Transcript Aleksandra Wołoszyn cz.1

Przewodnik turystyczny
po gminie Ulanów
ULANÓW
Ulanów to miasto w woj. podkarpackim, w powiecie
niżańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ulanów, położony
u ujścia Tanwi do Sanu. W latach 1975–1998 miasto
administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego.
 Miasto jest ośrodkiem usługowym i turystycznowypoczynkowym. Funkcjonuje w nim drobny przemysł
wikliniarski i chemiczny.
 W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy
do metropolii lubelskiej, diecezji sandomierskiej, dekanatu
Ulanów.
 W odległości 3 km od miasta, przebiega droga krajowa nr 77.

HISTORIA





Miasto założone przez Stanisława Ulinę Ulińskiego w 1616 r. w widłach Sanu i
Tanwi. W XVII wieku istnieją cechy kuśniersko-krawiecki i cech szewski. Na
początku XVIII wieku powstaje tu cech retmański. Prawa miejskie od 1616 r. Sławę i
bujny rozkwit od XVII do XIX wieku Ulanów zawdzięcza rozbudowanemu rzemiosłu
szkutniczemu oraz silnemu ośrodkowi flisackiemu. U ujścia Tanwi do Sanu
znajdowała się przystań rzeczna zwana „palem”, do której zawijały statki żeglugi
śródlądowej. Przy „palu” w Ulanowie naprawiano statki. W latach wojen
szwedzkich w XVII wieku Ulanów ucierpiał od najeźdźców. Podobnie zresztą w
czasie wojen w następnym wieku, kiedy różne wojska łupiły miasto.
W połowie XIX wieku właścicielem Ulanowa wraz z przyległymi dobrami (Bieliniec,
Wólka Bielińska, Bieliny, Glinianka i Dąbrowica) był Stanisław hr. Mniszek. Po jego
śmierci w roku 1860 dobra te przypadły jego synowi, Alfonsowi hr. Mniszkowi (ur.
1828), żonatemu z Jadwigą z hr. Dunin-Borkowską. Od tej ostatniej zakupił je w
1892 roku Stefan Sękowski (1859-1910), żonaty z Karloliną ze Szlachtowskich
(1866-1926). Po śmierci Stefana Sękowskiego Ulanów wraz z przyległymi wsiami
nabył Witold ks. Czartoryski (1864-1945).
Zniszczenia z okresu I wojny światowej i emigracja części ludności miasta
do Ameryki, spowodowało zmniejszenie liczby mieszkańców Ulanowa i utratę praw
miejskich w 1934 r.
Ulanów odzyskał prawa miejskie w 1958 r.
W 2009 w Ulanowie odbył się Międzynarodowy Zjazd Flisaków.
ULANÓW Z LOTU PTAKA
Znajdują się tutaj dwa zabytkowe drewniane kościoły: Kościół Parafialny pod
wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Barbary z 1643 r. oraz kościół p.w. św.
Trójcy wzniesiony w XVll wieku, który 29 marca 2002 roku został całkowicie
zniszczony przez pożar, odbudowany staraniem mieszkańców.
Urząd Gminy i Miasta Ulanów ma swoją siedzibę w rynku w zabytkowym
budynku dawnej szkoły podstawowej.
U ujściu rzeki Tanew do Sanu znajduje się miejsce widokowe zwane Cypel.
Stoi tam krzyż postawiony na pamiątkę Misji Parafialnych. W pobliżu
zobaczyć można domki flisackie, które przetrwały w niezmienionej formie do
dzisiaj, pamiętające czasy przedwojenne.
Domki flisackie
Muzeum Flisactwa Polskiego
Baza
Flisacka
Pomnik Jana Pawła ll
Zabytkowy krzyż
Hotel „Galicja” Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy
Na skraju lasu przy obecnej ul. T. Buli, w pobliżu szkoły położony jest cmentarz
żydowski z 1700 roku. Jesienią 1942 r. na cmentarzu złożono zwłoki
kilkudziesięciu osób, rozstrzelanych podczas deportacji Żydów z Ulanowa.
Znajduje się na nim 150 macew , w większości z XlX wieku.
WÓLKA TANEWSKA
 Wólka
Tanewska leży w bliskim sąsiedztwie Ulanowa i
jest dużą wsią przysiółkową. Od Ulanowa oddziela ją
rzeka Tanew, która kilkaset metrów dalej kończy swój
bieg, zasilając wody Sanu.
 Niedaleko mostu na Tanwi, na początku wsi
stoi malownicza, murowana kapliczka. Ustawiona jest
dość nietypowo, bokiem do drogi a frontem do Tanwi. W
tympanonie widnieje wizerunek Matki Bożej
Częstochowskiej co świadczy, że kapliczkę wzniesiono
zwierzając Matce Bożej swój dobytek i życie, prosząc
tym samym o ochronę przed wodami obydwóch rzek.
DĄBRÓWKA


