Transcript Kyrkjeblad nr 5 - sept 2012 - Kyrkja i Gloppen

NR. 5 - Sept. 2012 - ÅRGANG 42
Kyrkje
blad
FOR
GLOPPEN
Les om
Støylsmesse på
Sandsstøylen
Side 16
Kunstgåve til kyrkja
Side 10
Kyrkjestand på
Sandanedagane
Side 6 -9
www.gloppen.kyrkja.no
2
GLOPPEN PRESTEGJELD
VEREIDE SOKN
Formann i soknerådet: Lars Bjarte Osland
Vereide kyrkje, tlf. 57 86 93 06.
Kyrkjetenar: Benny Aasen, mobil 950 22 917
BREIM SOKN
Formann i soknerådet:
Venke Raad Larsen, tlf. 994 95 860.
Kyrkjetenar: Bernt Reed, mobil 959 72 107
GIMMESTAD SOKN
Formann i soknerådet:
Aase Ryssdal Sæther, mobil: 911 07 329
Kyrkjetenar: Benny Asen, mobil 950 22 917.
HYEN SOKN
Formann i soknerådet: Liv Øygard Solheim,
tlf. 57 86 96 59 / 958 61820.
Kyrkjetenar: Ola Jan Birkeland,
tlf. 57 86 98 32, mobil 975 91 747
Sokneprest i Vereide og Hyen
Olaf Sigurd Gundersen,
Vereide, 6823 Sandane.
Tlf. 57 86 93 85. Mobil 951 36 059.
Tlf. 57 86 96 93. [email protected]
Prestekontoret er ope heile veka.
Fungerande sokneprest
i Breim og Gimmestad
Sigurd Vengen
Mobil: 480 96 093
[email protected]
Kyrkjeverje:
Kurt Djupvik
Kontor i Arbeidskyrkja Tlf. kontor: 57 86 56 16
Mobil: 902 06 828. Fax 57 86 56 47
[email protected]
Diakonimedarbeidar i Gloppen:
Britt Randi Heggheim.
Kontor i Arbeidskyrkja.
Mobil: 90847592. [email protected]
Kantor:
Anders Rinde,
tlf. 57 86 71 44, mobil 997 20 238.
[email protected]
Vi møtest i kyrkja
23.09 17. s i treiningstida
Luk 7,11-17
kl 11.00
VEREIDE
Høgmesse. Olaf Sig. Gundersen. Utdeling av
bok til 4 –åringar. Offer til Søndagskulen.
kl 11.00
BREIM
Høgmesse. Sigurd Vengen. Utdeling av bok
til 4-åringar. Offer til kyrkjelydsarb.
26.09 Onsdag
kl 20.00
SANDANE
Opa kyrkje.
Orgelmusikk og kveldsbøn kl. 20.30
30.09 18. s i treeiningstida
Matt 8,5-13
kl 11.00
SANDANE
Misjonsgudsteneste. Espen Sigve Tveiten.
Nattverd.
Vereide kyrkjekor. Offer til NMS. Kyrkjekaffi
kl 16.00
HYEN
Gudsteneste. Olaf Sig. Gundersen
Konfirmantane deltek.
kl 18.00
GIMMESTA
Musikkandakt. Anders Rinde: orgel
Olaf Sig. Gundersen
kl 19.30
BREIM
Musikkandakt. Anders Rinde; orgel
Asbjørn Gjengedal
kl 11.00
VEREIDE
Høgmesse. Olaf Sig, Gundersen
Nattverd. Konfirmantjubileum
Austrheim Mannskor.
Offer til kyrkjelydsarbeidet.
06.10 Laurdag
07.10 19. s i treeiningstida
Joh 7,14-17
kl 11.00
BREIM
Høgmesse. Asbjørn Gjengedal. Nattverd
Konfirmantjubileum. Offer til kyrkjelydsarb.
kl 11.00
GIMMESTAD
Høgmesse. Olaf Sig. Gundersen
Offer til Blå kors.
kl 11.00
SANDANE
Søndagssamling
kl 11.00
VEREIDE
Høgmesse. Olaf Sig Gundersen
Offer til konfirmantarbeidet
Soknemøte etter gudstenesta
kl 11.00
BREIM
Høgmesse. Sigurd Vengen. Offer
kl 10.30
VEREIDE
Lovsongstund
kl 11.00
VEREIDE
Høgmesse. Sigurd Vengen/Vegard Tennebø
Nattverd. Offer til Normisjon i høve
Haustmøtet
31.10 Onsdag
kl 20.00
SANDANE
Opa kyrkje. Orgelmusikk og kveldsbøn kl.20.30
04.11 Helgemessesøndag
Matt 5,13-16
kl 11.00
BREIM
Høgmesse. Sigurd Vengen. Nattverd
kl 11.00
HYEN
Høgmesse. Olaf Sig. Gundersen. Nattverd
kl 20.00
VEREIDE
Olaf Sig. Gundersen. Nattverd.
Vereide kyrkjekor
kl 20.00
GIMMESTAD
Sigurd Vengen. Nattverd.
14.10 20.s i treeiningstida
Mark 10,2-9
21.10 21. s i treeiningstida
Luk 16,19-31
28.10 Bots og bønedag
Luk 18.9-14
Gravar/ kyrkjegardsarbeidar:
Ivar Hjelle, tlf. 57 86 58 59,
mobil 970 76 668.
Kyrkjekontoret i Sandane kyrkje:
Opningstid: Tysdag - onsdag - torsdag.
Alle dagar kl. 10.00–14.00.
Tlf. 57 86 56 16.
Elles etter nærare avtale.
Sokneprest Olav Sigurd Gundersen,
tlf. 951 36 059
[email protected]
Vikarprest: Sigurd Vengen,
tlf. 480 96 093
[email protected]
Etter 22. juli 2011
Dei brutale terroråtaka som skjedde 22. juli,
vekkjer sterke kjensler i oss: Sinne, harme,
fortviling og sorg. Desse kjenslene må vi gje plass
til og la kome til uttrykk. Men det var også roser,
lys og samhald. Sorga førte oss eit steg nærare
kvarandre.
I intervju med dei som overlevde, har det skine
gjennom at takksemda hos dei som mottok hjelpa
ikkje først og fremst var takksemd for hjelpa, men
for kjærleiken. Vi kan føle oss så hjelpelause i så
mange samanhengar når personlege katastrofer,
som ikkje blir omtalte i media, rammar dei vi er
glade i. Det er altså kjærleiken og ikkje hjelpa som
er sterkare enn døden. Men der er ingen kjærleik
som ikkje vert til hjelp.
Vi ser det etter 22. juli: Døden fekk ikkje makta
over kjærleiken. Kjærleiken skapte noko nytt av
dei øydeleggingane døden forårsaka. Roser og
samhald har gjeve oss glimt av den kjærleiken
som overvinn alt. Han gjer si gjerning der døden
si makt er mest synleg. Også etter den svarte
fredagen.
President Vaclav Havel fekk spørsmålet:
Kva er forholdet ditt til våre tilvande, politiske
omgrep som høgreorientert, venstreorientert,
radikal, reaksjonær?
Havel svara:
Eg trur det er viktig i den nye fasa av historia,
som vi er gått inn i, å rette merksemda mot det
grunnleggjande spørsmålet om livet si meining,
høve til å fylle liva våre med det som er ekte og
verdig, snarare enn gjengse politiske doktrinar og
begrep.
Etter 22. juli har parolen vore : Meir demokrati!
Det er eit godt ønskje. Men vi burde også få med
oss Havel si oppfordring og rette merksemda mot
grunnleggjande spørsmål om meininga med livet.
Vi får vere på vakt både til høgre og til venstre
for at ikkje partipolitikk vert pressa på oss som eit
livssyn. Vi har ikkje grunn til å skamme oss over
himmelen, om tidene er vonde.
O.S.G.
Kyrkjeblad for Gloppen prestegjeld
Utgjeve av sokneråda i Vereide, Breim,
Gimmestad og Hyen.
Bladet kjem ut 7 gonger i året på Sandane.
Betaling etter ønske.
Eitt av dei mange ”rosehav” som oppstod rundt i
Redaktør: Oddvar Almenning Layout: Heinz Aemmer, Deknepollen
landet. Dette var ved Eidsvoldsbygningen ein av
tlf. 40004377 [email protected]
Trykk: Druka, Klaipeda
siste dagane i juli.
Redaksjon: Harald Aske, Einar Gimmestad,
Kasserar: Inger Almenning
Anne Berit Selle, Jostein Flølo, Anders
Bankgiro 3705.04.71307
Rinde, Olaf Sigurd Gundersen.
3
3
4
SOKNEMØTE FOR VEREIDE SOKN
Frivilligprisen i Nordfjord
prosti 2012 og Kyrkjedag
10.11.12
Nordfjord prostiråd har gjort vedtak
om å opprette Frivilligprisen i Nordfjord prosti, og innbyr sokneråda i
Nordfjord om å komme med framlegg til kandidatar frå soknet. Nederst i dette brevet står statuttane for
prisen. Framlegget må ha ei konkret
og kortfatta grunngjeving, og må
vere innkomme innan 15.10.12. Vi
gjer særleg merksam på at statuttane
opnar opp for at ”kristne organisasjonar og einskildmedlemer i Den
norske kyrkja i prostiet kan komme
med framlegg til kandidatar.” Vi bed
om at soknerådet er med å formidlar
informasjon om dette, gjerne også i
kyrkjebladet.
