DÜNYADA VE TÜRKİYEDE TÜTÜN KULLANIMI VE KONTROLÜ Prof.Dr.Zeki KILIÇASLAN İKİ SALGIN SARS TÜTÜN SALGINI •Ani öldürücü- Korkutucu. •Yavaş öldürücü-kabul edilebilir. •Hızlı global cevap. •Geç global cevap. •Binlerce olgu- Yüzlerce ölüm. •Milyarlarca olgu-Milyonlarca ölüm. •Çok.
Download ReportTranscript DÜNYADA VE TÜRKİYEDE TÜTÜN KULLANIMI VE KONTROLÜ Prof.Dr.Zeki KILIÇASLAN İKİ SALGIN SARS TÜTÜN SALGINI •Ani öldürücü- Korkutucu. •Yavaş öldürücü-kabul edilebilir. •Hızlı global cevap. •Geç global cevap. •Binlerce olgu- Yüzlerce ölüm. •Milyarlarca olgu-Milyonlarca ölüm. •Çok.
DÜNYADA VE TÜRKİYEDE TÜTÜN KULLANIMI VE KONTROLÜ Prof.Dr.Zeki KILIÇASLAN İKİ SALGIN SARS TÜTÜN SALGINI •Ani öldürücü- Korkutucu. •Yavaş öldürücü-kabul edilebilir. •Hızlı global cevap. •Geç global cevap. •Binlerce olgu- Yüzlerce ölüm. •Milyarlarca olgu-Milyonlarca ölüm. •Çok Uluslu Şirketler Tarafından yayılır. •Temas ve seyahat ile yayılma. Dünyada 1.1 milyar, Türkiye’de 17 milyon sigara içici 2000 yılında sigaraya bağlanan ölüm: 4.9 Milyon The World Health Report 2002 Dünya’ da her yıl 5 milyon insan sigara nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Önlem alınmazsa bu sayı önümüzdeki yirmi yılda 10 milyonu bulacaktır. BU SALGIN NASIL OLUŞTU ? •Nikotin ve Toksinler. •Geç etki. •Endüstri desteği. Ph.Morris BAT JTI Chine National Tob. •Politik ilgisizlik- (kazanç alanı) •Önlemek ve bırakmak zor. Tütün endüstrisinin 2002-2004 yılı karları: Kazanç (milyon $) Son 3 yılda büyüme British American Tobacco (BAT) 2095 %28.16 Japan Tobacco International (JTI) 710 %24.96 11 102 %13.72 Imperial Tobacco Group 424 %13.15 ALTADIS 541 %426.34 Altria (Philip Morris) Source: Financial reports from the companies’ web pages. * Final results for 2002 for BAT, Altria and Imperial Tobacco Group.Final results for 2003 for JTI and Altadis. WHO exchange rates as of February 2004. Bazı Ülkelerde Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler) Erkek (%) Kadın (%) Çin (1984) 61 7 Japonya (1994) 59 (1966; 84) 15 (1966; 15) Kanada (1994) 29 (1966; 50) 31 (1966; 50) ABD (1993) 28 (1970; 44) 23 (1970; 32) Rusya Fed. (1993) 67 (1985; 53) 30 (1985; 10) Singapore (1995) Yunanistan (1994) İngiltere (1994) Türkiye (1993) DÜNYA 32 46 28 58 (1970; 42) (1987; 61) (1980; 42) (1988; 62) 47 3 28 26 13 (1970; 5) (1987; 25) (1980; 37) (1988; 24) 12 Dünyada sigara içim oranları Bölge Kuzey Amerika Latin Amerika Batı Avrupa Orta ve Doğu Avrupa Afrika ve Orta Doğu Asya Tüketim % 4.7 % 8.9 % 9.3 % 10.8 % 11.8 % 54.5 Sigara ihracata hızla artırılmalıdır çünkü Amerikan halkı giderek daha az sigara içmekte. Vice President- Dan Qauyle , 1990 Kovboy Çin Seddin de ?? Gelişmekte olan Ülkeler Dünya tütün tüketiminde payı % 41 1976 % 61 1984 % 71 2000 Pazarlar arası artış Global artış (4.4-5.2 %) 1991-2000 Asya’da - 33% Global Yıllık Mortalite 10 7 milyon 3 7 milyon Gelişmekte olan ülkeler 3 milyon 1990 2025 Sigara alışkanlığı eğitim düzeyi düşük kişilerde daha yaygındır (Hindistan 1997) 70% 64% 58% Sigara içme prevalansı 60% 50% 42% 40% 30% 21% 20% 10% 0% okur yazar değil <6 yıl 6-12 yıl Eğitim süresi >12 yıl Bazı Ülkelerde Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler) Erkek (%) Kadın (%) Çin (1984) 61 7 Japonya (1994) 59 (1966; 84) 15 (1966; 15) Kanada (1994) 29 (1966; 50) 31 (1966; 50) ABD (1993) 28 (1970; 44) 23 (1970; 32) Rusya Fed. (1993) 67 (1985; 53) 30 (1985; 10) Singapore (1995) Yunanistan (1994) İngiltere (1994) Türkiye (1993) DÜNYA 32 46 28 58 (1970; 42) (1987; 61) (1980; 42) (1988; 