Transcript Maria Sklodowska-Curie

Maria Sklodowska-Curie
Życie i dorobek naukowy
Autor: Krzysztof Gudyka
Pierwsze lata zycia
Maria Salomea Skłodowska urodziła się 7 listopada 1867 roku
w Warszawie, była córką nauczycieli Władysława i Bronisławy
Skłodowskich.
Miała czwórkę rodzeństwa: brata Józefa oraz siostry
Bronisławę, Zofię i Helenę.
Kiedy miała 8 lat, zmarła jej siostra Zofia – dwa lata później, w
maju 1878, ten sam los spotkał jej matkę (zmarła na gruźlicę).
W wieku 10 lat rozpoczęła naukę na pensji dla dziewcząt,
którą przed jej urodzinami prowadziła jej matka. Później
kształciła się w III Żeńskim Gimnazjum Rządowym, które
ukończyła w czerwcu 1883, otrzymując złoty medal.
Maria (po lewej) z ojcem, Władysławem,
i siostrami – Bronisławą i Heleną
Uniwersytet Latajacy
Po ukończeniu gimnazjum, Maria przeszła załamanie, spowodowane
przeżyciami związanymi ze śmiercią siostry i matki. Kolejny rok
spędziła więc na wsi, z krewnymi ojca, a następny – w Warszawie,
gdzie udzielała korepetycji.
Maria pragnęła zdobyć wyższe wykształcenie, jednakże
uniwersytety nie przyjmowały jeszcze wtedy kobiet; dlatego więc
ona i jej siostra Bronisława kształciły się na tajnym Uniwersytecie
Latającym.
Kamienica Łyszkiewicza przy ul.
Freta 16 w Warszawie – miejsce
urodzenia Marii
Po ukończeniu uniwersytetu, Maria i Bronisława zawarły umowę:
podczas gdy jej starsza siostra studiowała w Paryżu, Maria
pracowała na jej utrzymanie. Po zakończeniu studiów przez
Bronisławę, miała utrzymywać Marię.
Pierwsze zakochanie
Aby uzyskać potrzebne środki, Maria zaczęła pracować jako
guwernantka: najpierw w Warszawie, później u rodziny
Żórawskich (krewnych jej ojca) w Szczukach.
Podczas pobytu w Szczukach, Maria zakochała się w Kazimierzu
Żórawskim, jej rówieśniku. Jego rodzice jednak sprzeciwili się
zawarciu przez nich małżeństwa, a Kazimierz nie potrafił się im
sprzeciwić. Maria ciężko przeżyła ten zawód. Kazimierz niedługo
później zdobył doktorat z matematyki i został profesorem, a
potem rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W 1889 roku Skłodowska powróciła do Warszawy i w
laboratoriach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa zaczęła uzupełniać
swą wiedzę z chemii i fizyki. Pomagał jej tam krewny Józef
Boguski, wcześniej asystent Dymitra Mendelejewa.
Kazimierz Żórawski – miłość Marii
Wyjazd na emigracje
Na początku 1890 roku, Bronisława, zgodnie z umową, zaprosiła
Marię do swojego mieszkania w Paryżu, gdzie mieszkała wraz ze
swoim mężem Kazimierzem Dłuskim.
Przed wyjazdem do Paryża, Maria jeszcze przez półtora roku
pracowała jako guwernantka, szkoliła się i praktykowała w
laboratoriach.
W końcu, na jesieni 1891 roku, Maria wyjechała do Paryża i
zamieszkała w domu swojej siostry.
Krakowskie Przedmieście 66 –
miejsce praktyk Marii Skłodowskiej
Jeszcze w tym samym roku, w listopadzie, rozpoczęła naukę na
paryskim uniwersytecie – Sorbonie.
Zycie w Paryzu
Jako przedmiot swoich studiów Maria Skłodowska wybrała matematykę i fizykę. Dniami
studiowała, wieczorami zaś udzielała korepetycji, z trudem zarabiając na swoje utrzymanie.
Pomimo trudności, już w 1893 roku (28 lipca) otrzymała licencjat z fizyki z pierwszą lokatą, a w
następnym roku – z matematyki z drugą lokatą.
Maria rozpoczęła swą karierę badaniami nad właściwościami magnetycznymi różnych rodzajów
stali. W tym samym roku, poznała swojego przyszłego męża, Pierre’a Curie – zapoznała się z nim
dzięki staraniom Józefa Wierusza-Kowalskiego,
który pomagał jej w znalezieniu odpowiedniego
laboratorium. Z czasem, rozwinęło się między nimi
uczucie. W końcu, Pierre oświadczył się Marii –
ona jednak odrzuciła oświadczyny, wciąż planując
powrót do Polski.
Fragment panoramy Paryża w roku 1889
Maria Curie
W 1894 roku, Maria powróciła do Polski i odwiedziła swoją
rodzinę w Warszawie. Ubiegała się o pracę w swoim
zawodzie na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak odmówiono
jej tam miejsca, ponieważ była kobietą.
Namówiona przez Pierre’a, w 1895 roku powróciła do
Paryża i 26 lipca tego roku wzięła z nim ślub cywilny w
Sceaux.