Dąbrówka to miejscowość, w której
mieszka około 600 osób. Znajduje się
tutaj bardzo stary kościółek pod
wezwaniem św. Onufrego, wybudowany
w 1764 roku. Wcześniej był cerkwią, a z
czasem przekształcił się w kościół
katolicki.
Rzeka Tanew, która przepływa obok, jest
miejscem kąpieli i spływów kajakowych .
Jadąc w kierunku górki (przysiółek
Dąbrówki) spotykamy liczne stawy. Są
one własnością ludzi mieszkających
blisko tych zbiorników. Przyjeżdżają tu
zapaleni wędkarze. Przy jednym z nich
znajduje się dogodne miejsce na ognisko
i wypoczynek. Obok stawów prowadzi
malownicza trasa rowerowa. Wiedzie
ona głównie przez las ku Wólce
Tanewskiej.
ROZDÓŁ


Rozdół jest to urokliwe miejsce znajdujące się w lesie
należącym do Glinianki. Płynie tam strumień, który podobno
nigdy nie wysycha. Jest to świetne miejsce na
zorganizowanie ogniska. Oprócz strumienia o pięknej
przyrody możemy zobaczyć tam stary drewniany krzyż,
który został poświęcony ludziom, którzy zginęli tam z rąk
NKWD podczas ll Wojny Światowej. Rozdół na także, własną
legendę brzmi ona następująco :
W miejscu w, którym teraz tryska źródełko stał mały kościół. Z
biegiem czasu kościółek zatapiał się w bagnach, które stawały
się coraz większe. Teraz nic nie zostało po świątyni zatopionej
w miejscu dzisiejszego Rozdołu. Niektórzy ludzie do dziś
twierdzą, że o północy słychać tam bijące dzwony.
KORYBUTKA



Korybutka to polnołąkowa enklawa za
Bukowiną, którą na przełomie XVll i XVlll
wieku władali potomkowie rodu
Korybutów Wiśniowieckich. Z
zachowanych przekazów wiemy, że
ostatnią z nich była Anna, żona Michała
Zamojskiego, którego grób znajduję się w
kościele parafialnym w Bielinach.
Na Korybutce stał modrzewiowy dworek
myśliwski. Ostatni właściciele tych ziem,
Czartoryscy, oddali tę posiadłość w
dzierżawę Żydom. Wybudowali oni
stajnie, studoły i spichlerz. O dawnej
świętości tefo terenu świadczą dziś
resztki kasztanowej alei. Korybutka była
miejscem postoju i popasu dla stad
zwierząt pędzonych przez żołnierzy
radzieckich z Niemiec do ZSRR zaraz po
zakończonej ll wojnie światowej.
Jest to miłe miejsce, gdzie można spędzić
czas z przyjaciółmi na łonie natury. Często
organizowane są tam ogniska i wycieczki
rowerowe. Korybutka zachwyca pięknem
łąk i lasów.
BUKOWINA