62) 47 3 28 26 13 (1970; 5) (1987; 25) (1980; 37) (1988; 24) 12 Kaynak: Önder (2002). Tütün Kontrol Programlarının Amacı ‘‘Tütün ürünlerinin kullanımına bağlı hastalık ve ölümleri azaltmak’’ Neden Tütün Kontrolü • Sigara Dünya da on erişkinden birini öldürmektedir. • Bu rakam 2030 da altı erişkinden birine yükselecektir. • Uzun süreli sigara içicilerin yarısı sigaradan ölür. – Bunların yarısı ömürlerinden 20-25 yıl kaybederler. • Sigara kullanımı global olarak yılda net 200 milyar dolar kayba neden olur. Tütün Kontrolünde Engeller • Tütün bağımlılık yapıcı madde olan nikotin içerir. • Sigara şirketleri ekonomik ve politik güçlerini tütün kontrolüne karşı kullanırlar. • Sigara satışları hükümetlerin gelirlerine katkı yapar. • Bazı kişiler sigaraya bağlı hastalıklar konusunda bilgi sahibi değildir. Nikotin Bağımlılık Modeli Etken Tütün ürünleri Çevre Kültür,politika ekonomi, tarih Incidental Host NİKOTİN BAĞIMLILIĞI Vektör Sigara Şirketleri İstemsiz sigara içici Host Sigara içici Tütün kontrolü konusunda politikacıların endişeleri • • • • İş kaybı. Gelirlerde düşüş. Kaçakçılık artışı. Fiyat artışlarının düşük gelirli sigara içiciler üzerine kötü etkileri. World Bank, 1999 Sigara endüstrisinin stratejileri – Halkla ilişkiler. – Para -politik güç. – Tütün çiftçileri gibi kesimleri kendi amaçları doğrultusunda yönlendirmek. – Çeşitli yollarla tütün kontrolü ile uğraşan sağlıkçılar, politikacılar , avukatlar ve gazetecileri “korkutmak”. The Advocacy Institute, 1998 Tütün kontrolünde talebi azaltıcı temel önlemler. • • • • • • Fiyatları yükseltmek. Reklam ve promosyonu yasaklamak. Dumansız iç ortamların oluşturulması. Kitle iletişim kampanyaları. Tütün ürünü paketleri üzerine uyarıcı yazılar. Sigara bırakma tedavisine ulaşmayı kolaylaştırma. • Gençlik temelli programların uygulanması. – Okul programları – Medya – Gençlik etkinlikleri Tütün fiyatlarının yükseltilmesi • Fiyatlar kısa sürede tütün tüketimini azaltan muhtemel en etkili tek yöntemdir. • Fiyatlar gençlerin sigaraya başlama oranları üzerine çok önemli oranda etki yapar. • Vergi satış fiyatlarının 2/3’ ünü oluşturmalıdır. 22 Avrupa ülkesinde sigara fiyatları ve tüketim. Greece 4000 Hungary Iceland Yılda erişkin başına düşen sigara Turkey 3000 Romania Spain Cz France Switzerland Ireland Italy GDR GFR UK Denmark USSR 2000 Belgium Portugal Finland Netherlands Sweden 1000 Norway 500 0.3 0.5 0.7 1 2 20 sigaranın fiyatı (US$) 3 4 5 Townsend, 1998 Philip Morris Tekel Sigaraları arasındaki fiyat farkını % 30 oranında tutmak için plan yapar. Kanadalı gençlerde fiyatların artışının sigara kullanımına etkisi. Real cigarette prices and cigarette smoking prevalence among Canadians aged 15–19 years 48 Smoking prevalence (%) 42 270 250 230 39 210 36 33 190 30 170 27 150 24 130 21 110 18 Real cigarette price index 45 Gençlerde sigara Gerçek tütün fiyat indeksi 90 15 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 Year Health and Welfare Canada Fiyatların artışının sigara içimi ve sigaraya bağlı ölümler üzerine hesaplanan etkisi. Potential number of smokers persuaded to quit, and lives saved, by a price increase of 10% Region East Asia and Pacific Eastern Europe and Central Asia Latin America and the Caribbean Middle East and North Africa South Asia (cigarettes) South Asia (bidis) Sub-Saharan Africa Low/middle Income countries High Income countries World Sigara kullanan sayısında azalma (millions) - 16 -6 -4 -2 -3 -2 -3 - 36 -4 - 40 Ölüm sayısındaki Değişiklik. (millions) -4 - 1.5 - 1.0 - 0.4 - 0.7 - 0.4 - 0.7 -9 -1 - 10 Note: Numbers have been rounded World Bank, 1999 Reklam ve promosyonların yasaklanması • Reklam, promosyon ve sponsorluklar satışları artırmak için yapılır. • Sponsorluk firmalar tarafından reklam yasaklarının aşmanın yolu olarak kullanılır. • Avrupa’da reklam yasaklarını aşmak için en çok kullanılan yöntem sigara dışı ürünlerde logoların kullanılmasıdır. • Reklam, sponsorluk ve promosyonların bütünüyle yasaklanması çok etkilidir. Döküman No: 2500156422 Formula-1 Marlboro için bulunmaz bir pazarlama aracıdır Reklam yasağı olan pazarlar için hayati önem taşır • • • • • Uçaklar İşyerleri Okullar Kamu alanları Lokantalar Reproduced with permission from the National Institute of Respiratory Diseases of Mexico (INER). Dumansız iç ortamların oluşturulması İşyeri sigara politikasına göre sigara içmiyenlerin pasif dumana maruz kalma oranları. 60 50 40 % 30 20 10 0 Tümüyle Çalışma alanı Sınırlı Hiç Borland et al, 1992 Sigarasız işyeri uygulamalarının sigara kullanımına etkileri Çalışam tipi Study type Sigara/gün o N Studies Sigara prevelansı Δ in cigarettes/day* Community - 13– 36% - 7–50% Worksite, retrospective - 11– 40% - 4–16% Worksite, cross-sectional - 7– 20% - 3–5% Worksite, cohort 53% - 0–23% - 11– Δ in prevalence* No – number of; Δ – changes * range of reduction across studies Adapted from Chapman et al, 1999 • İşyerlerinde tam yasaklama endüstriyi çok etkiler. • Kısıtlamalar tüketimi % 11-15 azaltır.Ortalama bırakma oranını % 84 artırır. • Hafif kısıtlamalar hem tüketime hem de bırakma eğilimine çok az etki yapar. Reproduced with permission from the National Institute of Respiratory Diseases of Mexico (INER). Philip Morris’ e göre sigarasız işyeri uygulamalarının etkisi. Philip Philip Morris Morris Inter-Office Inter-Office Correspondence. Correspondence. Philip Philip Morris, Morris, US, US, 1992 1992 Arzı azaltıcı tütün kontrol önlemleri. • Tütünün yasaklanması. • Gençlerin erişmesinin kısıtlanması. • Tütün tarımı yerine başka ürünlerin ikamesi. • Uluslar arası ticaretin kısıtlanması. • Kaçakçılığa karşı önlemler. 20 sene önce Larinks CA nedeniyle opere edilmiş (Total ). Öksürük şikayeti nedeniyle akciğer grafisi çekilmiş. Z.Y .63 yaşında erkek hasta. Rize doğumlu. . 90 paket/yıl Sigara içmiş olan hasta halen 1.5-2 paket/gün sigara içmekte Hastanın bir sene önceki grafisi Hastaya akciğerlerinde ciddi bir problem olabileceğini , bazı tetkiklerin yapılması gerektiğini söyledim. Önemli bir sorun olduğunu sezmişti... Dedi ki; “Allahın benden başka guli yok mi ? Hep dertleri baa verii.” DERTSİZ VE SİGARASIZ Günler Dilerim. CEVAP 2: Dünya Bankası Önerilerilerine Göre Yapılması Gerekenler Sigaranın zararlı etkilerine karşı önlemler alınmalı Reklam yasağı, gençlerin korunması, fiyat politikaları Countries with Partial or Total Tobacco Advertising and Promotion Bans – 1997 Country TV Radio Press Cinema Australia X X Restrictions Canada X X X France X X X Malaysia X X Singapore Thailand X Sponsorship Point of Sale Sampling X Restrictions Restrictions X Restrictions X X X X Restrictions X X X Restrictions X X X X X X Restrictions X X X X X X X Restrictions Smoking X Issues Status Book, 1997 RJ Reynolds pazar dinamiğini açıklıyor: Bugünün genç içicisi önümüzdeki bir kaç yıl içindeki endüstri hacmini belirleyecektir. Eğer gençler sigara içmekden vazgeçerlerse, yeni bebek doğmayan bir topluluğun kaybolması gibi endüstri sönecektir. ( genç içiciler başka bir dokümanlarında 14-24 yaş grubu olarak tanımlanmaktadır). 