Maria i Pierre, oprócz nauki, mieli dwa wspólne zamiłowania
– wycieczki rowerowe i wyjazdy za granicę, co jeszcze
bardziej ich połączyło.
12 września 1897 roku urodziła się pierwsza córka Marii i
Pierre’a – Irène, późniejsza noblistka.
Pierre, Maria i ich córka Irène
Pierwsze badania
W 1895 roku, Wilhelm Roentgen odkrył istnienie promieni X,
jednak nie wiadomo było wtedy jeszcze w jaki sposób
powstają. Rok później, Henri Becquerel odkrył, że sole uranu
emitują promieniowanie podobne do promieni X oraz że to
promieniowanie nie potrzebuje zewnętrznego źródła energii.
Maria podjęła się badania promieni emitowanych przez uran
za pomocą elektrometru, służącego do mierzenia prądu
elektrycznego, wynalezionego przez jej męża oraz jego
brata 15 lat wcześniej.
Odkryła, że aktywność próbki uranu zależała od zawartości
w niej pierwiastkowego uranu i była do niej proporcjonalna,
a emisja promieniowania przez uran jest jego właściwością
atomową.
Zdjęcie ślubne Marii i Pierre’a
Kolejne odkrycia
Kolejnym odkryciem Marii był fakt, że dwa minerały, których
używała do badań – uraninit i torbernit są o wiele bardziej aktywne
od samego uranu (pierwszy czterokrotnie, drugi dwukrotnie). Doszła
do wniosku, że muszą one zawierać jeszcze jakiś radioaktywny
pierwiastek. W 1898 odkryła, że tor jest pierwiastkiem
radioaktywnym.
Mąż Marii, Pierre, był coraz bardziej zafascynowany jej badaniami
– na tyle, że w pierwszej połowie 1898 roku porzucił własne
badania i dołączył do niej.
Piotr i Maria w laboratorium
Maria była świadoma, że musi się pospieszyć z publikacją wyników
swoich badań na temat radioaktywności toru – doszło do tego 12
kwietnia 1898 roku. Została jednak uprzedzona przez Niemca
Gerharda Schmidta (który odkrył to zjawisko dwa miesiące
wcześniej).
Polon i rad
Pierre i Maria Curie stworzyli metodę wskaźników
promieniotwórczych, dzięki której mogli wyznaczyć zdolność
promieniowania nowych pierwiastków.
Jeszcze w roku 1898, 18 lipca, małżeństwo Curie
opublikowało dzieło, w którym opisało odkrycie nowego
pierwiastka chemicznego – polonu.
Parę miesięcy później, 26 grudnia, razem z Gustawem
Bémontem opisali kolejny nowy pierwiastek – rad.
Aby udowodnić swoje odkrycia, państwo Curie podjęli się
wyizolowania nowych pierwiastków z minerałów. Dopiero w
1902 roku udało się, z tony minerału, uzyskać 0,1 grama
chlorku radu (RaCl2). Czysty rad Maria uzyskała w 1910
roku, polonu zaś nie udało się jej wyizolować.
Pamiętkowe monety wydane z okazji
100-lecia odkrycia radu i polonu
1900-1904
Po odkryciu radu i polonu małżeństwo Curie wspólnie badało
promieniowanie emitowane przez te pierwiastki. Doszli do
następujących odkryć: promieniowanie przechodzi przez pewne
ciała i powietrze, przekształcając tlen (O2) w ozon (O3) a związki
promieniotwórcze świecą.
W 1902 roku, Maria na krótko wróciła do Polski, gdyż 14 maja
zmarł jej ojciec Władysław. Rok później, zdobyła doktorat na
Uniwersytecie w Paryżu. W sierpniu 1903 urodziła swą drugą córkę,
która zmarła po porodzie.
Ève Curie w wieku 57 lat
6 grudnia 1904 Maria urodziła swoją trzecią córkę – Ève (dożyła
wieku 102 lat).
Pierwsza Nagroda Nobla
W grudniu 1903, Maria Skłodowska-Curie (wraz z mężem
Pierrem oraz Henrim Becquerelem) otrzymali Nagrodę Nobla
z fizyki za badania nad promieniotwórczością. Początkowo,
Maria nie była nominowana do nagrody – został o tym
jednak poinformowany jej mąż i zgłosił skargę, po czym
Maria została „dopisana” do listy.
Po otrzymaniu Nagrody Nobla, mąż Marii otrzymał tytuł
profesora i katedrę na Sorbonie. Pierre nie był profesorem
przez długi czas – 19 kwietnia 1906 roku zginął tragicznie,
potrącony przez konny wóz ciężarowy.
Maria bardzo ciężko przeżyła śmierć męża. 13 maja
otrzymała katedrę po mężu, stając się pierwszą profesorką
na Sorbonie.
Pierre i Maria w laboratorium
Druga Nagroda Nobla
Po śmierci Pierre’a Maria oddała się pracy i kolejnym
badaniom. W 1910 roku uzyskała rad w stanie
metalicznym, później stworzyła międzynarodowy
wzorzec tego pierwiastka. W 1911 złożyła
kandydaturę do Francuskiej Akademii Nauk, nie
została jednak tam przyjęta. Przez cały czas brała
udział w spotkaniach i konferencjach – m.in. w
konferencjach Solvaya w Brukseli.
