Transcript (JAVLJAČI) POŽARA - fakultet zaštite na radu

.......
1
TEHNIČKI SISTEMI ZAŠTITE
Predavanje 1
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
1
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Uvod – Tehnički sistemi zaštite od požara i provale
•
Šta se štiti?
– ljudi (život, privatnost, privatna konverzacija, ...)
– objekti (sadržaj objekta, tehnološki proces, informacije, ...)
– tehnološki proces (sredstva za rad, radni proces, ...)
•
Od čega se štiti?
– požar, eksplozija, hemijski akcident, ...
– neovlašćeni pristup (provala, vandalizam, krađa, ...)
– narušen radni proces (poremećaji procedura, faza procesa rada, ...)
•
Novembar 2012.
Elementi potpune fizičko – tehničke zaštite ljudi, objekata i prostora
– aktivna zaštita (detekcija, alarmiranje, izvršne funkcije, ...)
– pasivna zaštita (sigurnosne barijere, zidovi, vrata, ...)
– službe odvraćanja i prevencije
– procedure korišćenja
– procedure testiranja i održavanja
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
2
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Uvod – Tehnički sistemi zaštite od požara i provale
•
od momenta alarmiranja (dojave požara, provale, itd.) direktno zavisi
veličina moguće/nastale štete
•
vreme zaštite = vreme detekcije + vreme prenosa informacije
+ vreme intervencije
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
3
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Novembar 2012.
Prikupljanje podataka - pojmovi i definicije
•
Podatak -> obrada podataka -> Informacija
•
Signal
•
Sistemi za prikupljanje podataka (analogni, digitalni, informacioni sistemi,
merno-informacioni sistemi)
•
Sistemi koji rade u realnom vremenu
•
terminologija (veliki broj različitih, neusaglašenih termina) - Alarm Systems,
Fire Alarm Systems, Fire Detection Systems, Burglar Alarm Systems, Intruder
Alarm Systems, Perimeter Detection System...
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
4
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Prikupljanje podataka - pojmovi i definicije
Mnogi parametri požara i provale mogu biti upotrebljeni za
alarmiranje bez pretvaranja osnovne veličine u električnu!
(Toplota koja prekida kontakt, magnet koji uspostavlja
kontakt, ...)
Sa gledišta integralne zaštite gde se sa jednog mesta
nadgleda bezbednosna situacija, potrebno je sve
“izmerene” veličine transformisati u električni signal.
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
5
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Struktura i funkcije sistema zaštite od požara i provale
Tehnički sistemi zaštite od požara i provale su sistemi koji rade u
realnom vremenu i pripadaju klasi merno-informacionih sistema.
• Podsistemi sistema zaštite od požara i provale
– aktivni podsistemi (senzori, detektori/javljači, centrale, računarske
mreže, ...)
– pasivni podsistemi (barijere, zidovi, brave, ...)
– pomoćni uređaji (uređaji za napajanje, uključivanje/isključivanje
podsistema, ...)
• Funkcije sistema zaštite od požara i provale
–
–
–
–
–
Novembar 2012.
otkrivanje/detekcije,
prenos signala alarma u centralnu jedinicu (centralu),
obrada alarma u centralnoj jedinici i lokalno alarmiranje,
izvršne funkcije centrale (funkcije intervencije),
prenos informacija o alarma na daljinu.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
6
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Senzori i detektori (javljači, davači, ...)
• Pojmovi to sense (osetiti) i to detect (otkriti) iz engleskog
jezika su iskorišćeni u većini jezika za definisanje komponente
koja je osetljiva na fizičke, hemijske ili energetske promene u
okruženju.
• Pojam detector je u anglo-saksonskoj literaturi širi jer definiše
uređaj koji sadrži sensing element. Pojam transducer se
koristi za tip detektora koji obavljaju konverziju energije iz
jednog oblika u drugi, tj. energiju izvora koristi za generisanje
energije za drugi uređaj na izlazu.
• U ruskom jeziku se koriste pojmovi датчик i сенсор, s tim
što se preporučuje upotreba termina извещатель koji je
ekvivalentan pojmu javljač kod nas. Posledica upotrebe
navedenih termina u ruskom jeziku je da se i kod nas sreće i
pojam davač (signala).