1971 RJ Reynolds iç yazışması: Genç içici alt yaş sınırı 14 olmalıdır. 1981 Philip Morris araştırmacısı başkan yardımcısına: Bugünün adölesanı yarının düzenli içisidir. İçicilerin büyük bir çoğunluğu onlu yaşlarda sigaraya başlamakta ve marka tercihlerini yapmaktadırlar. 1998: Amerikalı bir yargıç 39 000 dökümanın serbest bırakılmasını ister. Dökümanda BAT ( British American Tobacco) Kanada ofisinin adı geçmektedir. Genç pazar araştırması raporu olan bu dökümanda beş yaşından başlayarak genç insanların motivasyonları ve davranışları araştırılmıştır. CEVAP:4 TÜRKİYE SİGARA TÜKETİMİ MİLYAR ADET 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1990 1991 1992 54.001 63.402 62.956 63.310 65.458 71.900 68.78 76.540 76.660 78.938 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 85.006 96.438 95. 117 98.671 101.242 108.683 117.984 117.761 111.132 Türk sigaralarında 70 kullanılan tütün miktarı ve tipi 60 60 52 50 Rapor tahmin edilen (1000 ton) 66 38 40 44 Türk Amerikan 30 20 10 0 1987 Amerikan tütünü Türk tütünü 60 0 1987 1996 2000 1996 2000 38 52 66 44 Türkiye’ye sigara ithalatı 1984-1991 (1000 ton) 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1.80 3.89 7.05 9.67 8.90 12.10 15.70 12.40 Türkiye’de Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler) (Bilir, N., Güçiz, B., Yıldız, N.) Grup Sayı Yıl Sıklık (%) Doktor Öğretmen Gazeteci Şöför Polis İmam-müezzin Artist Sporcu 1128 1044 109 338 718 279 130 149 1999 1999 1996 1999 1999 1999 1996 1996 43.1 48.6 63.9 74.3 64.7 25.1 46.2 34.9 Tütün Kontrolü Uluslararası Çerçeve Anlaşması 21 Mayıs 2003 56. Dünya Sağlık Asamblesi 192 Ülke Dünyanın İlk Halk sağlığı Anlaşmasını İmzaladılar. Türkiye 28 Nisan 2004’de imzaladı. Reklam, promosyoni, sponsorluk yasakları Sigara paketlerinin yüzünün en az % 30 kaplayacak uyarıcı yazılar Kamusal kapalı alanlarda, taşıma araçlarında sigara yasakları Tütün ürünlerinin üretim ve ticaretinde kaçakcılığın önlenmesi Tablo 2 - Dünya Bankasý Sýnýflamasýna Göre Ülkelerdeki OrtalamaSigara Fiyatlarý ve Vergiler Şekil 2b – Türkiye’de Reel Sigara Fiyatlarý ve Vergiler, 1960-200 Türkiye’de Sigara Fiyatlarý ve Tüketim İliºkisi Zeynep Önder 2a – Türkiye’de Nominal ve Reel Sigara Fiyatlarý, 1994-2000. Türkiye’de Sigara Fiyatlarý ve Tüketim İliºkisi Zeynep Önder Dünya sigaralarının % 10-35’I kaçakçılıkla satılır. Sigaraya Bağlı Ölümler • Dünyada – 1.1 milyar sigara içen – 4.5 milyon ölüm / yıl ---- 10 milyon (2025) (günde 12 bin ölüm) • Türkiye’de – 17 milyon sigara içen – 70-100 bin ölüm / yıl (günde 200-250 ölüm) Sigara İçiminin Yaş ve Cins Dağılımı, Dünya, 1995 Yaş grupları Erkek (%) Kadın (%) 15 – 19 33 5 20 – 29 42 12 30 – 39 57 15 40 – 49 58 15 50 – 59 51 12 60 + 40 1 Bütün yaşlar 47 12 Industry Opposition to Clean Indoor Air: Creating Scientific Controversy Philip Morris presented… their global strategy on ETS. In every major international area…they are proposing, in key countries, to set up a team of scientists organized by one national coordinating scientist and American lawyers, to review the scientific literature or carry out work on ETS to keep the controversy alive. PM then expect the group of scientists to operate within the confines of decisions taken by PM scientists to determine the general direction of research, which apparently would then be ‘filtered’ by lawyers to eliminate areas of sensitivity…the scientists should be able to produce research or Mass Media Campaigns Prevalence of smoking (percentages of current smokers) Prevalence