Transcript De Affectief Bewuste Benadering als visie op het begeleiden van

Bianca van Kouwen
Brian Twint
Even voorstellen…..
 Bianca van Kouwen, MA, MSc
 Orthopedagogiek, Geestelijke Verzorging
 Co-auteur ‘Affectief Bewuste Benadering’
 Gedragsdeskundige Esdege-Reigersdaal
En…..
 Brian Twint
 Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH)
 Co-auteur ‘Affectief Bewuste Benadering’
 Co-auteur ‘Psychiatrie voor SPH’
 Redactielid Sozio-SPH
 Redacteur verstandelijkbeperkt.nl
 Persoonlijk begeleider Cordaan
Programma
 LVB problematiek
 Emotionele ontwikkeling bij mensen met een VB
 Kunnen en aankunnen
 Affectief Bewuste Benadering
 Vragen
LVB
-Licht verstandelijk beperkt
LVB
-Licht verstandelijk beperkt, maar ook zwakbegaafd
(intelligentie 50/55-85) met bijkomende problematiek
LVB problematiek
-Licht verstandelijk beperkt, maar ook zwakbegaafd
(intelligentie 50/55-85) met bijkomende problematiek
-Op het eerste gezicht: -redelijk vaardige indruk
-streetwise
-geen opvallende uiterlijke
kenmerken
-Taalbegrip versus taalgebruik
-Negatief zelfbeeld en zichzelf overschatten
-Overvraging! (passief / actief)
Emotionele ontwikkeling bij
mensen met LVB
 Naast VB ook (sociaal-)emotioneel beperkt
 Emotionele ontwikkeling
 Niet harmonieuze ontwikkeling
 Gedrag/functioneren sterker bepaald door emotie dan
cognitie
 Moeilijk te meten
Emotionele ontwikkeling &
psychopathologie
 Een lager niveau van emotionele ontwikkeling ->meer
kwetsbaarheid voor psychopathologie
 Grote(re) discrepantie emotionele ontwikkeling en IQ> meer psychopathologie
 Beperking in emotionele ontwikkeling kan versterkt
worden door psychiatrisch ziektebeeld
Kunnen en aankunnen
 Ontwikkelingsleeftijd
ligt lager dan
kalenderleeftijd
 Sociaal-emotionele
ontwikkelingsleeftijd ligt
lager dan
ontwikkelingsleeftijd
Voorbeeld overvraging
 Casus Cees
 Lichte verstandelijke beperking (IQ=65)
 ADHD
 27 jaar oud
 Ambulante begeleiding
 Probleem: huishouden
Uitleg casus Cees
Belangrijk voor lvb-doelgroep
 Kennis van cognitieve ontwikkeling
én
 Kennis van emotionele ontwikkeling en emotionele
ontwikkelingsniveau cliënt
 Zelfkennis en reflectievermogen begeleider
 Kernwoord: Afstemmen
Waarom ABB voor LVB?
 Afstemmen op niveau, achterstand in emotionele
ontwikkeling wordt versterkt door bijkomende
problematiek
 Complexiteit/heftigheid doelgroep doet beroep op je
eigen reflectie vermogen/emotie regulatie
Affectief Bewuste Benadering
 Definitie en kern
 Ontstaan
 Doelgroep
 Model
 Voorwaarden en pijlers
 Hulpmiddelen
Definitie en kern
 Affectief:
emotie en emotioneel niveau
 Bewuste:
reflecteren en afstemmen
 Benadering:
de manier waarop
Ontstaan
 Ontstaan bij Cordaan
twee partijen (gedragsdeskundigen)
Affectief neutraal of
juist met emotie?
Verdeeldheid ook
in teams
 Behoefte aan handvatten bij begeleiders / praktische
werkvloer methodiek
Doelgroep
-mensen met een verstandelijke beperking (IQ 20-69)
-mensen met zwakbegaafdheid (IQ 70-84)
-de doelgroep LVG+ (SGLVG) / LVB (IQ 50-84 met
bijkomende problematiek)
-mensen met epilepsie
-mensen met een psychische of psychiatrische stoornis
(GGZ)
-cliënten in de jeugdzorg
Model ABB
Voorwaarden
 Contact / Structuur/ Doel of perspectief
 Waarom deze voorwaarden?
Voorwaarde 1
 Contact
 Contact is de basis van een relatie=
verbinding tussen de client en begeleider
 Kwaliteit en kwantiteit van contact
 Beschikbaarheid en aanwezigheid zorgen
voor gevoel van veiligheid
 Veiligheid in het contact voorwaarde voor
relatieopbouw
Voorwaarde 2
 Structuur in het dagelijkse leven
 (dag)structuur maakt begeleiding
effectiever
 Structuur geeft overzicht en biedt rust
en vertrouwen  veiligheid  groei
 Structuur in de bejegening =
consistentie, team op 1 lijn, zoveel
mogelijk geplande contactmomenten
Voorwaarde 2
 Structuur – voelt de client/begeleider
zich veilig?
is aan de voorwaarden voldaan om te
kunnen groeien? / waar liggen de
behoeften?