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
7
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Detektori – struktura i funkcije
•
Detektor (javljač) je osnovni gradivni element svakog sistema za prikupljenje
podataka koji pripada klasi merno - informacionih sistema. Detektor se sastoji
od tri osnovne celine:
–
–
–
senzorskog dela koji reaguje na na promenu parametara koji se prate u okruženju
pretvaračkog dela koji podatak od senzora transformiše u električnu veličinu
dela za kondicioniranje signala koji obavlja pojačanje, filtriranje i normalizaciju
signala dobijenog od senzora
Ovo je minimalna struktura svakog detektora koji na izlazu daje analogni
električni signal (struju ili napon). U većini primena vrši se i pretvaranje u
digitalni oblik (A/D konverzija) radi lakše obrade i prosleđivanja signala
višem nivou nadzora.
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
8
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Detektori – poluprovodnička tehnologija
•
Novembar 2012.
Razvojem poluprovodničke tehnologije, senzori kao elementi čija je uloga da
otkriju materijalne i energetske promene različitog tipa u okruženju, postaju
uređaji kod kojih promena parametra u okruženju koja se nadgleda, rezultuje
promenom električnog signala na ulazu. U manjem broju slučajeva poluprovodnički senzori ne zahtevaju izvor energije za rad (npr. detektori sa
fotodiodama koji generišu električni signal u zavisnosti od količine primljene
svetlosti). Senzori mogu da funkcionišu i na indirektan način u odnosu na
pojavu, na primer, temperatura može da se meri preko naponsko strujne
karakteristike diode, ili merenjem promene mehaničkih karakteristika (širenja)
trake koja se sastoji od dva ili više slojeva različitih metala (bimetali, itd.).
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
9
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Detektori – najopštije podele
•
Prema mestu postavljanja
– unutrašnji (+ 5 °C do + 45 °C, otpornost na prašinu, vlagu, ...)
– spoljni (- 20 °C do + 60 °C, otpornost – kiša, sneg, magla, prašina, ... )
•
Prema načinu detekcije
– pasivni (ne zahtevaju dodatnu energiju za rad, vrše analizu različitih
oblika energije u prostoru koji se štiti)
– aktivni (generišu i šalju energiju u okolni prostor, vrše analizu primljene
energije)
•
Prema površini “pokrivanja” prostora koji se nadgleda
–
–
–
–
•
tačkasti (detektuju pojavu u okolini tačke postavljanja)
linijski (detektuju pojavu duž linije)
površinski (detektuju promene u okviru površine nadgledanja)
prostorni (detektuju promene u definisanom prostoru koji se nadgleda)
Prema načinu generisanja alarma
Detektori/javljači sa dva stanja – normalno stanje/alarmno stanje
Detektori/javljači sa više stanja – jedno od većeg broja stanja od normalnog do
alarmnog stanja (normalno stanje, više nivoa “predalarma”, alarm)
Analogni detektori/javljači – vrednost izmerene pojave u analognom ili digitalnom
obliku
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
10
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Detekcija u elektromagnetnom spektru
U savremenim tehničkim sistemima zaštite najzastupljeniji su uređaji koji
detektuju pojedine delove elektromagnetnog spektra koji pripadaju fizičkoj
pojavi koja se nadgleda:
•
radio talasi i mikrotalasno zračenje
–
–
•
infracrveno zračenje
–
–
•
aktivni i pasivni infracrveni detektori provale,
infracrveni detektori požara
ultraljubičasto zračenje
–
Novembar 2012.
ultrazvučni detektori provale
mikrotalasni detektori provale
ultraljubičasti detektori požara
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
11
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
DEFINICIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Sistemi za otkrivanje i dojavu požara (sistemi za detekciju požara, eng. Fire
Detection System, Fire Alarm System, rus. Системы пожарной сигнализации ) sistemi koji rade u realnom vremenu i pripadaju klasi merno-informacionih sistema.
A - automatski detektor (javljač) požara;
B - uređaj za nadzor i upravljanje.;
C - element za signalizaciju i/ili alarmiranje - izvan elementa B, u
slučaju požara daje zvučne i/ili svetlosne signale;
D - ručni javljač požara. Uređaj za ručno aktiviranje alarma;
E - predajni uređaj daljinske signalizacije o požaru;
F - prijemni uređaj daljinske signalizacije o požaru;
G - uređaj za upravljanje automatskom protivpožarnom zaštitom;
H - uređaj za automatsku protivpožarnu zaštitu;
J - predajni uređaj za daljinsku signalizaciju neispravnosti,
K - prijemni uređaj za daljinsku signalizaciju neispravnosti,
L - izvor napajanja.