of cigarette smoking in adults aged 16 or over in Australia 1974–1989 50 * Mass media led campaigns begin 95% confidence interval 45 40 35 30 25 1974 1989 1976 1980 1983 1986 Year British Medical Bulletin, 1996 To be effective warnings should: Health Warning Labels – contain clear unambiguous messages – warn about risk and also about relative size of the risk – include graphics or symbols for those who cannot read – apply to all tobacco products – be prominent at the top of the package covering a minimum 25% of space – disclose all harmful constituents and additives – exclude misleading names such as ‘light’ or ‘ultra-light’ – require manufacturers to rotate a series of warnings Labeling Requirements in Selected Countries The amount of space occupied by warning messages on tobacco packages in selectedWarning countries around the Country world size (% of package) Argentina Australia Canada Denmark Finland France New Zealand Norway Singapore South Africa South Korea Thailand US 3.0 20.7 25.0 6.8 8.3 4.8 10.7 2.9 14.3 12.5 14.4 17.9 5.4 Aftab et al, 1998 Promote Cessation: Stages of ChangePermanent in Smoking Cessation Exit Maintenance Action Relapse Precontemplation Enter Here Determination Contemplation Temporary Exit Prochaska et al, 1992 The Health Professional’s Role in Promoting Smoking Cessation Healthcare professionals should: – ask every patient at every visit if he or she smokes – write a patient’s smoking status on the medical chart under vital signs – ask patients about their desire to quit, reinforcing their intentions to quit – motivate patients who are reluctant to quit – help motivate smokers to set a quit date – prescribe nicotine replacement treatment when appropriate – help patients resolve problems that result from quitting – encourage relapsed smokers to try again Cessation Medications to Treat Tobacco Dependence Four types: – – – – nicotine receptor agonists nicotine receptor blockers non-nicotine receptor agents combination medications School-Based Prevention Programs • Can reach a large number of young people – although those probably at most risk are not in school • Are fairly inexpensive • Can delay smoking initiation • Most are currently based in the teaching of general life-skills Media Literacy • To help young people critically assess how media normalize, glamorize, and create role models for unhealthy lifestyles and behavior • Normalization of tobacco use is portraying the use of tobacco as a routine, natural part of everyday life • Glamorization associates tobacco use with desirable qualities, such as popularity, success, attractiveness, independence, maturity, fun, celebration and an escape from reality Youth Advocacy and Action • Youth action can include: – – – – developing overall program strategies serving as peer leaders advocating for tobacco control policies checking compliance with youth access laws • Examples of youth-driven programs include: – the ‘Truth Campaign’ in Florida (US) developed for and by teenagers – the Massachusetts Tobacco Control Program’s youth tobacco use prevention program Efforts to Develop a ‘Safer’ Patent claim and compound Publication Cigarette year range • • • • • • • • Reduce tar 1998 Remove/reduce carbon monoxide (CO) 1997 Remove/reduce polycyclic aromatic hydrocarbons i.e. benzo[a]pyrene 1988 Remove/reduce hydrogen cyanide (HCN) 1988 Remove/reduce nitrosamines 1998 Remove/reduce nitrogen dioxide/nitrate/nitrite/nitric oxide 1998 Remove potassium nitrate 1986 Remove