Bruk helst e-postadressa: [email protected], eller postadressa:
Nordfjord prostiråd v/ sekr. Sigurd
Vengen, Breimsvegen 13,
6823 Sandane.
Prostirådet er jury og avgjer kven
som skal få prisen, på grunnlag av
opplysningane i framlegget. Berre
namnet på vinnaren vil bli gjort
kjent.
Nordfjord prostiråd vil dele ut prisen
på Kyrkjedagen 10.11.12. Her er
temaet: ”Syng for Herren, syng ein
ny song” (Salme 96,1), og tidsramma
kl.10.15 - 16.15. Hovudgjest: Åge C.
Haavik, seniorrådgjevar i Kyrkjerådet,
med ansvar for liturgi og gudstenesteliv. Han har vore sentral i
arbeidet med utvikling av ny salmebok, og vil presentere litt av den nye
boka. Det blir ulike seminar om ny
salmebok, ny kyrkjeordning, om diakoni og tekstlesing i gudstenesta.
Set av dagen alt no og få med andre!
Lukke til!
Foto: oa
Du er ein blome i Guds hage.
Av Harald Aske
Ute i hagen står ho mor. ”Fælt kor alle
ting veks no for tida, særleg ugraset”,
sukkar ho. Så reinskar ho bort alt ho
tykkjer skal bort frå blomsterbeddet. Ein
annan stad vil ho legge duk og skjule den
med bork. Då ser alt så ryddig og fint ut.
– Noko slikt har sikkert vore bakteppet
for Sølvi Hopland når ho skreiv songen:
Du er ein blome i Guds hage, så fargerik
og fin.
Og blant mimosar og syriner er denne
plassen som er din.
Du sk´kje flyttast eller fjernast. Du e´kje
kun til bry.
Du ska´kje kvelast eller skjulast, men stå
i blomst og vere du.
Denne songen har eg brukt mange
gonger i skulen. Den har ein frisk melodi
som også er skriven av Sølvi Hopland,
og du finn den i Syng Livet nr. 308.
Det handlar om menneskeverd. Det er
du som er så fargerik og fin! Det er du
som har fått tildelt denne fine plassen.
Der skal du ikkje flyttast, fjernast,
kvelast eller skjulast. Du har uendeleg
stor verdi for Gud, for dine næraste - og
for deg sjølv.
Ingemar Olsen har skrive tekst og melodi
til: ”Du vet väl om at du er värdefull,
att du er viktig här och nu, att du är
elskad för din egen skull, för ingen
annan är som du! Det fins så många som
vill tala om att du bör vara si och så, men
Gud Fader accepterar dej ändå, och det
kan du lita på!
Du passar inn i själva skapelsen, det finns
en uppgift just för dig, men du är fri att
göra vad du vill med den, säja ja eller nej”.
Gud har skapt oss så fargerike og fine
som vi er.
I første trusartikkel står det: ”Eg trur på
Gud Fader den allmektige, som skapte
himmel og jord.” Og Luther forklarar:
”Eg trur at Gud har skapt meg og alle
skapningar. Han har gjeve meg kropp og
sjel, vit og alle sansar, og held alt dette
ved lag.”
Om den fine blomen skal halde seg
levande og gjerne vekse, må den få
næring.
God jord og gjødsel må til. Kva er så
den gode jorda og den rette maten for eit
menneske? I Matt. 4 les vi om at Jesus
vart freista, og freistaren ville setje Jesus
på prøve. ”Er du Guds Son, så sei til
desse steinane at dei skal verte til brød”.
Jesus svara:” Det står skrive: Menneske
lever ikkje berre av brød, men av kvart
ord som kjem frå Guds munn”. Både
du og eg treng å lese i Bibelen og høyre
ordet forkynt og ta til oss ordet som mat
for sjela vår.
21. oktober blir det kalla inn til soknemøte
i Vereide kyrkje, rett etter gudstenesta.
På dette møtet vil vi ta for oss den nye
gudstenesteordninga. Alt første søndag i
advent 2012, skal den nye ordninga takast
i bruk rundt i heile landet.
Kvart kyrkjesokn har fått i oppdrag å
kome fram til si form på gudstenesta.
Ny liturgi og kyrkjeleg
demokrati
Av Oddvar Almenning
Skal EG bry meg om ny liturgi og soknemøte? Skal eg møte opp for å syne presten at
eg godtar det teologane i Oslo har bestemt?
Har eg greie på Bibel og gudsteneste?
Ein kan tenkje seg mange fleire spørsmål og
forestillingar i samband med innbydinga til
soknemøtet om ny liturgi. Eg skal ikkje vere
den som kan svare på alle. Men eg har lyst
til å minne om at dette er FØRSTE GONGEN
det skjer - at det er det breie folkelege
demokratiet som står bak ei liturgiendring i
kyrkja vår. Kyrkjemøtet er valt av alle som går
til kyrkje og stemmer inn sine kandidatar, og
sokneråda, som er valde lokalt, har førebudd
saka for oss.
Det finst folk både i kyrkja og i politikken
som meiner kyrkjefolk er lite engasjerte og
tek lite ansvar. Frå regjeringshald har den
5
Ein fekk Almenne føresegner for
Ordning for hovudgudsteneste, vedteke
av Kyrkjemøtet 10.april 2011. Dette
var dokument ein kunne jobbe ut i frå.
Grunntanken er å opne opp for at fleire kan
medverke i gudstenesta, at gudstenesta
kan vere meir fleksibel og tilpassa lokale
tilhøve.
I Gloppen har eit eige gudstenesteutval, samansett av medlemmar frå
alle sokneråda, prestar og organist,
utarbeidd eitt framlegg: Ordning for
hovudgudsteneste – lokal grunnordning
for kyrkjelydane i Gloppen. Kvart
sokn/sokneråd gjer så framlegg om sin
variant. Vårt framlegg heiter: Ordning for
hovudgudstenesta- Lokal grunnordning
for Vereide sokn. Dette skal leggast fram
på eit eige soknemøte for godkjenning.
Dette er altså det vi skal gjere denne
søndagen. Dokumentet er på 8 sider, og
vi rekk ikkje å gå gjennom alle detaljer
på møtet. Dokumentet vert lagt ut på
heimesida vår www.gloppen.kyrkja.no,
og kan lesast i sin heilskap der.
Gudstenesteutvalet i Gloppen landa på å
prøve ut Tore Aas sin liturgiske musikk.
På gudstenesta denne søndagen vil vi
prøve ut ein del av denne musikken.
Vi håpar at mange er interesserte i den
nye gudstenesteordninga, og møter opp
til gudsteneste og soknemøte denne
dagen. VELKOMNE !
låge valdeltakinga ved kyrkjelege val vore
kritisert fleire gonger. No kan du vere med
å gjere kritikken til skamme. Møt opp, så dei
som i si tid starta den lange prosessen med
innføring av ny liturgi, kan sjå at det betyr
noko.
Og er du usikker på kva som blir nytt, eller
korleis forandringa kan bli, kan du møte opp
for å orientere deg.
For endring og forbetring blir det, etter
mitt syn. Vi er allereide godt i gang i den
prøveperioden vi er inne i. Har du sett at det
er fleire ”vanlege” folk som les tekstar og
hjelper til under nattverden? Har du merka at
vi står og sit på andre tider enn før? Det finst
grunnar for desse endringane, og vi kan godt
tenkje over kvifor vi gjer det som vi gjer, og
kva som er bra å forandre.
Kor kristeleg eller klok du kjenner deg, betyr
ingen ting. Kyrkja vår er vår kyrkje, og det
skal ho bli så lenge vi møter opp og bryr
oss og er interesserte. Der får vi meir enn vi
trur og mykje som vi ikkje tenkjer på at vi
treng når livet susar forbi. Så hender det at
hendingar stansar oss, anten det er eit nytt
barn i slekta, eit brått eller eit lenge venta
dødsfall, eller det skjer store endringar med
folk og land. Då er kyrkja der. Og då er vi der.
Vereide Sokneråd
Difor møter vi opp når det er ”kjedeleg”
sakshandsaming som står på dagsorden, og.
Men ny liturgi er ikkje kjedeleg. Og folkeleg
engasjement i kyrkja er ikkje kjedeleg.
Er du døypt og konfirmert? Var det
høgtideleg i kyrkja siste jul eller første
påskedag?
Treng du ein prest og ei kristeleg grav-ferd
når nokon nære går bort?
I så fall er du kvalifisert til soknemøtet. Vel
møtt!
Det var ein som hadde venta på handverkar i
tre veker over tida som sa: Eg lurer på om det
finst snikkarar i himmelen, slik som dei lyg.
Då kom svaret: I himmelen, ja. Der har nok
tømmermannssonen sytt for at dei kjem inn,
både snikkarane og alle vi hine som snakkar
stygt om dei. Himmelen er for syndarar.