Funkcionalne grupe sistema za dojavu požara XYZ komponente sistema – definisane
standardom ISO 7240-1 i SRPS (JUS) N.S6.200
(Prema standardu obavezna je samo X komponenta, kao minimum koji treba da poseduje sistem
za dojavu požara, ali većina današnjih sistema sadrži sve ili gotovo sve elemente)
3.8 automatic fire detection and alarm system
system in which an alarm of fire may be initiated automatically
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
ISO 7240-1
12
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
FAZE RAZVOJA POŽARA SA ASPEKTA DETEKCIJE

Dinamika sagorevanja zavisi od “strana” požarnog trougla:
goriva materija – izvor toplote - kiseonik
Detekcija: energija -> (toplotna, EM zračenje) ili čestice (dim)
Pojave koje se detektuju -> DIM, TOPLOTA, PLAMEN
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
13
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
DETEKTORI (JAVLJAČI) POŽARA - Definicije javljača požara
“... požarni detektor (javljač) požara je deo sistema za automatsko
otkrivanje požara koji neprekidno ili u određenim vremenskim
razmacima prati odgovarajuće fizičke i/ili hemijske promene koje
omogućavaju otkrivanje požara u prostoru koji je pod kontrolom”
(JUS/SRPS N.S6.200)
“A part of an automatic fire detection system that contains at least one
sensor which constantly or at frequent intervals monitors at least one
suitable physical and/or chemical phenomenon associated with fire, and
that provides at least one corresponding signal to the control and
indicating equipment. The detection to give the alarm of fire or to operate
automatic fire protection equipment may be made at the detector or at
another part of the system, for example at the control and indicating
equipment.” (ISO 7240: Part I - 3.33. fire detector)
Пожарный извещатель - Устройство для формирования сигнала о
пожаре (ГОСТ 12.2.047-86)
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
14
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
JAVLJAČI POŽARA - Inteligentni javljači požara
Komponenta koja vrši:
•
•
•
•
•
•
•
•
konverziju merene veličine (dim,
toplota, EM zračenje) u električnu;
kondicioniranje električnog signala;
kontrolu da li je merena veličina prešla
unapred definisan prag (pragove);
lokalnu zvučnu/svetlosnu
signalizaciju;
lokalnu obradu;
odziv na jedinstvenu adresu koja ga
identifikuje;
komuniciranje sa nadređenim nivoom
i izvršavanje komandi i funkcija od
nadređenog nivoa (centralna jedinica);
samotestiranje i autokalibraciju.
Mooreov zakon
razvoja
integrisanih
komponenti
Javljač četvrte generacije
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
15
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
JAVLJAČI POŽARA
Opšte karakteristike javljača požara
Odziv javljača požara:
t0 – javljač plamena,
t1 – javljač dima
t2 – termički javljač (TD)
t3 – termički javljač (TM)
• Osnovne osobine javljača
• osetljivost - analitički se definiše kao odnos nastalog električnog signala
i pojave koja je signal prouzrokovala (odnos promene na izlazu prema
promeni na ulazu);
• inertnost - vreme potrebno da izlaz dostigne 63% (tj. 1/e) zahtevane
vrednosti odziva na datu ulaznu pobudu;
• zona dejstva - rastojanje od koga pojava aktivira javljač;
• zaštita od smetnji - imunost javljača na smetnje iz okruženja u kome se
nalazi.
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
16
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Novembar 2012.
JAVLJAČI POŽARA
Vrste i podele javljača požara
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
17
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
JAVLJAČI POŽARA
Vrste i podele javljača požara
1
•
Prema načinu aktiviranja
–
–
•
Ručni javljači
Automatski javljači
– Javljači toplote
• Termomaksimalni
• Termo diferencijalni
– Dimni javljači
Tačkasti
Linijski
• Jonizacioni
• Optički
Prema načinu odziva
–
–
–
•
•
•
Automatski (prema principu rada)
Prema površini “pokrivanja”
–
–
•
•
– Javljači gasa
Javljači granične vrednosti
Javljači razlika
Javljači brzine promena
• Javljači CO
– Javljači plamena
• Ultraljubičasti
• Infracrveni
Prema mogućnosti resetovanja
Prema načinu resetovanja
Prema mogućnosti demontaže
– Višesenzorski javljači
Javljači sa dva stanja – normalno stanje / alarmno stanje
Javljači sa više stanja – jedno od većeg broja stanja između normalnog i alarmnog stanja
Analogni javljači – vrednost izmerene pojave u digitalnom ili analognom obliku
Javljači bez mogućnosti adresiranja – klasični, konvencionalni, kolektivni
Javljači sa mogućnošću adresiranja – adresibilni javljači
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
18
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
1
Adresa za kontakt:
Dr Milan Blagojević, red. prof.
Fakultet zaštite na radu u Nišu
18106 Niš, Čarnojevića 10a
[email protected]
Hvala na pažnji!
Novembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 1.
19
Prof. dr Milan Đ. Blagojević