radioactive compounds i.e. polonium 1974 to 1972 to 1971 to 1971 to 1979 to 1980 to 1978 and ASH, 1999 1971 and Regulation of Tobacco Products • Nicotine is currently most widely available in its deadliest form • Move to develop innovative regulatory approaches • Suggestions for change include: – establishing a single regulatory framework for all nicotine delivery products – prohibiting the use of misleading terms such as ‘light’ – requirement that manufacturers disclose constituents and their effects – seeking genuine harm reduction strategies Restrict Minors’ Access • Increase age for legal purchase of cigarettes and increase compliance by vendors • Restrict vending machine use • Prohibit sales of single cigarettes Crop Substitution • Economies of some developing countries’ depend on tobacco production • Tobacco provides high net income per hectare • Tobacco industry provides incentives to farmers • Arguments for substitution have been made based on deforestation Smuggling • Drives down prices and makes sought-after international brands more affordable • 30% of internationally exported cigarettes lost to smuggling • Industry involvement • Anti-smuggling measures: – increased penalties – prominent tax stamps – special packaging Summary: WHO Recommendations for Comprehensive Tobacco Control • Comprehensive national programs should employ multiple strategies, including fiscal policy, information policy, establishment of smoke-free public places and provision of treatment • Adequate support is critical and should include support for capacity building, applied research, surveillance and evaluation • Public/media debate on tobacco control-related issues should be encouraged WHO Tobacco Free Initiative • WHO Cabinet project – established in 1998 by the Director General, Dr Gro Harlem Brundtland, to coordinate an improved global strategic response to tobacco as an important public health issue • TFI works to build strong internal and external partnerships to achieve better tobacco control Framework Convention • International legal instrument • Being negotiated by 191 WHO Member States • World Health Assembly has called for adoption, no later than May 2003 • Aim is to improve transnational tobacco control and cooperation Early Efforts to Control Tobacco Use King James I of England on active smoking: ‘’Smoking is a custom loathsome to the eye, hateful to the nose, harmful to the brain, dangerous to the lungs, and in the black, stinking fume thereof nearest resembling the horrible Stygian smoke of the pit that is bottomless’’ King James I of England on passive smoking: ‘’The wife must either take up Early Efforts to Control Tobacco Use • 1620: Tobacco use is prohibited in Japan • 1638: Use or distribution of tobacco is made a crime punishable by decapitation in China • 1729: Bhutan, in first documented legislation, bans tobacco use in all religious places • 1868: UK Parliament passes the railway bill, which mandates smoke-free cars to prevent injury to non-smokers • 1890: 26 US states outlaw sale to minors Borio G. Tobacco Timeline, 1998 Modern Efforts to Control Tobacco Use • 1970: US ban on TV and radio advertisement also ends free counter advertisement • 1970: Singapore bans smoking in buses, cinemas, theatres and specified buildings • 1971: Singapore bans tobacco advertising • 1975: Norway bans tobacco advertising • 1987: Hong Kong bans smokeless tobacco • 1987: US Congress bans smoking on domestic flights of less than two hours • 