ander
wordt uitgevoerd; 'rokken' is vlas of wol op een
spinstok winden.
47
13 14
19
20. Als het kalf verdronken is dempt men de put.
de fout herstellen als het te laat is.
47. Tegen de maan pissen.
volgens volksgeloof brengt dit ongeluk.
20
© [email protected]
18
19. Zij hangt haar man de blauwe huik om.
ze bedriegt hem; een 'huik' is een lange mouwloze
mantel.
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
15. Voor de duivel een kaars aansteken.
trachten overal vrienden te krijgen.
55
53
54
48 49
16. Bij de duivel te biecht gaan.
zijn geheimen toevertrouwen aan een
onbetrouwbaar mens.
48. Dat zijn twee hoofden onder een kaproen.
zij zijn het met elkaar eens; een 'kaproen' is een
soort muts.
49. Gekscheren.
spotten .
54. Zijn pijlen verschieten.
zijn krachten verspillen; zijn geld uitgeven.
55. Waar het hek open is, lopen de varkens in het
koren.
door slordigheid gaat het fout.
© [email protected]
15 16
53. Op de kaak spelen.
zich onrechtmatig iets toeeigenen.
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
56
58
57
52
51
50
17
56. Hij hangt de huik naar de wind.
hij verandert van partij wanneer dat voordeel
oplevert; een huik is een lange mouwloze mantel.
57. Zij kijkt naar de ooievaar.
zij is lui of zij verwacht een kind.
58. Koren in de wind wannen.
nutteloos werk doen; een 'wan' is een grote platte
mand die gebruikt wordt om het koren van het kaf
te scheiden.
50. Achter het net vissen.
te laat komen en zijn kans voorbij laten gaan.
52. Van de os op de ezel springen.
wispelturig zijn.
17. Een oorblazer.
een kwaadspreker, opruier.
© [email protected]
51. Er zijn gat aan afvegen.
er maling aan hebben.
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
21. Men moet zich krammen wil men door de
wereld kommen.
om iets te bereiken moet men moeite doen.
22. Rozen voor varkens werpen.
geschenken of goede raad verspillen aan hen die
dat niet waard zijn.
23. Het varken is door de buik gestoken.
de zaak is vooraf bedisseld.
24. Twee honden aan één been komen zelden
overeen.
twee die hetzelfde willen, maar er met elkaar om
ruziën.
25 26
25. De vos en de kraan hebben elkaar te gast.
de bedrieger bedrogen.
24
22
27
21
26. Het is gezond in het vuur te pissen.
het is goed om hevigheid te kalmeren of: zijn vuur
is uitgepist er zit geen fut meer in.
27. Hij laat de wereld op zijn duim draaien.
hij is machtig.
© [email protected]
23
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
34. Onze heer een vlassen baard aandoen.
huichelen, God bedriegen.
67 68
66 65
38. Op hete kolen zitten.
ongeduldig zijn.
59. vissen verslinden de kleine.
machtigen verdrukken de zwakken.
65. Zijn geld in het water werpen.
zijn geld verspillen.
59
38
67. Twee vliegen in één klap vangen.
twee voordelen ineens behalen; twee zaken in
één moeite afdoen.
68. Waar rook is, is vuur.
niets is zonder oorzaak; er gaat geen praatje of er
is iets van waar of: terwijl de één zijn huis brandt,
warmt de ander zijn handen de één profiteert van
het ongeluk van de ander.
© [email protected]
34
66. Zij schijten alletwee door één gat.
ze zijn het met elkaar eens.
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
28. Een spaak in het wiel steken.
de voortgang belemmeren.
29. Die zijn pap stort, kan die niet allemaal weer
oprapen.
eenmaal aangerichte schade kan niet meer
worden hersteld.
30. Hij zoekt het bijltje.
hij zoekt ruzie.
31. Hij weet nauwelijks van het ene brood tot het
andere te geraken.
hij kan nauwelijks rondkomen
32
28
29
33
31
30
33. Wijder gapen dan de oven.
een grote mond opzetten; spreken zonder
aangehoord te worden.
35. In zijn eigen licht zitten.
zijn eigen zaak doen mislukken.
© [email protected]
35
32. Zij trekken om het langste eind.
zij proberen er alletwee voordeel uit te halen.
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
36. Zij raapt het kippenei en laat het ganzenei
lopen.
zij gebruikt het kleine en verwaarloost het grote.
37. Hij is door de mand gevallen.
hij heeft moeten bekennen.
60
61
63
62
37
61. Tegen de stroom inzwemmen.
ondanks tegenstand zijn doel willen bereiken.
62. Een aal bij de staart hebben.
dingen doen die mislukken.
63. Van andermans leer is het goed riemen snijden.
het is gemakkelijk met kwistige hand om te gaan
met spullen van een ander.
© [email protected]
36
60. Hij kan de zon niet in het water zien schijnen.
hij is afgunstig.
Zo kom je heel wat meer te weten over spreekwoorden
72
71
69 70
64
64. De kap over de haag werpen.
zijn klooster of beroep vaarwel zeggen.
69. Wilde beren zijn bij de ander gheeren.
zelfs wilde beren behandelen hun wijfje zacht.
70. Wie weet waar omme de ganzen bervoets
gaan? hierom, daarom gaan de ganzen
bervoets.
alles heeft zijn reden.
71. Een oogje in het zeil houden.
toezien dat er niets misgaat.
© [email protected]
72. Hij beschijt de galg.
Hij trotseert de galg.
BEWEEG met de muis over het schilderij en LUISTER
© [email protected]
Hulppagina
In deze interactieve PowerPoint-presentatie kan je …
- klikken op de afbeeldingen voor meer uitleg op een volgend scherm
- met de muisaanwijzer over het schilderij bewegen om het spreekwoord te horen.
Je hebt dus een hoofdtelefoon nodig om te kunnen luisteren !
De betekenis van de pictogrammen:
= terug naar de startpagina
= terug naar de laatsweergegeven pagina
= naar de luisterpagina
= naar de volgende pagina
© [email protected]
= naar de hulppagina