Slik er det i kyrkja og, og då er dei fleste av
oss kvalifiserte!
Oddlaug Vereide, Reidun Eikeseth, Marit
Henden og Guri Hoddevik med hendene
fulle av varer og arbeidsoppgåver før
Sandanedagane.
6
6
Gudsteneste på
Heradsplassen
Av Harald Aske
Ein titt på arbeidet som ligg bak Sandanedagane 2012
Av Ingrid og Harald Aske
Inne i Datainstituttet ein stad i nokre
bakrom skulle er nokre damer fullt
opptekne med å gjere lopper og
auksjonsvarer klare for sal. Kjellbjørg
Aasen pussa messing. ”Det er ikkje heilt
slik eg gjer det heime, men her har eg fått
beskjed om å gjere det slik”. Lysestakane
var verkeleg blanke og fine. Ho kan det!
Og Magni Ravnestad er klar til å hjelpe
henne i det vidare arbeidet.Lenger inne
er vi Oddlaug Vereide, Marit Henden,
Reidun Eikeseth og Guri Hoddevik
travelt opptekne med alle slags varer. Dei
fortel gjerne om det store arbeidet som
ligg bak det vi alle ser på Kyrkjestanden
under Sandanedagane.
Kva var det som gjorde at det vart sett i gong
med storstilt stand på Sandane- dagane ?
Det var visjonen om å få bygt ei tenleg
arbeidskyrkje på Sandane. Vereidskyrkja
var fin til gudstenester og konsertar, men
arbeidet i kyrkjelyden skal omfatte så
mykje meir, og vi trong andre lokalitetar
til det.
Difor vart det sett i gong eit arbeid for å
samle inn pengar. Det var Oddlaug som
hadde ideen tidleg på 80-talet. Ho gjekk
i skuffer og skap heime med seg sjølv og
såg kva ho kunne unnvere. Så ringde ho
andre som ho trudde ville vere med og gje
lopper. Dermed var det i gong. Det vart
plukka bær ved krossen i Mona, og tigga
grønsaker til marknaden. Svelesteiking
har vore viktig nesten heile tida. Vi selde
”steinar” og sette farge på ei teikning
for kvar stein som vart seld. Det var
spennande å sjå kor muren vaks!
Har opplegget vore det same heile tida,
eller er der komne nye ting til etter kvart?
Arbeidet har nok blitt betydeleg meir
omfattande etter kvart. Det vart snart
behov for lagerplass til alle varene. Dei
store tinga har vore lagra i Flyhangaren,
i ledige kommunale rom i det gamle
”Helsesenterbygget” og i slaktehuset på
Øyrane.
Under Sandanedagane sette vi opp
kafeteria der vi serverte sveler og kaffi og
selde lodd, men det meste var under open
himmel. Plasten låg klar om regnet skulle
kome, men det var ikkje alltid så lett å
berge seg. Etter ein auksjon i hølgjande
regn fortalde Marit: ”Vi såg ut som
drukna kattar både Gundersen og eg”.
Småvarene måtte vaskast, og på desse
lagarplassane var der ikkje vatn. Vi måtte
ta varene med heim og vaske dei. Først då
vi fekk vere her på Datainstituttet vart det
gode forhold med kjøken og gode tilhøve
for vask og prising av varene. Vi er svært
takksame for at vi får vere her og at Kåre
og Magnar er så tolmodige med oss - slik
vi fer ut og inn i deira lokale nesten heile
året. Det er flott gjort.
Nytt av året: Møblane i eige lokale. Då
El-kjøp flytta til nye lokale og dei gamle
lokala stod tome, fekk Arbeidskyrkja lov
til å bruke desse lokala til alle møblane.
Då er dei under tak heile tida. Det er Roar,
Margrethe og Hans Olav Henden som let
oss få bruke desse lokala dette året. Fint!
Kvar kjem alle loppene frå?
Dei fleste kjem frå Gloppen, men vi
har fått varer frå Molde, Bremanger og
Karmøy også. Mange veit om oss, og vi
har ord på oss at vi sel stort sett reine og
fine varer.
Har de eit ønskje til dei som leverer varer
til loppemarknaden?
Ja, at det er heilt og reint det som vert
levert. Dei som levere må tenkje at dette
vil nokon kjøpe - dette er verd å ha.
Loppemarknaden er ikkje ein bossplass.
Og vi vil takke alle som kjem med
lopper.
Kva er det de gjer på akkurat no?
No fordeler vi varene på fredag og
laurdag. Det er viktig at vi får fram nye
varer til laurdag.
Så plukkar vi ut det som vi vil ha til
auksjonsvarer. Onsdag hentar nokon
resten av møblane frå Slaktehuset på
Øyrane.
Dessutan er det viktig å skaffe nok
mannskap og setje opp lister over
turnusen til kvar einskild. Det er eit stort
puslespell. Vi er ikkje så mange som
styrer med førebuinga, men på sjølve
Sandanedagane må vi vere mange, elles
går det ikkje.
Kvifor brukar de så mykje tid på dette
arbeidet?
Det er sosialt å drive med dette, det er
moro - vi trur vi finn gull. Det er for
at vi skal kunne nå unge og gamle med
bodskapen om Jesus Kristus. Det er
styret som disponerer midlane som kjem
inn og deler ut etter søknad.
Vi ønskjer spesielt å støtte
ungdomsarbeid og diakonalt arbeid.
Og vi to som fekk ha denne praten
med dei kjekke, arbeidssomme og
innsatsvillige damene, vil takke
for praten og ønskje dei Guds rike
velsigning over kvar einskild og arbeidet
dei gjer!
Under Sandanedagane har det dei siste åra
vore gudsteneste i teltet på Heradsplassen.
Det er eit uttrykk for at ein ynskjer å
formidle Den glade bodskapen ”midt i
livet” der menneska er.
Bertel Rune Kaale ynskte oss velkomne
til gudstenesta denne 13. søndagen i
treeiningstida og sa: ”Evangelieteksten
i dag er som ein illustrasjon til Matias
Orheim som etterlyser samklang
mellom liv og lære.”
I preika peika Gudersen m.a. på at trua
må foreinast med kjærleik. Han uttrykte
bekymring for at trua ikkje formar og
pregar livet vårt slik den gjorde før. Vi
skal orsake, tale vel om og ta alt i beste
meining. Det er vel ikkje alltid slik i
dag?
Her strøymer folk inn i møteteltet. Elise og
Odd Eikenes har funne sine plassar.
Bak dei sit Ingrid og Oddvin Lotsberg.
Offer til kyrkjelydsarbeidet. Her er det May
Britt Ingrebø som gjev si gåve. T.v. sit
Herdis f. Vambeset - bur i Førde og er
svigermor til May Britt. Ho tykte det alltid
var så kjekt å vere tilbake på Sandane og
skrytte av opplegget og av presten vår.
7
Andy Helgheim prøvesit ein sofa saman
med sine to små, Anyja og Atle Junior
Rapport frå møbelsalet
8
Bertel Rune Kaale ynskjer velkomen til
gudsteneste.
Morten Leirgul, organist på piano, stødig
som alltid.
Han heldt fram bladet til Normisjon
”Agenda 3,16” der dei hadde eit
intervju med Erik Solheim, tidlegare
statsråd. Solheim peika der på kor
viktig kristendommen er i samfunnet
og for den einskilde. At Jesus vart
fødd, er det viktigaste som har hendt i
historia. Å leve riktig er viktigare enn å
tru riktig, sa Solheim. Det er vel ikkje
sikkert at ein predikant ville sagt det
slik, men likevel. Det er viktig med
samklang mellom liv og lære.
Gundersen peika vidare på at vi
skal vere Guds hender på jord. Hans
hjelparar! Vi veit noko om hans vilje,
så dermed har vi eit ansvar. Ansvar
for kvarandre. ”Hver dag er en sjelden
gave”. Så la oss leve i nåden og vere
nådige mot kvarandre.
Bertel Rune Kaale og Kari Leirgul var
tekstlesarar, Olaf Sig .Gundersen prest
og Morten Leirgul pianist. Eit flott
team.
9
Tekst og foto Harald Aske
Arbeidskyrkja i Mona har nesten heilt
sidan starten av Sandane-dagane teke
imot møblar for vidare sal. Somme
leverer sjølve, men ofte er det den
trufaste gjengen som må ut i felten
og hente møblane. Det er eit stort og
tungt arbeid. I år hadde møbelsalet
eigne lokale i Sandane Senter, og det
var svært gode rom for formålet. Her
fann folk stolar og bord, databord,
sofaer, lenestolar, bokhyller, tepper,
sengar og lampar m.m.
Både fredag og laurdag var der mykje
folk innom. Mange kom for å sjå,
men ganske mange kom og for å
kjøpe. Det var triveleg å vere del av
arbeidsgjengen. I ledige stunder vart
det tid til ein prat, og gode historier
vart fortalt.
AUKSJON
Alvin Berg er hjelpar på standen. Grannane
Sverre og Solveig Hole ser om det er
interessante ting å kjøpe.
Sally og Jon Gloppestad vurderer om
dei skal kjøpe teppe. Dei gjorde ein god
handel!
Jølsterbesøk Erna Osvoll likte godstolen ho
fann, men den var dessverre seld.