7 listopada 1911 została jej przyznana druga,
samodzielna Nagroda Nobla, za odkrycie i badania
nad polonem i radem oraz wyizolowanie tego
drugiego.
Po otrzymaniu drugiej Nagrody Nobla zaczęła ubiegać się o stworzenie Instytutu Radowego w
Paryżu. Został zbudowany w 1914 roku i zajmował się badaniami nad promieniotwórczością i
radioizotopami.
Maria na konferencji Solvaya, m.in. z
Albertem Einsteinem i Ernestem Rutherfordem
I Wojna Swiatowa
Podczas I wojny światowej Maria stworzyła wiele polowych
centrów radiologicznych i pomogła leczyć wielu rannych
żołnierzy.
W 1915 roku, stworzyła metodę sterylizowania
zainfekowanej tkanki za pomocą bezbarwnego,
radioaktywnego gazu wydzielanego przez rad (nazwanego
później radonem). Szacuje się, że jej centra pomogły ponad
milionowi żołnierzy.
Zajęta tym przedsięwzięciem, w tym okresie nie wykonała
prawie żadnych badań naukowych.
Swoje przeżycia związane z wojną Maria opisała w książce
„Radiologia i wojna”.
Maria w jednym z mobilnych
centrów radiologicznych
Wyjazdy do Stanów
Po zakończeniu I wojny światowej, dzięki dziennikarce Marie Meloney,
w 1921 roku wyjechała do Stanów Zjednoczonych, aby zebrać
pieniądze na zakup radu. Udało się to dzięki pomocy milionerów i
Polonii amerykańskiej. Szkatułkę z radem otrzymała od prezydenta
USA Warrena Hardinga.
W 1923 roku, napisała biografię swojego męża – „Pierre Curie”. W
1925 roku odwiedziła Polskę, by uczestniczyć w ceremonii rozpoczęcia
budowy Instytutu Radowego w Warszawie.
W 1929 roku odbyła drugą podróż do USA, aby zdobyć pieniądze
na zakup radu. Udało się jej to a pieniądze na zakup radu ($50 000)
otrzymała od prezydenta USA Herberta Hoovera. Rad trafił do
Maria Skłodowska-Curie w latach
otwartego w maju 1932 roku przez Marię i Bronisławę Curie Instytutu
20. XX wieku
Radowego.
Ostatnie lata Marii
Pod koniec lat dwudziestych XX wieku stan zdrowia Marii
zaczął się pogarszać; zaczęła tracić wzrok i słuch. W 1934
roku wyjechała do sanatorium Sancellemoz w Passy. Na
miejscu lekarze zdiagnozowali przyczynę pogorszenia
zdrowia – złośliwą anemię. Maria miała także chorobę
popromienną.
4 lipca 1934 Maria Skłodowska-Curie zmarła. Została
pogrzebana przy swoim mężu w Sceaux.
W 1995 roku szczątki Marii i Pierre’a zostały przeniesione
do paryskiego Panteonu.
Maria w ostatnich latach życia
Bibliografia
1. http://en.wikipedia.org/wiki/Maria_Curie, 2013-05-25
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Sk%C5%82odowska-Curie, 2013-05-25
3. http://www.aip.org/history/curie/polgirl1.htm, 2013-05-25
4. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1903/marie-curie.html, 2013-05-27
5. http://www.geni.com/people/W%C5%82adys%C5%82aw-Sk%C5%82odowski-hDo%C5%82%C4%99ga/4754017555300071809, 2013-05-26
6. http://portalwiedzy.onet.pl/49474,,,,sklodowska_curie_maria,haslo.html , 2013-05-26
7. http://www.geni.com/people/Maria-Sk%C5%82odowska-Curie-Nobel-Prize-in-Chemistry1911/4754071530090030120, 2013-05-27
Zdjecia
1.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:1911_Solvay_conference.jpg
2.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marie_Curie_c1920.png
3.
4.
5.
6.
7.
10.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Krakowskie_Przedmiescie,_War
saw.JPG
11.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pierre_and_Marie_Curie.jpg
12.
http://www.enumi.pl/coins/L/39.jpg
13.
http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1903/curie
_wedding_photo.jpg
14.
http://www.nytimes.com/2007/10/25/arts/25labouisse.html?_r=0
15.
http://www.impan.pl/Great/Zorawski/fot-2.jpg
16.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aerial_view_of_Eiffel_Tower_a
nd_Exposition_Universelle,_Paris,_1889.jpg
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marie_Pierre_Irene_Curie.jpg
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marie_et_Pierre_Curie_.jpg
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marie_Curie_-_Mobile_X-RayUnit.jpg
http://www.gim16.pl/Sklodowska-Curie/zdj/4.jpg
http://www.gim16.pl/Sklodowska-Curie/zdj/9.jpg
8.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sklodowski_Family_Wladyslaw
_and_his_daughters_Maria_Bronislawa_Helena.jpg
9.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marie_Curie_birthplace.jpg