Transcript Servitutter - allemannsretten.no

04.03.2014
Servitutter
Definisjon: Begrenset
bruksrett til andres
eiendom
Servitutter
Ref. engelsk: To serve = å tjene
Servitutter
Forelesninger i fast eiendoms rettsforhold
våren 2014
v/ Marianne Reusch
http://allemannsretten.no/
Tjenende eiendom
Tjenende eiendom
Herskende eiendom
Lov 29. november 1968 um særlege råderettar over
framand eigedom [servituttlova].
§ 1. Denne lova gjeld særrettar over framand fast eigedom til
einskilde slag bruk eller anna utnyttingsrådvelde eller til å forby
einskilde slag verksemd, bruk eller tilstand. Lova gjeld ikkje
pakting, tufteleige eller annan allmenn bruksrett.
Når anna ikkje er sagt, vik føresegnene for det som fylgjer av
avtale eller særlege rettshøve.
§ 1. Denne lova gjeld særrettar over framand fast eigedom til
einskilde slag bruk eller anna utnyttingsrådvelde eller til å forby
einskilde slag verksemd, bruk eller tilstand. Lova gjeld ikkje
pakting, tufteleige eller annan allmenn bruksrett.
Når anna ikkje er sagt, vik føresegnene for det som fylgjer av
avtale eller særlege rettshøve.
1
04.03.2014
Bruksrettigheter som ikke reguleres av servituttlova:
Allemannsrett - Friluftsloven 1957 (Rett til fri ferdsel i utmark)
Allmenningsrett - Statsallmenningsloven 1992
Bygdeallmenningsloven 1992
§ 1. Denne lova gjeld særrettar over framand fast eigedom til
einskilde slag bruk eller anna utnyttingsrådvelde eller til å forby
einskilde slag verksemd, bruk eller tilstand. Lova gjeld ikkje
pakting, tufteleige eller annan allmenn bruksrett.
Når anna ikkje er sagt, vik føresegnene for det som fylgjer av
avtale eller særlege rettshøve.
§ 1. Denne lova gjeld særrettar over framand fast eigedom til
einskilde slag bruk eller anna utnyttingsrådvelde eller til å forby
einskilde slag verksemd, bruk eller tilstand. Lova gjeld ikkje
pakting, tufteleige eller annan allmenn bruksrett.
Når anna ikkje er sagt, vik føresegnene for det som fylgjer av
avtale eller særlege rettshøve.
§ 1. Denne lova gjeld særrettar over framand fast eigedom til
einskilde slag bruk eller anna utnyttingsrådvelde eller til å forby
einskilde slag verksemd, bruk eller tilstand. Lova gjeld ikkje
pakting, tufteleige eller annan allmenn bruksrett.
Når anna ikkje er sagt, vik føresegnene for det som fylgjer av
avtale eller særlege rettshøve.
§ 1. Denne lova gjeld særrettar over framand fast eigedom til
einskilde slag bruk eller anna utnyttingsrådvelde eller til å forby
einskilde slag verksemd, bruk eller tilstand. Lova gjeld ikkje
pakting, tufteleige eller annan allmenn bruksrett.
Når anna ikkje er sagt, vik føresegnene for det som fylgjer av
avtale eller særlege rettshøve.
§ 1. Denne lova gjeld særrettar over framand fast eigedom til
einskilde slag bruk eller anna utnyttingsrådvelde eller til å forby
einskilde slag verksemd, bruk eller tilstand. Lova gjeld ikkje
pakting, tufteleige eller annan allmenn bruksrett.
Når anna ikkje er sagt, vik føresegnene for det som fylgjer av
avtale eller særlege rettshøve.
2
04.03.2014
Servituttyper
Positive servitutter:
Servituttyper
Rett til bruk
•Tilegnelsesservitutter
Eks:
Veirett
Båtplass
Negative
servitutter:
•Bruksservitutter
Tidsbegrensede
Varige
•Rett til utvidet bruk av
egen eiendom
Rett til å forby bruk
•Rett til å forby
aktivitet på annen
eiendom
Eks. Byggeforbud
(negativ servitutt)
Varig eller tidsbegrenset servitutt?