Vi ser frå v. Kristoffer Eimind, Inge Bjarte
Ravnestad og Kåre Eimind
Gudersen fekk som alltid fram stemninga
og kjøpelysta. Han set ein ekstra spiss og
stemnig på auksjonen og gjer det til eit
høgdepunkt på loppemarknaden.
Janne Alander studerer ein fin tekanne.
Ståle Fitje ,Terje Svensby og Marit Henden
har full oversikt før auksjonen startar.
10
KUNSTGÅVE TIL
KYRKJA
11
Kyrkja i Gloppen har fått ei
gåve. Det handlar om tre måleri
som var i prost Olav Kvaale si
eige, og seinare Helga og Kåre
Skrivarvik. Son deira, Kristen
Olav Skrivarvik, flytta tilbake
til Gloppen i fjor, og bur no i
barndomsheimen på Hauge saman
med familien. Dei er blitt samde
om å gje tre måleri til kyrkja.
Dette er bilete som Olav Kvaale
fekk frå kyrkjelydane i Gloppen
då han slutta i 1955.
Vereide kyrkjelyd gav han eit
portrett av Olav Kvaale, måla av
Jenfrid Hermansen Heienberg
i 1955. Ho budde på Øyrane i
mange år, men var fødd i Selje
i 1918. Ho var kjend som ein
dyktig portrettmålar.
Det andre biletet er måla av
Harald Seim. Han var fødd
på Seim i Nordhordland i
1882 og fekk utdanning ved
kunstakademiet i Kristiania og
i Paris. Seinare budde han ulike
stader i Sogn og Fjordane, bl.a.
lenge i Hyen. Han døydde i 1975.
Motivet er Hyen kyrkje (utan
dato), og var ei avskjedsgåve frå
Hyen kyrkjelyd.
Frå Breim kyrkjelyd fekk Kvaale
eit bilete av Breim kyrkje, måla
av Alf Nyland. Også dette er
utan dato, men truleg måla på
bestilling i 1955.
Kvar desse bileta skal henge, vil
nok dei respektive sokneråda ta
stilling til etter kvart. Det er ei
verdifull gåve kyrkja har fått.
Espen Tveten besøker Nordfjord 27-30.
september. Han har de siste 7 årene
vært misjonær i Thailand. Der har han
vært med å bygge opp et kirkesenter
i byen Mukdahan nordøst i landet.
Ungdomsledere og voksenledere
får gjennom dette senteret enkel og
målrettet undervisning som skal brukes
i sine hjemmemenigheter. Espen
jobber dette året ved regionskontoret
i Bergen. Han skal reise mye og besøke
NMS foreninger i region Bjørgvin.
Samtidig skal ha rette sitt fokus inn
mot studenter i Bergen og legge
til rette for økt innsats mot denne
målgruppa som er veldig sentral i NMSsammenheng. Espen gleder seg til å
treffe misjonsfolket i Nordfjord.
12
Med barn og barnebarn i
armkroken kan de lese
og fortelje.
13
13
Ei gammal forteljing frå Kina
fritt etter PA Bredvei, som var
misjonær der.
Steinstøttene avslørte
silketjuven.
Redigiert Av Ingrid Aske
Ein handelsmann hadde vore i
Peking og kjøpt tretti rullar med fint
silkegarn. Han rei på eselet sitt. På
den lange vegen heim måtte han
overnatte, men det mørkna før han
kom fram dit han hadde tenkt. Gode
råd var dyre. Eit lite stykke frå vegen
såg han ein gravplass med høg mur
omkring. På kvar side av gravene
sto to steinstøtter. Der la han seg
til å sove med silkegarnposen til
hovudpute, og han var trøytt etter
den lange turen og sovna straks. Han
vakna då det lysna, men då var både
eselet og silkeposen vekk. Han gret
fordi han hadde mist alt han eigde,
og han lurte på korleis det skulle gå
med han no. Då kom han til å tenkje
på at i næraste byen budde den
kjende dommaren Pao King som var
kjent for sin klokskap og for å hjelpe
alle som var i naud.
Då dommaren hadde høyrt kva
handelsmannen fortalte, spurte han
om nokon hadde høyrt det som
hende om natta. - Nei, der var ingen
andre og heilt stilt. Eg såg berre dei
to steinstøttene som stod der. – Då
får vi flytte dei to støttene hit, sa
dommaren. – Når vi ikkje har andre
vitne, får dei gjere teneste.
Folk visste at Pao King kunne finne
på mykje rart, men slikt hadde dei
aldri høyrt før, og det samla seg
mykje folk. Alle var spent på kva som
Ei forteljing om det å
vere sterk i trua.
Av Einar Gimmestad
Teikning: oa
kom til å skje, men dommaren sleppte
berre tretti tilhøyrarar inn i rettssalen.
Så kunne saka begynne. Dommaren
las frå ei lovbok. Deretter fekk
silkehandlaren fortelje kva som hadde
skjedd. Då han var ferdig, snudde
dommaren seg høgtideleg og spurde
steinstøttene kva dei hadde sett. Dei
stod tause. Dommaren spurde ein
gong til, og då dei framleis ikkje svara,
blei dei dømt til tjue slag som straff.
Då folka i rettssalen såg dette, måtte
dei le. – Dei som ler av ein avsagt
dom, viser ringeakt for retten, ropte
dommaren. - Eg krev at kvar og ein av
dykk kjem hit med ein rull silkegarn i
morgon!
– Kjære dommar, sa dei, vi har ingen
silkehandlar i vår by. Men dommaren
sa: Den som ikkje kjem med silkegarn,
skal sjølv bli dømt til tjue slag!
Det gjekk som Pao King hadde
tenkt. Kvar av dei kom med kvar sin
rull. – Men det er jo mine rullar, sa
handelsmannen. – Sjølvsagt er det
dine! sa dommaren. Og så fekk han
dei tretti til å fortelje at dei hadde fått
kjøpe rullane frå ein kjøpmann i byen.
Men dei hadde betalt tre gonger det
dei var verd. – Han skal få si straff, sa
dommaren. – Og det var steinstøttene
som hjelpte oss. Når de lo av dei, kunne
eg dømme dykk til å kome hit med ein
silkerull. Og fordi de var redd for straff,
sprang de byen rundt og betalte til og
med mykje meir enn silken var verd.
Visst var det steinstøttene som hjelpte
oss med å fange tjuven!
Ei forteljing om det å vere sterk i trua.
Mange av oss hugsar sikkert tilbake frå
skuletida då vi i bibelsoga fekk lære
om Apostelen Peter som var så sterk i
trua at han i nokre korte sekund kunne
gå på vatnet. Han er vel den einaste
som har utført det som vi i dag ville
kalle et stønt. Som det står, vart han
redd og tok til å søkkje. I dag vil truleg
mange kalle det ein illusjon. Eller var
Peter for ei lita stund så sterk trua at
han held seg oppe på vatnet stikk i
strid med dei fysiske lovene?
Eg vil ikkje ta nokon stor teologisk
utlegging på dette, men eg vil fortelje
om mi erfaring med temaet.
Det var slik at i min tidlegaste barndom
hadde vi den nærmast slekta vår på
andre sida av fjorden på Gloppestad.
Derfor var vi ofte saman i mange
familieselskap. Sjølv om eg berre
var kring tre år, visste eg vel om våre
skyldfolk der borte på den andre sida
av fjorden.
Ein dag vi held på med slåtten eller
arbeid ned mot sjøen, kom eg på den
tanken at eg burde ta meg ein tur over
fjorden på eit besøk til slekta. Korleis
det skulle gå for seg, veit eg ikkje.
Det var lenge før eg hadde kjennskap
til fysikkens lover. Eg var heller ikkje
åndeleg opphengd i tankar om tvil
og tru. Tvert om var eg vel så sterk i
trua, sta og stiv og urokkeleg i mine
meiningar som berre ein 3 år gammal
gut kan vere. Så med omsyn til å ha
urokkeleg tru på å kome seg turrskodd
over fjorden, var mange føresetnadar
til å kopiere Peter til stades. Likevel,
det heile kunne gått ille.
Men så hende det einaste som kan
kallast eit under i denne historia: Ein
ung gut som var i nærleiken, fekk
varsla far, og han kom og redda meg
når situasjonen etter kvart var ut av
kontroll.
Teikning: oa
JUBILEUM - VEREIDE KYRKJE
850 ÅR
14
Min salme
(Sigurd Lunde)
Av Anders Rinde
Det øvste årstalet kom på plass i 1963,
seier folk som hugsar det. Då fekk dei høve
til å feire 800års-jubileum. I 1931 feira dei
300års-jubileum.
Mange kyrkjebladlesarar har kanskje
lagt merke til at det står nokre årstal
over korbogen i Vereide kyrkje. Eitt av
tala er 1163. Talet har ikkje stått der så
veldig lenge. Det første sifferet i dette
årstalet er rimeleg sikkert, det andre
noko meir usikkert, men dei to siste
er ikkje eingong kvalifisert gjetning.