1998: California is the first state in the US to ban Borio G. Tobacco Timeline, 1998 smoking in bars Early Indications of Tobaccorelated Disease • 1600s China: philosopher Fang Yizhi points out “long years of smoking scorches one’s lung” • 1701: N. A Boiseregard warns that young people taking too much tobacco have trembling, unsteady hands, staggering feet and suffer a withering of “their noble parts” • 1761: John Hill warns of cancer of the nose for snuff users • 1795: Sammuel Thomas von Soemmering reports cancers of the lip in pipe smokers Borio G. Tobacco Timeline, 1998 The Nazis and Tobacco Control • 1920s: Nazi medical elite was very supportive of tobacco hazards • 1930s–1940s: Researchers in Nazi Germany first showed an association between lung cancer and tobacco Proctor, 1999 • Early Indications that Tobacco Causes Disease: German Research 1929: Fritz Lickint publishes statistical evidence linking lung cancer and cigarettes • 1939: Lickint publishes ‘Tabak und Organismus’ a 1,100 page volume, “the most comprehensive scholarly indictment of tobacco ever published” • 1939: Muller presents the world’s first controlled epidemiological study of the tobacco–lung cancer relationship Borio G. Tobacco Timeline, 1998 50 40 30 20 % current smokers 60 male female Age-adjusted Prevalence of Smoking Among Men and Women in Europe 10 0 UK Scotland UK England Sw itzerland Sw eden Spain Portugal Poland Norw ay Netherlands Italy Ireland Iceland Hungary Greece Germany (West) Germany (East) France Finland Denmark Belgium Austria Steptoe, Wardle and Smith, 1995 Leading Causes of Death Worldwide in 1990 and Estimated in 2020 3 Tobacco 8,4 4,3 Lower respiratory tract infections 2,5 2,9 Diarrhoeal diseases 1,2 2,4 Perinatal conditions 1990 0,9 2020 2 Tuberculosis 2,2 0 2 4 6 Number of deaths (millions) 8 10 WHO, 1996 Dissemination of Smoking Behaviour and its Effects on Mortality Prevalence of adult daily smoking (%) Smoking-related deaths (% of all deaths by sex) 40 80 Stage 1 Stage 2 Stage 3 Stage 4 60 Male deaths 30 Male prevalence 20 40 Female prevalence 20 Female deaths 0 10 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Time from start of male smoking (years) Lopez, Collislaw and Piha, 1994 Comparative Causes of Annual Deaths in the US Number of deaths (thousands) 450 418 400 350 300 250 200 150 105 100 46 50 31 30 25 9 4 Illicit drugs Fires 0 Smoking Alcohol Motor vehicle Suicide AIDS Homicide McGinnis and Foege, 1993 Seçilmiş risk faktörlerine bağlı küresel ölüm ve sakatlanma, 1990 (x1000) Malnutrition Death As % of (thousands) total deaths 5,881 11.7 YLLS1 As % of total (thousands) YLLS 199,486 22.0 Tobacco 3,038 6.0 26,217 2.9 Hypertension 2,918 5.8 17,665 1.9 Poor water sanitation, personal and domestic hygiene Physical inactivity 2,668 5.3 85,520 9.4 1,991 3.9 11,353 1.3 Occupation 1,129 2.2 22,493 2.5 Unsafe sex 1,095 2.2 27,602 3.0 Alcohol 774 1.5 19,287 2.1 Air pollution 568 1.1 5,625 0.6 Illicit drugs 100 0.2 2,634 0.3 Risk factor Gelişmekte olan ülkeler Sigara içme oranı Erkek Kadın % 50-70 % 2- 10 Gelenekler,din,yoksulluk halkın sigaraya başlamasını engellemiştir. Sigara şirketleri neden çocukları ve gençleri hedef alır? Pazar mantığı:Amerika Birleşik Devletlerinde dava edilen sigara şirketlerinin mahkeme kayıtlarına geçmiş iç yazışmalarından ( dökümanlar olarak kullanılacaktır) bu şirketlerin hedef kitle olarak çocukları seçtikleri görülmektedir. Sigara şirketleri, müşterilerinin 1/3 ünün 13 yaşına kadar, % 90’nın da 20 