Agder lagmannsrett 13. juni 2012
LA-2011-160376
Inndeling etter bruk:
« AVTALE
Eieren av
gårdsbruket gnr. 5, bnr. 44, Risør,
gir herved tillatelse til å mudre
opp vika i vestre ende av
eiendommen.
Der skal være plass til 3
båtfester.
Der skal være plass til å trekke
grunneierens og hans leieboeres
båter ut og inn når det er
nødvendig.
Opplagsplassen skal være
forbeholdt grunneierens og hans
leieboere.
For ovenstående rettigheter
betales en årlig leie på kr 300.pr. båtfeste.
Denne leie indeksreguleres hvert
5. år.
Kontrakten skrives i to
eksemplarer. »
Realservitutter
Realservitutt – Følger eiendom
Personlig servitutt – Følger person
Strengt personlig servitutt – § 9(3) som skal dekke et
Personlig behov
Strengt personlige
servitutter
§ 9 tredje ledd
§ 9 annet ledd
Rett som ligg til fast eigedom, må ikkje avhendast utan saman med
eigedomen eller ein høveleg del av han. Rett som ikkje har tilknyting
til næringsdrift på eigedomen eller ikkje er bunden til bruken av
denne på andre måtar, kan likevel avhendast særskilt dersom retten
er uturvande eller ulagleg til utnytting saman med eigedomen.
Rett som skal
stetta ein reint
personleg tiltrong
hjå rettshavaren,
må ikkje
avhendast.
3
04.03.2014
Personlig eller reell servitutt?
Stiftelse av
servitutter
Avhjelper en
mangel?
Noen aktuelle
stiftelsesgrunnlag:
Avtale
Testamentarisk bestemmelse
Hevd
Ekspropriasjon
Jordskifte
Laks- og innlandsfiskeloven § 19 første ledd
Lovbestemte begrensninger, servituttloven §§ 11-16
Fiskerett som hører til fast eiendom
kan ikke skilles fra eiendomsretten for
lengre tid enn 10 år om gangen, uten
når fiskerett følger bruksrett til
eiendommen.
Viltloven § 28 annet ledd
Jaktrett kan ikke skilles fra
eiendommen for lengre tid enn 10 år
om gangen, uten når jaktretten følger
bruksretten til eiendommen.
§ 11. Rett til å svi lyng, gras eller anna må ikkje heftast på skog. Det same gjeld rett
til å taka bork, never, lauv, ris eller bar av tre som ikkje skal hoggast innan 1 år.
§ 12. Rett til å taka trevyrke til hushald eller gardsbruk må ikkje heftast på skog for
lengre tid enn 25 år eller manns og kones levetid.(…)
§ 14. Rett til beite, slått eller mosetak må ikkje for lengre tid enn 25 år eller manns
og kones levetid heftast på barskog eller skog av eik, ask, alm eller bøk. (…)
Servitutters innhold
§ 3. Gjeld det ei utnytting som tilkjem både eigaren
og rettshavaren, har ingen av dei nokon førerett
framfor den andre.
Kan ikkje båe stettast fullt ut, lyt dei minka på
bruken etter måten like mykje.
Servitutters innhold
Kvalitativ
rådighet
Kvantitativ
rådighet
4
04.03.2014
Servituttloven § 2
Korkje rettshavaren eller eigaren må bruka rådveldet sitt
over eigedomen såleis at det urimeleg eller uturvande er
til skade eller ulempe for den andre.
I avgjerda om noko er urimeleg skal det leggjast vekt
på kva som er føremålet med retten, kva som er i samsvar
med tida og tilhøva, og kva som høver til å fremje
naturmangfaldet på staden.
Rt. 2012 s. 450
Løvstakken
Enerett eller sambruk?
”Tida og tilhøva”?
Eidsivating lagmannsretts dom 12. september 2012
LE-2012-20525
Overføring av servitutten
§ 9.