Likevel feira dei 800 år i 1963. Dei
tenkte vel at det eine året kan vere
like bra som det andre. Underteikna
var 10 år i 1963 og kan hugse jubileet,
men det lever folk blant oss som også
kan hugse 300 års jubileet. For det
vart feira i 1931. Så det har vore ulike
meiningar om alderen på kyrkja. Men
i alle fall i over 50 år har det vore ei
allmenn oppfatning at kyrkja må vere
frå mellomalderen, så vi held fram
tradisjonen frå 1963.
Sidan 2011 har ein soknerådsoppnemnd
komite vore i sving med planlegging av
jubileet, og her kjem ei kort omtale av
planane for feiringa:
Årstalet 1631 på veggen i Vereidskyrkja kan
neppe bety at det stod ei nybygd kyrkje
her då. Inventaret er i alle høve eldre. På
baksida av katekismetavla står årstalet
1604.I 1931 feira dei 300års-jubileum.
Foto og bilettekst: oa
Vereide kyrkje. Eitt av hovudspørsmåla
han skriv om, er alderen på kyrkja.
Søndag 2. juni kulminerer feiringa
med festgudsteneste kl. 11 og deretter
festmiddag på Nordfjord folkehøgskule.
Kongen er invitert, og vi reknar også
med fleire inviterte gjester.
Kryss av tidsrommet 26.mai – 2. juni i
kalendaren allereie no.
Gamle fotografi
Jubileumskomiteen er i ferd med å
samle gamle foto frå livet i og rundt
kyrkja. Har du, eller veit du om slike
foto, enten det er frå ei gravferd,
bryllaup, gudsteneste, barnedåp osv,
vil nemnda gjerne sjå det og vurdere
det til bruk i jubileumsboka. Særleg er
vi på jakt etter foto frå gudstenesta 17.
mai 1945, då kyrkja var stuvande full,
og uvanleg mange hestar og båtar var
samla. Elles er alt av interesse. Kontakt
Bård Vereide.
Vi planlegg jubileumsfeiring i heile
veke 13, dvs vi startar søndag 26.
mai med familiegudsteneste om
føremiddagen. Ettermiddag/tidleg kveld
vert det konsert med Bergen Domkor,
dir: Kjetil Almenning. Programmet er
ikkje heilt i boks enno, men det vert
heilt sikkert korsong av beste kvalitet.
I vekedagane etter vert kyrkja opa for
besøk av skuleklasser og andre, eit par
kveldar vert det andre arrangement,
bl.a. ein konsert til. Laurdag 1.
juni blir det historisk føredrag ved
arkeolog Alf Tore Hommedal i
samband med bokslepp. Alf Tore
Hommedal er førsteamanuensis
ved Universitetsmuseet i Bergen og
hovedforfattar i jubileumsboka om
Dersom altertavla i Vereidsyrkja stod i ei
kyrkje på Vereide frå først av, har det vore
kyrkje her før 1631. Og den kan ikkje ha
vore lita, med så stor tavle. Ein må tru at det
er den same kyrkjebygningen som no, sjølv
om det står eit årstal som tyder på noko
anna på korveggen.
Dine løfter er mange
Jeg heter Yngvild Benestad Tjomsland. Jeg er gift med Andreas, og mor
til Bernhard og Rebekka. Når jeg ikke
har mammapermisjon jobber jeg på
Nordfjord folkehøgskole. Det var på folkehøgskolen Andreas og jeg traff hverandre for ti år siden, og nå har vi bodd
her i Gloppen i 5 år.
Jeg har vokst opp med en sterk salmetradisjon, og det er mange salmer
som betyr mye i livet mitt, som er
«mine». Vi har brukt salmer som allsanger i mange sammenhenger i min familie. Jeg har sterke minner fra sommerkvelder på hytta med storfamilien når
farmor plukker fram de laminerte sangarkene med firstemt koral og gjerne
starter sangstunda med å fortelle livshistorien til salmedikteren og forhistorien
til den enkelte salmen.
Julekveldene hjemme har gitt andre
sterke salmeopplevelser. Organisten
vår pleier å komme på kveldskaffe,
og når kaffen er drukket setter han
seg til pianoet og fantaserer over
alle julesangene mens broren min
improviserer på fiolin og vi andre synger
med. Da senker julefreden seg.
Men nå er det jo ei stund til jul, og når
jeg skulle velge en salme ble det «Dine
løfter er mange» av Sigurd Lunde. Nr.
114 i Salmer 97. Denne salmen kommer
jeg stadig tilbake til. Og den gir meg
alltid en trygghet. Jeg opplever at
salmeteksten «plasserer» meg i forhold
til Gud og medmenneskene mine på
en måte som gjør at jeg faller til ro.
Gud er stor og allmektig. Han vet alt
om oss, tar vare på oss og ønsker oss
det beste. Vi kan kjenne oss små, men
Gud kan bruke oss. Han har skapt oss
forskjellige og har gitt oss ulike gaver
som vi skal forvalte. Salmen minner
meg om at hvis vi holder blikket festet
på Jesus, vil vi stadig få bekreftet at
Han er dagsaktuell og ønsker å være
tilstede i hverdagen vår. Og at han har
planer og ønsker for livene våre. Særlig
er det strofen «..se hva det er du har
ment med at vi bor der vi bor» jeg liker
godt. Vi bor selv langt fra egen familie
på begge sider, og ofte lurer vi på hvor
lurt det er. Samtidig opplever vi fred
for å bo nettopp her, og da gjør denne
strofen godt. Uansett hvor både du og
jeg bor, tror jeg Gud ser muligheter for
å bruke oss nettopp der vi er akkurat
nå. Det er spennende å leve med den
tanken i fokus.
Jeg utfordrer Vegard Fagerli til å skrive
«Min salme» i neste kyrkjeblad.
Dine løfter er mange, din trofasthet stor,
Vi vil takke, vi vil lovprise deg,
Du vår Skaper som elsker oss alle på jord,
Og vet nøye om vår vandring og vei.
Kor:
Herre, led du oss frem, la oss bli til hjelp for
dem som du viser oss trenger en hånd!
Gi oss lys til å se, gi oss vilje til å be:
Herre Gud, fyll vårt liv med din Ånd!
2. Sannhets Ånd, vis oss klart hva som hindrer
ditt verk,
Vis oss synden så vi ser den er vår!
Hjelp oss tro at Gud tilgir, at nåden gjør sterk, At
den rettferd som vi får, den består!
3. Hellig Ånd, vis oss Jesus, hans godhet og
makt,
At han lever nå og er her i dag!
At hans død og oppstandelse, slik han har sagt,
Vil gi kraft og mot til den som er svak.
4. Dine gaver er mange, din nåde er rik,
Herre, velg for oss de gaver du vil!
Hjelp oss bruke dem rett og forvalte dem slik
At det merkes vi er tent av din ild!
5. Lær oss elske hverandre, og se hva det er
Du har ment med at vi bor der vi bor!
Hjelp oss vitne om Jesus for fjern og for nær,
La ditt ord nå ut til hele vår jord!
15
15
16
17
Ein fin liten blome
Av Harald Aske
Ein fin liten blome i skogen eg ser, i
granskogen diger og dryg, og vent mellom
mose og lyng han seg ter. Han står der så
liten og blyg.
Støyl s mes s e på
S a nds s tøyl e n
Eit mektig fjellandskap var ramma kring
messa på Sandsstøylen Det er Sigurd
prest som lyfter sine auge mot fjella.
Av Oddvar Almenning
Det var sjølve Skaparverket som
blei feira på Sandsstøylen 19. august.
Ramma rundt bøner, tekstar og salmar
høvde godt: ”Gud såg på alt det han
hadde gjort, og sjå, de var svært
godt!” ”…når blomster dufter skjønt
ved bekkens fot, når lerken jubler
over sommerprakten og furuskogens
ange slår imot, da bryter lovsang ifra
sjelen ut!”
Sigurd Vengen var prest og Rune
Nordvik var organist på trekkspel,
då ein fin flokk på 60 -70 menneske
samla seg på den vakre støylskvia.
På førehand var det sagt at dette
var ei felles messe for Vereide
og Gimmestad. Det spørst om
kyrkjegjengarane i Vereide hadde fått
det med seg, for dei var ikkje i fleirtal.
Det kan vere lett å betre statistikken
ved eit seinare høve!
Sei, ottast du ikkje i skogen stå gøymd der
skuggane tyngja deg må? Å nei, for av
Herren eg aldri vert gløymd, til ringaste
blom vil han sjå.
Men ynskjer du ikkje i prydhagen stå, der
folk kunne skoda på deg?
Å nei, eg trivst best mellom ringe og små,
eg føddest til skogblome eg.
O nej, ty jag aldrig av Herren är glömd, han
även på blomman ger akt.
På si speleferd gjennom alle kommunane
i Sogn og Fjordane spelte Austrheims
Musikklag også til ei gudsteneste i
Undredal kyrkje. Dei som var med, gav
uttrykk for at det hadde vore ei spesiell
oppleving. Dei spelte til salmane der ”Ein
fin liten blome” var ein av dei. Men det
var ikkje melodien til Bjørn Eidsvaåg dei
brukte, men ein vi kjenner under namnet
”Hvi skulle jeg sørge, jeg har jo en venn”.