Bukowina to wieś położona w gminie Ulanów. Znajduje się tu
Cmentarz wojenny o powierzchni 600 m².
To zabytkowy cmentarz założony w 1914 roku, usytuowany jest w
północno-wschodniej części miejscowości.
Cmentarz miał kształt wydłużonego prostokąta. Początkowy układ
mogił został zatarty. Na cmentarzu pochowanych jest 96 żołnierzy
poległych w latach 1914 i 1915 różnych narodowości.
Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, teren cmentarza
został uporządkowany, a sam cmentarz został otoczony ogrodzony.
Na cmentarzu postawiono duży drewniany krzyż. W roku 2004
został on zamieniony na metalowy, oraz postawiono pomnik z
tablicą informującą z napisem „CMENTARZ WOJENNY żołnierzy wielu
narodowości poległych w I wojnie światowej „
Na terenie cmentarz został także pochowany jeden żołnierz polski
poległy we wrześniu 1939 roku.




BIELINY
Bieliny to wieś szlachecka o tysiącletniej tradycji, która została wybudowana w okolicach rzeki San.
W jej pobliżu znajdują się takie wsie jak Bieliniec, Wólka Bielińska, Glinianka i Bukowina.
Długosz- polski historyk podaje, że pierwszym właścicielem Bielin był dziedzic Jan Jugoszowski,
pieczętujący się herbem Habdank. Był on również w posiadaniu Bielińca, Glinianki i wielu innych
pobliskich miejscowości. Posiadanie wsi przez Jugoszowskich przypadło na przełom XV i XVI wieku.
W latach 50. XVIII w. właścicielką Bielin i Ulanowa została Elżbieta Anna Dulska, córka Michała
Korybuta Wiśniowieckiego, żona ordynata Zamoyskiego, wojewodzina smoleńska. Ufundowała
ona budowę okazałego, murowanego, barokowego kościoła w Bielinach.
W XIX w. doszło do kolejnej zmiany właściciela. Wieś znalazła się w posiadaniu hrabiów Mniszchów.
Hrabia Alfons, jeden z braci Mniszchów, historyk, humanista, był fundatorem
klasztoru Zgromadzenia Sióstr Dominikanek w Bielinach. Kolejną właścicielką była hrabina
Jadwiga Mniszchowa, która w 1892 r. sprzedała wieś księciu Świerykieło i przeniosła się do Lwowa.
Po nim Bielinami zarządzał dziedzic z Wojsławia Stefan Sękowski, od 1911 r. książę Smoliński, a
następnie aż do1944 r. książę Witold Czartoryski. Liczni właściciele Bielin pozostawili tutaj trwałe
ślady swego włodarstwa. Wybudowano kościół, klasztor, pałac (zwany dworkiem). W dziedzinie
kultury należy zwrócić uwagę na bogaty zbiór dzieł bibliograficznych, zbiór obrazów, wystrój
wnętrza pałacu, wokół którego znajdował się rozległy park z rzadkimi okazami drzew i krzewów
(dziś zachowany fragmentarycznie). Poza tym wielowiekowy kontakt dworu z miejscową ludnością
wnosił wzory i innowacje w szerzeniu kultury rolnej.
Tablica pamiątkowa na początku miejscowości
Szlachecki Pałacyk
W centrum wsi znajduje się kościół p.w. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika, w
1997 podniesiony do rangi sanktuarium. Dzięki pomocy Kurii w Sandomierzu udało
się w 1998 r. sprowadzić do sanktuarium relikwie św. Wojciecha z Gniezna. W tym
samym czasie odnaleziono również relikwie św. Wojciecha, będące w posiadaniu