 Piramide van Maslow
Werkboek:
 Werkboek
Dagelijkse
Routine
dagstructuur
Structuur:
 Weekkaart
Voorwaarde 3
 Doel of perspectief
 Een gezamenlijk doel zorgt voor
perspectief/eendracht
 Eerst het doel dan de middelen
Werkboek:
 Werkboek
Toekomstplan
oplossingsgericht
Pijlers
 EE-benadering
 Relationele vaardigheden
 Systeembenadering
Pijler 1: Expressed Emotion
 Inleiding
 Meten EE
 Onderzoek EE
Expressed Emotion
Hoge EE
- (over)betrokkenheid: zeer betrokken bij
cliënt, veel warmte
- Vijandig houding: veralgemeende negatieve
houding tov client
- Kritische houding: afkeuring specifiek gedrag
Hoge EE
 Filmpje hoge EE
‘Mina Murat gaat los’
NCRV Document: De besloten groep, april 2007
Expressed Emotion
Lage EE
- laat zich niet snel meeslepen in emotie
cliënt
- Accepterende houding
- (te) weinig affectie
- (te veel) afstand houden
Rol van emotie
Emotie roept neiging tot specifiek gedrag op
Gedrag van cliënt roept emotie op
Emotie roept neiging tot specifiek gedrag op
Gedrag begeleider roept emotie cliënt op
Expressed Emotion
De mate van EE komt naar voren in:
 Directe omgang met cliënt
 Dagelijkse rapportage
 Mondelinge overdracht
 Team
 Teamvergaderingen
Zelftest:
 Experimentele
EE-test
EE-test
Pijler 2: Relationele vaardigheden
 Kwaliteitsbeleving = hoe de begeleider met je omgaat
ABB:
 Rogers:
-Empathie
-Onvoorwaardelijke acceptatie
-Congruentie
 Gespreksvoering
Gespreksvoering ABB
 Steekwoorden:
 -Tweerichtingsverkeer
 -Tiensecondenregel
 -Verbale communicatie:
 objectief luisteren, bewust spreken
 Feedback vragen en geven, taal afstemmen
 -Non-verbale communicatie:
 stem, houding, fysiek contact
Gespreksvoering:
 Feedback-gesprek
feedback voor de
begeleider
Werkboek:
 Werkboek
Signaleringsgesprek
rol van emotie
Pijler 3: Systeembenadering
 Subsystemen
 Geen duidelijke oorzaak-gevolg
 Iedereen deel van systeem
Systeembenadering
 Netwerk in beeld
-de meeste tijd besteden LVB-ers buiten zicht
- goede vrienden vs slechte vrienden
-rol van belangrijke personen
-netwerk versterken
Systeembenadering
 Invloeden binnen team / invloeden van team
-emotie in team (bijv teamoverleggen)
-objectiviteit vs subjectiviteit (lage EE <-> hoge EE)
 Rol van prive-situatie van de begeleider
Werkboek:
 Werkboek
Netwerkplan
netwerk in beeld /
rol van vrienden
Netwerk:
 Netwerkkaart
Niet vergeten: implementatie
• Implementatieplan
• Gedragen door gehele organisatie
• ABB vanaf intake
• Training en intervisie
Implementatie:
 Implementatie-
plan
ABB Toolkit - hulpmiddelen
 Werkboeken – voor elk thema een werkboek
 Experimentele EE-zelftest
 Regenton (afstemmen op het niveau)
 Feedbackgesprek (wederkerigheid in de relatie)
 Tiensecondenregel en andere gespreksvaardigheden
 Meer hulpmiddelen: weekrooster, netwerkkaart, etc.
 Implementatieplan
Werkboeken
Werkboeken
de Regenton
 3o jaar geleden bedacht door Ton Hoogstraat om
verschillen tussen vaardigheden uit te leggen
 Kracht zit hem in het ‘beeldend maken’
 In samenwerking nu een instrument
ABB Toolkit voor afstemmen op
IQ / sociale redzaamheid/ SEO
de Regenton
 Afstemmen op niveau
maakt lage SEO zichtbaar
Maar ook discrepantie IQ
 Eenvoudig testgegevens
invullen
de Regenton:
 Totaal IQ = water in de ton
gemiddelde functioneren
 Performaal IQ taken
 Verbaal IQ uitdrukken
 SRZ of Vineland
(sociale redzaamheid)
 SEO of ESSEON
 (emotionele leeftijd)
 Kalenderleeftijd
----------------------
Toekomst: ABB in ontwikkeling
 Publicatie over ‘kunnen en aankunnen’ medio 2012
 Meer thematische werkboeken in de maak!
 Uitbreiding
ABB Toolkit
 Tools voor iq <50
 Werkboeken ook
voor GGZ
Presentatie in
ABB Masterclasses
eerstvolgende: 11 mei
ABB Masterclass 11 mei 2012
 -ABB en toepassingen
 -Presentatie ‘De Regenton’
 -Nieuwe werkboeken
 -meer achtergrondinformatie
 Zie:
affectiefbewustebenadering.nl
Toekomst: ABB in ontwikkeling
 Implementatie bij meer grote instellingen
 en veel lokale initiatieven maar ook kleinere
organisaties
Vragen
Meer informatie
 www.affectiefbewustebenadering.nl
 www.soulsystem.nl
 www.verstandelijkbeperkt.nl
Afsluiting
Bedankt voor uw aandacht en
belangstelling!