For å kome gjennom denne melodien, må
ein synge to og to vers.
Austrheims Musikklag spelte denne
(Songen har 9 vers på norsk)
Odd Nilsen er stø på handa når han
skjenker støylskaffi til til to veteraner av
budeie-standen. Det er frå venstre Synnøve
Arnestad og Kjellaug Sande. Kjellaug held
drifta på Sandsstøylen i gang til fram på
midten av 90-talet.
Familia Bjørenereim hadde teke turen til
Sansstølen Frå venstre: Frida, Ingrid, Audun,
Anders. Audun var oppteken av at han
skulle ha første skuledag på måndag.
Foto: Marit Rygg
Bilettekster Einar Gimmestad
Det er slik vi er vande til å synge denne
vakre salmen med melodi av Bjørn
Eidsvåg, omsett eller gjendikta av Anders
Hovden 1927. Opphaveleg var songen
skriven på svensk i 1890 av ukjend svensk
forfattar. No NS 493. På internett finn vi:
Det växte en blomma vid granarnas fot.
Text: Johan Alfred Blomberg
Musik: Traditionell.
Det växte en blomma vid granarnas fot, i
skogen bland mossa och ljung,
den lilla knappt syntes vid jättarnas rot, hon
stod där så älsklig och lugn.
Säg, fruktar du ej att i skogen stå gömd,
omgiven av skuggornas vakt?
melodien som utgong under Jon Aske si
gravferd, og Austrheims Mannskor nynna
med frå andre verset. Det gjorde eit sterkt
inntrykk på alle som var i kyrkja. Må få
vere litt personleg og seie takk for det de
gjorde!
På minnestunda tok Selma Kvamme ordet.
Ho hadde gått på Nordfjord Folkehøgskule
samtidig med Jon. Ho var glad i denne
songen og kommenterte kven som hadde
skrive både tekst og melodi. Ho eig
nemleg ei songbok utgitt i 1918 av Norsk
Kinamisjonsforbund. Tekstane er i gotisk
skrift, men det interessante er at under står
Prins Bernadotte som forfattar av songen.
Etter at Selma Kvamme kom heim til
Olden, skreiv ho brev til meg der ho la ved
kopiar frå songboka. Her er siste verset:
Selma har sjekka i leksikon og funn ut at
det må vere Oskar Bernadotte f. 1859 det
er tale om. Han gav avkall på
sin arverett til den svenske truna
og fekk tittelen prins B. Han
hadde sterke religiøse og sosiale
interesser.
På nettet skriv Wikepedia:”Ein
fin liten blome er en salme
oversatt fra svensk av Anders
Hovden i 1927. Den svenske
teksten Det växte en blomma
fra 1890 hadde lenge en ukjent
opphavsmann, men er senere tilskrevet
Johan Alfred Blomberg, en offiser i
Frelsesarmeen som siden flyttet til USA. ”
Og for at forvirringa skal verte total, kan
du leite på Youtube etter ”Det växte en
blomma” og høyre fleire innspelingar
med ein heilt annan melodi enn dei som er
omtala her. Det er den melodien vi brukar
til ”Min båt er så liten”. Takk for følgjet.
Hvo ikkun lader Herren råde
EIN GLØTT INN I SALMESONGEN I
NORGE PÅ 1800-talet
18
Av Anders Rinde
Foto av Lindeman
Ein av dei store i norsk
kyrkjemusikkhistorie er Ludvig Mathias
Lindeman. Sjølv om Lindeman sette spor
etter seg på mange område, bl.a. var
han ein pioner på området innsamling
av folketonar, så kjenner folk flest truleg
Lindeman best gjennom salmemelodiane
han har laga, som No livnar det i lundar,
Påskemorgen slukker sorgen, Krist stod
opp av daude, Saligheten er oss nær,
Kyrkja, ho er eit gamalt hus og mange,
mange fleire. Ludvig Mathias Lindeman
vart fødd 28. nov 1812. Vi kan altså feire eit
200-års minne i år, og sidan Lindeman fekk
svært stor innverknad på salmesongen i
Norge på 1800-talet, skal denne artikkelen
handle nettopp om salmesongen på
Lindemans tid.
Fram til 1814 og også i mange år etter det,
hadde vi felles dansk/norske salmebøker.
Det gjeld sjølvsagt også meloditilfanget.
Den dominerande salmeboka var Kingo
(1699). Det er blitt sagt om melodistoffet her
at det er prega av ei interesse for ariestil og
dansevise. Kingo hevdar å bruke folketonar
(i forordet til ”Sjunge-kor”) og forsvarar dette
ved å vise til at det har blitt gjort før: ”…de
har fritt taget allehånde Melodier, end ogsaa
af lystige og vertslige Toner, som mer end
nok er bevisligt.”
Nicolai Wergeand skriv: En varierer Melodien
saa konstig paa sin Måde, at man ikke
kjenner den igjen. En radbrekker den saa
falskeligen, at det gaar gjennom Marv og
Ben.”
Lars Roverud reiste landet rundt, eg trur
med offentleg støtte, og laga rapporten ”Et
blikk på muskkens tilstand i Norge”. Der skriv
han m.a.: ” De fleste synge Kirke melodierne
efter deres egen smag, d.e. med alskens
Tremulanter, og jo høiere og stærkere de
kunde skraale, desto bedre.” Frå eit opphald
i Slidre prestegard i 1843 har han notert i
dagboka si: ”Ved en Begravelse sang man
salmen ”Kommer til mig sagde Guds søn ”
som er 22 vers lang. Den var av de meget
dræbende kjedsommelige monotone
Melodier i Choralbogen, der varede i ¾ time.
No var det ikkje slik overalt at alle song,
snarare tvert imot. Ikkje alle kunne lese, og
av dei som kunne lese, hadde slett ikkje alle
salmebok. Dei som har samla folkeminne, har
gitt oss ein del kunnskap om dette.
”Det fyrste låg songen på prest og klokkar,
og lyden sat og høyrde. Sidan kosta dei seg
salmebøker , dei som var mest leseføre, og
Salmane gjekk sakte
so hjelpte dei te med kyrkjesongen. Marit
Tempoet i salmesongen vart tregare og
Samsonsdotter Kvitno (gift te Helland
tregare utover 1700-talet. Rundt 1800-talet
1783) var den fyrste i kyrkjelyden som
kunne kvar tone vare i opptil 4 sekund!
bruka salmebok. Ho sat eismal i fremste
I ei tysk koralbok frå 1792 står følgjande
stolen og song i hop med prest og klokkar.”
definisjon på ein koral: ”Ein koral er den
(Ullensvang)
enklaste og langsomste song som tenkjast
”Dei gjorde seg usedde, dei fyrste som hadde
kan. At koralen er enkel og langsam, gjev
salmebok med te kyrkja. Då far (f. 1817)var
han ikkje berre høgtid og vørnad, men gjer
i barndømet, kunde han høyra gamle folk
også at ei stor forsamling, som i eigentleg
segja: ”Dan gjento mao
forstand ikkje er
tykkja ho æ nuku! Ho sat
musikalsk, likevel
NB: St. Sunniva kyrkjeakademi
mæ salmebok i kyrkja i dag,”
kan synge han.”
vil markere 200 års jubileet for
(Odda)
(Mi omsetjing)
Ludvig Mathias Lindeman ved eit
”Tomas Rudberg var so
Også i vårt land
arranement på galleriet i Vereide
stærk ein syngjar. Når han
har vi skriftleg
kyrkje. Der vil Anders Rinde fortelsong i kyrkja, kunde ein
belegg for ein
je om Lindeman og spele nokre
høyra mælet hans yver alle
til dels kaotisk
av orgelkomposisjonane hans. Og
andre. Han hadde sume
salmesong.
vi syng nokre salmar til tonar av
I den stilepoken som vi kallar barokken, var
det nokså vanleg med ornamentikk, triller
og diverse utsmykking av melodilinja både
i solosong og i all instrumentalmusikk. Ofte
skreiv komposistane i notane korleis det
skulle gjerast, men like ofte var det berre ei
fast kotyme.
Også i koralbøker frå 1700-talet (Breitendich
1764, Schørring 1783)finn vi forsiringsteikn
og utskrevne ornament. Sameleis i
andre land: I boka ”Compleat Psalmodist”
som kom ut i Amerika i 1750, forklarar
forfattaren korleis ein skal lage triller og
gjennomgangstonar. Korleis dette kunne
ta seg ut i praksis, kan vi lese om i”Grounds
and Rules in Music” frå 1721:” Melodiar blir
dårleg behandla, vridd og rista på, i nokre
kyrkjer blir det til ei redselsfull røre av
forvirra og dissonerande stemmer. Mykje
tid går med til å “riste” ut trillene, og når I
tillegg ikkje to personar syng trillene likt,
eller samtidig, lyder det I eit kvalifisert øyre
som om fem hundre ulike tonar blir pøst ut
samtidig. (Mi omsetjing)
Lindeman. Datoen er søndag 21.
oktober, om kvelden.
sveivar og svingar og kast på tonane som
han hadde laga sjølv. So tande og drog han
lundane ut, og gjorde sist på eit langt rek
etter hine”. (Odda)(Haldor A. Opedal: Makter
og menneske. Folkeminne frå Hardanger)
(1937)
I samband med at Landstads forslag eller
utkast til salmebok vart sendt på høyring
, kom det inn ein del synspunkt. C. G.