yaşından önce sigaraya başladıklarını bilirler. Marka seçimleri çok erken yaşlarda belirlenir. Karlılığın devamı, hatta sigara endüstrisinin ayakta kalması 18 yaşın altındakilere satış başarısına bağlıdır. Sigaralarını eğlence ve sağlık kavramları ile eşleştirmek, gençlerin sağlık kaygılarını giderebilmek için reklamlarını spor dergilerine vermeyi ve spor etkinliklerine sponsor olmayı seçmişlerdir. Benzer şekilde sigaralarını bağımsızlık ve erkeklik sembolleri ile özdeşleştirmeye çalışmışlardır. Formula-1 sponsorluğu bu imajın yerleştirilmesi için çok önem taşımıştır. Sigara reklamları gençleri cezbetmek için nasıl kullanılmıştır? Sigara içme bir erişkin davranışı olduğu için gençler tarafından cazip bulunur. Sigara pazarlanmasında sofistikasyon, zerafet, “cool” olma, maçoluk ve heyecan işlenir. Bu benlik çatışması içinde olan adölesan yaş grubu için cazip sunuşlardır. Hiç bir marka çocuksu imajlarla sigara pazarlamaz. Sigara içme erişkinliğe geçiş için önemli köprüdür. Formula –1 ise ikinci bir erişkin davranışını daha özendirir, araba kullanmak. Bir adölesan için Formula-1 yarışçısından daha özendirici bir model hayal etmek zordur. 1988, Fritz Gahagan ( bir zamanlar 5 sigara firması danışmanı) : Ölümü nasıl satarsınız? Yılda 350 000 kişiyi, günde 1000 kişiyi öldüren bir zehiri nasıl pazarlarsınız? Geniş açık alanlarla, dağlarla,göllerle, deniz kıyılarıyla, genç sağlıklı insanlarla, atletlerle.. 1992 Philip Morris : Yarış reklamı kovboy imajı ile uyumlu idi ancak daha modern ve daha genç bir görüntü ile. Reklam daha modern bir Marlboro adamı sunuyor. Heyecan sınırlarını daha zorlayarak. Seksüel güç önemli. Marlboro adamı kimi isterse elde edebilir çünkü zirvededir. Formula-1 neden etkin bir sigara reklamıdır? 1) İngiltere’de spor etkinliklerinin sponsorları ve sigara firmalarının tanınması çalışma 10-11 yaş grubu çocukların 1/3 ünün, ortaokul öğrencilerinin ise yarısından fazlasının sigara markalarını sponsor oldukları spor etkinliğini doğru isimlendirdiği bulunmuştur. İlkokul çocuklarının % 47’si Marlboro reklamını ( yarış göstermediği halde) “hızlı araba ve heyecan seven birinin seveceği marka” olarak seçmişlerdir.(Strathclyde Üniversitesi Reklam Araştırma Unitesinin 1986’da yaptığı bir çalışma) Sigaraya bağlı sakatlı -yıl, “DALYs ” (disability-adjusted life-years) x1000 150.000 123.678 Toplam 100.000 50.000 36.182 49.288 40.037 9251 0 1990 1998 2020 Erkek Kadın Sigaraya bağlı ; sakatlı -yıl 94537 sayı,x1000 100000 80000 60000 40000 20000 19410 16772 29141 0 1990 Gelişmiş Ülk. 2020 Gelişmekte olan ülk. DİKKAT: KANSER İMPOTANS YAPAR Türkiye’deki ihracat firmaları 1970 1980 1990 1996 59 48 30 14 Tütün Üreticisi Ülkeler Ülke Çin ABD Hindistan Brezilya Türkiye Zimbabwe Endonezya Diğerleri Dünya toplamı Üretim (1000 ton) Toplamın yüzdesi 3390 746 624 577 296 192 184 2039 8048 42.1 9.3 7.8 7.2 3.7 2.4 2.3 27.3 100.0 SİGARA & YAŞAM •Sigara günümüzde tüm dünya da her 10 erişkinden birinin ölüm nedenidir. •2030 yılında 10 milyon ölüme ve her altı ölümden birisinin nedeni olacak. •Şu anda yaşayan 500.000.000 insan sigaraya bağlı olarak ölecek. •Uzun süredir sigara içenlerin yarısı sagaraya bağlı ölür. Beklenenden 2025 yıl daha az yaşarlar. TÜTÜN KONTROLÜNDE ESASLAR •Bilimsel bilginin artırılması •Halk Sağlığı Eğitimleri •Kamuya açık alanlarda sınırlama ve yasaklar •Tütün Kullanımı ve ticaretini kabul edilir olmaktan çıkarka •Tütün ticareti ve kula SİGARAYA BAĞLI ÖLÜMLER 10000 x1000 8000 Tüm ölümler 6000 Erkek 4000 Kadın 2000 0 1990 1998 2020