parafii od najdawniejszych czasów. Sanktuarium św. Wojciecha w Bielinach stało się
miejscem modlitwy do Boga za wstawiennictwem wielu świętych i błogosławionych.
Bieliny słyną z kultu św. Wojciecha, który, jak mówią legendy, przechodził tędy i
uratował ludzi od suszy. Znajduje się tutaj również Klasztor Sióstr Dominikanek .
TRASA ROWEROWA PO POŁUDNIOWEJ CZĘŚCI GMINY
(OK. 26 KM)
1.
2.
3.
4.
5.
Trasa rozpoczyna się przed budynkiem Zespołu Szkół w Ulanowie. Kierujemy się
w stronę lasu. Mijamy po prawej stronie GCK, a za nim cmentarz żydowski.
Jedziemy ok. 1200 m w kierunku Ośrodka Szkoleniowego – Wypoczynkowego
„Tanew”
Wjeżdżamy na teren ośrodka wypoczynkowego, mijając po prawej stronie hotele
„Tanew” i „Galicja”
Następnie przez 1400 m jedziemy prosto ścieżkami wzdłuż rzeki Tanew. Mijając
po lewej stronie most w Dąbrówce, kierujemy się ścieżkami w stronę Zwolaków.
Dalej jedziemy prosto 2400 m przez Zwolaki i dojeżdżamy do skrzyżowania w
pobliżu leśniczówki (do drogi krajowej 858)
Na skrzyżowaniu skręcamy w lewo. Jedziemy prosto wzdłuż lasu sosnowego, w
stronę Dąbrowicy, pokonując 1400 m.
Następnie skręcając w prawo, przejeżdżamy polaną zwaną „Wielką Łąką”.
Jedziemy drogą żwirową 2220 m.
Teraz skręcamy w lewo i jedziemy drogą asfaltową pod górkę 1600 m. Przy dużej
sośnie rosnącej po lewej stronie drogi skręcamy w prawo, w leśną, piaszczystą
drogę.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Po około 200 m dojeżdżamy do miejsca ze źródełkiem, zwanego „Rozdołem”.
Możemy się tutaj zatrzymać na odpoczynek.
Wyjeżdżając z „Rozdołu”, skręcamy w prawo i jedziemy 150 m szeroką leśną drogą
do skrzyżowania . Po 800 m dojeżdżamy do krzyża i „Wielkiego Dębu” , gdzie
skręcamy w prawo.
Pokonując około 1600 m, skręcając następnie w prawo, w trzecią z kolei leśna dróżkę.
Wjeżdżamy w aleję kasztanową na tzw. Korybutce.
Wyjeżdżamy tą samą drogą, która przyjechaliśmy i skręcamy w prawo na drogę do
Bukowiny. Przejeżdżamy przez Bukowinę, pokonując łącznie 2800 m.
Dojeżdżamy do wsi Bieliny. Jedziemy ulicami: Niwa i Parkowa. Zatrzymujemy się w
parku.
Po opuszczeniu parku, jedziemy 1400 m ulicą Świętego Wojciecha. Mijamy szkole
podstawową, klasztor sióstr Dominikanek i Sanktuarium św. Wojciecha. Na wysokości
cmentarza skręcamy w lewo, w żwirową drogę i kierujemy się w stronę tzw. „Wysokiego
Lądu” ( skarpa z rozległym widokiem na San).
Wracamy do głównej drogi w Bielinach, kierujemy się w lewo w stronę Ulanowa-2500m.
Przed przystankiem w Wólce Bielińskiej skręcamy w prawo i jedziemy w kierunku
Glinianki. (1926 m)
Na rozwidleniu dróg wjeżdżamy w ulicę Ulanówską i kierujemy się w stronę Ulanowa.
Dojeżdżając do drogi krajowej 858, skręcamy w lewo i dojeżdżamy do rynku w
Ulanowie .( 1100 m)
Opuszczamy rynek, kierując się w ulicę Piłsudskiego. Na skrzyżowaniu, gdzie po lewej
stornie widoczny jest kościół p.w. św. Trójcy, a po prawej umieszczony na postumencie
krzyż, wjeżdżamy w ulicę T. Buli, którą docieramy do początkowej trasy.
Prezentację wykonała:
ALEKSANDRA WOŁOSZYN