Ein rettshavar kan avhenda heile eller
noko av retten sin til kven han vil, når
det ikkje fører til annan auke i tyngsla
enn det elles var høve til.
Forkjøpsrett
§ 10. Når ein rett går over til ny rettshavar, har
eigaren forkjøpsrett. (…)
Fyrste ledd gjeld ikkje når rett som høyrer til
ein fast eigedom eller eit føretak, går over saman
med eigedomen eller føretaket.
5
04.03.2014
Rt. 1924 s. 583 Solbakken
Ferdselsrettigheter
•Er traseen fastlagt?
•Kan den bearbeides?
•Ferdsel til fots/med bil?
•Rett til vinterbrøyting?
Rt 1937 s. 355 (Skedsmo)
Rt. 1968 s. 695 (Deinboll)
Servituttens innhold - kort oppsummering
-Tolking av stiftelsesgrunnlaget
- Servituttloven § 2
- Skade eller ulempe?
- Urimelig eller uturvande?
-Formålet med rettigheten
-Tida og tilhøva
-Naturmangfoldet på stedet
-Konklusjon?
Agder lagmannsrett 21. juni 2012
LA-2011-177679
6
04.03.2014
Omskiping § 5
§ 5. Er ingen avgjerande grunn i mot det, kan kvar av partane krevja å få
bruken flytt eller nærare fastlagd, eller rettshøvet omskipa på annan
måte, når han ber kostnaden sjølv, og den nye skipnaden er minst like
god for motparten som den tidlegare.
Avskiping
§ 6. Er det mykje om å gjera for ein part, og vinninga på hans side vert
monaleg større enn tapet på hi, kan han få omskiping, jamvel om den
nye skipnaden ikkje vert likså god for motparten som den tidlegare.
§ 7. Rett som klårt er
til meir skade enn
gagn, kan eigaren få
avskipa såframt
mishøvet ikkje kan
rettast med
omskiping etter §§ 5
eller 6.
Misbruk av rådighet
§ 8. Retten til om- eller avskiping kan ingen av partane gjeva
avkall på for lengre tid enn 10 år. Dette gjeld ikkje rettar som
vert skipa for høgst 20 år.
§ 18. annet ledd
Når retten er omskipa i avgjerd etter §§ 5 eller 6, kan omeller avskiping etter denne lova ikkje krevjast før minst 20 år
har gått eller nye tilhøve gjev rimeleg grunn til det. Det same
gjeld når om- eller avskiping er nekta i realitetsavgjerd etter
lova her.
§ 17. Om ein part varig og trass i åtvaringar brukar
rådveldet sitt over eigedomen i strid med §§ 2 eller 3,
kan motparten krevja dom anten på avskiping av retten
mot vederlag ein gong for alle eller på at retten skal
setjast ut or kraft for ei viss tid mot eingongsvederlag
eller ei avgift for året.
7
04.03.2014
Opphør
Negative servitutter
Rt. 1995 s. 904 (Gjensidigebygget)
§ 4. Rett som skal tryggja ein særskild bu- og
byggjeskipnad på eit område, ligg til kvar
eigedom på området og gjeld i den mon det
kan vera til noko nytte for eigedomen.
Rt. 2002 s. 145 (Bortelid)
Rt. 2008 s. 362 (Naturbetong)
Rt. 2011 s. 228 (Naturbetong II)
8
04.03.2014
Negative servitutter - rettspraksis
Rt. 1995 s. 904 (Gjensidigebygget) - Negative servitutter falt bort når
konkurrerende reguleringsplan realiseres.
Rt. 2002 s. 145 (Bortelid) - Negative servitutter falt ikke nødvendigvis bort når
konkurrerende reguleringsplan realiseres.
Rt. 2008 s. 362 (Naturbetong) Negative servitutter faller ikke bort ved
regulering eller utbygging.
Rt. 2011 s. 228 (Naturbetong II) Utbygging i samsvar med offentlig
byggetillatelse kan være et brudd på en negativ servitutt, og medføre erstatningsansvar
overfor servitutthaveren.
9