Døderlein, styrar ved Asker seminar, skreiv:
” Ethvert Menighedslem for sig synger den
opgivne Salme eftersom han omtrentlig
har har hørt den synge i sin Barndom,
modificeret dog efter Øieblikkets Indskytelse,
efter de Omsiddendes Sangerdygtighed,
Opmærksomhed o.s.v., ligesom visselig
også efter de Føleser, Ordene i Psalmen
opvække hos ham, Er derfor end Ånden i
udførelsen af de forskjællige Vers omtrentlig
den samme, saa den gjenkjendes den hele
Psalme igjennom, er dog den Rythmik, det
Liv og den Bevægelse, hvormed disse Vers
udføres, saa uendelig forskjellig, som det
nødvendigvis maa blive, hvor Alt er saa
ubundet og fritt som her, hvor hver Enkelt
betragter sig som , eller ikke husker Andet,
end at han er den Eneste, som synger i den
hele Kirke. Kirkesangeren, d.e. den som skulle
lede og samle og styre de Enkelstes Sang,
følger aldeles de samme Grundsætninger,
som hver enkelt Lem av Menigheden……
Er der Orgel i Kirken, gaar dette ogsaa sin
egen Vei.”
Fleire salmebøker samtidig
Med Romantikken på 1800-talet, kom
interessa for folkeeventyr og folkemusikk.
I Norge skulle vi også bygge nasjonen og
følte eit behov for ei heilnorsk salmebok.
Men før vi kom så langt, fekk vi faktisk ei
norsk koralbok. Men det var først og fremst
av praktiske grunnar. Vi hadde mange, i alle
fall tre salmebøker i bruk. Sjølv om Kingo
dominerte, var også Evangelsk kristelig
psalmebok og Gulbergs salmebok i bruk,
med kvar si koralbok. Mange ynskte seg ei
felles koralbok, og i 1938 kom Ole Andreas
Lindemans koralbok ut, autorisert til
utelukkende bruk i Norge.
Ole Andreas Lindeman var far til Ludvig
Mathias Lindeman og organist i Vår Frue i
Trondheim. Melodiane i koralboka hans er
heilt utjamna, dvs at tonane er like lange,
slik dei stort sett var blitt allereie 100 år før.
Den utjamna forma var eit middel til å få
O. A Lindemanns koralbok 1839
               
             
Voice
10
Vo.
 

 

Hvo ene lader Herren råde
L. M Lindemann 1877
           
        
Voice
6
Vo.
   

       
       
Dette er eksempel på korleis ein melodi frå 1600-talet vart notert i (1) O.A.Lindemans
koralbok i 1839, og også i tidlegare koralbøker (O.H.Zinck), og (2) korleis Ludvig Mathias
Lindeman ”sprita” opp melodien ved å setje inn punkteringar, samtidig som han tok vekk
fermatane ved kvar strofeslutt.
Den som i alt let Herren råde
NoK 1985
   46                   
                   
Voice
5
Vo.
Siste eksempelet er melodien slik den står i Norsk koralbok frå 1985. Her er den orginale
rytmen med veksling mellom lange og korte tonar gjeninnført. Legg også merke til
at tonehøgda har gått gradvis nedover med åra. Teksten har også gjennomgått ei
modernisering. Den teksten vi brukar i dag, er ei nynorsk omsetjing av Kari Arnestad, og
står på nr. 459 i Norsk salmebok.
fram ein fulltonande og unison salmesong,
i motsetning til den forvirringa som ofte
var tilfelle. Bl.a. gjorde Lars Roverud
ein innsats for å få innført det sokalla
salmodikonet i skulen. Det er eit einstrenga
strengeinstrument som læraren kunne bruke
til å banke inn dei rette melodiane etter
Lindemans koralbok. Koralane skulle syngast
etter den ”af Regeringen autoriserede
Choralbok. De ere Kirkenes dogmer, hvorfra
ei må avviges en tøddel.” Men så skjedde
det ofte at dei gamle ”Kingosongarane” heldt
på sitt, og songen vart kanskje endå meir
kaotisk.
Salmesongstriden
I 1858 starta det som seinare er blitt kalla
salmesongstriden, som eigentleg varde i ca
100 år, med nokre opphald. Striden starta
med at Landstads salmebokutkast vart
sendt til høyring og Johan D. Behrens gav
ut boka ”Om den lutherske salmesang og
dens gjenindførelse i Norge”. Striden fekk
ein (førebels) slutt i 1877 då Lindemans
koralbok vart autorisert. Striden tok seg opp
att seinare, men det skal vi kome tilbake
til. Salmesongstriden er ikkje ein strid om
kva salmar som skulle vere med/ikkje vere
med i salmeboka, eller om språklege og
19
20
Sorggruppe –
noko for deg?
Kyrkja i Gloppen ynskjer å vere
til hjelp for dei som opplever sorg
og gjev m.a. tilbod om å delta i
sorggruppe. Det er ei samtalegruppe
der ein kan få setje ord på tankar,
kjensler og reaksjonar ein kjenner på
etter å ha mista ein av sine næraste.
Ein kan dele gode minne, få snakke
om noko av det som har vore og kva
ein ynskjer for livet framover. Slik
kan ein få styrke til å gå vidare, og få
vere til støtte og hjelp for kvarandre.
Den enkelte bestemmer sjølv kor
mykje ein vil dele.
Vi prøvar å setje saman gruppa ut frå
alder og sorgsituasjonar som liknar
kvarandre. Behovet for å dele sorga
med andre som har opplevd om lag
det same som ein sjølv, kan kjennast
sterkt anten sorga er ny eller gamal.
Ei sorggruppe har to leiarar som har
føresetnader for å møte menneske i
sorg. Både leiarar og deltakarar har
teieplikt. Oppstart siste halvdel av
oktober.
Dersom du kan tenkje deg å delta i
ei sorggruppe – eller ynskjer fleire
opplysningar om dette tilbodet – er
du velkomen til å ta kontakt med
diakonimedarbeidar Britt Randi
Heggheim, tlf. 90847592.
Folk tek ansvar for kyrkjegarden sin.
I mai samla sørstrendingar seg om
dugnad på Gimmestad gravplass.
Kyrkjebladet fekk tilsendt ein fin
bietbunke. På Fredly har Olav Flatjord
pussa opp klokketårnet i sommar.
Firda Tidend skreiv om dette både 18.
og 23. juli. Vi i kyrkjebladet takkar alle
som gjer gravplassane fine.
teologiske spørsmål. Det handlar om
korleis melodiane, i særleg grad melodiane
frå reformasjonstida og like etter, skulle
syngast, melodisk og rytmisk, og til ei viss
grad om den harmoniske innpakninga. I
spissen for dei som ville restaurere, stod
Joh. D. Behrens og Otto Winter-Hjelm,
organist i Trefoldighet. Begge var godt
orienterte om restaureringsrørsla i Tyskland
og utviklinga der. 300-års jubileet for
reformasjonen hadde skapt fart i utviklinga
i Tyskland. Målet var å gjennopplive
salmesongen gjennom ei restaurering av
melodiane frå reformasjonshundreåret,
melodisk, rytmisk og harmoninsk.
Motpolen i striden vart Lindeman, og
diskusjonen vart ført i avisene.(På den tid
sto lesarinnlegga på første side) Lindeman
hadde inga tru på at ein restaurasjon kunne
gjennomførast. Det er også ting som tyder
på at han heilt misforsto det karakteristiske
ved rytmen og harmoniane i desse
melodiane. I staden innførte Lindeman dei
karakteristiske punkteringane for å skape
det nødvendige liv i melodiane. Han ville få
slutt på slepande og kjedeleg salmesong,
avskaffe uskikken med lange fermatar ved
kvar strofeslutt og stimulere til ein unison
og engasjert salmesong. Salmesongstriden
var lang og uforsonleg, men alle var samde
om at Lindemans eigne melodiar vart
ein mektig stimulans for salmesongen
i tida som kom. Samtidig er det ingen
tvil om at Lindeman var ein bremskloss
for restaureringa av reformasjons- og
renessansekoralane. Salmesongstriden
blussa opp att i samband med at vi fekk
ny koralbok i 1926 og endå meir med Per
Steenbergs koralbok i 1947. Så fekk vi Salmer
1979 med tilhøyrande koralbok og endeleg
i 1985 den koralboka vi har i dag. Her har
prinsippa til restaureringsrørsla slått gjennom
for fullt.
Koralbok til Landstads salmebok.
Då Ludvig Mathias Lindeman i 1870 fekk i
oppdrag av departementet å lage koralbok
til Landstads salmebok, var han på høgda av
karriera si og eit soleklart val til oppdraget.
Som organist ved Vor Frelsers kirke (Oslo
domkyrkje) hadde han greidd å få opp
tempoet på salmesongen og fått ein slutt
på dei hevdvunne fermatane ved kvar
strofeslutt. Vor Frelsers kirke vart i Lindemans
tid kjend for dei musikalske kvalitetane
i gudstenestespelet, slik at kollegaer av
Lindeman, både frå inn- og utland(!) kom for
å lære ved å lytte til Lindeman. Lindemans
koralbok kom ut i 1877. Av totalt 292
melodiar, er så mange som 61 Lindemans
eigne. I Koralbok for den norske kirke (1926),
som inneheld melodiane til både Landstads
rev. og Nynorsk salmebok, er talet redusert
til 52. Norsk koralbok (1985) har med 38. For
ein del kjem reduksjonen av at tekstane er falt
ut. Dessutan er ein del folketonar komne inn i
staden for Lindemans melodiar.
Mange av melodiane fann også vegen til
utanlandske salmebøker, særleg til Grundtvigtekstar. Melodien til Kyrkja ho er ei gamalt hus
er i særklasse mest utbreidd. Han finns i alle
nordiske salmebøker, den latvisk-lutherske,
hollandsk-reformerte og tysk-lutherske. Han
finns også i engelske og amerikanske bøker.
Gratulerer med nytt blad!
Bladpengar
Den nye redaksjonen presenterer
kyrkjebladet i ny fasong (layout
på nynorsk og bladbunad på
gammalnorsk). Vi trur det skal bli
finare bilete,kjekkare sider og meir
innhald enn før, og sterke i trua på
det vi driv på med, lagar vi no 24
sider med farge på alle sider, og trur
vi skal greie kostnadene. Vi trur at
du som lesar vil betale det det kostar
når du blir mint om det . Dette er den
påminninga du ikkje har fått før i år.
Kva kostar det?
Rekneskapet for dei siste åra syner
at kostnadene har variert mellom ca.
kr. 110 000,- og 150 000,-. Vi reknar
med å hamne ein stad i overkant av
150 000,- dette året, og det vil truleg
ikkje bli dyrare neste år. Når vi så
trykker 2500 eksemplar, er det lett å
rekne ut at det tilsvarar kr. 60,- per
årgang. Men om du trur du har ”betalt
for deg” ved å sende kr. 60,-, går vi i
underskot.
For det er ikkje 2500 som betaler.
Dersom vi er flinke nok til å minne
folk på å betale, kan vi håpe på at
1000 personar sender inn ein sum,
og då stig ”prisen” til kr. 150,-. Difor
er vi så fri å be om at betalinga, som
framleis er frivilleg, blir minst på kr.
200,-.
Meir pengar – betre blad.
Det er ikkje slik at eit eventuelt
overskot blir putta inn i andre gode
formål. Innbetaling til Kyrkjebladet
sin konto, blir brukte på å lage
finare og større blad.
Takk for ei kjapp innbetaling! Når
vi er så seine med å sende ut krav,
treng vi pengane raskare!
Redaktøren
Bladpengar 2012
Kyrkjeblad for Gloppen
Sandane kyrkje
6823 Sandane
framhald side 19
3705 04 71307
21
Dåpsborn med fadrar i Gloppen , mai, juni, juli og aug mnd 2012.
22
Annonser i Kyrkjebladet
Vereide
Blomster
Nytt frå no av er at vi ynskjer
å drage lokalt næringsliv inn i
det økonomiske ansvaret for
kyrkjebladet. Dette er noko som blir
gjort mange stader, og som gjer det
mogeleg å sende ut fine blad. Vi har
invitert 50 firma i Gloppen, og fått
positivt svar frå fire. Det kan vere
nokon som har betalt inn utan at vi
har registrert det, for det er ikkje så
lenge sidan brevet gjekk ut frå oss.
Difor får dei få som vi veit om no, ein
etter måten og etter prisen, stor rute
til sin logo denne gongen. På sikt
håpar vi på 40 faste bidragsgjevarar.
Kanskje sit det ein lesar og kjem på
det brevet, ja! Eller kanskje har du
eit firma som gjerne blir med på ein
tusenlapp i året, endå du ikkje har
fått brev? Då tar du kontakt med
redaktøren på [email protected]
Vereide sokn
12.08. 2012
Gimmestad sokn
23.06.2012
RAKEL DVERGSDAL,
Solrunn Dvergsdal,
Samuel Dvergsdal,
Solgunn Eide Dybvik,
Marianne Mardal.
23.06.2012
Zacary Qian Zi Gao Eikenes,
Keith Frode Eikenes,
Johanne Fjellestad Eikenes,
Tore Idar Eikenes, Runa Eikenes.
01.08.2012
MARTE AUSTRHEIM MOLVIK,
Knut Magnar Molvik,
May Britt Haug,
Harald Austrheim,
Øystein Austrheim.
29.07. 2012
Leif Lothe
elektriker
OLAV RUBEN HAUGE,
Per Østerbø,
AnneEli Hauge,
Kurt Rune Bakketun,
Arne Klakegg.
HENRIETTE HAUGE STAVE,
Dag Erik Hauge,
Laila Grøgård Rundsveen,
Mona Elisabeth Stave,
Victoria Stave Sauthon,
Øyvind Hauge.
05.08. 2012
Tannlege
Øyvind Seim
ÅSMUND FAGERLI SUSORT,
Kristin Lindland, Frode Lindland,
Eivind Susort,
Øystein Birkeland,
Cecilie Beate Mosland,
Alf Kåre Mosland.
12.08. 2012
JONAS BAKKELID,
Robert Hatledal,
Bjørn Bakkelid,
Else Lundestad Bakkelid.
ADVOKATANE
ROBIN HEGGHEIM GIMMESTAD,
Anne Hugvik, Edvin Andre Hugvik,
Svein Gunnar Heggheim,
Maria Aabrekk,
Ann-Christin Gimmestad,
Kjell Bakke Berge.
LIV REGINE TYSTAD,
Olin Astrid Austrheim,
Olin Johanne Henden,
AreEven Felde,
Hanne Kold Henriksen,
Ashley Chapman,
Anikka Hammett-Pugh.
22.07.2012
JOHAN RASMUS RYSSDAL,
Jostein Vada Ryssdal,
Solbjørg Torill Amundsen Ryssdal,
Sølvi Søreide,
Oddvar Sandvik,
Marit Ryssdal.
Breim sokn
17.06. 2012
RONJA EGGE BJØRNEREIM,
Trine Egge Totland, Are Totland,
Ann Christin Bjørnereim,
Monja Margrete Bjørnereim,
Janne Therese Nes.
29.07.2012
OTHILIE KRISTIANSEN STØYVA,
Frode Støyva,
Camilla Gimmestad Støyva,
Kine Sofie Ofte Grimeland,
Kristine Horstad,
Nils Thommas Volle Støyva,
Terje Johannsen.
GAUTE MYKLEBUST,
Magnar Anton Støyva,
Ingelin Raad Larsen,
Morten Lid, Jorunn Årebru Søreide.
LEON MIDTBØ SÆTHRE,
Ingelin Sæthre,
Ståle Sandal,
Tina Falch Eide,
Britt Mari Sandsmark Bilstad.
LOTHE, MARDAL &
GJENGEDAL
M.N.A.
Boks 138, 6821 Sandane
Tlf. 57 88 44 00
www.gloppenadvokat.no
[email protected]
INGEBORG PANYARAT DYRNES,
Dagrun Karin Arnestad,
John Magnus A. Dyrnes,
Håvard Lothe.
22.07. 2012
CHRISTINA GIMMESTAD BERGE,
Valborg E. Gimmestad Mardal,
Kjetil Mardal,
Jarle Sollid, Unni Sollid,
Elisabeth Gimmestad, Christoffer Joakim Arnestad.
Hyen Sokn
10.06. 2012
OLINE HOPE,
Jens Robert Hope,
Ingrid Røyrvik Rønnekleiv,
Hanna Ommedal Aa,
Olav Marius Aa.
15.07.2012
ALVA HANSEN FORSSE,
Marte Heien Hansen,
Synne Marie Oppheim,
Even Rønnekleiv,
Karine Torvanger.
JORDFESTE
Vereide
10.06
22.06
12.07
19.07
26.07
04.08
22.08
Jon B. Aske
Målfrid O. Ryssdal
Olav Andreas Eide
Oddlaug Henden Hauge
Ragnhild Myklebust
Magni Jorunn Engelstad
Gjertrud Kristin Hysing
f. 29.03.1928
f. 07.04.1922
f. 06.02.1928
f. 11.05.1948
f. 10.08.1924
f. 20.10.1950
f. 06.06.1916
Breim
16.06 Gunnar Bjørnerheim
19.06 Laila Ness
04.07 Anna Lovise Fossheim
f. 11.05.1920
f. 03.07.1955
f. 13.01.1920
19.07
05.08
10.08
11.08
Olga Malmfrid Jordanger
Einar Stensaker
Hans Marius Kollbotn
Tore Kvellestad
f. 29.05.1922
f. 03.04.1920
f. 22.06.1920
f. 15.09.1939
Gimmestad
19.06 Astrid Mardal
f. 03.02.1939
Hyen
28.06 Borgny Haug Aa
21.08 Elisabet Gjengedal
f. 19.11.1946
f. 25.10.1924
23
24
Returadresse:
Kyrkjeblad for Gloppen
prestegarden Vereide
6823 Sandane